Korelacja zajęć rytmiki z kształceniem słuchu z zajęciami zespołu rytmicznego

Transkrypt

1 Joanna Tomkowska W 1993 roku ukończyła Akademię Muzyczną im. Fryderyka Chopina w Warszawie (specjalność rytmika), a następnie Studium Wychowania Muzycznego Carla Orffa. Jest nauczycielem dyplomowanym Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. Fryderyka Chopina w Olsztynie, edukatorem Centrum Edukacji Nauczycieli Szkół Artystycznych, konsultantem Centrum Edukacji Artystycznej do spraw rytmiki oraz ekspertem Ministerstwa Edukacji Narodowej do spraw awansu zawodowego. Od 1999 roku prowadzi autorskie warsztaty metodyczne dla nauczycieli z całej Polski. W roku 2008 wydała płytę DVD Tańczące dźwięki z układami choreograficznymi dla dzieci w wieku 3 10 lat. Jej pasją jest umuzykalnianie uczniów, zarówno małych, jak i dużych. Ma troje własnych dzieci. W wolnych chwilach lubi poznawać świat, fotografować i czytać książki. 1

2 Joanna Tomkowska PSM I i II stopnia im. Fryderyka Chopina w Olsztynie Korelacja zajęć rytmiki z kształceniem słuchu z zajęciami zespołu rytmicznego A. Utrwalenie dźwięków gamy C-dur oraz wartości rytmicznych: ćwierćnuta, ósemki, półnuta, cała nuta (Piosenka o bałwanie). Piosenka o bałwanie (Katarzyna Kiklewicz, Joanna Tomkowska) Na podwórku bałwan stał bardzo dużą głowę miał, oczy czarne dwa węgielki, nos z marchewki nie za wielki. I tak sobie stał, i tak sobie stał. 1. Zabawa inhibicyjno-incytacyjna. Uczniowie poruszają się swobodnie po sali w rytm muzyki. Na określone wartości rytmiczne wykonują następujące czynności: ósemki kręcą się w miejscu wokół własnej osi, ćwierćnuta chodzą ciężko jak bałwany, cała nuta klaszczą w ręce na akcent i zacierając dłonie, zataczają nimi przed sobą duże koło (mogą jednocześnie wypowiadać słowa: taka kula ). 2. Nauka piosenki echo dwutaktowe. 3. Zabawa przy piosence jako utrwalenie piosenki. Dzieci wybierają spośród siebie jednego bałwanka, a następnie tworzą koło wiązane. Kółko porusza się wokół bałwanka, który stoi w środku i ilustruje ruchem oraz gestem treść piosenki. Na końcu wybiera sobie jedną osobę, z którą tańczy w rytmie poleczki w czasie przygrywki. Pozostałe dzieci klaszczą zgodnie z pulsem. 2

3 4. Wyklaskanie rytmu piosenki. 5. Ustalenie metrum i wartości rytmicznych. Realizacja rytmu tataizacją. 6. Wykonanie rytmu krokami z równoczesnym klaskaniem, a następnie z taktowaniem na 4/4. 7. Ułożenie rytmu na podłodze za pomocą karteczek z wartościami rytmicznymi. 8. Wykonanie rytmu z nut. Wybrane dziecko wskazuje kolejne wartości, pozostałe dzieci klaszczą. 9. Wykonanie rytmu za pomocą instrumentów perkusyjnych. Dzieci podzielone są na trzy grupy; każda grupa otrzymuje inny rodzaj instrumentów. I grupa wykonuje tylko ósemki, II ćwierćnuty, III całe nuty. 10. Improwizacja ruchowa Śnieżynki i bałwany. Muzyka: Hans Zimmer Best friends; Jan Dussek Rondo z Sonaty c-moll Dzieci podzielone na dwie grupy (śnieżynki i bałwanki) ustawiają się po dwóch stronach sali. Śnieżynki poruszają się tylko podczas delikatnej muzyki, bałwany podczas muzyki cięższej. W przerwie zatrzymują się w dowolnej pozie i stoją bez ruchu do momentu, gdy muzyka znów zaprosi ich do improwizacji. 11. Ustalenie dźwięków piosenki. Śpiew solmizacją. 12. Połączenie śpiewu z krokami i taktowaniem. 13. Zapis melodii lub śpiewanie z nut. 14. Granie melodii na dzwonkach diatonicznych. 15. Ostinato rytmiczne: ostinato I = 2 ćwierćnuty (klepanie), 4 ósemki (klaskanie), ostinato II = 1 półnuta, 2 ćwierćnuty (tupanie), ostinato III = cała nuta (pocieranie dłonią o dłoń). 16. Ćwiczenie polirytmiczne. Dzieci śpiewają piosenkę z równoczesnym wykonaniem kolejnych ostinat. 17. Orkiestra: I grupa gra melodię piosenki na dzwonkach, II grupa wykonuje na grzechotkach ostinato I, III grupa wykonuje na bębenkach ostinato II, IV grupa (jedno lub dwoje dzieci) wykonuje na talerzu ostinato III. 18. Śpiew piosenki w kanonie 2-głosowym. 19. Dyktando pamięciowe. Po utrwaleniu piosenki dzieci zapisują jej melodię z pamięci. 20. Taniec śnieżynek układ choreograficzny. 3

4 Muzyka: Fryderyk Chopin Etiuda f-moll op. 10 nr 9 (ar. zespół Glass Duo) Budowa utworu: A B A B 1 + koda Takt: 9/8 i 6/8 Dzieci podzielone na Jedynki i Dwójki ustawiają się w kole lub dwóch kołach, Jedynki trzymają w dłoniach po dwie chusteczki w białym kolorze, a Dwójki w niebieskim kolorze. Część A takty 1 2 (9/8) Jedynki wykonują 3 kroki do środka, obracają się wokół własnej osi z rękami uniesionymi wysoko do góry takt 3 (6/8) Jedynki kucają w środku, tyłem do siebie takty 4 6 = 1 3 to samo powtarzają Dwójki ; kiedy Dwójki kucają, Jedynki wstają takty 7 8 Jedynki wracają 3 krokami na swoje miejsce, na końcu obracają się takt 9 Jedynki opuszczają chusteczki na dół, a Dwójki w tym czasie wstają takty = 7 9 to samo wykonują Dwójki ; w tym czasie Jedynki kołyszą swoimi chusteczkami. Część B (takt 6/8) takty 1 2 wszyscy razem biegną 12 drobnymi kroczkami po linii koła takty 3 4 wszyscy obracają się wokół własnej osi takty 5 8 = 1 4 to samo, ale w drugą stronę; na końcu zwrócenie się twarzą do środka koła takty kołysania chustkami na boki takt 11 młynek takt 12 uniesienie rąk do góry takty imitacja; w kolejnych taktach nieparzystych (13, 15, 17, 19) Jedynki wykonują cztery ustalone pozy, które są za każdym razem powtarzane przez Dwójki w taktach parzystych Część B 1 9 kołysań chustką na boki i spokojny taniec po całej sali; na końcu stanięcie twarzą do widowni z rękoma w górze Jedynki po jednej, Dwójki po drugiej stronie sceny imitacja z części B (takty 13 20) Koda wirowanie wokół własnej osi na koniec stanięcie w dowolnej pozie, a na ostatni dźwięk upuszczenie chustek na podłogę 21. Wysłuchanie oryginalnej wersji etiudy Fryderyka Chopina. 4

5 B. Utrwalenie dźwięków gamy C dur wykorzystanie melodii dokomponowanej do utworu The Park On Piano Jana A.P. Kaczmarka (z filmu Marzyciel) 1. Śpiewanie nut pokazywanych przez prowadzącego na schodkach dźwiękowych. 2. Czytanie głosem nut zapisanych na pięciolinii. 3. Granie melodii na dzwonkach diatonicznych. 4. Melodia grana na dzwonkach jako akompaniament utworu The Park On Piano Jana A.P. Kaczmarka. 5. Improwizacja na dźwiękach c 1 i c 2 w części B wykonywana przez jednego lub kilku uczniów równocześnie. 6. Wykonanie melodii głosem na tle muzyki. Improwizacja głosem na dźwiękach c 1 i c Wprowadzenie pojęcia oktawy czystej. 8. Przedstawienie ruchem fraz muzycznych: w kole naśladowanie ruchów proponowanych przez prowadzącego, indywidualnie improwizacja ruchowa. 9. Wysłuchanie orkiestrowej wersji utworu The Park On Piano. C. Utrwalenie trójdźwięku C-dur oraz wprowadzenie pojęć: tonika i dominanta na bazie melodii ludowej Zajączek. Zajączek (Drybek), taniec ze Śląska 5

6 1. Nauka piosenki. 2. Skoki i słuchy ćwiczenie inhibicyjno-incytacyjne. Dzieci poruszają się po sali, skacząc jak zające. Na podane hasło poruszają określoną częścią ciała: skoki nogi, słuchy uszy (pokazują ręce), omyk ogonek, trzeszcze oczy, strugi zęby, zając całe ciało. Można też stosować po dwa hasła jednocześnie wówczas jeszcze bardziej ćwiczymy koncentrację, podzielność uwagi oraz umiejętność uniezależnienia ruchów od siebie. 3. Powtórzenie piosenki. 4. Przypomnienie trójdźwięku C-dur. 5. Śpiewanie piosenki z jednoczesnym klaskaniem w miejscach, w których występuje trójdźwięk. Pokazywanie, czy trójdźwięk idzie do góry, czy w dół. 6. Poruszanie się krokami w taktach, w których występuje trójdźwięk (t. 1, 2, 4 6) i klaskanie w pozostałych (t. 3, 7, 8); od taktu 9 śpiewanie piosenki. 7. Śpiewanie trójdźwięku w odpowiednich miejscach piosenki, w pozostałych klaskanie rytmu z zaznaczeniem wartości (ósemki klaskanie, ćwierćnuty klepanie o uda); od taktu 9 śpiewanie piosenki. 8. Ćwiczenie polirytmiczne: chodzenie ćwierćnutami, klaskanie rytmu piosenki, klaskanie ćwierćnut, wykonanie krokami rytmu piosenki. 9. Zbudowanie trójdźwięku na V stopniu gamy C-dur. 10. Orkiestra: I część (t. 1 8) akordy wykonywane na sztabkach dźwiękowych: C, C, G, C granie tylko na pierwszą miarę taktu (na raz ), II część (t. 9 16) zaznaczanie każdego pierwszej miary taktu na tamburynach, a drugiej i trzeciej na grzechotkach (wstęp do uzupełnienia ćwierćnutowego). 11. Improwizacja głosem na akordach: C, C, G, C (T, T, D, T) przy akompaniamencie sztabek dźwiękowych. 12. Taniec Zajączek. Ustawienie: trójkami Część I takty 1 8 bieganie w małych kółeczkach: na 1 naskok, na 2 i 3 zwykłe kroki 6

7 Część II przeskoki nożycowe takt 9 1 przeskok takt 10 1 przeskok takty przeskoków z jednoczesnym obrotem wokół własnej osi takty = 9 12 z drobnymi zmianami takty 9 16 powtarzają się; na końcu utworzenie dużego koła takty 1 8 taniec w kole wiązanym, plecami do środka takty 9 16 taniec w trójkach D. Utrwalenie trójdźwięku C-dur na przykładzie utworu Szewczyk Utwór pochodzi ze szkoły gry na skrzypcach Skrzypcowe ABC Antoniego Cofalika. Na potrzeby lekcji został przetransponowany z tonacji D-dur do C-dur. 1. Wysłuchanie utworu zagranego przez nauczyciela. 2. Śpiewanie melodii solmizacją z taktowaniem. 3. Zaznaczenie w nutach trójdźwięków występujących w utworze. 4. Granie melodii na dzwonkach diatonicznych: I grupa gra fragmenty, w których występuje trójdźwięk, II pozostałe fragmenty. 5. Utworzenie przez uczniów w grupach prostych ostinat rytmicznych granych na instrumentach perkusyjnych. Zapis powstałych rytmów na kartkach lub na tablicy. 6. Równoczesne granie utworu przez nauczyciela oraz ostinat rytmicznych przez uczniów. 7. Granie akordów: C-dur, C-dur, G-dur, C-dur na sztabkach dźwiękowych. 8. Improwizacja głosem na wyżej wymienionych akordach. 7

8 Wesoło Szewczyk, czeska melodia ludowa 8

9 E. Grupy szesnastkowe (dwie szesnastki ósemka i ósemka dwie szesnastki) utrwalenie Muzyka: Johann Strauss (syn) Procession of masks Polka francuska op. 240 Budowa: A B B C (c c + d d + c) A + koda Takt: 2/4 1. Taniec. Część A Ustawienie: parami w kole, trzymanie jak w tańcach towarzyskich wstęp (4 takty) przeczekać takty 1 2 pięta, palec, pięta, palec takty kroki odstawno-dostawne do boku takty 5 8 = 1 4 takty 9 12 = 1 4 takty pół obrotu w parze takty klepnięcia o uda, 3 klaśnięcia takty pół obrotu w parze takty klepnięcia o dłonie pary Część B Ustawienie: koło wiązane takty kroki do środka koła takty kroki do tyłu takty kroków odstawno-dostawnych do boku, na końcu zeskok Część C c Ustawienie: parami, trzymanie jak w Siała baba mak takty podskoki, 3 przytupy / 3x takty 7 8 pięta z przodu, palec z tyłu, 3 przytupy ze zwrotem w drugą stronę takty 9 16 = 1 8 d takty krok zmienny polki (prawa, prawa, lewa, lewa) takty bieg drobnymi krokami w parze, w małym kółeczku 2. Analiza rytmu części A. 9

10 Granie na bębenkach grup: ósemka dwie szesnastki i dwie szesnastki ósemka w miejscach, w których one występują. 3. Ćwiczenia rytmiczno-melodyczne na bazie rytmizowanej gamy: wyklaskanie rytmu, śpiewanie rytmizowanej gamy 1, granie ostinata na bębenku: cztery ósemki, cztery szesnastki, ćwierćnuta, podział na dwie grupy: jedna śpiewa gamę, druga gra ostinato; zamiana grup, realizacja gamy z ostinatem indywidualnie przez każdego ucznia, realizacja gamy z polimetrią: jedna ręka taktuje na 3/4, druga na 2/4, nogi wykonują ćwierćnuty, a głos realizuje rytmizowaną gamę. Utwory wykorzystane na lekcji: * * * 1. Hans Zimmer Best friends 2. Jan Dussek Rondo z Sonaty c-moll 3. Fryderyk Chopin Etiuda f-moll op. 10 nr 9 (ar. zespół Glass Duo i wersja oryginalna) 4. Jan A.P. Kaczmarek The Park On Piano 5. Johann Strauss (syn) Procession of masks Polka francuska op Pomysł zaczerpnięty z podręcznika Nasza muzyka 1 Lidii Florek, Ilony Tomery-Chmiel i Tatiany Stachak. 10