REGIONALNY PLAN DZIAŁAŃ NA RZECZ ZATRUDNIENIA DLA WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO NA ROK 2010

Transkrypt

1 WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W GDAŃSKU Załącznik do Uchwały Nr 11/2010 Pomorskiej Wojewódzkiej Rady Zatrudnienia w Gdańsku z dnia 15 lutego 2010 r. REGIONALNY PLAN DZIAŁAŃ NA RZECZ ZATRUDNIENIA DLA WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO NA ROK 2010 Projekt do konsultacji i opiniowania Gdańsk, luty 2010 r.

2 Spis treści ROZDZIAŁ I Wprowadzenie Podstawa prawna i funkcje regionalnego planu działań na rzecz zatrudnienia Sposób przygotowania Regionalnego Planu Działań na rzecz Zatrudnienia na rok Charakter i struktura Regionalnego Planu Działań na rzecz Zatrudnienia na rok ROZDZIAŁ II Rynek pracy i rozwój zasobów ludzkich w województwie pomorskim cechy, problemy i wyzwania Główne tezy dotyczące przewidywanych zmian sytuacji na rynku pracy i w rozwoju zasobów ludzkich w 2010 r Syntetyczna charakterystyka regionalnej polityki rynku pracy realizowanej w 2009 r. 6 ROZDZIAŁ III Wyzwania i cele polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich wynikające z dokumentów strategiczno-programowych Polski i województwa pomorskiego.7 ROZDZIAŁ IV Priorytety i cele polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich województwa pomorskiego w 2010 r...11 ROZDZIAŁ V Dziedziny wsparcia działań i główne zasady realizacji polityki w 2010 r Dziedziny wsparcia działań Zasady realizacji polityki..14 ROZDZIAŁ VI Struktura programowa i finansowa planu działań dla realizacji polityki w 2010 r Działania podstawowe dla realizacji celów polityki w 2010 r Działania dla koordynacji i wspierania przedsięwzięć oraz przygotowania nowych działań Dostępność środków finansowych na realizację polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich...17 ROZDZIAŁ VII Struktura podmiotowa (instytucjonalna) realizacji polityki w 2010 r Rola Samorządu Województwa, jego jednostek organizacyjnych i głównych partnerów w przygotowaniu i realizacji polityki Rola samorządów powiatowych w realizacji działań na rzecz zatrudnienia ROZDZIAŁ VIII Monitorowanie działań Planu i ocena realizacji polityki.19 2

3 ROZDZIAŁ I Wprowadzenie 1. Podstawa prawna i funkcje regionalnego planu działań na rzecz zatrudnienia Podstawą prawną przygotowania regionalnego planu działań na rzecz zatrudnienia (RPDZ) są zapisy Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm. dalej: Ustawa). Zgodnie z art. 3 ust. 4 i art. 8 Ustawy samorząd województwa corocznie przygotowuje RPDZ na podstawie Krajowego Planu Działań na rzecz Zatrudnienia, uwzględniając strategię rozwoju województwa oraz strategię wojewódzką w zakresie polityki społecznej i po zasięgnięciu opinii powiatowych jednostek samorządu terytorialnego oraz partnerów społecznych. Przygotowanie i realizacja RPDZ służy określaniu i koordynowaniu przez samorząd województwa regionalnej polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich, w odniesieniu do krajowej polityki rynku pracy. Zadanie to realizuje, w myśl postanowień wyżej wymienionej ustawy, wojewódzki urząd pracy będący jednostką organizacyjną samorządu województwa. Po nowelizacji Ustawy, od lutego 2009 r. samorząd województwa ma możliwość inicjowania i realizowania projektów pilotażowych oraz koordynowania na terenie województwa realizacji programów aktywizacji zawodowej finansowanych z rezerwy Funduszu Pracy pozostającej w dyspozycji ministra właściwego do spraw pracy. Jednocześnie nie ma możliwości opracowywania, realizowania i finansowania programów regionalnych i projektów lokalnych. Programy aktywizacji zawodowej i projekty pilotażowe realizowane są również przez samorządy powiatowe, którym znowelizowana ustawa przypisała też nowe istotne zadania: inicjowanie i realizację programów specjalnych oraz utworzenie Centrów Aktywizacji Zawodowej, w których skupiać się powinny działania PUP w zakresie aktywnych form wsparcia osób bezrobotnych. Istotnymi zadaniami samorządu województwa, do których powinien odnieść się dokument regionalnej polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich pozostają: podział posiadanych środków Funduszu Pracy, z uwzględnieniem kierunków i priorytetów określonych w regionalnym planie działań na rzecz zatrudnienia, na działania na rzecz promocji zatrudnienia, rozwoju zasobów ludzkich i aktywizacji bezrobotnych, programowanie i wykonywanie zadań realizowanych przy współfinansowaniu Europejskiego Funduszu Społecznego, inicjowanie i realizowanie przedsięwzięć mających na celu rozwiązanie lub złagodzenie problemów związanych z planowanymi zwolnieniami grup pracowników z przyczyn dotyczących zakładu pracy. 2. Sposób przygotowania Regionalnego Planu Działań na rzecz Zatrudnienia na rok 2010 Dla przygotowania Regionalnego Planu Działań na rzecz Zatrudnienia dla województwa pomorskiego na rok 2010 Uchwałą Nr 1301/257/09 Zarządu Województwa Pomorskiego z dnia 20 października 2009 r. powołany został Zespół Zadaniowy ds. RPDZ. Ze względu na złożone i wielostronne powiązania problematyki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich z innymi dziedzinami polityki regionalnej województwa, do prac Zespołu ds. RPDZ zaproszono przedstawicieli Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, a ze względu na konieczne współdziałanie, także przedstawicieli samorządu powiatowego, wojewody oraz innych jednostek i organizacji realizujących zadania z zakresu polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich. Reprezentowana jest w nim również Pomorska Wojewódzka Rada Zatrudnienia, w której skład wchodzą m.in. przedstawiciele partnerów społecznych na rynku pracy. Zespół Zadaniowy ds. RPDZ na I spotkaniu w dniu 23 listopada 2009 r. przedyskutował aktualność części założeniowej 1 - priorytety, cele i zasady realizacji regionalnej polityki rynku pracy - oraz zaakceptował kierunki jej zmian odnośnie priorytetowych grup osób wymagających wsparcia i wybranych celów polityki. Sprecyzowanie tych ustaleń pozostawiono grupie roboczej Zespołu Zadaniowego ds. RPDZ. 1 Założenia Regionalnego Planu Działań na rzecz Zatrudnienia na rok 2009 i lata przyjęte Uchwałą Nr 1229/169/08 Zarządu Województwa Pomorskiego z dnia 9 grudnia 2008 r. 3

4 Wcześniej, 26 października 2009 r., zakres ewentualnej aktualizacji polityki rynku pracy województwa pomorskiego w 2010 r. był przedmiotem dyskusji na posiedzeniu Pomorskiej Wojewódzkiej Rady Zatrudnienia w Gdańsku. Szczególną uwagę w sytuacji zagrożeń wywołanych trwającym wciąż osłabieniem procesów rozwoju gospodarczego zwrócono na znaczenie i właściwe rozumienie przez partnerów rynku pracy potrzeby wspierania rozwoju nowych, trwałych miejsc pracy i utrzymania miejsc już istniejących. Zgodnie z harmonogramem prac Zespołu Zadaniowego ds. RPDZ dla wypracowania elementów tego Planu 18 grudnia 2009 r. odbyło się spotkanie warsztatowe grupy roboczej Zespołu. W trakcie spotkania, a także w toku dalszych kontaktów dążono do konkretyzacji listy szczegółowych dziedzin i wskaźników oceny rezultatów działań. Służyć one będą przygotowaniu zgłoszeń przedsięwzięć realizacyjnych polityki na rzecz zatrudnienia i rozwoju zasobów ludzkich w województwie pomorskim w 2010 r. 3. Charakter i struktura Regionalnego Planu Działań na rzecz Zatrudnienia na rok 2010 RPDZ stanowi dokument polityki województwa odnoszący się do całego kompleksu zagadnień społecznych i gospodarczych związanych z problematyką miejsc pracy i wspierania aktywności zawodowej mieszkańców województwa, m.in. poprzez edukację. Choć formalnie przyjmowany jest corocznie, zawierać może podstawy polityki obowiązujące w okresie co najmniej 2-3 lat. Ponadto, Plan odnosi się do działań nie tylko samorządu województwa, ale też jego partnerów na regionalnym rynku pracy i w działaniach wspierających rozwój zasobów ludzkich, integrując działania kluczowych programów operacyjnych, a także wskazując na sposób wykorzystania środków nie będących w dyspozycji województwa. RPDZ ma więc zasadniczo charakter planu strategiczno-operacyjnego o istotnej funkcji informacyjnej oraz inspirującej do działań, a w pewnym stopniu także koordynacyjnej. Taki charakter RPDZ na rok 2010 potwierdza oparcie go w części założeniowej na projekcie dokumentu KPDZ na lata Plan w wielu elementach zachowuje ciągłość ustaleń w okresie wieloletnim, gdyż podlega on aktualizacji w zakresie szczegółowych dziedzin wsparcia i konkretnych zadań (zasada planu otwartego ). Wychodząc od analizy sytuacji na pomorskim rynku pracy, oceny podejmowanych dotąd działań oraz wniosków z dokumentów strategicznych i programowych polityki krajowej i regionalnej (rozdz. II i III) Regionalny Plan Działań na rzecz Zatrudnienia dla województwa pomorskiego na rok 2010 określa: priorytety oraz cele polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich w województwa pomorskiego w 2010 r. (rozdz. IV), szczegółowe dziedziny wsparcia działań i zasady ich realizacji w 2010 r. (rozdz. V), strukturę programową i finansową działań Planu (rozdz. VI), strukturę instytucjonalną działań, w tym udział głównych partnerów polityki (rozdz. VII), zakres i sposób monitorowania oraz oceny realizacji działań (rozdz. VIII). Priorytety polityki dotyczące wspieranych grup osób, priorytetowe kierunki działań oraz cele polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich w województwie pomorskim stanowią element strategiczny Planu oparty na Założeniach RPDZ na lata Biorąc pod uwagę charakter sytuacji na rynku pracy, silnie zmienionej w stosunku do lat poprzednich, dokument RPDZ wskazuje dziedziny i sposoby działań na rzecz zatrudnienia i rozwoju zasobów ludzkich w województwie pomorskim adekwatne do sytuacji spowolnienia rozwoju gospodarczego i jego skutków. Ważną częścią RPDZ jest struktura operacyjna planu działań w 2010 r. - programów i zadań realizowanych przez Samorząd Województwa Pomorskiego i jego partnerów - zarówno w ujęciu instytucjonalnym jak i finansowym. Uzupełnieniem głównych treści dokumentu RPDZ będzie zestawienie wszystkich istotnych przedsięwzięć służących polityce rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich, a także charakterystyka przewidywanego poziomu aktywności powiatów województwa pomorskiego na rzecz rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich w 2010 r. (np. wielkości i struktury wydatków na aktywizację osób bezrobotnych). 4

5 Rozdział II Rynek pracy i rozwój zasobów ludzkich w województwie pomorskim cechy, problemy i wyzwania 1. Główne tezy dotyczące przewidywanych zmian sytuacji na rynku pracy i w rozwoju zasobów ludzkich w 2010 r. Na podstawie dokonywanych w Wojewódzkim Urzędzie Pracy w Gdańsku bieżących analiz oraz badań i ocen sytuacji na rynku pracy w 2009 r., raportów Pomorskiego Obserwatorium Rynku Pracy (badania IBnGR w Gdańsku), a także obserwacji i ocen w związku z monitorowaniem realizacji RPDZ, sformułowana została lista uwarunkowań sytuacji problemowej i wyzwań w 2010 r. Ze względu na silną złożoność niektórych procesów i niepewność w obszarze warunkujących je czynników, elementy opisu stanu mogły być określone jedynie w formie przypuszczeń (hipotez) co do przebiegu zjawisk i faktów. Ich wstępne sformułowanie dokonane w zespole roboczym Wojewódzkiego Urzędu Pracy uwzględniło też wyniki ankiety sondażowej przeprowadzonej wśród kadry kierowniczej PSZ oraz przedstawicieli organizacji pracodawców i samorządu gospodarczego województwa (na spotkaniu zorganizowanym przez WUP 2 listopada 2009r.). Następnie jako tezy diagnostyczne dotyczące prawdopodobnego rozwoju sytuacji na rynku pracy województwa pomorskiego i uwarunkowań jej zmian w 2010 r. poddane zostały pod dyskusję na forum Zespołu Zadaniowego ds. RPDZ. Poniżej przedstawia się ww. tezy, wskazując na ich powiązanie z priorytetowymi kierunkami polityki proponowanymi w RPDZ na ten rok. Przynajmniej część z tez ma charakter wstępnych jeszcze ustaleń, w kolejnym kroku w ramach prac nad ostateczna formą Planu zostaną one zweryfikowane uwzględniając aktualne informacje z końca 2009 r. i początku 2010 r., a także w oparciu o wyniki konsultacji i opiniowania. Ich charakterystyka ponadto uzupełniona zostanie przez uzasadnienia i komentarze. Tezy dotyczące prawdopodobnego rozwoju sytuacji na rynku pracy województwa pomorskiego w 2010 r. i ich powiązania z kierunkami priorytetowymi działań (PK) Lp. 1 Kondycja gospodarcza regionu ulegać będzie stopniowej poprawie, jednak jej efekty dla rynku pracy (wzrost zatrudnienia i spadek bezrobocia) mogą być odłożone w czasie. PK1 PK2 PK3 PK Rynek pracy w 2010 r. będzie rynkiem pracodawcy, co wynika z dużej podaży niezagospodarowanych zasobów pracy przy niedostatku ofert i obniżającej się ich jakości ze względu na proponowane wynagrodzenie Rok 2010 nie powinien przynieść znacznego wzrostu bezrobocia. Stopa bezrobocia utrzyma się na dość wysokim poziomie (11-12 %) i przekroczy wartość średnią dla kraju. Nie ulegnie zmianie regionalne silne zróżnicowanie lokalnych rynków pracy, które wynika z trwałych cech struktury przestrzennej województwa (ewentualne zwolnienia w dużych zakładach pracy mogą wpłynąć na te różnice tylko w niewielkim stopniu). Niekorzystnej zmianie ulega struktura bezrobocia. Rośnie udział osób z prawem do zasiłku oraz zwolnionych z przyczyn dotyczących zakładu pracy. W szczególnie trudnej sytuacji jest młodzież (osoby do 25 r. życia). Pogłębi się niedostatek ofert pracy. Część ofert, która zgłaszana jest miesięcznie do powiatowych urzędów pracy stanowić może zaledwie połowę poziomu z lat (tj tys., a obecnie 4-5 tys.). Na rynek pracy w 2010 r. wpływ będzie miała niepewna sytuacja niektórych branż, np. związanych z budownictwem i gospodarką morską. Prawdopodobnym jest, że w wyniku bardzo silnego ograniczenia działalności przemysłu stoczniowego, bezrobocie z tym związane będzie miało charakter strukturalny

6 9 10 Część pracodawców, mimo pomocy państwa w rozwiązywaniu ich trudności finansowych, stosować będzie zwolnienia grupowe pracowników, które mieć mogą negatywne konsekwencje dla lokalnego i regionalnego rynku pracy. Sytuacja na rynku pracy oraz polityka państwa i regionu sprzyjać będzie uruchamianiu indywidualnej działalności gospodarczej, która elastyczniej reaguje na zmiany koniunktury w gospodarce Trudna sytuacja na rynku pracy sprzyjała będzie wzrostowi zatrudnienia w szarej strefie Wzrośnie znacznie liczba subsydiowanych miejsc pracy i innych form wspierania pracodawców oraz osób wymagających aktywizacji zawodowej. Zadania publicznych służb zatrudnienia i innych instytucji rynku pracy cechować będzie silne napięcie miedzy ich skalą wynikającą ze wzrostu liczby klientów oraz wymogami prawnymi dotyczącymi podwyższania standardów obsługi i wdrażania nowych instrumentów rynku pracy. Utrzyma się deficyt praktycznych form współpracy różnych instytucji rynku pracy, zwłaszcza PSZ z agencjami zatrudnienia, OHP, organizacjami pozarządowymi a także z instytucjami pomocy społecznej w zakresie aktywizacji osób poszukujących pracy Syntetyczna charakterystyka regionalnej polityki rynku pracy realizowanej w 2009 r. Liczba przedsięwzięć na rzecz polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich województwa pomorskiego według priorytetowych kierunków działań, zgłoszonych do realizacji Priorytetowy kierunek działań (PK) Samorząd Województwa i partnerzy regionalni Liczba % przedsięwzięć Powiatowe jednostki samorządu terytorialnego Liczba % przedsięwzięć 1. Kształtowanie atrakcyjnej i dostępnej oferty miejsc pracy 21 24,4% 49 18,3% 2. Zwiększanie aktywności zawodowej i edukacyjnej mieszkańców Pomorza 34 39,5% ,6% 3. Usprawnianie regionalnego rynku pracy 15 17,4% 30 11,2% 4. Doskonalenie aktywnej polityki rynku pracy 16 18,6% 24 9,0% RAZEM % % 6

7 Rozdział III Wyzwania i cele polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich wynikające z dokumentów strategiczno-programowych Polski i województwa pomorskiego Zgodnie z art.3 ust.4 Ustawy RPDZ przygotowuje się na podstawie Krajowego Planu Działań na rzecz Zatrudnienia, uwzględniając strategię rozwoju województwa oraz strategię wojewódzką w zakresie polityki społecznej. Konieczne jest zatem oparcie struktury planu (jego priorytetów) na odpowiednich priorytetach i kierunkach działań przyjętych w ww. dokumentach. Główne priorytety i strategiczne, wieloletnie kierunki działań państwa w sferze promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej zostały określone przez Krajowy Program Reform na lata na rzecz realizacji Strategii Lizbońskiej oraz Strategię Rozwoju Kraju Nawiązują one do dokumentów UE: Strategii Lizbońskiej oraz Europejskiej Strategii Zatrudnienia. Do głównych priorytetów Strategii Rozwoju Kraju należy wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości, poprzez m.in. tworzenie warunków sprzyjających przedsiębiorczości, upowszechnienie elastycznych form zatrudnienia oraz wzrost mobilności zasobów pracy, a także dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy, rozwijanie instytucji dialogu społecznego i wzrost efektywności instytucjonalnej obsługi rynku pracy. W Strategii Lizbońskiej (odnowionej w 2005 r.) szczególny nacisk położono na wzajemnie powiązaną problematykę wzrostu gospodarczego i zatrudnienia (growth and jobs). Jeszcze silniej eksponują to aktualne dokumenty UE. Jednocześnie zwraca się uwagę, że w sytuacji wychodzenia z kryzysu ekonomicznego w najbliższym czasie ujawnią się silnie i trwać będą jego konsekwencje społeczne. Należy do nich segmentacja rynków pracy skutkująca brakiem poprawy jakości pracy. Wzrost udziału niepewnych form zatrudnienia takich jak: praca sezonowa, praca tymczasowa, umowy cywilno-prawne, często przyczynia się do utrzymywania się ubóstwa osób pracujących. Przy podejmowaniu strategii w zakresie polityki społecznej uwzględnić trzeba całe spektrum usług publicznych, nie tylko w zakresie pomocy społecznej i rynku pracy, ale także edukacyjnych, zdrowotnych i opiekuńczych. Ma to zasadnicze znaczenie dla zapobiegania wykluczeniu osób będących w szczególnie trudnej sytuacji na skutek kryzysu oraz pozwala na ograniczenie strat kapitału ludzkiego i zachowanie przyszłego potencjału wzrostu gospodarczego. W oparciu o ww. dokumenty dla najbliższego roku zasady realizacji w Polsce polityki w zakresie promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej wyznacza projekt Krajowego Planu Działań na rzecz Zatrudnienia na lata (KPDZ). Projekt KPDZ określił działania, jakie należy podjąć w sferze zatrudnienia służące z jednej strony zwiększeniu aktywności, a z drugiej - przygotowujące polski rynek pracy do trudnego okresu osłabienia koniunktury, aby jego negatywne skutki zostały zminimalizowane i jak najszybciej zneutralizowane. Na podstawie zdiagnozowanych wyzwań i zagrożeń ustalono trzy priorytety: 1. Wzrost aktywności zawodowej osób pozostających bez zatrudnienia, a także służący zwiększeniu szans na rynku pracy wzrost ich aktywności edukacyjnej (w tym zwłaszcza osób znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy), 2. Sprawny rynek pracy, w tym promocja elastycznych i alternatywnych form zatrudnienia wśród pracodawców i pracobiorców, kształtowanie nowych relacji na rynku pracy przez współpracę między publicznymi służbami zatrudnienia, agencjami zatrudnienia, instytucjami pomocy społecznej, partnerami społecznymi, 3. Doskonalenie usług i instrumentów aktywnej polityki rynku pracy, w tym stosowanie zindywidualizowanego podejścia wobec korzystających z usług, monitorowanie efektywności polityki rynku pracy i integracji społecznej. Ponadto projekt KPDZ zawiera Aneks odnoszący się do działań łagodzących skutki kryzysu (spowolnienia) gospodarczego. 7

8 Dokumenty o szczególnym znaczeniu dla realizacji polityki rynku pracy w 2010 r. to: Dokument Implementacyjny Krajowego Programu Reform na rzecz realizacji Strategii Lizbońskiej na lata Jest to dokument operacyjny, uszczegółowiający działania określone w Krajowym Programie Reform. W priorytecie Aktywne Społeczeństwo w ramach Działania 3. Aktywne polityki rynku pracy zapisano 7 zadań, którym towarzyszą konkretne środki i wskaźniki ich realizacji w latach Znaczna ich część dotyczy doskonalenia kadr i narzędzi działania instytucji rynku pracy oraz bardziej efektywnego wdrażania PO KL na poziomie krajowym i regionalnym. Dokument Implementacyjny Programu Solidarność Pokoleń 3 cząstkowych programu, którymi są: opisuje sposób realizacji 7 celów - poprawa warunków pracy, promocja zatrudnienia pracowników po 50. roku życia i zarządzanie wiekiem; - poprawa kompetencji i kwalifikacji pracowników po 50. roku życia; - zmniejszenie kosztów pracy związanych z zatrudnieniem pracowników po 50. roku życia; - aktywizacja bezrobotnych lub zagrożonych utratą pracy po 50. roku życia; - aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych; - zwiększenie możliwości zatrudnienia kobiet przez rozwój usług pozwalających na godzenie pracy i życia rodzinnego; - wydłużenie efektywnego wieku emerytalnego. Wskazane zostały szczegółowe działania konieczne do wykonania zadań i odpowiedzialne za ich realizację instytucje, mierniki, szacunkowy koszt oraz przewidywany okres realizacji. Ustawa o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców nakłada m. in. na samorząd województwa zadania, które polegają na wspieraniu przedsiębiorstw, które z powodu kryzysu znalazły się w przejściowych trudnościach finansowych. W celu utrzymania miejsc pracy mają one możliwość uzyskania wsparcia ze środków: Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (dofinansowanie wynagrodzeń pracowników w okresie przestoju lub ograniczenia czasu pracy), Funduszu Pracy (finansowanie szkoleń i studiów podyplomowych). Rozwiązania o charakterze antykryzysowym przewidziano także w systemie wdrażania priorytetów regionalnych POKL, a mianowicie: umożliwienie realizacji projektów systemowych tzw. szybkiego reagowania w ramach Poddziałania ; wyodrębnienie w ramach Priorytetów VI oraz VII specjalnych środków przeznaczonych na walkę ze skutkami kryzysu gospodarczego na rynku pracy; wprowadzenie dodatkowych kryteriów dostępu / strategicznych o charakterze przekrojowym i powszechnym pozwalających ukierunkować wsparcie na łagodzenie skutków spowolnienia gospodarczego w ramach: Działania 6.2 i Poddziałania (kryterium określające próg udziału w projekcie osób zwolnionych z przyczyn zakładu pracy w wysokości minimum 10 %). Poddziałania (kryterium obligujące beneficjentów do realizacji projektów w partnerstwie z przedsiębiorstwem przechodzącym proces restrukturyzacyjny). Podstawowy dokument strategiczny wytyczający kierunki rozwoju województwa pomorskiego do 2020 r. stanowi Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego (uchwalona przez Sejmik Województwa Pomorskiego w 2005 r.). Odniesienia dla polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich znajdują się w obrębie 9 celów strategii w ramach wszystkich 3 priorytetów (I - Konkurencyjność, II - Spójność, III - Dostępność). Najbardziej istotny z punktu widzenia polityki rynku pracy jest określony w Priorytecie II cel strategiczny 1, sformułowany jako Wzrost zatrudnienia i mobilności zawodowej. O jego realizacji decydować będą następujące kierunki działań: 1) poprawa zakresu i jakości usług rynku pracy w regionie; 2) aktywne formy wspomagania wzrostu zatrudnienia, zwłaszcza na obszarach dotkniętych strukturalnym bezrobociem; 2 Przyjęty przez Radę Ministrów w maju 2009 r. 3 Dokument ten został przyjęty przez Radę Ministrów 5 stycznia 2010 r. 8

9 3) wspieranie przedsiębiorczości, promowanie pracy na odległość (telepraca) oraz elastycznych form zatrudnienia; 4) tworzenie instytucjonalnych, organizacyjnych i finansowych ram rozwoju zatrudnienia w formach pozarynkowych; 5) ułatwienie młodzieży z niezamożnych rodzin zdobywania wysokiej jakości wykształcenia; wspieranie otwartości systemu edukacji; wyrównywanie szans edukacyjnych; 6) upowszechnienie, poprawa jakości i zwiększenie różnorodności kształcenia ustawicznego, w tym inicjowanie i wspieranie programów edukacyjnych dostosowanych do trendów demograficznych i potrzeb rynku pracy; 7) tworzenie warunków dla wydłużania aktywności zawodowej oraz powrotów na rynek pracy absolwentów programów terapeutycznych i rehabilitacyjnych. Strategia Polityki Społecznej Województwa Pomorskiego do 2013 r. (SPS WP) określiła cztery priorytety rozumiane jako główne cele strategii: I. Wzrost zatrudnienia i mobilności zawodowej II. Wzmocnienie integracji społecznej III. Rozwój społeczeństwa obywatelskiego IV. Poprawa infrastruktury społecznej i systemów wsparcia integracji społecznej. Dla ich osiągnięcia wyznaczono listę celów szczegółowych i działań wynikających z diagnozy społecznej regionu. Jako cele szczegółowe w ramach I priorytetu SPS WP przyjęto: 1. Dostosowanie oferty edukacyjnej do rynku pracy 2. Zwiększenie dostępności do instytucji rynku pracy 3. Rozwój kształcenia ustawicznego 4. Aktywizację zawodową osób będących w trudnej sytuacji na rynku pracy. Na podstawie omówionych dokumentów strategicznych kraju i województwa opracowane zostały Założenia RPDZ na rok 2009 i lata Jako obowiązujące przyjęte zostały Uchwałą nr 1229/169/08 Zarządu Województwa Pomorskiego z dnia 9 grudnia 2008 r. i częściowo zmienione Uchwałą Nr 716/222/09 Zarządu Województwa Pomorskiego z dnia 16 czerwca 2009 r. w sprawie przyjęcia Projektu RPDZ na rok

10 Powiązania priorytetowych kierunków działań (PK) przyjętych w Założeniach RPDZ na rok 2009 i lata z celami strategii wojewódzkich (SRWP i SPS WP) oraz priorytetami KPDZ na lata przedstawia poniższa tablica. Cele Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego (SRWP) i Strategii Polityki Społecznej (SPS WP) a priorytety KPDZ i priorytety przyjęte w założeniach RPDZ na rok 2009 i lata Priorytety i cele SRWP Priorytet I. Konkurencyjność Priorytetowe kierunki wg Założeń RPDZ Kształtowanie oferty miejsc pracy Priorytety KPDZ Wzrost aktywności I. 1. Lepsze warunki dla przedsiębiorczości i innowacji x x I. 2. Wysoki poziom edukacji i nauki x x I. 3. Rozwój gospodarki wykorzystujących specyficzne zasoby regionalne x Sprawny rynek pracy Doskonalenie aktywnej polityki I. 4. Efektywna sfera publiczna x x Priorytet II. Spójność II. 1. Wzrost zatrudnienia i mobilności zawodowej x x II. 2. Silne, zdrowe i zintegrowane społeczeństwo x x II. 3. Rozwój społeczeństwa obywatelskiego II. 4. Kształtowanie procesów społecznych i przestrzennych dla poprawy jakości życia x x x Priorytet III. Dostępność III. 1. Efektywny i bezpieczny system transportowy III. 3. Lepszy dostęp do infrastruktury społecznej, zwłaszcza na obszarach strukturalnie słabych Cele SPS WP (w ramach I Priorytetu - Wzrost zatrudnienia i mobilności zawodowej) x x I. 1. Dostosowanie oferty edukacyjnej do rynku pracy x x I. 2. Zwiększenie dostępności do instytucji rynku pracy x I. 3. Rozwój kształcenia ustawicznego x x I. 4. Aktywizacja zawodowa osób w trudnej sytuacji na rynku pracy x x x x 10

11 Rozdział IV Priorytety i cele polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich województwa pomorskiego w 2010 r. W 2010 r. priorytety i cele polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich przyjęte w Założeniach RPDZ na rok 2009 i na lata nie ulegną zasadniczej zmianie. Priorytetowe grupy osób wymagające wsparcia w 2010 r., ze względu na trwające wciąż spowolnienie gospodarki, poszerzono o dwie grupy osób szczególnie narażone na konsekwencje dekoniunktury: osoby, które utraciły pracę z przyczyn po stronie pracodawcy i osoby zatrudnione u pracodawców znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej. Ponadto, aby uzyskać większą skuteczność działań polityki, precyzyjniej określono listę wspieranych grup osób. Silniej niż w ub. roku zaakcentowano, że adresatami działań polityki rynku pracy w województwie pomorskim w 2010 r. będą mogły być wszystkie osoby poszukujące pracy, których wsparcie jest zgodne z kryteriami dostępu określonymi przez odpowiednie akty prawne lub dokumenty programowe, w tym zwłaszcza Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Uczestnicy I spotkania Zespołu Zadaniowego ds. RPDZ na rok 2010 zadecydowali, że szczególną uwagę należy poświęcić kilku grupom osób pozostających bez zatrudnienia (w tym zarejestrowanych jako bezrobotne lub poszukujące pracy). Zespół wskazał cztery grupy osób, a uczestnicy spotkania grupy roboczej Zespołu dołączyli do tej listy jeszcze jedną grupę - osób niepełnosprawnych, która powinna być objęta priorytetem wsparcia w 2010 r. Ostatecznie zadecydowano, aby były to następujące grupy: Osoby młode (do 25/27 lat); Osoby w wieku powyżej 45 lat; Osoby niepełnosprawne; Osoby dotknięte skutkami procesów restrukturyzacyjnych, w tym w przemyśle stoczniowym; Kobiety, w tym zwłaszcza powracające na rynek pracy po przerwie związanej z urodzeniem i wychowaniem dzieci. Uwzględniając coraz powszechniej stosowaną zasadę prymatu działań zapobiegawczych w stosunku do działań reaktywnych (np. łagodzenia negatywnych skutków) RPDZ wskazuje także na potrzebę priorytetowego wsparcia pracowników: przedsiębiorstw znajdujących się w sytuacji przejściowych trudności ekonomicznych; z grupy osób w wieku niemobilnym, których dalsze zatrudnienie wiąże się z dostosowaniem/zmianą kompetencji bądź kwalifikacji. Podobnie jak w roku ubiegłym, w ramach RPDZ na 2010 r. wspierać należy także: - pracodawców tworzących lub utrzymujących (szczególnie na obszarach strukturalnie słabych) trwałe miejsca pracy, - mikroprzedsiębiorstwa, które stanowią formę samozatrudnienia lub zamierzają zatrudniać dalsze osoby. W 2010 r. priorytetowe kierunki działań polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich w województwie pomorskim nie ulegną zmianie w stosunku do RPDZ na rok 2009 i są zgodne z Założeniami na lata Obejmą one cztery kierunki, a zarazem główne obszary działań: 1. Kształtowanie atrakcyjnej i dostępnej oferty miejsc pracy 2. Zwiększanie aktywności zawodowej i edukacyjnej mieszkańców Pomorza 3. Usprawnianie regionalnego rynku pracy 4. Doskonalenie aktywnej polityki rynku pracy. 11

12 Cele polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich województwa pomorskiego w 2010 r. ulegną niewielkiej zmianie w stosunku do celów sformułowanych w RPDZ na rok Dla 1 kierunku priorytetowego działań, dotyczącego kreowania popytu na pracę, ze względu na przewidywane wolne wychodzenie z osłabienia dynamiki gospodarki (ze stanu spowolnienia gospodarczego), proponuje się nowy zapis celu 1.1 i utworzenie nowego celu 1.3 na podstawie części zapisu dotychczasowego celu 1.1, z podkreśleniem potrzeby tworzenia trwałych miejsc pracy. Z kolei, ze względu na potrzebę zwrócenia uwagi na bardziej jakościowy charakter informacji o rynku pracy i efektywniejszy sposób jej wymiany miedzy uczestnikami rynku pracy i polityki w tej sferze, zaproponowano nowy zapis celu 3.1. W kilku przypadkach zmodyfikowano zapis celów, aby był prostszy. Cele polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich województwa pomorskiego w 2010 r. (istotne zmiany w stosunku do zapisu w RPDZ na rok 2009 zaznaczono kursywą): w odniesieniu do 1 kierunku priorytetowego: 1.1. Utrzymanie miejsc pracy w sytuacji spowolnienia gospodarczego Większa dostępność przestrzenna miejsc pracy w całym regionie Wzrost jakości i liczby trwałych miejsc pracy. w odniesieniu do 2 kierunku priorytetowego: 2.1. Wyższy poziom aktywności zawodowej mieszkańców regionu Zgodny z potrzebami rynku pracy poziom kompetencji mieszkańców Pomorza - ogólnych (kluczowych) oraz zawodowych. w odniesieniu do 3 kierunku priorytetowego: 3.1. Efektywny system wymiany informacji i upowszechniania wiedzy o problematyce regionalnego rynku pracy Sprawniejsze współdziałanie instytucji rynku pracy oraz podmiotów polityki regionalnej i społecznej, a także organizacji reprezentujących pracodawców i innych partnerów społecznych na rynku pracy. w odniesieniu do 4 kierunku priorytetowego: 4.1. Bardziej dostępne i trafniej adresowane usługi i instrumenty aktywnej polityki rynku pracy Wdrażanie nowych oraz doskonalenie istniejących usług i instrumentów aktywnej polityki rynku pracy. 12

13 Rozdział V Dziedziny wsparcia działań i główne zasady realizacji polityki w 2010 r. 1. Dziedziny wsparcia działań Zgodnie z zasadą otwartej koordynacji określenie dziedzin wsparcia działań ma przybliżyć zakres najbardziej pożądany lub konieczny dla realizacji każdego z priorytetowych kierunków polityki. Pozwoli to realizatorom polityki na formułowanie przedsięwzięć, które wpisywałyby się w kierunki priorytetowe i cele przyjętej polityki. Dziedziny wsparcia działań realizowanych w 2010 r. są podobne do tych, które wyznaczono w 2009 r. Jedyną zmianą jest nowa dziedzina (nr 3) wprowadzona w obrębie PK1, która zgodna jest z nowym sformułowaniem celu 1.1. Dziedziny wsparcia w obrębie priorytetowego kierunku działań (PK) Realizowany cel: PK 1. Kształtowanie atrakcyjnej i dostępnej oferty miejsc pracy 1. Wzrost atrakcyjności gospodarczej regionu dla zachowania i rozwoju miejsc pracy. 1.1., 1.2., Wspieranie rozwoju działalności gospodarczej i tworzenia miejsc pracy, zwłaszcza w MSP. 1.1., 1.2., Wspieranie utrzymania miejsc pracy w warunkach kryzysu Restrukturyzacja zatrudnienia w kierunku gospodarki innowacyjnej i odporniejszej na recesję Rozwój infrastruktury sprzyjającej powstawaniu miejsc pracy i ich dostępności komunikacyjnej. 1.2., Wspieranie rozwoju miejsc pracy w rejonach ich szczególnego deficytu. 1.2., Poprawa ekonomicznych i innych warunków osiedlania się osób migrujących za pracą w regionie PK 2. Zwiększanie aktywności zawodowej i edukacyjnej mieszkańców Pomorza 1. Wspieranie edukacji i ścieżek rozwoju zawodowego młodzieży Rozwój kompetencji zawodowych pracowników istotnych dla rozwoju zasobów ludzkich 2.1., 2.2. w regionie. 3. Aktywizacja zawodowa i edukacyjna osób w wieku niemobilnym. 2.1., Wspieranie zatrudnienia kobiet oraz osób pragnących godzić obowiązki rodzinne z zawodowymi Wielokierunkowe wsparcie osób niepełnosprawnych. 2.1., Aktywizacja zawodowa i edukacyjna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. 2.1., Wspieranie aktywności ekonomicznej i społecznej mieszkańców obszarów wiejskich. 2.1., Kompleksowe wspieranie aktywności osób na regionalnym rynku pracy, w tym przez zastosowanie nowoczesnych metod i technologii. 2.1., 2.2. PK 3. Usprawnianie regionalnego rynku pracy 1. Rozwój wiedzy o rynku pracy w oparciu o monitoring, analizy i badania Poprawa jakości informacji o rynku pracy oraz doskonalenie metod i form jej upowszechniania i promocji (wśród różnych grup odbiorców). 3. Wzmocnienie współdziałania aktorów regionalnej polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich (zwłaszcza jednostek samorządu terytorialnego i partnerów społecznych). 4. Doskonalenie procesów adaptacji pracowników i pracodawców do potrzeb zmieniającego się rynku pracy. 5. Usprawnianie procesu migracji za pracą, w tym przyjazdu i adaptacji na regionalnym rynku pracy osób z zagranicy oraz powrotu obywateli polskich ,

14 PK 4. Doskonalenie aktywnej polityki rynku pracy 1. Wdrażanie nowych instrumentów aktywnej polityki rynku pracy (APRP) Poprawa adresowania usług i instrumentów aktywnej polityki rynku pracy Podejmowanie szczególnych działań związanych z aktywizacją zawodową osób, które utraciły pracę 4.1., 4.2. w wyniku kryzysu. 4. Podwyższanie sprawności i efektywności działania publicznych służb zatrudnienia. 4.1., Rozwój współpracy w realizacji zadań aktywnej polityki rynku pracy między instytucjami rynku pracy 4.1., 4.2. oraz polityki społecznej i edukacyjnej. 6. Monitorowanie i ewaluacja skuteczności instrumentów aktywnej polityki rynku pracy. 4.1., Zasady realizacji polityki Podstawę procesu realizacji polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich w województwie pomorskim poprzez przygotowanie, monitorowanie i wspieranie działań Planu stanowią określone przez Założenia RPDZ na rok 2009 i lata główne zasady przygotowania i realizacji polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich w województwie pomorskim 4. W stosunku do określonych w RPDZ na ub. rok zasady pozostają bez zmian na rok Zatem ważnym zadaniem procesu implementacji Planu jest, aby bardziej skutecznie w praktyce uzyskać: 1. Osiąganie celów polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich w odniesieniu do priorytetowych kierunków działań poprzez pełne wykorzystanie możliwości koordynacji w ramach programów regionalnych i krajowych, w szczególności poprzez kryteria wyboru projektów ustalane w ramach odpowiednich Planów Działań wszystkich priorytetów POKL poziomu regionalnego; 2. Pełniejsze wykorzystanie możliwości współfinansowania działań z różnych źródeł w tym z EFS, Funduszu Pracy, PFRON, budżetów jednostek samorządowych (inżynieria finansowa); 3. Poszerzenie formuły partnerstwa regionalnego poprzez pełne włączenie do RPDZ działań prowadzonych przez jednostki samorządów powiatowych, ale też przez silniejsze zaangażowanie w tworzenie i realizację Planu innych instytucji rynku pracy i polityki społecznej, a także wzmocnienie roli sektora pozarządowego i reprezentacji pracodawców; 4. Integrowanie działań na rzecz polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich z innymi sferami polityki regionalnej, głównie poprzez włączenie do RPDZ w większym stopniu niż dotychczas działań realizowanych przez kluczowe departamenty i inne komórki Urzędu Marszałkowskiego. Stosowanie ww. zasad w trakcie całego procesu przygotowania i realizacji polityki wymaga wymiany informacji między partnerami wdrażanej polityki, a niekiedy szerzej rozumianego współdziałania, które polegać powinno na: ukierunkowaniu zakresu podejmowanych przez partnerów działań oraz sposobów ich realizacji przez wskazanie w RPDZ priorytetów i wspieranych dziedzin działań oraz konsultacje w procesie planowania, informowaniu o istotnych zmianach warunków realizacji działań (w procesie ich wdrażania), w tym o dostępnych instrumentach i środkach, motywowaniu partnerów do bardziej efektywnej realizacji polityki przez upowszechnienie i promocję RPDZ (przede wszystkim zapisanych w nim szczegółowych dziedzin wsparcia i sposobów wdrażania działań) oraz wskazywanie przykładów dobrych praktyk realizacji, monitorowaniu działań i dokonaniu wspólnej oceny realizacji Planu (na poziomie kierunków działań) w oparciu o przyjętą listę wskaźników i kryteriów oceny. 4 Ich sformułowania zostały nieco zmodyfikowane w tekście RPDZ na rok 2009 przyjętym przez Zarząd Województwa 16 czerwca 2009 r. 14

15 Od strony metodycznej współdziałanie oparte winno być na zasadzie otwartej, miękkiej koordynacji - powiększania spójności działań Samorządu Województwa Pomorskiego i jego partnerów z priorytetowymi kierunkami i celami wskazanymi w Planie oraz z instrumentami programowo-finansowymi dostępnymi dla ich realizacji. Sukcesywnie w kolejnych okresach następować powinno doskonalenie realizowanych przedsięwzięć, wprowadzanie nowych przedsięwzięć, w każdym z tych przypadków nawiązując do obserwowanej i prognozowanej ewolucji sytuacji społeczno-gospodarczej województwa, w szczególności zmian na rynku pracy. 15

16 Rozdział VI Struktura programowa i finansowa planu działań dla realizacji polityki w 2010 r. Działania na rzecz regionalnej polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich województwa pomorskiego mają charakter programów i ich części (tzw. działań), projektów lub zadań stałych realizowanych przez Samorząd Województwa Pomorskiego, jego jednostki i partnerów. 1. Działania podstawowe dla realizacji celów polityki w 2010 r. Ze względu na rangę strategiczną, wielkość zaangażowanych środków i szeroki udział różnych podmiotów, podstawowe znaczenie mają działania koordynowane przez ogólnopolskie i regionalne programy operacyjne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej i krajowych, których wdrażanie odbywa się za pomocą podmiotów działających w województwie pomorskim. Są to następujące programy: Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL): przede wszystkim priorytety regionalne - VI, VII, VIII, IX; Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Pomorskiego (RPO WP): głównie Oś Priorytetowa 1 i 2, a ponadto szereg działań w ramach pozostałych Osi ze względu na ich znaczenie dla wspierania rozwoju miejsc pracy i ich dostępności przestrzennej; Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (część regionalna, znaczenie j.w.); Programy krajowe realizowane na obszarze województwa przez OHP i PFRON adresowane do specyficznych grup osób. Spora część działań w ramach PO KL oraz realizowanych w ramach programów OHP refinansowana i/lub współfinansowanych jest ze środków Funduszu Pracy. Ważną rolę odgrywać będą działania na rzecz promocji zatrudnienia, rozwoju zasobów ludzkich i aktywizacji bezrobotnych realizowane przez samorządy powiatowe. Źródłem finansowania tych działań są środki Funduszu Pracy, których podział na powiaty dokonywany jest w oparciu o kryteria przyjmowane przez sejmik województwa. 2. Działania dla koordynacji i wspierania przedsięwzięć oraz przygotowania nowych działań Poza działaniami, które służą bezpośrednio realizacji celów polityki (jak np. szkolenia, wsparcie doradcze, inwestowanie w rozwój firm i tworzenie miejsc pracy), w ramach RPDZ wspierane są przedsięwzięcia, które dotyczą przygotowywania nowych działań, kontynuacji dotychczasowych przedsięwzięć i zadań po 2010 r., a także wspomagania ich skutecznej realizacji dzięki dostarczonej wiedzy, nowym metodom i strukturom. Są to działania o charakterze analityczno-badawczym, prognostycznym, planistycznym i/lub organizatorskim. Część z nich ma charakter pilotażowy rozwijający i sprawdzający skuteczne metody i instrumenty działań na rzecz polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich, zwłaszcza wzmacniające potencjał miejsc pracy i zdolności do zatrudnienia osób w sytuacji spowolnienia gospodarczego. Mogą być one realizowane przy współfinansowaniu ze środków Funduszu Pracy jako projekty pilotażowe lub w ramach PO KL jako projekty innowacyjne. Przedsięwzięcia tego typu są istotne dla podtrzymania sprawności dotąd dobrze funkcjonującego pomorskiego rynku pracy oraz dla podejmowania nowych wyzwań przed nim stojących, m.in. w związku ze spowolnieniem rozwoju gospodarczego. Innowacyjny i wzmacniający potencjał współpracy partnerskiej mają też działania w ramach programów wspólnotowych UE, w szczególności program Uczenie się przez całe życie (Lifelong Learning Programme, w tym Grundtvig i Leonardo da Vinci), program Młodzież w działaniu, programy EWT (Europejskiej Współpracy Terytorialnej). 16

17 3. Dostępność środków finansowych na realizację polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich 5 W priorytetach PO KL, wdrażanych przez Samorząd Województwa Pomorskiego jako Instytucja Pośrednicząca, w 2010 r. zaplanowano umowy na sumę 340,3 mln zł, natomiast wydatki na poziomie ok. 332,8 mln zł. W podziale na poszczególne priorytety PO KL struktura przewidywanej wartości umów (kontraktacja) i planowanych wydatków, przedstawia się następująco: Priorytety regionalne Kontraktacja: Planowane wydatki: Priorytet VI (Rynek pracy otwarty dla wszystkich) 107,9 mln zł 109,0 mln zł Priorytet VII (Promocja integracji społecznej) 69,9 mln zł 76,9 mln zł Priorytet VIII (Regionalne kadry gospodarki) 84,0 mln zł 71,9 mln zł Priorytet IX (Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach) 78,5 mln zł 75,0 mln zł Na aktywne formy polityki rynku pracy w województwie pomorskim z Funduszu Pracy (FP) w 2010 r. udostępnionych zostanie ok. 223 mln zł (dane szacunkowe), z tego: na działania służące promocji zatrudnienia, rozwoju zasobów ludzkich i aktywizacji bezrobotnych, realizowane przez samorządy powiatowe - ok. 145 mln zł; na służące podobnym celom projekty współfinansowane z EFS (Poddziałanie PO KL), wdrażane przez Samorząd Województwa Pomorskiego ok. 78 mln zł. Ponadto realizacja projektów PUP województwa pomorskiego dla rozwiązywania szczególnie istotnych lokalnych problemów dofinansowana zostanie z rezerwy FP w dyspozycji Ministra Pracy i Polityki Społecznej. Ich część objęta będzie koordynacją w ramach Programu działań publicznych służb zatrudnienia na rzecz osób dotkniętych skutkami procesów restrukturyzacyjnych w przemyśle stoczniowym w województwie pomorskim - STER W ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) kontynuowane będzie wspieranie przedsięwzięć ukierunkowanych na odnowę i rozwój wsi oraz rozwój podstawowych usług i infrastruktury obszarów wiejskich. Są one istotne dla poprawy warunków działalności w rolnictwie i poza nim, ale też dla wzrostu atrakcyjności gospodarczej tych obszarów, przyczyniając się do utrzymania lub tworzenia miejsc pracy. Innym efektem działań w ramach PROW będzie podwyższenie standardu cywilizacyjnego wsi (służące m.in. poprawie szans edukacyjnych młodzieży z tych obszarów). Ogółem PROW udostępni na ww. działania w 2010 r. ok... mln zł. W ramach RPO WP planowana alokacja z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w konkursach w 2010 r. wyniesie ok. 260 mln zł. Na realizację projektów rozpoczętych w ubiegłym roku i nowych, przewiduje się wydać ok. 728 mln zł. Istotna część tych środków (w ub. roku było to ok. 40%) przeznaczona może być na działania związane z szeroko rozumianą promocją zatrudnienia i aktywności ekonomicznej Pomorzan takie jak: wspieranie przedsiębiorczości (zwłaszcza rozwoju MSP); rozwój infrastruktury transportu służącej lepszej dostępności miejsc pracy; poprawa atrakcyjności regionu (m.in. dla inwestorów, pracodawców i kadr); rozwój infrastruktury i usług społeczeństwa informacyjnego; wspieranie lokalnych inicjatyw obywatelskich, m.in. na obszarach problemowych rynku pracy. Bezpośrednio z budżetu Województwa Pomorskiego przewiduje się m.in. dofinansowanie (w wysokości ok. 68,6 mln zł) kolejowych przewozów pasażerskich w podstawowych relacjach regionalnych. Dane zebrane w tym Podrozdziale dotyczące dostępności środków finansowych na realizację polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich mają na tym etapie charakter w części niepełny, a częściowo szacunkowy. Dane te będą przedmiotem szczegółowej weryfikacji i zostaną uzupełnione. 5 Źródłem danych o środkach finansowych w tym rozdziale są informacje publikowane na stronie internetowej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego oraz informacje o planowanych przedsięwzięciach w 2010 r. dostarczone przez departamenty UMWP i inne jednostki, w szczególności jednostki zarządzające RPO WP lub pośredniczące we wdrażaniu POKL i PROW. 6 Program przyjęty Uchwałą nr 1122/245/09 Zarządu Województwa Pomorskiego z dnia 9 września 2009 r. 17

18 Rozdział VII Struktura podmiotowa (instytucjonalna) realizacji polityki w 2010 r. 1. Rola Samorządu Województwa, jego jednostek organizacyjnych i głównych partnerów w przygotowaniu i realizacji polityki W realizacji regionalnej polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich województwa pomorskiego decydująca rola przypada Samorządowi Województwa Pomorskiego, zwłaszcza Wojewódzkiemu Urzędowi Pracy (WUP) w Gdańsku. WUP jest jego jednostką organizacyjną, która z mocy prawa realizuje podstawowe zadania dotyczące przygotowania, koordynowania oraz realizacji polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich w województwie pomorskim. W procesie realizacji polityki bardzo istotną rolę pełni Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego (przedstawiciele 7 departamentów powołani zostali w skład Zespołu Zadaniowego ds. RPDZ). Ich liczne zadania wiążące się - bezpośrednio lub pośrednio - z problematyką rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich, znaleźć można w treści Regulaminu UMWP. W realizacji polityki uczestniczą także inne niż WUP jednostki organizacyjne Samorządu Województwa Pomorskiego (w tym instytucje i placówki oświaty), oraz podmioty z udziałem Samorządu Województwa Pomorskiego (ARP S.A., Pomorski Fundusz Pożyczkowy Sp. z o.o., Pomorski Regionalny Fundusz Poręczeń Kredytowych Sp. z o.o.). Wojewoda Pomorski i jego służby pełnią specyficzne funkcje jako jedna z kluczowych instytucji rynku pracy w ramach systemu publicznych służb zatrudnienia. Są to głównie funkcje kontroli i nadzoru, ale też funkcje w zakresie regulacji procesów podejmowania zatrudnienia przez obcokrajowców oraz podnoszenia standardów usług rynku pracy realizowanych przez inne jednostki PSZ. Pod względem specyfiki działań i wysokości nakładów warte odnotowania są działania OHP i PFRON stanowiących wojewódzkie oddziały instytucji finansowanych ze szczebla rządowego (centralnego). W obecnej sytuacji społeczno-gospodarczej wzrasta rola partnerów dialogu społecznego (przedstawicieli pracodawców i pracobiorców), a także organizacji pozarządowych, które w swym statucie mają cele związane z promocją zatrudnienia, aktywności zawodowej oraz integracji społecznej i rozwoju kapitału ludzkiego. Istotne jest zwłaszcza podejmowanie inicjatyw dotyczących równoważenia rynku pracy, wspierania mechanizmów dialogu i współdziałania, a także upowszechniania nowych sposobów działań (np. wypracowanych w projektach realizowanych w ramach PO KL). Orientacji w kierunkach działań i specyficznych zamierzeniach poszczególnych partnerów regionalnej polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich służą nadsyłane przez nich karty informacyjne o przedsięwzięciach realizowanych w 2010 r. 2. Rola samorządów powiatowych w realizacji działań na rzecz zatrudnienia Samorządy powiatowe województwa pomorskiego z uwagi ich na wszechstronne kompetencje ustawowe (wynikające z ustawy o samorządzie powiatowym, a szczegółowo określone przez art. 9 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i art. 35a ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych), odgrywają ważną rolę we wspieraniu aktywności edukacyjnej i zawodowej mieszkańców oraz tworzeniu warunków dla rozwoju miejsc pracy. Działania ich jednostek organizacyjnych, jakimi są powiatowe urzędy pracy służą bezpośrednio promocji zatrudnienia oraz łagodzeniu skutków bezrobocia. Powiaty realizują też zadania związane z integracja społeczną (PCPR), rozwojem zasobów ludzkich (w tym przez prowadzenie placówek edukacji ponadgimnazjalnej i ustawicznej), a także dotyczące promocji gospodarczej i turystyki, bezpieczeństwa, rozwoju transportu i infrastruktury cywilizacyjnej itp., co pośrednio wpływa na lokalny rynek pracy. 18