Warstwy ściany gałki ocznej: nerw wzrokowy. Warstwy: błona Descemeta (kolagen VIII i błona podstawna) nabłonek jednowarstwowy

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Warstwy ściany gałki ocznej: nerw wzrokowy. Warstwy: błona Descemeta (kolagen VIII i błona podstawna) nabłonek jednowarstwowy"

Aniela Grażyna Skowrońska
9 lat temu
Przeglądów:

1 NARZĄD WZROKU Oko można porównać do kamery cyfrowej, wyposażonej w: system soczewek (rogówka, soczewka, ciało szkliste) automatyczną regulację ostrości obrazu (akomodacja) automatyczną regulację przesłony (adaptacja) matrycę z czujnikami fotoelektrycznymi ( z pręcikami i czopkami) Sygnały generowane przez fotoreceptory są najpierw przetwarzane przez inne komórki siatkówki, a następnie przesyłane kablem (nerw wzrokowy) do głównego procesora (obszar wzrokowy kory mózgu). Ogólna topografia oka mięśnie okoruchowe twardówka naczyniówka Warstwy ściany gałki ocznej: warstwa włóknista: twardówka i rogówka warstwa naczyniowa: naczyniówka właściwa, ciałko rzęskowe i tęczówka warstwa nerwowa: (część optyczna i ślepa ) rogówka soczewka nerw wzrokowy rogówka twardówka ciałko rzęskowe (cz.ślepa) naczyniówka właściwa (cz.optyczna) tęczówka tęczówka ciałko rzęskowe dno oka Twardówka Tkanka łączna zbita: włókna kolagenowe włókna sprężyste fibrocyty melanocyty słabe unaczynienie Funkcje: nadaje ścianie gałki ocznej wytrzymałość mechaniczną i elastyczność jest miejscem przyczepu mięśni poruszających gałką oczną Warstwy: nabłonek wielowarstwowy płaski błona Bowmana (blaszka podstawna i fibryle kolagenowe) zrąb nieunaczyniony fibryle kolagenowe fibrocyty słabiej uwodniona istota podstawowa błona Descemeta (kolagen VIII i błona podstawna) nabłonek jednowarstwowy płaski Funkcja: działa jak soczewka (42 D) Rogówka 1

przesyłane kablem (nerw wzrokowy) do głównego procesora (obszar wzrokowy kory mózgu).

2 Regularny (warstwowy i równoległy) układ fibryli kolagenowych w zrębie, słabe uwodnienie i brak naczyń powodują przejrzystość rogówki. Naczyniówka właściwa wiotka tkanka łączna liczne melanocyty liczne naczynia krwionośne twardówka Sclera Warstwy: w. nadnaczyniowa w. naczyniowa w. naczyń włosowatych (o ścianie okienkowej) błona Brucha (kolagen elastyna kolagen) fibrocyt Retina fibryle kolagenowe Ciałko rzęskowe zrąb z naczyniami i mięśniami gładkimi wyrostki pokryte nabłonkiem więzadełka Zinna (fibrylina) Funkcje: akomodacja produkcja płynu wodnistego Akomodacja: - przy rozluźnionych mięśniach ściana gałki ocznej napina więzadełka Zinna, soczewka ma kształt bardziej płaski (ostre widzenie dalekich obiektów) - przy obkurczonych mięśniach więzadełka Zinna zostają poluźnione, a elastyczność soczewki nadaje jej kształt bardziej wypukły (ostre widzenie bliskich obiektów) Tęczówka zrąb łącznotkankowy z licznymi melanocytami (barwa oczu: niebieska niebieskozielona szara brązowa) i naczyniami przednia powierzchnia: nieciągły nabłonek płaski tylna powierzchnia pokryta nabłonkiem dwuwarstwowym sześciennym (pigmentowanym) zwieracz źrenicy: kom. mięśniowe gładkie rozwieracz źrenicy: kurczliwe wypustki kom. nabłonkowych Funkcja: adaptacja Funkcja: odżywianie fotoreceptorów siatkówki Nabłonek ciałka rzęskowego dwuwarstwowy sześcienny, jest przedłużeniem siatkówki (część ślepa ) warstwa powierzchniowa - komórki jasne (wpuklenia błony kom., liczne mitochondria) - transportują jony (produkcja płynu wodnistego) warstwa głęboka komórki z ziarnami melaniny (przedłużenie nabłonka barwnikowego siatkówki) ten nabłonek to de facto dwa nabłonki jednowarstwowe przylegające do siebie powierzchniami szczytowymi stąd po jego obu stronach jest blaszka podstawna Sieć beleczkowa (kąt przesączu, przestrzenie Fontany) beleczki łącznotkankowe wyścielone komórkami śródbłonka przestrzenie międzybeleczkowe łączą się z kanałem Schlemma Funkcja: odprowadzanie płynu wodnistego 2

naczyń włosowatych (o ścianie okienkowej) błona Brucha (kolagen elastyna kolagen) fibrocyt Retina fibryle kolagenowe Ciałko rzęskowe zrąb z naczyniami i mięśniami gładkimi wyrostki pokryte nabłonkiem

3 Soczewka (twór nabłonkowy) torebka (b. gruba blaszka podstawna) nabłonek sześcienny (tylko na przedniej powierzchni) włókna soczewkowe W obszarze równikowym komórki nabłonka przekształcają się w włókna soczewkowe Upośledzony odpływ płynu wodnistego powoduje wzrost jego wewnątrzgałkowego ciśnienia, co prowadzi do postępującego i nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego. Choroba ta - jaskra - jest jedną z głównych przyczyn ślepoty w krajach o niskim poziomie rozwoju Włókna soczewkowe (zmodyfikowane komórki nabłonkowe) brak jądra niewiele organelli koralikowe filamenty pośrednie w cytoplazmie białka krystaliny (zapewniają przejrzystość i zdolność załamywania światła) polączenia boczne główka i panewka neksusy dojrzałe niedojrzałe Funkcja: element układu optycznego (ok. 14 D) Zaćma jest najczęstszą patologią oka u osób starszych. Dochodzi w niej do stopniowej utraty przejrzystości włókien soczewkowych (zaburzenie dotyczy krystalin). Ciało szkliste woda jony kwas hialuronowy fibryle kolagenowe (nieliczne) komórki (nieliczne): - hialocyty (fibroblasty) - makrofagi ciało szkliste Siatkówka jest warstwowym układem komórek nerwowych i zawiera 3 pierwsze neurony drogi wzrokowej ułożone w odrębnych warstwach komórki fotoreceptoryczne Funkcja: element układu optycznego (kilka D) komórki dwubiegunowe komórki zwojowe 3

wodnistego powoduje wzrost jego wewnątrzgałkowego ciśnienia, co prowadzi do postępującego i nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego.

4 1. Nabłonek barwnikowy 2. Warstwa fotoreceptorów 3. Błona graniczna zewn. (połączenia międzykom.) 4. Warstwa ziarnista zewn. (perykariony komórek fotoreceptorycznych) 5. Warstwa siatkowata zewn. (wł. nerwowe i synapsy) 6. Warstwa ziarnista wewn. (perykariony komórek) 7. Warstwa siatkowata wewn. (wł. nerwowe i synapsy) 8. Warstwa kom. zwojowych 9. Warstwa wł. nerwowych 10. Błona graniczna wewn. (blaszka podstawna) Komórki fotoreceptoryczne (komórki pręcikowe i czopkowe) to dwubiegunowe komórki nerwowe, których dendryty zostały przekształcone w fotoreceptory (pręciki i czopki) segment zewnętrzny (dyski błoniaste zawierające barwniki wzrokowe) szczątkowa migawka segment wewnętrzny: - elipsoid (mitochondria) - mioid (szorstka siateczka, aparat Golgiego - produkcja białek dysków błoniastych) perykarion akson 10 warstw siatkówki światło (!) synapsa Działanie fotoreceptorów CIEMNOŚĆ Pręcik wąski, pałeczkowaty szerszy, stożkowaty Czopek komórka przesyła sygnały (synapsa hamująca!) ŚWIATŁO stała depolaryzacja błony komórkowej (!) fotony aktywacja aktywacja efekt rodopsyna opsyna białko G fosfodiesteraza hydroliza cgmp jodopsyna cgmp komórka nie przesyła sygnałów hiperpolaryzacja błony komórkowej 1. Fotony aktywują rodopsynę/jodopsynę, uwolnienie opsyny 2. Opsyna aktywuje białko G (transducynę) 3. Transducyna aktywuje fosfodiesterazę cgmp 4. Obniża się poziom cgmp w cytoplazmie 5. Zamknięcie kanałów sodowych, hiperpolaryzacja błony kom. 6. Zahamowanie wydzielania neuroprzekaźników w synapsie hamującej drugi neuron zostaje odblokowany i wysyła sygnały dyski błoniaste otoczone błoną komórkową szypuła łącząca segment wewn. z perykarionem (wypustka pręcikonośna) rodopsyna wymiana dysków błoniastych przy udziale komórek nabłonka barwnikowego wysoka czułość na światło niewrażliwy na barwy dyski błoniaste są częściowo wpukleniami błony komórkowej brak jodopsyny (czopki S, M, L) nie niższa czułość wrażliwy na barwy Nabłonek barwnikowy Funkcje: pochłanianie światła fagocytoza dysków błoniastych pręcików udział w resyntezie barwników wzrokowych Pręcik Czopek 4

(blaszka podstawna) Komórki fotoreceptoryczne (komórki pręcikowe i czopkowe) to dwubiegunowe komórki nerwowe, których dendryty zostały przekształcone w fotoreceptory (pręciki i czopki) segment

5 Inne warstwy siatkówki - komentarze warstwy ziarniste zawierają perykariony komórek, a warstwy splotowate ich wypustki i synapsy błona graniczna zewn.: strefy przylegania pomiędzy komórkami glejowymi (Mullera) a fotoreceptorami w. siatkowata zewn.: synapsy wstążkowe warstwa ziarnista wewn. zawiera perykariony: - kom. dwubiegunowych - kom. poziomych (modulują aktywność synaptyczną) - kom. amakrynowych (sygnalizacja zwrotna) - kom. Mullera (odmiana astrocytów) - pełnią funkcję światłowodów w. siatkowata wewn.: synapsy elektryczne Pomiędzy nabłonkiem barwnikowym a fotoreceptorami nie ma połączeń międzykomórkowych stąd w pewnych warunkach (uderzenie, gwałtowny wysiłek, obkurczenie ciała szklistego) fotoreceptory mogą oddzielić się od nabłonka. Jest to odwarstwienie siatkówki grożące utratą wzroku, gdyż czopki i pręciki tracą pośredni kontakt z naczyniówką dostarczająca im tlenu i substancji odżywczych. warstwa włókien nerwowych zawiera niezmielinizowane aksony komórek zwojowych Szczególne obszary siatkówki plamka żółta (macula lutea) plamka ślepa (tarcza n. wzrokowego) Naczynia odżywiające siatkówkę fovea centralis wyeksponowane fotoreceptory (inne warstwy odsunięte) tylko czopki brak sumowania sygnałów (neurony jednosynaptyczne) największa ostrość widzenia brak fotoreceptorów włókna nerwowe zbierają się tworząc nerw wzrokowy po wyjściu z gałki ocznej ulegają mielinizacji miejsce wejścia tętnicy centralnej i wyjścia żył naczynia dna oka naczynia włosowate naczyniówki właściwej kapilary odchodzące od naczyń dna oka Bariera krew-: strefy zamykające między komórkami nabłonka barwnikowego strefy zamykające miedzy komórkami śródbłonka kapilarów na terenie siatkówki Komórki macierzyste siatkówki Nisza: warstwa pigmentowanych komórek w rejonie przejścia nabłonka ciałka rzęskowego w siatkówkę (ora serrata) Komórki macierzyste: Oglądanie przez wziernik dna oka (oftalmoskopia) daje informację o stopniu zaawansowania nie tylko chorób narządu wzroku, ale także niektórych chorób układowych (cukrzyca, nadciśnienie, miażdżyca) w hodowli różnicują się we wszystkie typy komórek siatkówki (kom. fotoreceptoryczne, dwubiegunowe, poziome, amakrynowe, kom. Müllera) transplantacja in vivo (zwierzęta) prowadzi niekiedy do wytworzenia kilkuwarstwowego prototypu siatkówki z komórkami zawierającymi białka typowe dla fotoreceptorów, ale nie udało się dotychczas uzyskać odtworzenia funkcjonującej siatkówki 5

poziomych (modulują aktywność synaptyczną) - kom. amakrynowych (sygnalizacja zwrotna) - kom. Mullera (odmiana astrocytów) - pełnią funkcję światłowodów w. siatkowata wewn.

6 Powieka Paradoksy oka: w układzie optycznym największą siłę załamywania światła ma rogówka (a nie soczewka) skurcz mięśni ciałka rzęskowego powoduje rozluźnienie więzadełek Zinna fotoreceptory są umieszczone po złej stronie siatkówki (światło musi przejść przez prawie wszystkie warstwy, zanim dotrze do pręcików i czopków) światło powoduje zahamowanie aktywności fotoreceptorów spojówka tarczka z gruczołami Meiboma skóra Spojówka: nabł. wielowarstwowy walcowaty z kom. kubkowymi blaszka właściwa Tarczka: tkanka łączna zbita z dużymi gruczołami łojowymi (gruczoły tarczkowe, Meiboma) gruczoły Molla (apokrynowe) Gruczoł łzowy Typowy gruczoł surowiczy o budowie zrazikowej pęcherzyki surowicze otoczone komórkami mioepitelialnymi i blaszka podstawną przewody wyprowadzające (nabł. jednowarstwowy sześcienny/walcowaty) Łzy: woda, jony, lizozym, laktoferyna, IgA Drogi odpływu łez: - kanaliki łzowe: nabłonek wielowarstwowy płaski - woreczek łzowy i przewód nosowo-łzowy: nabłonek wieloszeregowy z migawkami i komórkami kubkowymi 6

z gruczołami Meiboma skóra Spojówka: nabł. wielowarstwowy walcowaty z kom.

Podobne dokumenty

NARZĄD WZROKU

NARZĄD WZROKU Oko można porównać do kamery cyfrowej, wyposażonej w: system soczewek (rogówka, soczewka, ciało szkliste) automatyczną regulację ostrości obrazu (akomodacja) automatyczną regulację przesłony