Sprawozdanie z przebiegu nadzoru archeologicznego prowadzonego na terenie Starego Miasta w Warszawie w listopadzie 2013 r.

Transkrypt

1 Karolina Blusiewicz Dział Archeologiczny MHW Warszawa, 2 grudnia 2013 r. Sprawozdanie z przebiegu nadzoru archeologicznego prowadzonego na terenie Starego Miasta w Warszawie w listopadzie 2013 r. W listopadzie 2013 r. prowadzono nadzór archeologiczny nad pracami ziemnymi związanymi z remontem nawierzchni chodników i jezdni ulic Szeroki Dunaj, Piwnej oraz Rynku Starego Miasta, którego inwestorem jest Zarząd Terenów Publicznych Dzielnicy Śródmieście, Warszawa, ul. Podwale 23. Prace archeologiczne podjęto na mocy decyzji Stołecznego Konserwatora Zabytków nr 86A/13 z dnia 10 czerwca 2013 r. Prace ziemne związane z remontem nawierzchni prowadzone listopadzie br. objęły jezdnię po południowej stronie rynku oraz jego północno-zachodni, południowo-zachodni i południowo-wschodni narożnik, a także skrzyżowanie ulic Piwnej, Zapiecek i Piekarskiej. Rynek Starego Miasta Prowadzono nadzór archeologiczny nad korytowaniem południowej jezdni rynku (wzdłuż strony Zakrzewskiego), w pasie o szerokości 11,5 m. Zdejmowano nawarstwienia do głębokości 0,55 m poniżej powierzchni terenu, które stanowiły przede wszystkim stare utwardzenie pod nawierzchnię, zasypiska wkopów instalacyjnych w postaci żółtego, gruboziarnistego piasku oraz przemieszane warstwy gruzowo-ziemne. Poczyniono następujące obserwacje: - w osi centralnej N-S rynku, przy północnej granicy jezdni odsłonięto południowy kraniec wielobocznej obudowy osiemnastowiecznej studni, wykonanej z cegły łączonej zaprawą wapienną 1. Została ona zniszczona przez podłużny wkop instalacyjny, biegnący przez jej środek, w złym stanie zachowania znajdowała się również zachodnia część obudowy (fot. 1, 2) 1 Większą część studni odsłonięto w październiku br. Patrz K. Blusiewicz, Sprawozdanie z przebiegu nadzoru archeologicznego prowadzonego na terenie Starego Miasta w Warszawie w październiku 2013 r., maszynopis w archiwum ZTP. 1

2 Fot. 1. Warszawa, Rynek Starego Miasta, relikty (część południowa) zniszczonej przez wkop, osiemnastowiecznej studni, widok po obniżeniu nawierzchni o 0,5 m. Widok z góry w kierunku północnym. Fot. K. Blusiewicz. Fot. 2. Warszawa, Rynek Starego Miasta, zbliżenie na południowo-wschodnią część obudowy ceglanej, osiemnastowiecznej studni, widok w kierunku południowym. Fot. K. Blusiewicz. 2

3 - na pozostałej, północnej części pasa jezdni zalegały przemieszane warstwy ziemnogruzowe o niewyraźnych zasięgach i nieokreślonym charakterze, z przemieszanym, nowożytnym materiałem zabytkowym. Na tym poziomie po zachodniej stronie znajdowały się niewielkie, zdewastowane relikty nawierzchni brukowanej z różnej wielkości i kształtu otoczaków - południowa część jezdni pokryta została licznymi podłużnymi wkopami instalacyjnymi. Strop nienaruszonych warstw kulturowych w postaci jasnoszarego piasku, którego dużej miąższości pokład na całej długości rynku zarejestrowano w wykopie pod wymianę magistrali wodociągowej, odnotowano jedynie na bardzo wąskich pasach pomiędzy wkopami (fot. 3). Fot. 3. Warszawa, Rynek Starego Miasta, jezdnia wzdłuż strony Zakrzewskiego, widok po obniżeniu nawierzchni o 0,55 m. Widok w kierunku wschodnim. Strzałkami oznaczono strop zachowanych między wkopami warstw kulturowych. Fot. K. Blusiewicz. 3

4 Prowadzono nadzór archeologiczny przy korytowaniu skrzyżowań jezdni w północnozachodniej części rynku, u wylotu ul. Nowomiejskiej i Wąski Dunaj (fot. 4), w południowo-zachodniej części, u wylotu ul. Świętojańskiej i Zapiecek (fot. 5) oraz w południowo-wschodniej części, u wylotu ul. Celnej i Jezuickiej (fot. 6). Obniżano teren usuwając 0,55 m warstwy ziemi, przede wszystkim starego utwardzenia pod nawierzchnię oraz zasypiska wkopów instalacyjnych w postaci żółtego, gruboziarnistego piasku. Niemal całość korytowanego obszaru zajmowały wkopy instalacyjne, przede wszystkim biegnący wzdłuż wschodniej pierzei, rozległy i głęboki na 2,1 m wkop pod niedawno wymienianą magistralę wodociągową 2, a także zawory gazowe, wodociągowe i studzienki kanalizacyjne. W najwęższych miejcach, u wylotu jezdni rynku wkopy instalacyjne zachodziły na siebie, niszcząc całkowicie warstwy kulturowe w tych miejscach zapewne aż do calca. Fot. 4. Warszawa, Rynek Starego Miasta, skrzyżowanie ulic w północno-zachodnim narożniku rynku, widok po obniżeniu nawierzchni o 0,55 m. Widok z ul. Wąski Dunaj w kierunku rynku. Fot. K. Blusiewicz. 2 Patrz K. Blusiewicz, Sprawozdanie z przebiegu nadzoru archeologicznego prowadzonego na terenie Starego Miasta w Warszawie w sierpniu 2013 r.; K. Blusiewicz, Sprawozdanie z przebiegu nadzoru archeologicznego prowadzonego na terenie Starego Miasta w Warszawie we wrześniu 2013 r., maszynopisy w archiwum ZTP. 4

5 Fot. 5. Warszawa, Rynek Starego Miasta, skrzyżowanie ulic w południowo-zachodnim narożniku rynku, widok po obniżeniu nawierzchni o 0,55 m. Widok z ul. Świętojańskiej w kierunku rynku. Fot. K. Blusiewicz. Fot. 6. Warszawa, Rynek Starego Miasta, skrzyżowanie ulic w południowo-wschodnim narożniku rynku, widok po obniżeniu nawierzchni o 0,55 m. Widok z rynku w kierunku ul. Celnej. Fot. K. Blusiewicz. 5

6 Prowadzono obserwacje przy usuwaniu nawierzchni i korytowaniu poziomu chodnika wzdłuż frontu kamienic po południowej stronie rynku - stronie Zakrzewskiego. Mechanicznie usuwano podsypkę pod płyty chodnikowe w postaci brązowego piasku oraz zasypiska wcześniejszych wkopów instalacyjnych do poziomu 0,30 m poniżej powierzchni terenu, nie docierając do stropu nawarstwień kulturowych. Wykonano wkopy pod instalację elektryczną w całości zlokalizowane w dawnych wkopach instalacyjnych (fot. 7). Fot. 7. Warszawa, Rynek Starego Miasta, chodnik wzdłuż strony Zakrzewskiego, widok po obniżeniu nawierzchni o 0,3 m. Widok w kierunku północnym. Fot. K. Blusiewicz. Ul. Piwna/Zapiecek/Piekarska Prowadzono nadzór przy korytowaniu skrzyżowania ulic Piwnej, Zapiecek i Piekarskiej, na odcinku o szerokości ulicy Zapiecek. Usuwano tam półmetrowy pokład warstw niwelacyjnych: stare utwardzenie pod nawierzchnię oraz zasypiska wkopów instalacyjnych. Całość korytowanego obszaru zajmowały wkopy instalacyjne pod kable elektryczne i telefoniczne, zawory gazowe, wodociągowe i studzienki kanalizacyjne (fot. 8). Stropu warstw kulturowych nie zarejestrowano, został on w tym miejscu zdewastowany w trakcie prowadzonych wcześniej, licznych prac. 6

7 W poprzek ul. Piekarskiej, w odległości około 1,0 m od skrzyżowania z ul. Piwną wykonano wkop pod instalacje elektryczną do głębokości około 1,0 m od powierzchni terenu. W jego profilu widoczne jest, że niemal cała szerokość ulicy zajęta jest przez duży wkop wodociągowy, zasypany żółtym piaskiem i utwardzony na wierzchu warstwą drobnego gruzu z zaprawą cementową (fot. 9). Wzdłuż północnej pierzei ul. Zapiecek wykonano przyłącza elektryczne prowadzone w starym wykopie instalacyjnym, bez ingerencji w nawarstwienia kulturowe. Fot. 8. Warszawa, skrzyżowanie ulic Piwnej, Piekarskiej i Zapiecek, widok po obniżeniu nawierzchni o 0,55 m. Widok z ul. Piwnej w kierunku północnym. Fot. K. Blusiewicz. Fot. 9. Warszawa, ul. Piekarska, widok wkopu pod instalacje elektryczną. Widok w kierunku zachodnim. Fot. K. Blusiewicz. 7

8 W trakcie prac archeologicznych wykonano dokumentację opisową, pomiarową, rysunkową i fotograficzną. Zebrany materiał zabytkowy przyporządkowano do kolejnych numerów inwentarza polowego zabytków. Prace archeologiczne nie wstrzymywały postępu prac budowlanych. Prace ziemne, objęte nadzorem archeologicznym ukończono 26 listopada br. Wyniki końcowe prac archeologicznych będą dostępne w terminie 3 miesięcy od zakończenia badań. 8