Szkoła podstawowa klasy 4-6

Transkrypt

1 Scenariusz 7 Szkoła podstawowa klasy 4-6 autorzy: Karolina Dobrowolska, Jolanta Loritz-Dobrowolska temat: To ja, Wydra! Cele ogólne: przekazanie informacji na temat budowy ciała wydry, rozwijanie spostrzegawczości uczniów, rozwijanie zainteresowań badawczych uczniów, rozwijanie sprawności matematycznych uczniów. Cele operacyjne: Uczeń potrafi: wymienić cechy budowy ciała wydry, porównać budowę ciała wydry i człowieka, opisać cechy przystosowawcze do ziemnowodnego trybu życia u wydry, sprawnie liczyć, nazywać figury geometryczne, odróżnić tropy wydry od śladów innych zwierząt. Miejsce: sala. Formy pracy: indywidualna, w parach, grupowa. Metody pracy: opowiadanie, gry dydaktyczne, ćwiczenia, praca z kartami pracy, pogadanka. Wiek uczestników: lat. Czas przewidywany na realizację planowanych zajęć: 1-2 godz. lekcyjne. Optymalna liczba uczestników: osób. Materiały i środki dydaktyczne: plansza edukacyjna dwustronna Wydra, Tropy zwierząt, kłębek śliskiej włóczki, lub tzw. lasety (rodzaj tasiemki), ołówek lub patyczek, nożyczki, klej lub zszywacz, szpilki krawieckie lub pineski z długą główką, karta pracy nr 1 Sylwetka płynącej wydry, karta pracy nr 2 Części ciała wydry, karta pracy nr 3 Sierść wydry, karta pracy nr 4 Tropy zwierząt.

2 Szkoła podstawowa klasy 4-6 Czynności przygotowawcze nauczyciela: 1. Przygotuj i umieść w widocznym miejscu planszę edukacyjną obrazek wydry. 2. Przygotuj materiały: nici, patyczek (ołówek), nożyczki, klej lub zszywacz, kartę pracy nr 1. Nici (lasetę) około 20 pasm o długości 1 m złóż na pół i zamocuj na patyczku, robiąc pętelki i przewlekając przez nie nitki (ryc.1). Uwaga: typowa włóczka jak na ryc.1 plącze się i sczepia; dlatego lepiej użyć gładkich pasm. Przygotuj kartę pracy nr 1 Sylwetka płynącej wydry. Wytnij sylwetkę wydry (można ją pomalować na brązowo), złóż wzdłuż. Przetnij z przodu do końca linii ciągłej, nasuń z przodu do linii przerywanej i podklej lub zszyj (ryc.2). Uwaga: te czynności można zlecić uczniom. ryc. 1 ryc Przygotuj kartę pracy nr 2 Części ciała wydry : przyklej ją na sztywniejszy papier A4, w ilości odpowiadającej liczbie grup w klasie. Wytnij sześciokąty z częściami ciała zwierząt oraz kształt tułów lub poleć to uczniom. 4. Przygotuj kartę pracy nr 3 Sierść wydry dla każdego ucznia oraz odpowiednią ilość szpilek (pinesek). 5. Przygotuj kartę pracy nr 4 Tropy zwierząt w liczbie po 1 na ławkę dla pary uczniów. Przebieg zajęć: A. Faza wstępna zajęć. 1. Przeczytaj bajkę (tekst poniżej) i poproś dzieci o odpowiedź jakiego stwora spotkała w wodzie Lutra? (człowieka). Zapytaj, po czym to poznały? Dzieci wymieniają cechy budowy człowieka i porównują z budową ciała wydry. 2. Powieś planszę edukacyjną, przedstawiającą wygląd wydry i zwróć uwagę dzieci na cechy, wymienione w bajce, zadając pytania np.: Jaki jest kształt uszu wydry? Jak wygląda futro wydry? Jak wyglądają jej stopy? (zwróć uwagę na błonę pławną między palcami). Przedstawienie tekstu bajki Witam zebranych na posiedzeniu Rady Stawu. Proszę was o wysłuchanie relacji o spotkaniu drugiego stopnia i odpowiedź na pytanie młodej wydry. Dzień dobry wszystkim. Mam na imię Lutra. Pewnego razu, gdy pływałam w naszej rzece, ujrzałam bardzo dziwne stworzenie. Miało okrągłą głowę z cienkimi włosami (gdzie indziej nie widziałam na nim sierści), krótką, chudą szyję, bardzo długie łapy i w ogóle nie miało ogona! Nie wiem, jak mogło pływać! Mój ogon jest długi prawie jak połowa ciała, gruby, zwęża się na końcu i to bardzo pomaga w sterowaniu podczas pływania. Podobnie jak moje krótkie, silne łapki z błoną między palcami dzięki nim mogę robić skręty i fikołki, gdy ścigam jakąś rybkę! Stworzenie miało płetwy jak żaba na tylnych łapach, a na przednich tylko cienkie palce; chyba trudno mu było pływać, bo poruszał się niezgrabnie. No i co najdziwniejsze: miało zamknięte oczy i otwarte uszy! Brr, ja swoje śliczne, małe i okrągłe uszka zamykam specjalnym fałdem skóry, bo nie lubię, jak mi się do nich wlewa woda! Zamykam też nozdrza, a ten stwór widocznie tego nie potrafił i wciąż wypuszczał bąbelki powietrza. A oczy mam otwarte, bo jak inaczej mogłabym sprawnie pływać i wypatrywać zdobyczy? Stwór też w końcu otworzył oczy i wtedy podpłynęłam, żeby się grzecznie przywitać, a wiecie, co on zrobił, jak mnie zobaczył?! Zaczął gwałtownie machać łapami, otworzył usta i wypuścił duży bąbel i szybko skierował się w górę. Trochę zdziwiona popłynęłam za nim, wynurzyłam się i wtedy zobaczyłam, jak te jego włosy brzydko przylepiają mu się do głowy okropny widok! Moje futerko zawsze wygląda porządnie, jest gęste, 2 7. To ja, Wydra!

3 Szkoła podstawowa klasy 4-6 równe (mimo, że włosy mam różnej długości) i puszyste, za sprawą powietrza między nimi. No i wyobraźcie sobie, że kiedy stwór zobaczył mnie w pobliżu, zamiast podziękować za zainteresowanie zaczął wydawać nieprzyjemne, głośne dźwięki i szybko, ale bardzo niezgrabnie wylazł na brzeg. Cały się trząsł, pewnie z zimna! Na brzegu były inne, podobne stwory, tylko trochę większe. Biegały dziwacznie wyprostowane na dwóch tylnych nogach, całkiem inaczej jak ptaki. Machały tymi swoimi długimi łapami w moją stronę i robiły tyle hałasu i zamieszania, że wolałam odpłynąć. Czy ktoś może mi powiedzieć, co to za dziwne stworzenia? B. Ćwiczenia 1. Opływowa wydra pływa. 1. Poproś dwóch chętnych uczniów do demonstracji. Jeden przytrzymuje patyk z nićmi na ławce i poziomo dmucha na niego, poruszając pasmami. Drugi wprowadza sylwetkę wydry między nitki wpływa. Można na początek ustawić sylwetkę wydry tyłem do fal. Powierzchnia ławki w tym wypadku przedstawia powierzchnię wody. Dzieci powinny zaobserwować układanie się nitek wokół sylwetki wydry (ryc.3). Zwróć uwagę na to, że uszy, oczy i nozdrza wydry są mniej więcej na jednej linii w trakcie pływania nad lustrem wody. Możesz na planszy kredą namalować linię wody i pokazać, że wymienione narządy zmysłów tak są ułożone (por. ryc. 4). 2. Zapytaj: Jak nazywamy taki kształt ciała? Jeśli ktoś odpowie, to dobrze; jeśli nie podaj to słowo. Na tablicy napisz słowo OPŁYWOWY w kolumnie i poproś dzieci o podanie nazw zwierząt o takim kształcie ciała dobrych pływaków których nazwy zaczynają się na poszczególne litery, omijając litery Y, np.: okoń, płotka, łabędź, wydra, orka (drapieżny delfin), węgorz. Podkreśl, że taki kształt ciała ułatwia zwierzęciu pływanie (jest to przystosowanie do życia w środowisku wodnym). ryc. 3 ryc Wydrza układanka 1. Rozdaj grupom przygotowane (wycięte lub do wycięcia) figury geometryczne z karty pracy nr 2 Części ciała wydry. Zapytaj o ich nazwy (sześciokąt, prostokąt i trójkąt w formie pięcioboku). 2. Poproś dzieci o uważne przyjrzenie się obrazkom na sześciokątach i dopasowanie ich do tułowia tak, by otrzymać sylwetkę wydry. Pozostałe zwierzęta, których sylwetki można w ten sposób ułożyć to: pies, mysz, ryba, kot, bocian (możesz je wykorzystać na innych lekcjach). 3. Sprawdź poprawność ułożenia sylwetek, skoryguj w miarę potrzeby. Poproś dzieci o wyjaśnienie, dlaczego wykorzystały te, a nie inne obrazki. 3. Futro wydry 1. Rozdaj wszystkim karty pracy nr 3 Futro wydry oraz szpilki (pineski). 2. Poproś o przeczytanie poleceń. Daj uczniom 10 minut czasu na samodzielne wykonanie ćwiczenia. 3. Poproś kilku uczniów o przeczytanie wniosków i wyników obliczeń. 4. Porozmawiaj z uczniami na temat otrzymanych rezultatów; zwróć uwagę na fakt, że włosy wydry mają różną długość: dłuższe (17-18 mm), sztywne to włosy ościste (okrywające, chronią przed uszkodzeniem mechanicznym), a krótsze, cienkie (8-9 mm) to włosy wełniste (izolacja cieplna, czyli zapobieganie wychłodzeniu ciała). Są na- 7. To ja, Wydra! 3

4 Szkoła podstawowa klasy 4-6 tłuszczone, co chroni przed przemoczeniem futra wydry. Między włosami wełnistymi znajdują się pęcherzyki powietrza, tworzące dodatkową warstwę izolacyjną. 4. Czyje to ślady? 1. Rozdaj karty pracy nr 4 Tropy zwierząt po jednej dla pary uczniów. 2. Przypomnij z historyjki, czytanej na początku lekcji informacje o łapach wydry. 3. Poproś dzieci o wykonanie zadania. 4. Odwróć planszę edukacyjną na stronę ze śladami zwierząt (tę planszę możesz też wykorzystać na innych lekcjach). Poproś dzieci o samodzielne sprawdzenie poprawności zaznaczenia śladu na karcie (drugi od dołu po prawej stronie) w porównaniu z planszą. 5. Wyjaśnij, że na śladzie nie widać odcisku błony między palcami, gdyż poduszeczki łap są grube, a błona umieszczona jest wyżej. Zakończenie: Porozmawiaj z dziećmi o cechach budowy ciała wydry: kształcie ciała, ułożeniu narządów zmysłów na głowie, możliwości zamykania fałdem skóry uszy i nozdrzy, budowie futra, błonie między palcami krótkich łap, grubym, silnym i długim ogonie. Zapytaj, w jaki sposób każda z nich pomaga wydrze w pływaniu. Słowniczek trudniejszych pojęć: Błona pławna skórzasta struktura rozpięta pomiędzy palcami, ułatwiająca poruszanie się w środowisku wodnym. Tropy ślady zwierząt pozostawione na miękkim lub sypkim podłożu, np. śniegu, błocie czy piasku. Włosy ościste długie, grube i sztywne włosy u ssaków. Włosy wełniste krótkie, miękkie włosy u ssaków, zapewniające izolację cieplną. Wybrane pozycje z literatury: 1. J. Reichholf, Leksykon przyrodniczy. Ssaki, Świat Książki, Warszawa To ja, Wydra!

5 To ja, Wydra! - karta pracy nr 1 Sylwetka płynącej wydry. Wytnij sylwetkę wydry i rozetnij wzdłuż zaznaczonej linii. Załóż fragment z przodu modelu do miejsca zaznaczonego linią przerywaną i podklej lub zszyj zszywaczem. Możesz pomalować model na brązowo.

6 To ja, Wydra! - karta pracy nr 2 Części ciała wydry.

7 To ja, Wydra! - karta pracy nr 3 Sierść wydry. Przyjrzyj się rysunkowi sierści wydry. Zwróć uwagę na różną długość włosów futra. Zastanów się, do czego służy warstwa, złożona z pęcherzyków powietrza. Zapisz wnioski. Wnioski: Na 1 cm 2 skóry wydry rośnie około włosów. To dużo czy mało? 1 W narysowaną na karcie powierzchnię 1 cm 2 wbijaj szpilkę raz koło razu wzdłuż dwóch boków. Te nakłucia reprezentują włosy. Policz nakłucia w rzędzie (poziomo) i w kolumnie (pionowo), następnie pomnóż obie wartości. Zapisz wynik: 1 cm 2 W rzędzie jest. dziurek. W kolumnie jest dziurek. Na moim 1 cm 2 znajduje się. włosów 1 Na 1 cm 2 skóry głowy człowieka rośnie około od włosów ciemnych i od włosów jasnych. Włosów jasnych jest więcej, ponieważ są cieńsze od włosów ciemnych.

8 Pakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku To ja, Wydra! - karta pracy nr 4 Tropy zwierząt. Po świeżo spadłym śniegu przeszły różne zwierzęta, zostawiając swoje ślady. Spośród tropów przedstawionych na obrazku wybierz trop wydry i zakreśl go kolorową kredką. Porównaj z wyborem dokonanym przez innych uczniów. Sprawdź poprawność wyboru na planszy.