Konsument wobec innowacji produktowych

Transkrypt

1 - dr hab. G. Maciejewski, prof. UE Uniwersytet Ekonomiczny, Wydział Ekonomii, Katedra Rynku i Konsumpcji Konsument wobec innowacji produktowych Wstęp Światową gospodarkę cechuje obecnie szybkie tempo zmian, determinowane atomizacją preferencji konsumentów, dywersyfikacją ich dochodów oraz wielką liczbą konkurujących ze sobą przedsiębiorstw. Wszystko to sprawia, że na rynku szanse przetrwania i rozwoju mają tylko te przedsiębiorstwa, które w innowacyjny sposób będą wdrażały nowe produkty, procesy i zmiany organizacyjne. Wprowadzanie innowacji staje się warunkiem koniecznym istnienia i rozwoju organizacji. Jak zatem na strategie innowacji reaguje współczesny konsument? Z jednej strony kapryśny i wymagający z drugiej, często zagubiony i przygnieciony możliwościami wyboru nieskończonych opcji i modyfikacji nabywanych przez siebie wyrobów i usług. Z jednej strony oczekujący nowych, innowacyjnych produktów z drugiej, przyznający, że wielu z nich nie potrafi obsługiwać. Niniejszy artykuł stanowi głos w dyskusji nad współczesnym konsumentem i jego postawami wobec innowacji produktowych dostępnych na rynku. Podstawy źródłowe prezentowanych rozważań stanowi literatura przedmiotu oraz badania pierwotne autora przeprowadzone na potrzeby prezentowanego opracowania. Innowacje produktowe jako przedmiot postaw konsumentów W badaniach postaw konsumentów wobec różnych zjawisk rynkowych, użyteczny jest strukturalistyczny sposób ich definiowania, zgodnie z którym postawę definiuje się jako strukturę poznawczo behawioralną zorientowaną na przedmiot postawy, konstytuowaną trzema elementami: poznawczym, emocjonalnym i behawioralnym. Układ tych trzech elementów wzmacniany jest reakcją otoczenia i satysfakcją jednostki z podjętych zachowań konsumpcyjnych 1. Adaptacja zaproponowanego sposobu rozumienia pojęcia postawy do badania postaw konsumentów wobec innowacji produktowych, dostępnych na rynku dóbr i usług konsumpcyjnych miałaby więc na celu znalezienie odpowiedzi na następujące pytania: co konsumenci rozumieją przez pojęcia innowacji i innowacyjnego produktu? komponent poznawczy; jaki jest stosunek konsumentów do produktów innowacyjnych dostępnych na rynku, jakich produktów innowacyjnych oczekują? komponent emocjonalny, afektywny; jak konsumenci zachowują się wobec produktów innowacyjnych, na jakie swoje zachowania wskazują? komponent behawioralny. Sam termin innowacja konotuje wiele znaczeń, odnoszących się zarówno do czynności wprowadzania innowacji, jak i nadawania cechy nowości różnym zjawiskom, w tym również produktom, przez osoby postrzegające je jako nowe. Dego też innowację uznaje się za kategorię interdyscyplinarną, opisywaną i analizowaną z wielu perspektyw, którą rozpatrywać można tak w ujęciu szerokim, jak i wąskim. Reprezentantami ujęcia szerokiego byli m.in. J.A. Schumpeter i P. F. Drucker. W wąskim ujęciu innowację definiowali m.in. tacy autorzy, jak: Ch. Freeman, C.F. Carter, B.R. Williams, J. Mujżel, B. Gruchman, najczęściej odnosząc innowacje do zmian technicznych, pomijając pozostałe ich aspekty (procesowe, organizacyjne, marketingowe) 2. Prekursor tej kategorii, J.A. Schumpeter za innowację uznał wprowadzenie 1 K. Gutkowska, I. Kowalczuk, M. Sajdakowska, S. Żakowska-Biemans, A. Kozłowska, A. Olewnik-Mikołajewska, Postawy konsumentów wobec innowacji na rynku żywności, Handel Wewnętrzny, nr 4/2014, s Szerzej na ten temat: B. Kucharska: Innowacje w handlu detalicznym w kreowaniu wartości dla klienta, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice 2014, s

2 - do praktyki nowego rozwiązania. Innowacje u J.A. Schumpetera mają charakter absolutny (wynalazki, które zostają wprowadzone pierwszy raz na jakimkolwiek rynku światowym), wymagają wybitnych jednostek i ponoszenia ryzyka 3. Powielanie wprowadzonego rozwiązania to już wyłącznie imitowanie, kopiowanie innowacji. Według J.A. Schumpetera konsumenci w rozwoju gospodarczym, w tym również w innowacjach, odgrywają bierną rolę. Znacząca większość zmian w strukturze dóbr i usług konsumpcyjnych została wymuszona przez producentów na konsumentach, którzy często opierali się zmianom i których do zmian trzeba było przekonywać. Z kolei P. F. Drucker podkreślał niezwykle istotne znaczenie marketingu w działalności innowacyjnej przedsiębiorstw, która nie może być przeprowadzana w oderwaniu od potrzeb konsumenta. P.F. Drucker definiuje więc innowację jako każdą nowość będącą nowością dla użytkownika konsumenta 4. U P.F Druckera innowacja ma nie tylko charakter koncepcyjny, ale również percepcyjny. Pomysł mógł istnieć od dawna, ważne jest to, że jest postrzegany jako nowy. Proces innowacji obejmuje identyfikację potrzeb konsumenta oraz tworzenie i dostarczanie mu nowego produktu niosącego wartość lub korzyść nieoferowaną dotąd na danym rynku 5. Innowacją jest zatem nowe rozwiązanie, które oferuje wartości konsumentom (ujęcie rezultatowe innowacji), jak i proces tworzenia nowych i lepszych rozwiązań problemów konsumentów (ujęcie czynnościowe) 6. Ujęcia Schumpeterowskie i Druckerowskie można traktować jako dwa bieguny pojęcia innowacji. O ile J.A. Schumpeter dokładnie określa sytuacje, w których mogą powstawać innowacje absolutne, o tyle P.F. Drucker definiuje innowacje jako celowe wyszukiwanie okazji do wprowadzenia nowości 7. Oba podejścia zostały uwzględnione w Podręczniku Oslo, który zawiera zestaw pojęć obowiązujących w polityce innowacyjnej Unii Europejskiej. Według Podręcznika Oslo innowacja to wdrożenie nowego lub znacząco udoskonalonego produktu (wyrobu lub usługi) lub procesu, nowej metody marketingowej lub nowej metody organizacyjnej w praktyce gospodarczej, organizacji miejsca pracy lub stosunkach z otoczeniem 8. Zaprezentowana definicja pozwala na rozróżnienie innowacji według przedmiotu na: innowację produktową, procesową, marketingową oraz organizacyjną. Z uwagi na temat prezentowanego artykułu, wyjaśnienia wymaga pojęcie innowacji produktowej. Zgodnie z Podręcznikiem Oslo jest to wprowadzenie wyrobu lub usługi, które są nowe lub znacząco udoskonalone w zakresie swoich cech lub zastosowań. Zalicza się tu znaczące udoskonalenia pod względem specyfikacji technicznych, komponentów i materiałów, wbudowanego oprogramowania, łatwości obsługi lub innych cech funkcjonalnych 9. Cel i metodyka badań Celem przedstawienia istoty postaw konsumentów wobec innowacji produktowych wykorzystano wyniki badań pierwotnych przeprowadzonych na potrzeby niniejszego artykułu. W badaniach wykorzystano metodę ankietową, technikę ankiety rozdawanej 10. Za narzędzie posłużył kwestionariusz ankietowy składający się 14 pytań otwartych, półotwartych i zamkniętych, siedmiostopniowej skali porządkowej oraz pytań metryczkowych. Podmiotem badania byli pełnoletni konsumenci, aktywni na rynku dóbr i usług konsumpcyjnych. Przedmiot badania stanowiły postawy konsumentów wobec innowacji produktowych. Zakres przestrzenny badania obejmował województwa śląskie i małopolskie. Badania właściwe, 3 A. Rudzewicz, A. Strychalska-Rudzewicz, Strategie produktów innowacyjnych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Olsztyn 2013, s P.F. Drucker, Natchnienie i fart, czyli innowacja i przedsiębiorczość, Studio Emka, Warszawa 4, s Ph. Kotler, G. Armstrong, J. Saunders, V. Wong, Marketing. Podręcznik Europejski, PWE, Warszawa 2, s Kucharska B.: Innowacje, op. cit., s R. Romanowski, Znaczenie innowacji w gospodarce opartej na wiedzy, (w:) Innowacje w marketingu i handlu. Red. B. Borusiak, Zeszyty Naukowe nr 184, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2011, s.12. Zob. także w tym samym zbiorze: M. Sławińska, Innowacje w handlu detalicznym jako czynnik konkurencyjności przedsiębiorstw, s Podręcznik Oslo. Zasady gromadzenia i interpretacji danych dotyczących innowacji, OECD & Eurostat (wydanie trzecie), MNiSZW,Warszawa 8, s Ibidem, s.. 10 Metoda ankietowa wykształciła wiele szczegółowych technik badawczych, które biorą swoje nazwy od sposobu rozprowadzenia narzędzia pomiarowego wśród badanych. Zob. m.in.: Badania rynku metody, zastosowania, Red. Z. Kędzior, PWE, Warszawa 5, s. 85 i 88.

3 - poprzedzone pilotażem narzędzia badawczego, przeprowadzone zostały w listopadzie 2014 roku na celowo dobranej próbie konsumentów. W wyniku przeprowadzonych badań zebrano 433 kwestionariusze ankietowe, z czego jako kompletnie i bezbłędnie wypełnione zakwalifikowanych zostało 410 z nich. W próbie przeważały osoby z wykształceniem średnim (51,7%). Najmłodszy ankietowany liczył 18, najstarszy 78. Średnia wieku badanych wynosiła 33,4 roku, a mediana wieku 28. Ankietowani reprezentowali najczęściej gospodarstwa domowe 3- oraz 4-osobowe (odpowiednio 30,5% i 27,8% ogółu badanych), będące w dobrej lub dostatecznej sytuacji materialnej (odpowiednio 48,0% i 32,0%). Średnia liczba osób w gospodarstwach domowych ankietowanych wyniosła 3,38 osoby, mediana 3 osoby. Najmniej i najbardziej liczne gospodarstwa domowe to odpowiednio gospodarstwa 1-osobowe i 9-osobowe. Badaniu poddano 220 kobiet oraz 190 mężczyzn tabela 1. Tab. 1. Charakterystyka badanej próby (N = 410) Wyszczególnienie Odsetek ankietowanych Płeć kobieta 53,7 mężczyzna 46,3 Wykształcenie podstawowe 4,1 zasadnicze zawodowe 10,7 średnie 51,7 wyższe 33,4 Wiek , ,1 40 i 26,6 Średnia wieku 33,37 Mediana wieku Liczba osób w gospodarstwie domowym Średnia liczba osób Mediana Subiektywna ocena obecnej sytuacji materialnej swojego gospodarstwa domowego 28 1 osoba 7,3 2 osoby 19,0 3 osoby 30,5 4 osoby 27,8 5 i osób 15,4 3,38 osoby 3 osoby bardzo dobra 14,6 dobra 48,0 dostateczna 32,0 zła 5,4 Miejsce zamieszkania wieś 17,3 miasto do 23,4 miasto od do 32,2 miasto powyżej 27,1 Wyniki badań Na podstawie przeprowadzonych badań bezpośrednich stwierdzono na ogół pozytywne postawy badanych wobec zjawiska innowacji produktowych. Poddając analizie wyniki badań dotyczące poznawczego komponentu postaw wobec innowacji i innowacyjnych produktów zaobserwowano, że rozumienie pojęcia innowacja przez respondentów nacechowane jest wieloma pozytywnymi konotacjami. Pod pojęciem innowacja ankietowani rozumieli najczęściej coś nowego, coś czego nie było dotąd na rynku (25,6% odpowiedzi), produkt wcześniej dostępny, ale obecnie udoskonalony, ulepszony (16,3%), nowy pomysł, działanie ułatwiające życie wprowadzone dzięki rozwojowi nowoczesnych technologii (15,6%), czy rozwiązanie dotychczas nierozwiązanego problemu (8,5%). W odpowiedziach badanych widać zatem pierwiastki ujęcia tak Schumpeterowskiego, jak i Druckerowskiego. Konotacje negatywne stanowiły zaledwie margines uzyskanych wypowiedzi. Były to wyjaśnienia typu: coś niby nowego, a starego z nową nazwą, nowym

4 - opakowaniem i wyższą ceną (3,4% odpowiedzi) czy innowacja to produkt nie zawsze dobry i pożyteczny, o wyższej cenie (1,7%). Do podobnych wniosków dojść można analizując skojarzenia badanych konsumentów z pojęciem innowacyjny produkt. Respondenci mogli wybrać maksymalnie 3 z listy 15 skojarzeń (pozytywnych, neutralnych i negatywnych) lub dodać swoje 11. Uzyskane wyniki zaprezentowano na rysunku 1. postęp nowość lepsza jakość wygoda wyższa cena konieczność uczenia się moda szybkość oszczędność chwyt marketingowy pomoc trudność oszustwo 3,4 2,9 4,4 13,4 13,2 12,7 12,2 9,8 21,7 24,4 46,1 65,1 64,1 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0,0 60,0 70,0 Rys. 1. Skojarzenia badanych z pojęciem innowacyjny produkt [w %]. Widać zatem, że dominują skojarzenia pozytywne takie jak postęp (65,1% udzielonych odpowiedzi), nowość (64,1%) czy lepsza jakość (46,1%). Ze skojarzeń negatywnych najwyżej uplasowały się skojarzenia z wyższą ceną (21,7% odpowiedzi), koniecznością uczenia się (13,4%) czy chwytem marketingowym (9,8%). Analizując wyniki badań odnoszące się do emocjonalnego komponentu postaw badanych konsumentów wobec zjawiska innowacji produktowych stwierdzono, że reagują na nie pozytywnie. Blisko bowiem 2/3 ankietowanych zadeklarowało, że lubi produkty innowacyjne. Przeciwnego zdania był niemal co dziesiąty badany. Blisko co czwarty respondent nie potrafił jednoznacznie określić czy lubi, czy też nie lubi innowacyjnych produktów tabela 2. Tab. 2. Emocjonalny stosunek badanych do produktów innowacyjnych [w %]. K M i Lubię innowacyjne produkty Ani lubię, ani nie lubię produktów innowacyjnych Nie lubię produktów innowacyjnych 64,4 67,3 61,1 72,5 67,1 49,5 54,9 54,2 67,4 75,7 23,2 23,6 22,6 22,8 21,1 26,6 21,1 36,5 22,0 14,4 12,4 9,1 16,3 4,7 11,8 23,9 23,9 9,4 10,6 9,9 11 Żaden z 410 respondentów nie wskazał na skojarzenia stres oraz spokój. Tylko jeden dodał własne.

5 - Do zwolenników innowacji produktowych w pierwszej kolejności zaliczyć można młodych badanych (od 18 do 24 ), zamieszkujących miasta liczące powyżej mieszkańców. Zwolennika innowacji częściej można spotkać także wśród badanych kobiet, niż wśród badanych mężczyzn (tabela 2). Uzasadniając swój stosunek do innowacyjnych produktów, respondenci podkreślali, że lubią innowacyjne produkty, przede wszystkim za to, że ułatwiają im codzienne życie, są lepsze od dotychczas nabywanych produktów oraz dego, że są przyczyną postępu i rozwoju gospodarki. Niezdecydowanie badanych względem produktów innowacyjnych wynika przede wszystkim z różnego poziomu spotykanych na rynku innowacji. Często, zdaniem ankietowanych, są to innowacje pozorne okazujące się tylko chwytem marketingowym producentów i sprzedawców. Główną przyczyną nie lubienia produktów innowacyjnych przez badanych jest ich wysoka cena, nieprzydatność w codziennym życiu oraz rozczarowanie dotychczas nabywanymi produktami, oferowanymi jako nowe, innowacyjne. Ankietowani konsumenci prezentowali również określone przekonania i sądy wobec produktów innowacyjnych. Wyrazili je na siedmiostopniowej skali porządkowej, gdzie 1- oznaczało całkowicie się nie zgadzam, a 7 całkowicie się zgadzam. Uśrednione wyniki zaprezentowano w tabeli 3. Tab. 3. Przekonania i sądy badanych wobec produktów innowacyjnych [wartości średnie]. K M Produkt innowacyjny w nowy, lepszy sposób zaspokaja potrzebę konsumenta Produkt innowacyjny kosztuje, niż jego rzeczywista wartość Posiadanie produktów innowacyjnych dodaje prestiżu Produkty innowacyjne pozwalają oszczędzać czas Produkt innowacyjny jest droższy w użytkowaniu, niż produkt będący już dłużej w sprzedaży Produkty innowacyjne nie zawsze są przyjazne środowisku Produkt innowacyjny jest bardziej wydajny od produktów będących już dłużej w sprzedaży Produkty innowacyjne mają zwykle negatywny wpływ na zdrowie człowieka i 4,68 4,88 4,46 4,80 4,84 4,30 4,28 4,74 4,72 4,85 4,66 4,57 4,77 4,47 4,63 4,97 4,85 4,63 4,72 4,51 4,64 4,76 4, 4,70 4,55 4,68 4,35 4,58 4,80 4,68 4,56 4,75 4,34 4,76 4,53 4,33 4,55 4,47 4,55 4,66 4,08 4,07 4,08 4,03 3,95 4,31 4,27 4,07 4,06 3,97 4,06 4,12 3,99 3,96 4,05 4,21 3,85 4,19 4,04 4,11 3,96 4,04 3,88 3,94 4,11 3,80 3,51 3,70 4,27 4,12 3,08 2,83 3,37 2,97 3,03 3,32 3,46 3,09 3,02 2,91 Respondenci najbardziej zgadzali się ze stwierdzeniem, że innowacyjne produkty w nowy, lepszy sposób zaspokajają potrzeby konsumentów (średnia 4.68), a także ze stwierdzaniami, że produkty innowacyjne kosztują, niż ich rzeczywista wartość (4.66) oraz, że produkty innowacyjne dodają prestiżu ich użytkownikom czy posiadaczom (4,64). Z najmniejszą aprobatą badanych spotkało się stwierdzenie, że produkty innowacyjne mają zwykle negatywny wpływ na zdrowie człowieka (3,08). Zgromadzone, dzięki zastosowanej skali, wyniki badań potwierdzają wcześniej uzyskane obserwacje. Najbardziej sceptycznie do innowacji produktowych odnoszą się mężczyźni, osoby starsze oraz zamieszkujące najmniejsze miejscowości (por. średnie w przekrojach tabela 3). Mając do wyboru produkt sprawdzony, dotychczas używany i nowy, reklamowany jako innowacyjny, sprzedawany w podobnej cenie badani konsumenci zachowaliby wysoko posuniętą ostrożność (tabela 4).

6 - Jak wynika z deklaracji ankietowanych, ponad ¾ z nich przed podjęciem decyzji nabywczej (komponent behawioralny postawy) poszukiwałaby informacji na temat oferowanego produktu. Blisko co dziesiąty respondent, bez wahania wybrałby produkt nowy, podobnie jak dotychczasowy, sprawdzony. Tab. 4. Produkt nowy a produkt sprawdzony deklaracje nabywcze badanych konsumentów [w %]. K M i Wybieram produkt nowy 11,5 10,5 12,6 8,1 15,1 11,0 5,6 11,5 12,9 13,5 Poszukuję informacji na temat nowego produktu i dopiero w wtedy podejmuję decyzję 76,8 83,6 68,9 84,6 77,6 65,1 76,1 77,1 78,8 74,8 Wybieram produkt dotychczasowy, sprawdzony 11,7 5,9 18,4 7,4 7,2 23,9 18,3 11,5 8,3 11,7 Uzyskane deklaracje potwierdza zidentyfikowana reakcja badanych konsumentów na innowacyjny produkt pojawiający się na rynku. Blisko 2/3 ankietowanych przyznaje, że jest zainteresowana takim produktem, zastanawia się, czy go kupić, zbiera informację porównuje z innymi produktami i wreszcie kupuje. Do tej grupy konsumentów należą najczęściej kobiety w wieku Na uwagę zasługuje również dość liczna grupa badanych konsumentów deklarująca nieufny stosunek do produktów innowacyjnych (27,3%). Są to najczęściej kobiety w wieku tabela 5. Tab. 5. Najczęstsza deklarowana reakcja badanych konsumentów na produkt innowacyjny [w %]. K M Chcę go wypróbować i jeśli jest to możliwe, kupuję zaraz bez zastanowienia Wzbudza on moje zainteresowanie, zastanawiam się, czy go kupię, zbieram informacje, porównuję z innymi i wreszcie kupuję Przyjmuję każdą innowację z nieufnością, długo się zastanawiam i kupuję dopiero wtedy, gdy znajomi już to zrobili i są zadowoleni z zakupu Produkty innowacyjne z reguły mnie nie interesują, nie kupuję rzeczy niesprawdzonych. i 3,7 2,3 5,3 0,7 5,9 4,6. 5,2 2,3 6,3 63,4 65,9 60,5 69,8 65,1 52,3 62,0 65,6 60,6 65,8 27,3 29,1 25,3 28,9 23,7 30,3 28,2 27,1 29,5 24,3 5,6 2,7 8,9 0,7 5,3 12,8 9,9 2,1 7,6 3,6 Podczas badania ankietowani konsumenci zapytani zostali także i o to, czy w ciągu ostatnich sześciu miesięcy kupili jakikolwiek produkt innowacyjny. Uzyskane odpowiedzi zestawiono w tablicy 6. Zwraca uwagę, że pomimo iż badani deklarowali wcześniej otwartość na ewentualny zakup produktu innowacyjnego, to faktyczną decyzję o zakupie podjęła tylko 1/3 respondentów. Częściej niż inni badani, do nie dokonania zakupu innowacyjnego produktu przyznawały się kobiety, osoby w wieku,

7 - mieszkające w małych miejscowościach. Problem zidentyfikowanej rozbieżności wymagałaby podjęcia badań na szerszą skalę 12. Tab. 6. Zakup innowacyjnych produktów deklaracje badanych konsumentów [w %]. K M i Tak, kupiłem 32,0 28,2 36,3 28,2 38,8 27,5 26,8 29,2 34,8 34,2 Nie, ale zamierzam kupić 8,3 8,6 7,9 6,0 12,5 5,5 4,2 7,3 6,1 14,4 Nie, nie kupiłem 59,8 63,2 55,8 65,8 48,7 67,0 69,0 63,5 59,1 51,4 Podsumowanie Na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych stwierdzić można, że rozpoznano wszystkie trzy komponenty postaw badanych konsumentów wobec innowacji produktowych. I tak, w odniesieniu do komponentu poznawczego stwierdzono, że innowacje produktowe ankietowani postrzegają przede wszystkim jako coś nowego, coś czego nie było dotąd na rynku, jako produkt wcześniej dostępny, ale obecnie udoskonalony, ulepszony. Innowacyjny produkt kojarzy się badanym konsumentom przede wszystkim z postępem, nowością oraz z lepszą jakością. W odniesieniu do komponentu emocjonalnego postawy, należy podkreślić, że na zjawisko innowacji produktowych respondenci reagowali pozytywnie. Ponad 64% badanych konsumentów przyznało, że lubi produkty innowacyjne w opozycji do tego stwierdzenia było około 12% respondentów. Najbardziej pozytywny stosunek do innowacji produktowych mają kobiety, osoby młode oraz zamieszkujące miasta liczące i mieszkańców. Rekapitulując uzyskane wyniki odnoszące się do komponentu behawioralnego, stwierdzono, że jedynie niewielką część badanych konsumentów uznać można za innowatorów. Większość ankietowanych tworzy kategorię wczesnych naśladowców, bądź kategorię późnej większości, przyjmując innowacje produktowe z mniejszą lub większą nieufnością, wyrażając skłonność do ich nabycia dopiero w momencie zgromadzenia większej ilości informacji lub za namową zadowolonych z zakupu znajomych. Streszczenie Artykuł stanowi głos w dyskusji nad postawami konsumentów wobec innowacji produktowych. Analizując wyniki badań na próbie 410 konsumentów aktywnych na rynku dóbr i usług konsumpcyjnych stwierdzono w większości pozytywne postawy respondentów wobec tego zjawiska. Blisko 2/3 badanych przyznaje, że lubi innowacyjne produkty i kojarzy je z postępem, nowością i lepszą jakością. Mimo to, tylko 1/3 badanych zadeklarowała ich nabycie w ciągu ostatnich 6 miesięcy. Zwolenników innowacji produktowych częściej spotkać można wśród kobiet, niż wśród mężczyzn oraz wśród osób młodych (18-24 ) niż starszych (40 i ). Consumer towards product innovations Abstract The article is a voice in discussion about consumers attitudes towards product innovations. The analysis of research results conducted on 410 consumers says, that most of respondents have positive attitude to this 12 Np. nad kwestią wpływu postrzeganego ryzyka nieudanego zakupu na decyzje o zakupie innowacyjnych, nieznanych jeszcze konsumentowi produktów. Szerzej: G. Maciejewski, Ryzyko w decyzjach nabywczych konsumentów, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice 2010.

8 - phenomenon. Nearly 2/3 of respondents admit, that they like innovative products and associate them with progress, novelty and better quality. Even so, only 1/3 of respondents declare buying them in next 6 months. Followers of products innovations can be more often found among women than men and among young people (18-24 years) than older (40 years and more). Literatura [1]. Badania rynku metody, zastosowania, Red. Z. Kędzior, PWE, Warszawa 5. [2]. Drucker P.F., Natchnienie i fart, czyli innowacja i przedsiębiorczość, Studio Emka, Warszawa 4. [3]. Gutkowska K., Kowalczuk I., Sajdakowska M., Żakowska-Biemans S., Kozłowska A., Olewnik- Mikołajewska A., Postawy konsumentów wobec innowacji na rynku żywności, Handel Wewnętrzny, nr 4/2014. [4]. Kotler Ph., Armstrong G., Saunders J., Wong V., Marketing. Podręcznik Europejski, PWE, Warszawa 2. [5]. Kucharska B., Innowacje w handlu detalicznym w kreowaniu wartości dla klienta, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice [6]. Maciejewski G., Ryzyko w decyzjach nabywczych konsumentów, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice [7]. Podręcznik Oslo. Zasady gromadzenia i interpretacji danych dotyczących innowacji, OECD & Eurostat (wydanie trzecie), MNiSZW,Warszawa 8. [8]. Romanowski R., Znaczenie innowacji w gospodarce opartej na wiedzy, (w:) Innowacje w marketingu i handlu. Red. B. Borusiak, Zeszyty Naukowe nr 184, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań [9]. Rudzewicz A., Strychalska-Rudzewicz A., Strategie produktów innowacyjnych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Olsztyn [10]. Sławińska M., Innowacje w handlu detalicznym jako czynnik konkurencyjności przedsiębiorstw, (w:) Innowacje w marketingu i handlu. Red. B. Borusiak, Zeszyty Naukowe nr 184, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2011.