Zagadnienia małej retencji w leśnictwie i rybactwie w działalności RZGW Gliwice. Franciszek Pistelok

Transkrypt

1 Zagadnienia małej retencji w leśnictwie i rybactwie w działalności RZGW Gliwice Franciszek Pistelok

2 Definicja małej retencji Mała retencja wodna to zatrzymanie, przy zastosowaniu rozmaitych zabiegów, jak największej ilości wody w jej powierzchniowym i przypowierzchniowym obiegu. RóŜne zabiegi - techniczne (małe zbiorniki wodne, jazy, zastawki itp.), jak równieŝ nietechniczne (zalesienia, zadrzewienia, roślinne pasy ochronne, ochrona oczek wodnych, stawów wiejskich, mokradeł itp.) - prowadzą do spowolnienia lub powstrzymania odpływu wody przy jednoczesnym odtwarzaniu naturalnego krajobrazu (Rakiel-Czarnecka).

3 Formy i sposoby małej retencji Formy retencji: - naturalna - sztuczna Rodzaje retencji: - retencja krajobrazowa - retencja glebowa - retencja wód gruntowych i powierzchniowych - retencja wód powierzchniowych - retencja śnieŝna i lodowa (wg A. Socha)

4 Dekalog małej retencji wg P.Pawlaczyka 1. Po pierwsze: nie niszczyć 2. Retencja to nie tylko zbiorniki 3. Co było dawniej, uszanuj! 4. Małe jest piękne 5. Preferuj naturalne metody i materiały 6. Kontroluj koszty 7. Kształtuj miejsca przyjazne dla Ŝycia 8. Co ginące, ochroń przede wszystkim 9. Poszukuj kompleksowych rozwiązań 10. UniezaleŜnij od człowieka

5 Działania w zakresie przebudowy drzewostanu w Beskidach Przyczyny podjętych działań: emisje przemysłowe śląskiego i karwińsko-ostrawskiego okręgu przemysłowego, które powaŝnie zakłóciły równowagę ekosystemów leśnych doprowadzając do podwyŝszonej koncentracji w środowisku takich pierwiastków, jak siarka, azot, wapń, magnez, cynk, ołów i kadm; niski odczyn gleb oraz wysokie stęŝenia glinu; niekorzystne zjawiska atmosferyczne (występujące ostatnio ze stosunkowo duŝą częstotliwością susze), inwazje grzybów głównie korzeniowca i opieniek, a takŝe owadów liścioŝernych, a następnie szkodników niszczących pnie; monokultura świerka oraz wykorzystanie nasion niewiadomego pochodzenia (S. Trzaskowski).

6 Działania w zakresie przebudowy drzewostanu w Beskidach (II) Przebudowa ok.. 5,5 tys. ha. w ciągu 10 lat (naukowcy mówią o konieczności przebudowy docelowo ok. 20 tys. ha), dzięki czemu doprowadzi się do zgodności składów gatunkowych z siedliskiem; Program realizowany jest w dwóch pięcioletnich etapach ( oraz ), obok przebudowy drzewostanów leśnicy wybudują ok. 300 km nowych dróg, wyremontują 500 km juŝ istniejących, zbudują ok. 10 km murów oporowych, 1500 progów i 18 zapór na potokach górskich (S.Trzaskowski)

7 Skutki przebudowy drzewostanu w gospodarce wodnej regionu zwiększony spływ powierzchniowym i zanik retencji wody w lasach; zwiększenie zagroŝenia powodziowego; niekorzystny wpływ na zabudowę rzek szkody w zabudowie rzek; obserwujemy tworzenie się wyrw, zniszczenia zabudowy regulacyjnej czy towarzyszącej zabudowy technicznej; pogorszenie jakości wód powierzchniowych; w okresie intensywnych opadów oraz w czasie roztopów następuje w wodach następuje gwałtowny wzrost zawartości mętności, barwy i zawiesiny; pogorszenie warunków ujmowania i uzdatniania wody; pogorszenie jakości wody w wodociągach, gdzie brak jest odpowiednich urządzeń uzdatniających; ograniczenie moŝliwości wykorzystania wody do kąpieli; w bieŝącym roku Sanepid zabronił kąpieli w wielu miejscach na terenie Brennej, chociaŝ w poprzednich latach były one dopuszczone do kąpieli bez ograniczeń

8 Stawy na Podbeskidziu Gospodarka stawowa zapoczątkowana została na tym terenie w średniowieczu. W znacznym stopniu determinowała ona urbanizację oraz rozwój ekonomiczny tych obszarów. W XIX wieku powstało tu szereg nowatorskich rozwiązań, które doprowadziły do znaczącego rozwoju gospodarki rybackiej w tej części Europy. Stawy na Podbeskidziu to takŝe znacząca retencja wody. Wielokrotnie w przeszłości ratowały one w latach suchych bilans wody dla przemysłowego obszaru Śląska. Retencja około 8,0 mln m3 wody sprawiała, Ŝe w okresie jesienno zimowym gospodarka komunalna i zakłady przemysłowe mogły funkcjonować bez większych przeszkód. Biorąc to pod uwagę naleŝy przyjąć załoŝenie, Ŝe trzeba zrobić wszystko, aby przynajmniej utrzymać istniejący stan posiadania w zakresie powierzchni zajmowanej przez stawy. Ta przesłanka stała za inicjatywą podjętą przez działające przy dyrektorze RZGW Rady Dorzecza Małej Wisły i Górnej Odry wydania uchwały o konieczności pomocy istniejącym gospodarstwom rybackim. Bez ryb nie będzie stawów, zostaną one zaorane a grunty przeznaczone pod produkcję roślinną. W rezultacie zmienią się stosunki wodne w regionie, obniŝy poziom wód gruntowych, stracimy bezpowrotnie urządzenia do małej retencji wody. Stracimy równieŝ tereny o cennych walorach krajoznawczych i przyrodniczych. Z tego teŝ powodu w trakcie tego seminarium wracamy do sprawy stawów rybnych jako urządzeń małej retencji wnosząc o ponowne rozpatrzenie moŝliwości pomocy gospodarstwom rybackim w tym trudnym dla nich okresie.

9 Stawy na Podbeskidziu (II) Uchwały obu rad dorzecza zostały przez gospodarzy tych obszarów zauwaŝone. Dostaliśmy odpowiedzi od wojewodów i marszałków województw. Swoje zainteresowanie wyraziło takŝe Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Pod patronatem Marszałka Województwa Śląskiego zorganizowane zostało ponadto seminarium dotyczące gospodarki rybackiej na obszarze województwa śląskiego. Jeszcze raz pragnę podkreślić, Ŝe głównym celem tych uchwał było ratowanie stawów rybnych jako zbiorników małej retencji, wywierających znaczący wpływ na gospodarkę wodną na Podbeskidziu.