UZASADNIENIE. Typ siedliskowy. Zapas/ ha (m3) lasu

Transkrypt

1 UZASADNIENIE Zarządzenie Ministra Środowiska w sprawie zadań ochronnych jest wykonaniem upowaŝnienia zawartego w art. 22 ust. 2, pkt 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz i Nr 157, poz. 1241). Zgodnie z tym przepisem dla parków narodowych, dla których nie sporządzono planów ochrony, minister właściwy do spraw środowiska ustanawia w drodze zarządzenia zadania ochronne. Obszar Parku Narodowego Gór Stołowych pokrywa się z terenem Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Natura 2000 (PLH Góry Stołowe) i terenem Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 (PLB Góry Stołowe). Zgodnie z art. 28 ust. 11 pkt. 3 ustawy o ochronie przyrody, zadania ochronne dla Parku zawierają elementy związane z ochroną gatunków roślin i zwierząt oraz siedlisk, dla których utworzono obszary Natura Identyfikacja istniejących i potencjalnych zagroŝeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz zakres zadań ochronnych zostały opracowane w formie tabelarycznych zestawień. W zestawieniach określono zagroŝenia oraz sposoby i zakres prowadzenia zabiegów w ramach ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej z podaniem lokalizacji, ich rozmiarem (metry, hektary, kilometry, itp.) oraz określeniem ekosystemów, w których mają być wykonane. Dla wybranych gatunków roślin, zwierząt i grzybów określono rodzaj zadań ochronnych oraz sposób prowadzenia zabiegów w ramach ochrony czynnej i krajobrazowej. Wprowadzony podział obszaru Parku na rodzaje ochrony oraz sposoby udostępniania obszaru Parku dla celów naukowych, edukacyjnych, kulturowych, turystycznych, rekreacyjnych i sportowych opracowano w formie tabelarycznej. Określono równieŝ maksymalną liczbę osób mogących przebywać jednocześnie w danym obszarze Parku, udostępnionego dla realizacji wskazanego celu. W związku z występującymi zagroŝeniami zabiegi wykonywane w ramach ochrony czynnej i krajobrazowej, zostały dostosowane do wymogu utrzymania trwałości ekosystemów, zachowania i odbudowy ich wzajemnych zaleŝności w ramach biotopu. Zadania ochronne zaplanowane w ekosystemach leśnych, a zdefiniowane w załącznikach do niniejszego zarządzenia, są oparte wyłącznie na potrzebach hodowlanych (cel - przebudowa i stabilność ekosystemów) i ochronnych (cel - czas potrzebny do przebudowy) gdzie o zakresie zadań nie decydują względy ekonomiczne. Program przebudowy i renaturalizacji drzewostanów Parku realizowany jest praktycznie od momentu jego powstania tj. od 1993 r. Lite świerczyny stanowiące ok. 83% drzewostanów Parku, zastępowane są lasami o zróŝnicowanym składzie gatunkowym, dostosowanym do warunków siedliskowych. W załączniku nr 2 w części II i III w zakresie dotyczącym sposobu ochrony czynnej, w ekosystemach leśnych na obszarach zarówno ochrony czynnej jak i krajobrazowej uzasadnienie uszczegółowiono: w punkcie 1 - zabiegi pielęgnacyjno hodowlane planowane w młodszych klasach wieku, obejmujące tzw. czyszczenia wczesne i późne oraz cięcia w II i III kl. wieku, mają na celu poprawę struktury gatunkowej drzew w ekosystemie, ich stabilizację poprzez rozluźnienie zwarcia. Zaplanowano pozyskanie 227 m 3 drewna materiał ten (Ŝerdzie, słupy) wykorzystywany jest, w duŝej części, przez park do budowy i remontów ogrodzeń; Oddział Klasa wieku /gatunek ogółem Powierzchnia (ha) Typ siedliskowy lasu Zapas/ ha Zapas na Rodzaj cięć całej powierzchni 4a I 0,3 BMG Czyszczenia wczesne 43a I 1,20 BMG Czyszczenia wczesne 43y I 0,16 LG Czyszczenia wczesne 54a I 2,30 LMG Czyszczenia wczesne

2 117h II Św/4 5 0,71 BMG Cięcia rozluźniające Brz/1 52h II Św/ ,04 LMG Cięcia rozluźniające 91d III Md/21 Św/ ,38 LMG Cięcia rozluźniające ,09 w punkcie 2 - zabiegi obejmują selektywne usunięcie części drzew: - w formie gniazd, na zaplanowanych powierzchniach, w celu zainicjowana naturalnych obsiewów wokół istniejących drzew gat. poŝądanych tj: buk, jodła, jawor, jesion itd. lub w celu wyprzedzającego podsadzenia jodły w drzewostanach, w których brak szans na obsiew naturalny, - na całej powierzchni, w celu poprawy warunków wzrostu i rozwoju istniejącego młodego. Oddział Klasa wieku / gatunek ogółem Powierzchnia (ha) Typ siedliskowy lasu Zapas/ha Zapas na całej powierzchni Rodzaj cięć 10a IV Md/ ,7 LMG Wyprzedzające/ Św/48 126f V Md/ ,56 LG Poprawa warunków Św/114 Brz/38 bukowego 149j V Md/ ,45 LMG Poprawa warunków Św/250 bukowego 4n V Św/ ,26 BMG Poprawa warunków Brz/8 świerkowego 4k V Św/ ,5 BMG Poprawa warunków Brz/6 bukowo/świerkowego 1g V Md/ ,93 LG Wyprzedzające/ Św/54 1f V Md/ ,09 LG Wyprzedzające/ Św/42 12i V Md/ ,93 LG Poprawa warunków Św/50 89d V Św/ ,21 LMG Wyprzedzające/

3 67l VII Św/ ,84 LMG Poprawa warunków bukowo/ 26b VII Md/ ,75 LMG Poprawa warunków Św/495 Dg/206 / inicjacja odnowienia naturalnego/ usunięcie gat. drzew obcego pochodzenia ,22 Zaplanowano pozyskanie 2326 m 3 drewna, głównie świerkowego 1629 m 3. Ponadto, stosowanie róŝnych rodzajów cięć dotyczy jedynie tych powierzchni Parku, na których brak jest odnowienia naturalnego, i które to tereny nie rokują, iŝ nastąpi poŝądana poprawa w składzie gatunkowym drzewostanów. Pozostałe zabiegi pielęgnacyjno-hodowlane, wymienione w punkcie 2, umoŝliwiają prowadzenie przebudowy ekosystemów leśnych; w punktach 3 i 4 - w zadaniach rocznych w 2010 r. przyjęto zasadę, Ŝe oprócz ochrony ścisłej i ochrony czynnej zachowawczej (13% pow. leśnej Parku) zaniechano cięć pozaplanowych (cięć przygodnych) w drzewostanach w wieku do 40 lat oraz drzewostanach z małym udziałem świerka, a takŝe tam gdzie istnieje cenne, przyszłościowe naturalne lub sztuczne odnowienie. Mając na uwadze priorytetowy cel funkcjonowania Parku jakim jest ochrona przyrody oraz w związku z zewnętrznymi i wewnętrznymi uwarunkowaniami, w jakich funkcjonuje Park, wynikającymi z: - 83% powierzchni Parku stanowią ekosystemy, gdzie gatunkiem dominującym jest świerk (w większości sztuczne monokultury), - wysokiego średniego wieku drzewostanów, - znacznego udziału drzewostanów porolnych, - granica Parku w 30 % jest granicą państwa, - obszar Parku i otuliny jest mocno zurbanizowany (presja społeczna), - na długich odcinkach granica leśna Parku tworzy wspólne kompleksy z lasami innych właścicieli głównie lasów państwowych, wypracowano niŝej określony sposób postępowania z drzewami opanowanymi przez kornika drukarza lub inne owady oraz poklęskowe wywroty i złomy. W dniu r., w oparciu o szczegółowe rozpoznanie terenowe, ukazało się Zarządzenie nr 9/2009 Dyrektora PNGS w sprawie eliminacji zagroŝeń dla środowiska przyrodniczego związanych z ograniczaniem populacji kornika drukarza w drzewostanach Parku. Oprócz obszarów ochrony ścisłej (406,29 ha) i proponowanych obszarów do objęcia w przyszłości ochroną ścisłą (354,15 ha), gdzie z załoŝenia nie wykonuje się Ŝadnych działań, wytypowano obszary (1988,27 ha), gdzie w celu uniknięcia negatywnego wpływu działań, związanych z ograniczaniem populacji kornika na środowisko, wstrzymano całkowicie pozyskanie, korowanie i zrywkę drewna. W zamierzeniach takie tereny mają być obserwowane i badane, by uzyskać jak najwięcej wiadomości na temat przebiegu gradacji kornika w tym specyficznym terenie. Obserwacji podlegałyby tam równieŝ zjawiska sukcesji i proces naturalnego odtwarzania się drzewostanów. Pozostałe tereny leśne Parku zostałyby wówczas podzielono na: - obszary (421,64 ha), gdzie okorowane drewno zasiedlone przez korniki pozostanie do mineralizacji w ekosystemie (całkowite lub częściowe wstrzymanie zrywki drewna), - obszary stanowiące strefę buforową drzewostanów bez kornika pomiędzy lasami Parku, a lasami okolicznych nadleśnictw oraz miejsca gdzie naleŝy ograniczyć populację drukarza i powstrzymać

4 jego rozprzestrzenianie się na drzewostany do tej pory zdrowe. Tam stosowane będą pułapki klasyczne, feromonowe i rotacyjne a drewno zasiedlone będzie usuwane z lasu. Największy nacisk, w obszarach szczególnie zagroŝonych, gdzie dopuszcza się wycinanie drzew, połoŝony zostanie na efektywne wyznaczania tzw. trocinkowych, w optymalnej fazie rozwoju kornika i zabezpieczenie drewna, w reŝimie czasowym gwarantującym ograniczenie gradacji. Drzewa tzw. spóźnione, juŝ obite przez dzięcioły, często częściowo opuszczone przez korniki, a nadal zasiedlone przez drapieŝców, parazytoidy i patogeny kornika drukarza zwiększające opór środowiska, presję czynników naturalnego hamowania rozwoju gradacji, nie będą wycinane. Pozostaną one w ekosystemie pozwalając na utrzymanie bioróŝnorodności oraz zróŝnicowanie biotopu, poprzez stwarzanie wielu nowych mikrosiedlisk; w punkcie 5 - zaplanowane czynności są niezbędne do zachowania zainicjowanej przebudowy, głównie podokapowych odnowień jodłowych. W odniesieniu do załącznika nr 2, część II Sposoby ochrony czynnej na obszarach ochrony czynnej oraz część III Sposoby ochrony czynnej na obszarach ochrony krajobrazowej, rozdział C w ekosystemach wodnych zaplanowano ochronę i odtwarzanie zagroŝonych siedlisk hydrogennicznych w Parku, poprzez ograniczenie nadmiernego odpływu wody. Działania te są jednym z elementów projektu Ochrona i odtwarzanie zagroŝonych siedlisk hydrogenicznych w Sudetach Środkowych realizowanego razem z Klubem Przyrodników. Jest to niejako kontynuacja projektu Czynna ochrona mokradeł i mała retencja w Sudetach realizowanego w latach Wykonanie zadań ochronnych przyczyni się nie tylko do zachowania walorów przyrodniczokrajobrazowych, odtworzenia zniekształconych i zanikłych ogniw rodzimej przyrody, ale równieŝ do utrzymania w naleŝytym stanie infrastruktury, jaką dysponuje Park. Projekt zadań ochronnych uzyskał pozytywną opinię Rady Naukowej Parku. Poszczególne zadania ochronne realizowane będą przez miejscową ludność, co przyczyni się do ograniczenia lokalnego bezrobocia. Zagadnienia regulowane przedmiotowym zarządzeniem nie mają odzwierciedlenia w prawodawstwie Unii Europejskiej, a więc zarządzenie to nie podlega ocenie, co do jego zgodności z prawem Unii Europejskiej. Wejście w Ŝycie zarządzenia nie spowoduje dodatkowych skutków finansowych dla budŝetu państwa oraz nie będzie miało bezpośredniego wpływu na budŝety lokalnych samorządów. W sposób pośredni będzie miało natomiast wpływ na promocje gmin, na obszarze których park narodowy został utworzony, powodując zwiększenie ruchu turystycznego, a tym samym dodatkowe dochody ze świadczonych usług turystycznych. Przepisy zarządzenia nie mają wpływu na konkurencyjność wewnętrzną i zewnętrzną gospodarki, jak równieŝ na sytuację i rozwój regionalny. W trakcie uzgodnień wewnętrznych uwagi do projektu zarządzenia zostały wniesione przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska. Większość uwag uwzględniono, wnosząc stosowne zapisy w załącznikach Nr 1, 2 i 3 zarządzenia. Pozostałe uwagi zostały poniŝej wyjaśnione w uzasadnieniu, stanowiącym integralną część zarządzenia. W opinii GDOŚ dotyczącej realizacji w ekosystemach leśnych na obszarze objętym ochroną czynną zabiegów polegających na usuwaniu, w ramach cięć sanitarnych, powalonych, złamanych oraz zasiedlonych przez owady drzew, z pozostawieniem części drzew niezagraŝających zdrowotności drzewostanu, w miarę potrzeb i stopnia zagroŝenia przez owady, zadania ochronne powinny określać szacowany rozmiar ww. zabiegu. Jednocześnie, w piśmie stwierdzono, Ŝe podanie dokładnej masy drewna, jaka będzie pozyskana w cięciach sanitarnych nie jest moŝliwa. Park na podstawie lat poprzednich i stałego monitoringu, co roku szacuje ilość drewna z cięć sanitarnych. PrzybliŜony rozmiar tego zabiegu ochronnego określany jest w rocznych zadaniach rzeczowych, które zgodnie z art. 9 ust. 2 pkt 2 ustawy o ochronie przyrody zatwierdza Minister Środowiska. UŜycie w zadaniach ochronnych zwrotu w miarę potrzeb pozwala na elastyczne zachowanie i dostosowanie się do sytuacji w przypadku nieprzewidzianych, gwałtownych zjawisk atmosferycznych. Ponadto podanie szczegółowej wielkości zabiegu jest w chwili obecnej niemoŝliwe, poniewaŝ usunięciu będą podlegały

5 drzewa opanowane przez szkodliwe owady lub grzyby w okresie od wiosny do jesieni w 2010 r. Sytuacja ta umoŝliwia Dyrektorowi Parku, w przypadku wystąpienia potrzeby usuwania posuszu, wywrotów i złomów, na wykonanie ustawowego obowiązku wynikającego z art. 102 ust. 5 ustawy o ochronie przyrody, bez konieczności kaŝdorazowego występowania do Ministra Środowiska o zgodę na przeprowadzenie omawianego zabiegu ochronnego. Nie uwzględniono uwagi dotyczącej załącznika Nr 1, tabela I, lp. 5, pkt 3 oraz załącznika Nr 2, rozdział III, tabela A, lp. 1, pkt 3 sugerującej wprowadzenie zapisu ochrona odnowień poprzez składanie gałęzi w stosy poza miejscami odnowionymi, poniewaŝ taka praktyka w Parku jest stosowana i nie ma potrzeby wprowadzania do zarządzenia oczywistych zapisów.