1.Otwartość nauki w Polsce 2. Wirtualna Biblioteka Nauki (wstępna wersja)

Transkrypt

1 1.Otwartość nauki w Polsce 2. Wirtualna Biblioteka Nauki (wstępna wersja) Marek Niezgódka marekn@icm.edu.pl Prezydium KRASP, Poznań,

2 Deklaracje - rzeczywistość Rekomendacja Komisji Europejskiej, lipiec 2012: zobowiązanie krajów członkowskich UE do terminowego przyjęcia strategii otwartego dostępu do wyników badań naukowych Horizon 2020: obowiązująca zasada Otwartego Dostępu do publikacji naukowych Polska: brak oficjalnie przyjętej strategii Ustanowiona instytucja odpowiedzialna zgłoszona do KE: MNiSW Polska: brak otwartych mandatów publikacyjnych MNiSW, NCN, NCBiR Polska: szeroka skala działań niesformalizowanych

3 Polska: działania instytucjonalne związane z otwartością w nauce Tworzenie otwartych repozytoriów instytucjonalnych Projekt strategiczny SyNaT (16 instytucji): zintegrowana pla]orma INFONA Udział w serii projektów KE: DRIVER, DRIVER II, OpenAIRE, OpenAIRE+, OpenAIRE 2020 (ICM) Udział w COAR (ICM) Wprowadzanie instytucjonalnych otwartych mandatów publikacyjnych

4 Polska: wybrane działania na rzecz otwartości w nauce

5 Rozwój otwartej nauki i jej promocja w Polsce - działania ICM Centrum Otwartej Nauki CeON (otwartanauka.pl): Seria wydawnicza BibliotekaCeON Rozmowy Otwartej Nauki Pla]orma Otwartej Nauki (pon.pl): serwis pod patronatem MNiSW, KRASP i PAN CeON Repository: publicabons Program Otwórz książkę (otworzksiazke.pl): 353 książki, dominacja humanistyki i nauk społecznych Pakiet repozytoryjny CeoN: oprogramowanie, aspekty prawne

6 Polskie zasoby naukowe udostępniane w ramach PlaEormy Otwartej Nauki (hip://pon.edu.pl/) I. Biblioteka Nauki (hip://bibliotekanauki.ceon.pl) Czasopisma indeksowane: 1251 tytułów Czasopisma dostępne w wersji pełnotekstowej (numery bieżące i wybrane numery archiwalne): 452 tytuły Artykuły dostępne w wersji pełnotekstowej: II. Repozytorium CeON (hip://repozytorium.ceon.pl/) 3608 autorów, 5135 prac, w tym między innymi: 3892 artykuły, 751 książek III. Otwórz Książkę (hip://otworzksiazke.ceon.pl/) 353 książki, 234 autorów (stan na 26 lutego 2015 r.)

7 Pla]orma Otwartej Nauki Pakiet repozytoryjny CeON: przeznaczony dla wszystkich zainteresowanych utworzeniem otwartych repozytoriów instytucjonalnych. Zawiera gotową do instalacji polską wersję otwartego oprogramowania DSpace oraz dokumenty prawne: 1) memorandum dotyczącego wprowadzenia otwartego mandatu wobec publikacji naukowych 2) wzór regulaminu korzystania z repozytorium 3) wzór umowy licencyjnej niewyłącznej, z którego autorzy mogą korzystać w kontaktach z wydawcami

8 Rozmowy Otwartej Nauki (dostępne online) M.in.: Wiesław Banyś Włodzisław Duch Michał Kleiber Tadeusz Więckowski Włodzimierz Bolecki Tomasz Makowski Stevan Harnad John Willinsky Cameron Neylon Nicholas Canny

9 Raporty, ekspertyzy nt. Otwartej Nauki Raport ICM: Analysis of Economic Issues Related to Open Access to Scienbfic Publicabons (2014) Raport ICM: Otwarta nauka w Polsce Diagnoza Ekspertyza ICM: Wdrożenie i promocja otwartego dostępu do treści naukowych i edukacyjnych (2013)

10 Prawo autorskie Elementy prawa autorskiego ważne dla otwartej nauki: Krzysztof Siewicz Otwarty dostęp do publikacji naukowych. Kwesbe prawne Krzysztof Siewicz Wolne oprogramowanie w instytucjach publicznych. Kwesbe prawne

11 Otwarta Nauka: tematy bieżące

12 Aktualne trendy Nowe wydawnictwa: digitally born, niesekwencyjne Dane badawcze: oddzielny, coraz bardziej centralny temat Otwarte oceny naukowe: przejrzystość, odpowiedzialność (R?)Ewolucja ewaluacji w nauce: układy macierzowe, kilkanaście konkurencyjnych modeli Otwarta innowacyjność: wielka dziedzina, w sposób kontrolowany promowana przez coraz większą liczbę liderów technologicznych, co- design

13 Promocja, marke^ng Webometrics, ranking uniwersytetów: Visibility 50%: external inlinks that the University webdomain receives from third par>es Acbvity 50% 1/3 Presence 1/3 Openness (ins>tu>onal repositories) 1/3 Excellence Najnowsze wydanie: styczeń 2015

14 Europa: Otwarta Nauka OpenAIRE 2020 i jego e- infrastruktura: OA infrastruktura Programu Horizon partnerów w sieci główni partnerzy - University of Athens, Universitaet Goeongen, CNR Pisa, ICM Uniwersytet Warszawski, CERN 27 NOAD: w Polsce ICM Infrastruktura operacyjna OpenAIRE (operatorzy: CERN, ICM): interoperacyjna sieć 520+ repozytoriów i czasopism OA, zagregowane 9M+ OA publikacji i 1K+ zbiorów danych, z 50K+ organizacji i 30K+ projektów finansowanych m.in. przez KE. Zidentyfikowane 100K+ publikacji z FP7 z ok. połowy 26K projektów FP7; oferta serwisów integrujących publikacje z danymi badawczymi

15 Zapisy z: Digital Agenda for Europe A Europe 2020 Ini^a^ve Horizon 2020 Infrastructure: OpenAIRE The OpenAIRE project supports the implementabon of open access in Europe. This 3- year project has established infrastructure for EU- funded researchers to support them in complying with the guidelines on open access: OpenAIRE provides a repository facility for researchers who do not have access to an insbtubonal or discipline- specific repository. At the OpenAIRE portal and e- Infrastructure you can find the repository networks and explore scienbfic data management services together with five disciplinary communibes. The project also provides an extensive European helpdesk system, based on a distributed network of nabonal and regional liaison offices in 27 countries, to ensure localized help to researchers within their own context. More info:

16 WBN

17 Część II: Wirtualna Biblioteka Nauki Stan obecny: Status projektowy, ciągniony Finanse: roczny SPUB WBN Zespół doradczy MNiSW: Zespół Infrastruktury Informatycznej Ciągła tymczasowość, brak trwałego uregulowania prawnego i umiejscowienia w systemie nauki

18 WBN: fakty Skala udziału: Licencje krajowe: 530+ instytucji Konsorcja: szczegółowe aktualne dane, hup://vls.icm.edu.pl/zasady/index.html NIEPOWODZENIE: pomimo poparcia Rektorów czołowych uczelni i Prezesa PAN, brak decyzji MNiSW o realizacji zakupu kolekcji e- książek

19 WBN: statystyki pobranych artykułów/ rozdziałów

20 Komentarze 4 kolekcje: 83.7% pobrań Książki Springer: jedynie 3 roczniki + w roku 2014 okresowy testowy dostęp (nieopłacony) do pełnej kolekcji Kolekcja czasopism Elsevier: ponad 50% budżetu

21 WBN: statystyki, 2

22 WBN: statystyki, 3

23 WBN: fakty, cd. Przyznany budżet 2015: możliwa konieczność wprowadzenia ograniczeń w dostępie do głównych zasobów zawieszenie finansowania polskich zasobów bibliograficznych zawieszenie finansowania wspólnej otwartej pla]ormy polskich czasopism naukowych (obecnie ponad 450 tytułów pełnotekstowych, ponadto dla 1250 tytułów metadane) Brak konsekwentnego przyjęcia przez MNiSW programu na styku dostępu do e- zasobów wydawniczych i zasobów Otwartej Nauki

24 WBN: propozycje strukturalne Nadanie WBN statusu trwałej instytucji nauki: Delegacja instytucjonalna funkcji wykonawczych WBN Ustanowienie i uznanie przez MNiSW roli Rady WBN, reprezentatywnej dla wszystkich instytucji nauki i szkolnictwa wyższego: Możliwy skład: delegat(ci) Prezydium KRASP, delegat Prezesa PAN, (KRUP, KRPUT, ) Ukonstytuowanie struktury WBN: Włączenie polskich wydawnictw naukowych, tradycyjnych i nowego typu (otwartych) Integracja innych zasobów dokumentacji wyników naukowych (dane naukowe)

25 Możliwe rozwiązanie praktyczne: Wykorzystanie Polskiej Mapy Drogowej Infrastruktur Badawczych: OSIRIS: Infrastruktury wiedzy i danych Wykorzystanie odpowiednich działań w ramach Programów Operacyjnych Integracja z działaniami w ramach Programu HORIZON 2020, w szczególności zdyskontowanie skali polskiego udziału w infrastrukturze OpenAIRE

26 Zamiast podsumowania Do jakiego miejsca w Europie rzeczywiście aspirujemy w nauce? Co jest nadrzędnym powodem istnienia WBN?