Elastyczność popytu na rynku energii elektrycznej
|
|
- Weronika Kowal
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Elastyczność popytu na rynku energii elektrycznej Autor: Mgr inż. Magdalena Borgosz-Koczwara- IASE Wrocław ( Energetyka grudzień 2004) Praca wykonana w ramach projektu KBN nr 4 T10B Analizujemy rynek energii elektrycznej, na którym działają producenci energii nie znający dokładnie funkcji popytu. Na tym rynku występuje krzywa popytu, która nie jest ani doskonale elastyczną ani doskonale sztywna Firmy dążąc do osiągnięcia maksymalnych zysków wybierają strategię określoną jako funkcja podaży (supply function). Strategia ta lepiej opisuje zachowanie na rynku energii, który nie spełnia założeń rynku doskonale konkurencyjnego, niż standardowe modele Bertranda czy Cournota w przypadku, gdy stykamy się z niedokładną znajomością popytu. Problem ten został szerzej opisany w pracy [5], a do opisu niepewności popytu zastosowano bardziej skomplikowane modele matematyczne [4]. Ponieważ zysk firmy jest obliczany między innymi na podstawie krzywej popytu, dlatego warto bliżej się przyjrzeć problemowi wyznaczania tej krzywej. Znając przebieg krzywej popytu można wyznaczyć elastyczność cenową popytu, która daje pewną informację na temat struktury rynku. Dobra estymacja elastyczności cenowej sprawią że można dokładnie oszacować wpływ zmiany ceny na całkowite przychody oraz dokładnie wyznaczyć punkt, w którym firmy osiągają maksymalny przychód. Wyznaczanie równowagi w grze w przypadku niepewności popytu Często firmy działające na rynku stykają się z problemem dokładnego określenia krzywej popytu. Nieznajomość bądź niedokładna znajomość poszczególnych czynników mających wpływ na popyt skutkuje niedokładnym określeniem kształtu krzywej popytu, inaczej mówiąc, stykamy się tutaj z niepewnością, która dotyczy kształtu krzywej popytu. Owa niepewność powoduje pewne odchylenia od wartości maksymalnego zysku, tzn. że na podstawie przeprowadzonych obliczeń nie otrzymujemy jednej wartości zysku, lecz przedział dopuszczalnych wartości. Wiele firm stykając się z taką niepewnością popytu nie chce postępować zgodnie z jakąkolwiek z prostych strategii, a wszystkie decyzje odracza do momentu rozwiązania problemu niepewności. Problem niepewności popytu dotyczy również rynku energii elektrycznej, na którym działają producenci energii podejmujący niezależnie od siebie działania mające na celu maksymalizację własnych zysków. Za najbardziej adekwatny model opisujący działania producentów na rynku energii został uznany model niedoskonałego rynku, dla którego przyjęto, że: konsumenci nie mają wpływu na ustalanie cen, wszystkie firmy wytwarzają jednorodny produkt, nie jest możliwe wejście na rynek, a firmy niezależnie podejmują decyzje odnośnie do ceny czy wielkości produkcji [1]. Te różnice w podejmowaniu decyzji powodują różnice w otrzymywanych równowagach. Każda koncepcja równowagi wymaga wiedzy o tym, jak firmy postępują, żeby dostosować się do niepewności. Na przykład w stochastycznej grze Cournota firmy muszą dostosować swoje ceny do popytu, a w stochastycznej grze Bertranda firmy muszą dostosowywać wielkość produkcji. Przeprowadzono wiele badań, które miały na celu wykazanie, która równowaga jest najlepsza dla danego rynku. Jak się okazuje bardzo często takie proste strategie nie spełniają oczekiwań.
2 W przypadku, gdy mamy do czynienia z niepewnością popytu wiele decyzji dotyczących działania firmy musi być podjętych z góry. Te decyzje pośrednio wyznaczają funkcję podaży, która łączy wielkość produkcji, firmy z ceną, jaką rynek może przyjąć. Taka strategia funkcji podaży umożliwia firmie lepsze dostosowanie do zmieniających się warunków (do pojawiającej niepewności) niż w przypadku strategii stałej ceny (Cournot) lub wielkości produkcji (Bertrand) [3]. Jedynie w przypadku równowagi funkcji podaży firmy dostosowują się do niepewności w optymalny sposób wynikający z konkurencyjnych zachowań. W pozostałych grach firmy chciałyby zmieniać swoje zachowania gdy już dowiedzą się czegoś na temat popytu. Problem wyznaczania równowagi funkcji podaży w przypadku niepewności popytu został omówiony w pracy [5] i nie będzie przedmiotem dalszych rozważań. Modelowanie krzywej popytu a elastyczność popytu Z punktu widzenia podejmowania strategicznych decyzji funkcja popytu musi być określona precyzyjnie. Funkcja popytu określa zależność pomiędzy zapotrzebowaniem a wszystkimi zmiennymi, które mają wpływ na ten popyt. Krzywa popytu jest częścią funkcji popytu, która wyraża zależność pomiędzy ceną żądaną za produkt a ilością, na którą jest zapotrzebowanie, przy założeniu, że pozostałe zmienne są stałe. Z krzywą popytu nierozerwalnie jest związana elastyczność cenowa popytu. Określa ona jak zmiana ceny wpływa na przychody. Dobra estymacja elastyczności cenowej sprawią że można dokładnie oszacować wpływ zmiany ceny na całkowite przychody. Elastyczność cenową popytu określamy wzorem [2]: zatem elastyczność liczona dla i-tego zapotrzebowania wynosi: Określono trzy charakterystyczne zakresy elastyczności cenowej: elastyczny popyt (ε < -1), elastyczność jednostkowa (ε = -1) oraz nieelastyczny popyt (ε > -1) [2]. Na rysunku 1 przedstawiono krzywe popytu dla produktów charakteryzujących się różną elastycznością cenową. Pozioma linia przedstawia produkt całkowicie wrażliwy na zmianę ceny (elastyczność ε = - ), natomiast pionowa linia przedstawia produkt całkowicie nie wrażliwy na zmianę ceny (elastyczność e = -0). Pozostałe krzywe popytu przedstawiają produkty, które są wrażliwe na zmianę ceny w różnym stopniu, tzn. elastyczność popytu dla tych produktów maleje zgodnie z kierunkiem przedstawionym strzałką.
3 Przypadki, gdy ε= - lub ε = 0 są rzadko spotykane we współczesnym świecie, jednak można zauważyć, że monopole, które sprzedają produkty pierwszej potrzeby, takie jak lekarstwa, cieszą się relatywnie nieelastycznym popytem. Jednocześnie firmy działające na silnie konkurencyjnym rynku, takie jak sklepy spożywcze, stykają się z bardzo elastyczną krzywą popytu [2]. Elastyczność popytu jest ściśle związana ze strukturą rynku. Im struktura ta bardziej przypomina monopol, tym nachylenie krzywej popytu jest większe, a jeżeli struktura jest bliższa konkurencji doskonałej, tym nachylenie krzywej popytu jest mniejsze. Należy podkreślić, że dla liniowych krzywych popytu wartość elastyczności zmienia się wzdłuż krzywej, co przedstawiono na rysunku 2. Jednostkowa elastyczność jest punktem, w którym wpływ zmiany ceny jest dokładnie równoważony przez wpływ zmian w ilości zapotrzebowania W tym punkcie firma osiąga najwyższe całkowite przychody. Zakładając, że firma dąży do osiągnięcia najwyższych przychodów, działa w otoczeniu punktu o jednostkowej elastyczności. Analiza elastyczności popytu Na rysunku 3 przedstawiono trzy przykładowe liniowe krzywe popytu i odpowiadające im krzywe elastyczności cenowej popytu. Na krzywych popytu wyznaczono punktu o jednostkowej elastyczności, czyli punkty maksymalnego przychodu. Rozważając niepewność popytu zobrazowaną przy użyciu tych trzech krzywych otrzymujemy dla maksymalnego przychodu przedział wartości cen oraz odpowiadający mu przedział wielkości produkcji, na którą jest zapotrzebowanie. Gdy zwiększa się elastyczność popytu, czyli gdy dążymy do konkurencji doskonałej, to obserwujemy wzrost wartości ceny, przy której osiągamy maksymalny przychód.
4 Określenie punktu jednostkowej elastyczności jest bardzo ważne, gdyż umożliwia firmie określenie kierunku zmiany ceny tak, aby osiągnąć jak największe przychody, tzn. jeżeli znajdujemy się na krzywej popytu w obszarze nieelastycznego popytu (poniżej punktu o jednostkowej elastyczności), to możemy jeszcze zwiększać cenę dążąc do punktu o jednostkowej elastyczności. Natomiast jeśli jesteśmy w obszarze elastycznego popytu to chcąc osiągnąć większe przychody należy zmniejszyć cenę. Ponieważ firmy zawsze starają się działać w miejscu, gdzie elastyczność jest bliska -1, pojawia się pytanie: czy można skonstruować taką krzywą popytu, aby wzdłuż tej krzywej wartość elastyczności była zawsze -1 bądź bliska tej wartości?
5 Odpowiedzi szukano przy wykorzystaniu pakietu matematycznego. Na rysunku 4 przestawiono przykładową krzywą popytu i odpowiadającą jej elastyczność cenową. Otrzymano elastyczność popytu bliską jednostkowej wartości w bardzo szerokim przedziale wartości ceny. Jeśli mamy do czynienia z liniową krzywą popytu (rys. 3), to punkt, w którym firma osiąga maksymalny przychód jest jednoznacznie określony. Gdy natomiast stykamy się z nieliniową krzywą popytu (rys. 4), to otrzymujemy szeroki przedział wartości cen, dla których elastyczność jest jednostkową czyli przychód maksymalny. LITERATURA [1] Carlton D.W., Perloff J.M.: Modern Industrial Organization. Second Edition. Harper Collins College Publishers, New York 1994 [2] Hirschey M., Pappas J.L., Whigham D.: Managerial Economics. European Edition. The Dyren Press, London 1995 [3] Klemperer P.D., Meyer M.A.: Supply function equilibria in oligopoly under uncertainty. Econometrica, vol. 57, no. 6, November 1989 [4] Weron A., Wyłomańska A.: On ARMA (1,q) models with bounded and periodically correlated solutions. Probability in Mathematical Statistics. No. 24(1), 2004, pp [5] Wyłomańska A., Borgosz-Koczwara M.: The Equilibrium Models in Oligopoly Energy Market. The European Electricity Market EEM-04. Challenge of the unification, Łódź 2004
13. Teoriogrowe Modele Konkurencji Gospodarczej
13. Teoriogrowe Modele Konkurencji Gospodarczej Najpierw, rozważamy model monopolu. Zakładamy że monopol wybiera ile ma produkować w danym okresie. Jednostkowy koszt produkcji wynosi k. Cena wynikająca
Bardziej szczegółowoRÓWNOWAGA NASHA W GRACH NIE KOOPERACYJNYCH NA RYNKU DNIA NASTĘPNEGO
INSTYTUT AUTOMATYKI SYSTEMÓW ENERGETYCZNYCH RÓWNOWAGA NASHA W GRACH NIE KOOPERACYJNYCH NA RYNKU DNIA NASTĘPNEGO mgr inż. Magdalena Borgosz-Koczwara 1) IASE Wrocław mgr inż. Agnieszka Wyłomańska 2) Politechnika
Bardziej szczegółowoModuł V. Konkurencja monopolistyczna i oligopol
Moduł V. Konkurencja monopolistyczna i oligopol Spis treści: Wstęp... 2 1. Istota konkurencji monopolistycznej... 2 2. Równowaga przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji monopolistycznej w okresie krótkim
Bardziej szczegółowoModele lokalizacyjne
Modele lokalizacyjne Model Hotelling a Konsumenci jednostajnie rozłożeni wzdłuż ulicy Firmy konkurują cenowo Jak powinny ulokować się firmy? N=1 N=2 N=3 Model Salop a Konsumenci jednostajnie rozłożeni
Bardziej szczegółowo3. O czym mówi nam marginalna (krańcowa) produktywność:
Ʊ1. 诲眤诲眤眪 眪 Zbiór produkcyjny: a) to zbiór wszystkich nakładów czynników produkcji, b) wykazuje możliwe techniki wytwarzania, c) pokazuje techniczne możliwości, d) poprawne są odpowiedzi a, c, e) poprawne
Bardziej szczegółowo4. Utarg krańcowy (MR) można zapisać jako: A)
1. Rozważmy rynek doskonale konkurencyjny w długim okresie. Funkcja kosztu całkowitego pojedynczej firmy jest następująca: TC = 1296q 2 + 1369 dla q > 0 oraz TC = 0 dla q = 0. Wszystkie firmy są identyczne.
Bardziej szczegółowo5. Utarg krańcowy (MR) można zapisać jako: A)
1. Na rynku pewnego dobra działają dwie firmy, które zachowują się zgodnie z modelem Stackelberga. Firmy ponoszą stałe koszty krańcowe równe 24. Odwrócona linia popytu na tym rynku ma postać: P = 480-0.5Q.
Bardziej szczegółowo12. Funkcja popytu jest liniowa. Poniższa tabela przedstawia cztery punkty na krzywej popytu:
1. Dla której z poniższych funkcji popytu elastyczność cenowa popytu jest równa -1 i jest stała na całej długości krzywej popytu? A) Q = -5 + 10 B) Q = 40-4 C) Q = 30000-1 D) Q = 2000-2 E) Q = 100-3 F)
Bardziej szczegółowo5. Jeśli funkcja popytu na bilety do kina ma postać: q = 122-7P, to całkowity utarg ze sprzedaży biletów jest maksymalny, gdy cena wynosi:
1. Na oligopolistycznym rynku istnieje 8 firm, które zachowują się zgodnie z modelem Cournota (jednoczesne ustalanie ilości). Wszystkie firmy ponoszą takie same koszty krańcowe, równe 12 zł od jednostki
Bardziej szczegółowo8. Jeśli funkcja popytu na bilety do kina ma postać: q = 356-3P, to całkowity utarg ze sprzedaży biletów jest maksymalny, gdy cena wynosi:
1. rzedsiębiorstwo posiada dwa zakłady. Funkcja popytu rynkowego dana jest równaniem: = 46080-4Q, gdzie Q - produkcja całego rynku. Funkcja kosztu całkowitego pierwszego i drugiego zakładu jest następująca:
Bardziej szczegółowo6. Teoria Podaży Koszty stałe i zmienne
6. Teoria Podaży - 6.1 Koszty stałe i zmienne Koszty poniesione przez firmę zwykle są podzielone na dwie kategorie. 1. Koszty stałe - są niezależne od poziomu produkcji, e.g. stałe koszty energetyczne
Bardziej szczegółowoJak mierzyć reakcję popytu lub podaży na zmianę ceny?
Jak mierzyć reakcję popytu lub podaży na zmianę ceny? Oczywistym miernikiem jest nachylenie krzywych popytu i podaży Np. obniżka ceny o 1 zł każdorazowo powoduje zwiększenie popytu na kajzerki o 20 sztuk
Bardziej szczegółowoModel Bertranda. np. dwóch graczy (firmy), ustalają ceny (strategie) p 1 i p 2 jednocześnie
Model Bertranda Firmy konkurują cenowo np. dwóch graczy (firmy), ustalają ceny (strategie) p 1 i p jednocześnie Jeśli produkt homogeniczny, konsumenci kupują tam gdzie taniej zawsze firmie o wyższej cenie
Bardziej szczegółowoMaksymalizacja zysku
Maksymalizacja zysku Na razie zakładamy, że rynki są doskonale konkurencyjne Firma konkurencyjna traktuje ceny (czynników produkcji oraz produktów jako stałe, czyli wszystkie ceny są ustalane przez rynek
Bardziej szczegółowoMODEL KONKURENCJI DOSKONAŁEJ.
Wykład 4 Konkurencja doskonała i monopol 1 MODEL KONKURENCJI DOSKONAŁEJ. EFEKTYWNOŚĆ RYNKU. MONOPOL CZYSTY. KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA. 1. MODEL KONKURENCJI DOSKONAŁEJ W modelu konkurencji doskonałej
Bardziej szczegółowoOligopol. dobra są homogeniczne Istnieją bariery wejścia na rynek (rynek zamknięty) konsumenci są cenobiorcami firmy posiadają siłę rynkową (P>MC)
Oligopol Jest to rynek, na którym niewielka liczba firm zachowuje się w sposób strategiczny i działają niezależnie od siebie, ale uwzględniają istnienie pozostałych firm. Na decyzję firmy wpływają decyzje
Bardziej szczegółowoMikroekonomia II Semestr Letni 2014/2015 Ćwiczenia 4, 5 & 6. Technologia
Mikroekonomia II 050-792 Semestr Letni 204/205 Ćwiczenia 4, 5 & 6 Technologia. Izokwanta produkcji to krzywa obrazująca różne kombinacje nakładu czynników produkcji, które przynoszą taki sam zysk. P/F
Bardziej szczegółowoUniwersytet Warszawski Mikroekonomia zaawansowana Studia zaoczne dr Olga Kiuila LEKCJA 7
LEKCJA 7 ZDOLNOŚCI PRODUKCYJNE Inwestując w kapitał trwały zwiększamy pojemność produkcyjną (czyli maksymalną wielkość produkcji) i tym samym możemy próbować wpływać na decyzje konkurencyjnych firm. W
Bardziej szczegółowoMikroekonomia II: Kolokwium, grupa II
Mikroekonomia II: Kolokwium, grupa II Prowadząca: Martyna Kobus 2012-06-11 Piszemy 90 minut. Sprawdzian jest za 70 punktów. Jest 10 pytań testowych, każde za 2 punkty (łącznie 20 punktów za test) i 3 zadania,
Bardziej szczegółowoOligopol wieloproduktowy
Oligopol wieloproduktowy Do tej pory zakładali adaliśmy, że e produkty sąs identyczne (homogeniczne) W rzeczywistości ci produkty sprzedawane przez firmy nie są doskonałymi substytutami. W większo kszości
Bardziej szczegółowoAnaliza cen duopolu Stackelbera
Na samym początku odpowiedzmy na pytanie czym jest duopol. Jest to forma rynku w której kontrolę nad nim posiadają 2 przedsiębiorstwa, które konkurują pomiędzy sobą wielkością produkcji lub ceną. Ze względu
Bardziej szczegółowo1) Granica możliwości produkcyjnych Krzywa transformacji jest to zbiór punktów reprezentujących różne kombinacje ilościowe dwóch produktów, które gospodarka narodowa może wytworzyć w danym okresie przy
Bardziej szczegółowo7. Podatki Podstawowe pojęcia
7. Podatki - 7.1 Podstawowe pojęcia Podatki są poddzielone na dwie kategorie: 1. Bezpośrednie - nałożone bezpośrednio na dochód z pracy. 2. Pośrednie - nałożone na wydatki, np. na różne towary. 1 / 35
Bardziej szczegółowoMikroekonomia - Lista 11. Przygotować do zajęć: konkurencja doskonała, konkurencja monopolistyczna, oligopol, monopol pełny, duopol
Mikroekonomia - Lista 11 Przygotować do zajęć: konkurencja doskonała, konkurencja monopolistyczna, oligopol, monopol pełny, duopol Konkurencja doskonała 1. Model konkurencji doskonałej opiera się na następujących
Bardziej szczegółowoTemat Rynek i funkcje rynku
Temat Rynek i funkcje rynku 1. Rynkowa a administracyjna koordynacja działań gospodarczych 2. Popyt, podaż, cena równowagi 3. Czynniki wpływające na rozmiary popytu 4. Czynniki wpływające na rozmiary podaży
Bardziej szczegółowoMonopol statyczny. Problem monopolisty: Π(q) = p(q)q c(q)
Monopol Jest jedna firma Sama ustala cenę powyżej kosztu krańcowego Zyski nadzwyczajne (największe osiągalne) Stoi przed podobnymi ograniczeniami co firmy doskonale konkurencyjne: -Ograniczenia technologiczne
Bardziej szczegółowoMIKROEKONOMIA. Wykład 3 Mikroanaliza rynku 1 MIKROANALIZA RYNKU
Wykład 3 Mikroanaliza rynku 1 MIKROANALIZA RYNKU 1. POPYT Popyt (zapotrzebowanie) - ilość towaru, jaką jest skłonny kupić nabywca po ustalonej cenie rynkowej, dysponując do tego celu odpowiednim dochodem
Bardziej szczegółowoTEST. [2] Funkcja długookresowego kosztu przeciętnego przedsiębiorstwa
Przykładowe zadania na kolokwium: TEST [1] Zmniejszenie przeciętnych kosztów stałych zostanie spowodowane przez: a. wzrost wielkości produkcji, b. spadek wielkości produkcji, c. wzrost kosztów zmiennych,
Bardziej szczegółowoKONKURENCJA DOSKONAŁA. dr Krzysztof Kołodziejczyk
KONKURENCJA DOSKONAŁA dr Krzysztof Kołodziejczyk Agenda 1. Popyt 2. Równowaga przedsiębiorstwa 3. Opłacalność (rentowność) produkcji 4. Podaż (powyżej poziomu zamknięcia) Konkurencja doskonała słowa kluczowe
Bardziej szczegółowoPopyt, podaż i wszystko co z Nimi związane. Mgr Michał Ferdzyn SWSPiZ
Popyt, podaż i wszystko co z Nimi związane Mgr Michał Ferdzyn SWSPiZ POPYT to zależność pomiędzy ilością dobra, którą chcą i mogą kupić konsumenci, a ceną tego dobra. Popyt jest przedstawiany za pomocą
Bardziej szczegółowoNazwisko i Imię zł 100 zł 129 zł 260 zł 929 zł 3. Jeżeli wraz ze wzrostem dochodu, maleje popyt na dane dobro to jest to: (2 pkt)
Nazwisko i Imię... Numer albumu... A 1. Utrata wartości dobra kapitałowego w ciągu roku będąca rezultatem wykorzystania tego dobra w procesie produkcji nazywana jest: (2 pkt) ujemnym przepływem pieniężnym
Bardziej szczegółowoKONKURENCJA DOSKONAŁA
KONKURENCJA DOSKONAŁA Bez względu na rodzaj konkurencji, w jakiej uczestniczy firma, jej celem gospodarowania jest maksymalizacja zysku (minimalizacja straty) w krótkim okresie i maksymalizacja wartości
Bardziej szczegółowoBardzo dobra Dobra Dostateczna Dopuszczająca
ELEMENTY EKONOMII PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Klasa: I TE Liczba godzin w tygodniu: 3 godziny Numer programu: 341[02]/L-S/MEN/Improve/1999 Prowadzący: T.Kożak- Siara I Ekonomia jako nauka o gospodarowaniu
Bardziej szczegółowoMODELE STRUKTUR RYNKOWYCH
MODELE STRUKTUR RYNKOWYCH ZADANIE. Mamy trzech konsumentów, którzy zastanawiają się nad nabyciem trzech rożnych programów komputerowych. Właściwości popytu konsumentów przedstawiono w następującej tabeli:
Bardziej szczegółowoI. Podstawowe pojęcia ekonomiczne. /6 godzin /
PROPOZYCJA ROZKŁADU MATERIAŁU NAUCZANIA PRZEDMIOTU PODSTAWY EKONOMII dla zawodu: technik ekonomista-23,02,/mf/1991.08.09 liceum ekonomiczne, wszystkie specjalności, klasa I, semestr pierwszy I. Podstawowe
Bardziej szczegółowo5. Teoria Popytu. 5.1 Różne Rodzaje Konkurencji
5. Teoria Popytu. 5.1 Różne Rodzaje Konkurencji a. Konkurencja doskonała Producenci sprzedają nierozróżnialne towary, e.g. zboże pierwszej klasy. Zakładamy że jest dużo producentów, a żaden nie ma wpływu
Bardziej szczegółowoRyszard Rapacki, Piotr Maszczyk, Mariusz Próchniak
Struktury rynku a optymalne decyzje w przedsiębiorstwie Ryszard Rapacki, Piotr Maszczyk, Mariusz Próchniak Program MBA-SGH VI edycja PORÓWNANIE STRUKTUR RYNKU Cecha Struktura rynku Konkurencja doskonała
Bardziej szczegółowo2010 W. W. Norton & Company, Inc. Oligopol
2010 W. W. Norton & Company, Inc. Oligopol Oligopol Monopol jedna firma na rynku. Duopol dwie firmy na rynku. Oligopol kilka firm na rynku. W szczególności decyzje każdej firmy co do ceny lub ilości produktu
Bardziej szczegółowoZachowanie monopolistyczne - dyskryminacja cenowa
Zachowanie monopolistyczne - dyskryminacja cenowa Dotychczas analizowaliśmy monopolistę, który dyktował wspólną cenę dla wszystkich konsumentów Z dyskryminacją cenową mamy do czynienia wtedy, gdy różne
Bardziej szczegółowoTEST. [4] Grzyby w lesie to przykład: a. dobra prywatnego, b. wspólnych zasobów, c. monopolu naturalnego, d. dobra publicznego.
Przykładowe zadania na kolokwium: TEST [1] Zmniejszenie przeciętnych kosztów stałych zostanie spowodowane przez: a. wzrost wielkości produkcji, b. spadek wielkości produkcji, c. wzrost kosztów zmiennych,
Bardziej szczegółowoZ-ZIP Ekonomia menedżerska Manager economics
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2012/2013 Z-ZIP2-0499 Ekonomia menedżerska Manager economics A. USYTUOWANIE MODUŁU
Bardziej szczegółowoMONOPOL. dr Krzysztof Kołodziejczyk
MONOPOL dr Krzysztof Kołodziejczyk https://flic.kr/p/fd2sei Agenda 1. Popyt 2. Równowaga monopolu 3. Cena monopolowa 4. Opłacalność produkcji 5. Podaż 6. Dyskryminacja cenowa Monopol słowa kluczowe cenodawca
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do analizy korelacji i regresji
Statystyka dla jakości produktów i usług Six sigma i inne strategie Wprowadzenie do analizy korelacji i regresji StatSoft Polska Wybrane zagadnienia analizy korelacji Przy analizie zjawisk i procesów stanowiących
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE DO EKONOMII MENEDŻERSKIEJ.
Wykład 1 Wprowadzenie do ekonomii menedżerskiej 1 WPROWADZENIE DO EKONOMII MENEDŻERSKIEJ. PODEJMOWANIE OPTYMALNYCH DECYZJI NA PODSTAWIE ANALIZY MARGINALNEJ. 1. EKONOMIA MENEDŻERSKA ekonomia menedżerska
Bardziej szczegółowoPodstawy ekonomii ELASTYCZNOŚCI W EKONOMII
Podstawy ekonomii ELASTYCZNOŚCI W EKONOMII Elastyczność cenowa popytu Elastyczność cenowa podaŝy Opracowanie: dr Tomasz Taraszkiewicz Elastyczność cenowa popytu Elastyczność względna zmiana zmiennej zaleŝnej
Bardziej szczegółowo5. Teoria Podaży i Popytu - Popyt
5. Teoria Podaży i Popytu - Popyt Popyt na dobro maleje względem ceny (o ile dobro jest tak zwane normalne, a nie luksusowe). Zakładamy że firma ustala cenę danego dobra p, która obowiązuje wszędzie. Niech
Bardziej szczegółowoTemat Rynek i funkcje rynku. Elementy rynku. Rynek. Popyt i podaż. Cena - pieniężny wyraz wartości. Popyt Podaż Cena
Temat i funkcje rynku 1. Rynkowa a administracyjna koordynacja działań gospodarczych 2. opyt, podaż, cena równowagi 3. Czynniki wpływające na rozmiary popytu 4. Czynniki wpływające na rozmiary podaży 5.
Bardziej szczegółowoKONKURENCJA DOSKONAŁA. dr Sylwia Machowska
KONKURENCJA DOSKONAŁA dr Sylwia Machowska Definicja Konkurencja doskonała jest modelem teoretycznym opisującym jedną z form konkurencji na rynku; cechą charakterystyczną konkurencji doskonałej w odróŝnieniu
Bardziej szczegółowoMonopol. Założenia. Skąd biorą się monopole? Jedna firma
Założenia Jedna firma Monopol Siłą rzeczy musi ona sama ustalić cenę Cena rynkowa zależy od ilości sprzedawanej przez firmę Produkt nie posiada substytuty Dużo kupujących (krzywa popytu opadająca) Istnieją
Bardziej szczegółowoPrognozowanie i Symulacje. Wykład I. Matematyczne metody prognozowania
Prognozowanie i Symulacje. Wykład I. e-mail:e.kozlovski@pollub.pl Spis treści Szeregi czasowe 1 Szeregi czasowe 2 3 Szeregi czasowe Definicja 1 Szereg czasowy jest to proces stochastyczny z czasem dyskretnym
Bardziej szczegółowoMetody ustalania cen. Inną metodą jest ustalanie ceny na podstawie jednostkowych kosztów produkcji (koszty przeciętne całkowite) formuła koszt plus.
Metody ustalania cen Ustalanie ceny na podstawie jednostkowych kosztów produkcji y produkcji stanowią bardzo istotny element rachunku ekonomicznego firmy, gdyż informują o wartości zużytych przez firmę
Bardziej szczegółowoKOSZTY I OPTIMUM PRZEDSIĘBIORSTWA
PODSTAWOWE POJĘCIA KOSZTY I OPTIMUM PRZEDSIĘBIORSTWA Przedsiębiorstwo - wyodrębniona jednostka gospodarcza wytwarzająca dobra lub świadcząca usługi. Cel przedsiębiorstwa - maksymalizacja zysku Nakład czynniki
Bardziej szczegółowoWykład IV. Rynki czynników produkcji podaż pracy
Wykład IV Rynki czynników produkcji podaż pracy Substytucyjny i dochodowy efekt wzrostu płac Dochód 1440 R w = 60zl 480 P C B w = 20zl A 0 8 12 16 19 24 Czas Efekt substytucyjny wolny Efekt dochodowy Q
Bardziej szczegółowoPowtórzenie z Rozdziału 6: Koszt opodatkowania. W tym rozdziale szukaj odpowiedzi na pytania:
8 Koszt opodatkowania R I N C I L E O F MICROECONOMIC F O U R T H E I T I O N N. G R E G O R Y M A N K I W oweroint lides by Ron Cronovich 2007 Thomson outh-western, all rights reserved W tym rozdziale
Bardziej szczegółowoNegatywne skutki monopolu
Negatywne skutki monopolu Strata dobrobytu społecznego z tytułu: (1) mniejszej produkcji i wyższej ceny (2) kosztów poszukiwania renty, które ponoszą firmy w celu osiągnięcia monopolistycznej pozycji na
Bardziej szczegółowo11. POLITYKA MIKROEKONOMICZNA Istota podstawowych problemów praktyki mikroekonomicznej Polityka mikroekonomiczna
Spis treści WSTĘP 10. TEORIA MIKROEKONOMII 10.1. Pojęcie i istota mikroekonomii 10.2. Płaszczyzny identyfikacji mikroekonomii 10.2.1. Podstawowe obszary zainteresowań mikroekonomii 10.2.1.1. Gospodarstwo
Bardziej szczegółowo2010 W. W. Norton & Company, Inc. Monopol
2010 W. W. Norton & Company, Inc. Monopol Monopol Jeden sprzedawca. Krzywa popytu jaką napotyka monopolista (opadająca) to krzywa popytu rynkowego. Monopolista może zmienić cenę rynkową produktu dostosowując
Bardziej szczegółowoMakroekonomia I. Jan Baran
Makroekonomia I Jan Baran Model klasyczny a keynesowski W prostym modelu klasycznym zakładamy, że produkt zależy jedynie od nakładów czynników produkcji i funkcji produkcji. Nie wpływają na niego wprowadzone
Bardziej szczegółowoKOSZTY, PRZYCHODY, WYNIK EKONOMICZNY. dr Sylwia Machowska
KOSZTY, PRZYCHODY, WYNIK EKONOMICZNY dr Sylwia Machowska 1 NIE MA DZIAŁAŃ BEZ KOSZTÓW Koszty stanowią zawsze punkt wyjścia myślenia ekonomicznego dlatego, że każde działanie podmiotów jest związane z ponoszeniem
Bardziej szczegółowoMikroekonomia -Ćwiczenia Ćwiczenia 4: Podaż i równowaga rynkowa
Mikroekonomia -Ćwiczenia Ćwiczenia 4: Podaż i równowaga rynkowa Podstawowe pojęcia: rynek, podaż, krzywa podaż, prawo podaż, cena równowagi, cena maksymalna i minimalna, zmiana podaż dr inż. Anna Kiełbus
Bardziej szczegółowoUszereguj dla obydwu firm powyższe sytuacje od najkorzystniejszej do najgorszej. Uszereguj powyższe sytuacje z punktu widzenia konsumentów.
Strategie konkurencji w oligopolu: modele Bertranda, Stackelberga i lidera cenowego. Wojna cenowa. Kartele i inne zachowania strategiczne zadania wraz z rozwiązaniami Zadanie 1 Na rynku działają dwie firmy.
Bardziej szczegółowo6.4. Wieloczynnikowa funkcja podaży Podsumowanie RÓWNOWAGA RYNKOWA Równowaga rynkowa w ujęciu statycznym
Spis treœci Przedmowa do wydania ósmego... 11 Przedmowa do wydania siódmego... 12 Przedmowa do wydania szóstego... 14 1. UWAGI WSTĘPNE... 17 1.1. Przedmiot i cel ekonomii... 17 1.2. Ekonomia pozytywna
Bardziej szczegółowoJ.Brander i P.Krugman (1983): A Reciprocal Dumping Model of International Trade
J.Brander i P.Krugman (1983): A Reciprocal Dumping Model of International Trade Jan J. Michałek (wersja uproszczona) J.Brander i P.Krugman (1983): A Reciprocal Dumping Model of International Trade - jakie
Bardziej szczegółowoTEORIA DECYZJE KRÓTKOOKRESOWE
TEORIA DECYZJE KRÓTKOOKRESOWE 1. Rozwiązywanie problemów decyzji krótkoterminowych Relacje między rozmiarami produkcji, kosztami i zyskiem wykorzystuje się w procesie badania opłacalności różnych wariantów
Bardziej szczegółowoRównowaga rynkowa. Równowaga rynkowa: ilustracja graficzna. Nierównowaga rynkowa: nadwyżka dobra. Nierównowaga rynkowa: niedobór dobra
Równowaga rynkowa Cena unkt r Ilość Cena i ilość Cena (cena czyszcząca rynek): cena, przy której wielkość zapotrzebowania jest równa ilości oferowanej. Nierównowaga rynkowa: niedobór dobra Cena rynkowa
Bardziej szczegółowoKonkurencja monopolistyczna
Konkurencja monopolistyczna Dr inż. Anna Kowalska-Pyzalska Prezentacja oparta na: http://www.swlearning.com/economics/mankiw/mankiw3e/powerpoint_micro.html Cechy: Wielu sprzedawców Zróżnicowane produkty
Bardziej szczegółowoEKONOMIA MENEDŻERSKA
oraz na kierunku zarządzanie i marketing (jednolite studia magisterskie) 1 EKONOMIA MENEDŻERSKA PROGRAM WYKŁADÓW Wykład 1. Wprowadzenie do ekonomii menedŝerskiej. Podejmowanie optymalnych decyzji na podstawie
Bardziej szczegółowoKażde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa.
Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. 1. Możliwości finansowe konsumenta opisuje równanie: 2x + 4y = 1. Jeżeli dochód konsumenta
Bardziej szczegółowoPRODUCENT (PRZEBSIĘBIORSTWO) państwowe lokalne indywidualne zbiorowe (spółki ) 3. Jak należy rozumieć prawo zmniejszającego się przychodu?
A) Pytania sprawdzające: 1. Kogo uważamy za producenta? PRODUCENT zorganizowany w formie przedsiębiorstwa. Powstał w drodze ewolucji. To podmiot sfery realnej. Aktywny uczestnik procesów rynkowych. Realizuje
Bardziej szczegółowoDefinicja ceny. I. Sobańska (red.), Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza, C.H. Beck, Warszawa 2003, s. 179
Ceny Definicja ceny cena ilość pieniądza, którą płaci się za dobra i usługi w stosunkach towarowo-pieniężnych, których przedmiotem jest zmiana właściciela lub dysponenta będąca wyrazem wartości i zależna
Bardziej szczegółowoWPŁYW ELASTYCZNOŚCI CENOWEJ ODBIORCÓW NA OPTYMALNY ROZPŁYW MOCY ORAZ ROZKŁAD OBCIĄŻEŃ JEDNOSTEK WYTWÓRCZYCH
WPŁYW ELASTYCZNOŚCI CENOWEJ ODBIORCÓW NA OPTYMALNY ROZPŁYW MOCY ORAZ ROZKŁAD OBCIĄŻEŃ JEDNOSTEK WYTWÓRCZYCH Rafał Gwóźdź EPC S.A. Maksymilian Przygrodzki EPC S.A., Politechnika Śląska W referacie przedstawiono
Bardziej szczegółowoLEKCJA 1. Konkurencja doskonała (w całej gospodarce nie jest możliwa, lecz na wybranych rynkach):
Uniwersytet Warszawski Mikroekonomia zaawansowana Studia zaoczne dr Olga Kiuila LEKCJA 1 MODELE RYNKOWE Konkurencja doskonała (w całej gospodarce nie jest możliwa, lecz na wybranych rynkach): - Typowa
Bardziej szczegółowoElementy Modelowania Matematycznego
Elementy Modelowania Matematycznego Wykład 12 Teoria gier II Spis treści Wstęp Oligopol, cła oraz zbrodnia i kara Strategie mieszane Analiza zachowań w warunkach dynamicznych Indukcja wsteczna Gry powtarzane
Bardziej szczegółowowielkosci czynnika popytu dobra wielkosci ceny popytu na dobrox popytu ceny
ELASTYCZNOŚCI POPYTU: Elastyczności i podaży 1. cenowa elastyczność mierzy, o ile procent zmieni się wielkość pod wpływem jednoprocentowej zmiany dobra lub usługi 2. dochodowa elastyczność mierzy, o ile
Bardziej szczegółowoDr inż. Anna Kowalska-Pyzalska Katedra Badań Operacyjnych, Finansów i Zastosowań Informatyki Wydział Informatyki i Zarządzania
Dr inż. Anna Kowalska-Pyzalska Katedra Badań Operacyjnych, Finansów i Zastosowań Informatyki Wydział Informatyki i Zarządzania konkurencja doskonała konkurencja monopolistyczna oligopol monopol Dlaczego
Bardziej szczegółowoMonopol. Założenia. Skąd biorą się monopole? Jedna firma
Założenia Jedna firma Monopol Siłą rzeczy musi ona sama ustalić cenę Cena rynkowa zależy od ilości sprzedawanej przez firmę Produkt nie posiada substytuty Dużo kupujących (krzywa popytu opadająca) Istnieją
Bardziej szczegółowoModele rynków. Niedoskonała Konkurencja. Doskonała Konkurencja. Niekooperujący. Kooperujący (Kartel, Zmowa) Model Cournota (konkurencja ilościowa)
Modele rynków Doskonała Konkurencja Niedoskonała Konkurencja Monopolistyczna Konkurencja Monopol Oligopol Niekooperujący Kooperujący (Kartel, Zmowa) Gra jednoczesna Gra sekwencyjna Gra powtarzalna Model
Bardziej szczegółowoUniwersytet Warszawski Mikroekonomia zaawansowana Studia zaoczne dr Olga Kiuila LEKCJA 9
LEKCJA 9 Oligopol równoczesnej konkurencji cenowej przy wyborze zdolności produkcyjnych (model Kreps a) Jeżeli zdolności produkcyjne co najmniej jednej z firm są ograniczone, to na rynku będziemy obserwować
Bardziej szczegółowoMIKROEKONOMIA. mgr Maciej Szczepankiewicz. Katedra Nauk Ekonomicznych. semestr zimowy 2015/2016
MIKROEKONOMIA semestr zimowy 2015/2016 mgr Maciej Szczepankiewicz Katedra Nauk Ekonomicznych Kontakt E: maciej@szczepankiewicz.net Dyżury: Wtorek 12-13.30 nieparzyste 10.15-11.45 parzyste Środa 13.15-14.45
Bardziej szczegółowoMikroekonomia. Zadanie
Mikroekonomia Joanna Tyrowicz jtyrowicz@wne.uw.edu.pl http://www.wne.uw.edu.pl/~jtyrowicz 18.11.2007r. Mikroekonomia WNE UW 1 Funkcję produkcji pewnego produktu wyznacza wzór F(K,L)=2KL 1/2. Jakim wzorem
Bardziej szczegółowo1. Które z następujących funkcji produkcji cechują się stałymi korzyściami ze skali? (1) y = 3x 1 + 7x 2 (2) y = x 1 1/4 + x 2
1. Które z następujących funkcji produkcji cechują się stałymi korzyściami ze skali? (1) y = 3x 1 + 7x 2 (2) y = x 1 1/4 + x 2 1/3 (3) y = min{x 1,x 2 } + min{x 3,x 4 } (4) y = x 1 1/5 x 2 4/5 a) 1 i 2
Bardziej szczegółowoModel Davida Ricardo
Model Davida Ricardo mgr eszek incenciak 15 lutego 2005 r. 1 Założenia modelu Analiza w modelu Ricardo opiera się na następujących założeniach: istnieje doskonała konkurencja na rynku dóbr i rynku pracy;
Bardziej szczegółowoEKONOMIA MENEDŻERSKA. Wykład 5 Oligopol. Strategie konkurencji a teoria gier. 1 OLIGOPOL. STRATEGIE KONKURENCJI A TEORIA GIER.
Wykład 5 Oligopol. Strategie konkurencji a teoria gier. 1 OLIGOPOL. STRATEGIE KONKURENCJI A TEORIA GIER. 1. OLIGOPOL Oligopol - rynek, na którym działa niewiele przedsiębiorstw (od do 10) Cecha charakterystyczna
Bardziej szczegółowo(aby była to nauka owocna) 23 lutego, 2016
(aby była to nauka owocna) Uniwersytet Warszawski 23 lutego, 2016 1 / 21 2 / 21 3 / 21 Plan zajęć - etap (1) 1. Technologia 1 (czynniki produkcji, funkcja produkcji, krótki / długi okres, produktywność
Bardziej szczegółowoScenariusz. Elastyczność i jej zastosowania. W tym rozdziale szukaj odpowiedzi na pytania:
5 Elastyczność i jej zastosowania R I N C I L E S O F MICROECONOMICS F O U R T H E I T I O N N. G R E G O R Y M A N K I W oweroint Slides by Ron Cronovich 2007 Thomson South-Western, all rights reserved
Bardziej szczegółowoIstota funkcjonowania przedsiębiorstwa produkcyjnego. dr inż. Andrzej KIJ
Istota funkcjonowania przedsiębiorstwa produkcyjnego dr inż. Andrzej KIJ 1 Popyt rynkowy agregacja krzywych popytu P p2 p1 D1 q1 D2 q2 Q 2 Popyt rynkowy agregacja krzywych popytu P p2 p1 D1 +D2 D1 D2 q1
Bardziej szczegółowoZarządzanie kosztami i wynikami. dr Robert Piechota
Zarządzanie kosztami i wynikami dr Robert Piechota Wykład 2 Analiza progu rentowności W zarządzaniu przedsiębiorstwem konieczna jest ciągła ocena zależności między przychodami, kosztami i zyskiem. Narzędziem
Bardziej szczegółowoWstęp: scenariusz. Przedsiębiorstwa na rynkach konkurencyjnych. W tym rozdziale szukaj odpowiedzi na pytania:
14 rzedsiębiorstwa na rynkach konkurencyjnych R I N C I L E S O F MICROECONOMICS F O U R T H E D I T I O N N. G R E G O R Y M A N K I W oweroint Slides by Ron Cronovich 2007 Thomson South-Western, all
Bardziej szczegółowoRachunkowość zarządcza wykład 3
Rachunkowość zarządcza wykład 3 Czym będziemy się zajmować na dzisiejszych zajęciach? Analiza progu rentowności Ilościowy i wartościowy próg rentowości Marża brutto, strefa bezpieczeństwa, dźwignia operacyjna
Bardziej szczegółowoWykład 17: Elastycznościowe podejście do bilansu płatniczego. Warunek Marshalla-Lernera. Gabriela Grotkowska
Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne Makroekonomia gospodarki otwartej i finanse międzynarodowe Wykład 17: Elastycznościowe podejście do bilansu płatniczego. Warunek Marshalla-Lernera. Gabriela Grotkowska
Bardziej szczegółowoSpacery losowe generowanie realizacji procesu losowego
Spacery losowe generowanie realizacji procesu losowego Michał Krzemiński Streszczenie Omówimy metodę generowania trajektorii spacerów losowych (błądzenia losowego), tj. szczególnych procesów Markowa z
Bardziej szczegółowoHistoria ekonomii. Mgr Robert Mróz. Leon Walras
Historia ekonomii Mgr Robert Mróz Leon Walras 06.12.2016 Leon Walras (1834 1910) Jeden z dwóch ojców neoklasycznej mikroekonomii (drugim Marshall) Nie był tak dobrym matematykiem jak niektórzy inni ekonomiści
Bardziej szczegółowoMarketing dr Grzegorz Mazurek
Marketing dr Grzegorz Mazurek Orientacja rynkowa jako podstawa marketingu Orientacja przedsiębiorstwa określa co jest głównym przedmiotem uwagi i punktem wyjścia w kształtowaniu działalności przedsiębiorstwa.
Bardziej szczegółowoElastyczność. Krzysztof Kołodziejczyk, PhD
Elastyczność Krzysztof Kołodziejczyk, PhD https://flic.kr/p/j4fg3d Agenda 1. Dostosowania wielkości popytu i podaży do zmian cen i dochodów (elastyczne, nieelastyczne) 2. Wskaźniki Ep i Edp i ich interpretacja
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Ekonomia KOD S/I/st/10
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Ekonomia KOD S/I/st/10 2. KIERUNEK: Sport 3. POZIOM STUDIÓW 1 : I stopień studia stacjonarne 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: I rok/i semestr 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 2 6.
Bardziej szczegółowoDr Łukasz Goczek. Uniwersytet Warszawski
Dr Łukasz Goczek Uniwersytet Warszawski Wpływ podatków na podaż i popyt Co decyduje, kto naprawdę ponosi ciężar podatku Koszty i korzyści wynikające z podatków i dlaczego podatki nakładają koszt, który
Bardziej szczegółowoMikroekonomia. Wykład 3
Mikroekonomia Wykład 3 Model czystej wymiany Jednostki dysponują stałymi zasobami dóbr i dobra te mogą wymieniać między sobą (proces produkcji zostaje pominięty) Dwóch konsumentów (lub dwa rodzaje konsumentów):
Bardziej szczegółowoMikroekonomia. Joanna Tyrowicz POWTORZENIE ZADAN Mikroekonomia WNE UW 1
Mikroekonomia Joanna Tyrowicz jtyrowicz@wne.uw.edu.pl http://www.wne.uw.edu.pl/~jtyrowicz POWTORZENIE ZADAN Mikroekonomia WNE UW 1 Funkcję produkcji pewnego produktu wyznacza wzór F(K,L)=2KL 1/2. Jakim
Bardziej szczegółowoTeoria wyboru konsumenta. Marta Lubieniecka Tomasz Szemraj
Teoria wyboru konsumenta Marta Lubieniecka Tomasz Szemraj Teoria wyboru konsumenta 1) Przedmiot wyboru konsumenta na rynku towarów. 2) Zmienne decyzyjne, parametry rynkowe i preferencje jako warunki wyboru.
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 12: Naturalna stopa bezrobocia i krzywa AS
Makroekonomia 1 Wykład 12: Naturalna stopa bezrobocia i krzywa AS Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego NATURALNA STOPA BEZROBOCIA Naturalna stopa bezrobocia Ponieważ
Bardziej szczegółowo