STRATEGIA ROZWOJU POWIATU WIERUSZOWSKIEGO

Transkrypt

1 Złącznik do uchwły Nr XLII/203/02 STRATEGIA ROZWOJU POWIATU WIERUSZOWSKIEGO WIERUSZÓW, CZERWIEC 2002 R. 1

2 Strtegi Rozwoju Powitu Wieruszowskiego n lt wersj poprwion (z dni r.) I. Wstęp II. Dignoz 1. Ogóln chrkterystyk powitu 2. Anliz SWOT III. Projektownie strtegii 1. Misj powitu wieruszowskiego 2. Cele strtegiczne 3. Progrmy Relizcyjne IV. WdrŜnie Strtegii rozwoju 1. Relizcj Strtegii Spis treści 2. Monitoring, ocen i ktulizcj Strtegii Złączniki Słownik Oprcownie i przygotownie W oprcowniu i przygotowniu rli czynny udził członkowie Zespołu ds. Oprcowni Strtegii w skłdzie: Andrzej Szymnek Wicestrost, Przewodniczący Zespołu Dnut Jniczyk Sekretrz Powitu, Przewodnicząc Grupy Infrstruktury Społecznej, Rynku Prcy i Zsoów Ludzkich Mrin Zych koordyntor oprcowni, Przewodniczący Grupy Rozwoju Gospodrczego Mrin Bury Nczelnik Wydziłu, Przewodniczący Grupy Infrstruktury Technicznej Jn Fit Nczelnik Wydziłu, Przewodniczący Grupy Rolnictw, Leśnictw i Ochrony Środowisk, Alicj Rut Nczelnik Wydziłu Sprw Społecznych Dr Jnusz Kot konsultnt, prcownik nukowy Uniwersytetu Łódzkiego 2

3 Przedstwiciele Gmin skłd grup rooczych I. Rozwoju Gospodrczego Imię i nzwisko Lil Bklrz Wiesłw Bednrek Kzimierz Antczk Jn Tomszek Lechosłw JeŜykowski Gerrd Lesiewicz Jdwig Dudek Józef Wójcik Jcek Młolepszy II. Rolnictw, leśnictw i ochrony środowisk Imię i nzwisko Zdzisłw Bęen Jnin Góreck Stnisłw Goner Stnisłw Jniczyk Zdzisłw Witkowski Mieczysłw Ignczewski Krystyn Fryś Hlin Smorwsk Stefni Nikodem Gmin Bolesłwiec Czstry Glewice Glewice Glewice Lututów Łunice Sokolniki Wieruszów Gmin Bolesłwiec Czstry Glewice Glewice Glewice Lututów Łunice Sokolniki Wieruszów III. Rynku prcy i zsoów ludzkich orz Infrstruktury Społecznej Imię i nzwisko Czesłw Stępień Mirosłw Wierzińsk GrŜyn Tęsiorowsk Stnisłw JeŜ Jerzy Krszni Mrin Zygmunt Iren Soł Jdwig Morwsk Brr Wydmuch Leszek Mosk Gmin Bolesłwiec Czstry Glewice Glewice Glewice Lututów Łunice Łunice Sokolniki Wieruszów IV. Infrstruktury technicznej Imię i nzwisko Ann Mni Tdeusz Głowinkowski Andrzej Okoń Edwrd Tomczyk Kzimierz Biniszczyk Gerrd Lesiewicz Grzegorz Fryś ElŜiet Zychl Andrzej Młys Krystyn Nwrock Driusz Lipiński Gmin Bolesłwiec Czstry Glewice Glewice Glewice Lututów Łunice Sokolniki Wieruszów Strostwo Powitowe 3

4 List instytucji i orgnizcji uczestniczących w opiniowniu i konsultcjch projektu Strtegii Rozwoju Powitu Wieruszowskiego n lt : 1. Klu Rdnych PSL Rdy Powitu Wieruszowskiego, 2. Klu Rdnych SLD Rdy Powitu Wieruszowskiego, 3. Klu Rdnych Prwicy Rdy Powitu Wieruszowskiego, 4. Zrząd Mist Wierszow, 5. Zrząd Gminy Bolesłwiec, 6. Zrząd Gminy Czstry, 7. Zrząd Gminy Glewice, 8. Zrząd Gminy Lututów, 9. Zrząd Gminy Łunice, 10. Zrząd Gminy Sokolniki 11. Józef Wróel Przewodniczący Rdy Powitowej Sojuszu Lewicy Demokrtycznej, 12. Driusz Sowiński Przewodniczący Zrządu Powitowego Polskiego Stronnictw Ludowego, 13. Michł Krzk Przewodniczący Rdy Powitowej Akcji Wyorczej Solidrność, 14. Ryszrd Olromski Koło Powitowe Unii Wolności, 15. Mrek Mrszłkowski Włściciel Dyrektor Nczelny Zkłdów Mięsnych MARKO w Wlichnowch, 16. Henryk Sokołowsk Prezes Stowrzyszeni Integrcyjnego Klu Otwrtych Serc, 17. Krzysztof Sędzikowski Prezes Zrządu Dyrektor Zkłdów Płyt Wiórowych Prospn Pfleiderer, 18. Leszek Srok Prezes HM Helveti Mele Sp. z o.o., 19. Wiktor Kcyn Włściciel PPHU STOLWIT w Polesiu, 20. Jn Biegnek i Romn Skiiński Włściciele ZPH MEBLOSIEK s.c. w Koloni Osiek, 21. Andrzej Gołoś i Mrek Pilecki Włściciele Fryki Styropinu STYROPEX w Glewicch, 22. Zigniew Brutkowski Włściciel PPM POLESIE w Polesiu, 23. Zigniew Chodorek Włściciel Zkłdu Hndlowo Produkcyjnego TRADING w Wieruszowie, 24. Jn Mciejewski Prezes Zrządu Spółdzielni Mleczrskiej OSMLECZ w Sokolnikch, 25. Eugeniusz Olszowik Włściciel GAL GAZ s.c. w Glewicch, 26. Stnisłw, Driusz i Ryszrd Chmielewscy Włściciele Hurtowni DANPOL w Chotyninie i Wójcinie 27. Urszul Del Dyrektor Domu Pomocy Społecznej w Chróścinie Zmku, 28. Eugeniusz Toruński Dyrektor Domu Pomocy Społecznej w Chróścinie Wsi, 29. Urszul Szot Dyrektor Liceum Ogólnoksztłcącego im. M. Kopernik w Wieruszowie, 30. Dniel Grzesik Dyrektor Zespołu Szkół Rolniczych im. Wincentego Brnowskiego w Lututowie, 31. Jerzy Ajtner Dyrektor Zespołu Szkół Zwodowych w Wieruszowie, 32. Romn Słowiński Dyrektor Powitowego Zrządu Dróg, 33. Andrzej Jckowski Dyrektor Smodzielnego Pulicznego Zkłdu Opieki Zdrowotnej, 34. Mirosłw Kozłowski Powitowy Inspektor Ndzoru Budowlnego, 35. Słwomir Królk Dyrektor Powitowej Stcji Snitrno Epidemiologicznej, 36. Podinspektor Henryk Rtjski Komendnt Powitowej Policji, 37. Wldemr Kopcki Komendnt Powitowej Pństwowej StrŜy PoŜrnej, 38. Jolnt Gjewsk Dyrektor Pordni Psychologiczno Pedgogicznej, 39. Aniel Lipiet Kierownik Powitowego Urzędu Prcy, 40. ElŜiet Ochock Kierownik Powitowego Centrum Pomocy Rodzinie, 41. Grzegorz Konieczny Zc Nczelnik Urzędu Skrowego w Wieluniu, Fili w Wieruszowie, 42. Bet Powoln Kierownik Biur Terenowego Zkłd Uezpieczeń Społecznych Oddziłu w Zduńskiej Woli, 43. Piotr Wróel Kierownik Plcówki Terenowej KRUS Oddziłu Regionlnego w Zduńskiej Woli, 44. Kzimierz Kowlczyk Dyrektor Inspektortu PZU S.A.w Wieruszowie, 45. Mrin Fit Prezes Zrządu Rejonowego Bnku Spółdzielczego w Lututowie, 46. Zenon Kos Dyrektor Oddziłu PKO BP S.A.w Wieruszowie, 47. Zigniew Dąrowski Delegt Łódzkiej Izy Rolniczej, Prezes GS Smopomoc Chłopsk w Wieruszowie, 48. Ew Szczepńsk Kierownik WODR w Brtoszewicch Rejon Wieruszów, 49. Zrząd Stowrzyszeni Agroturystycznego Ziemi Wieruszowskiej, 4

5 I. Wstęp W wyniku reformy terytorilnej Pństw Polskiego z dniem r. powstły powity, którym zostły powierzone zdni ędące dotąd w gestii województw. Ustw o smorządzie powitowym nie nrzuc oowiązku oprcowywni i relizcji strtegii rozwoju, jednk wymogi skutecznego dziłni skłniją włdze powitowe do sięgnięci po ten instrument zrządzni. "Przyszłość nleŝy plnowć, mimo, Ŝe nie moŝn powiedzieć o niej nic pewnego" Po co jest potrzen strtegi, czemu m słuŝyć? Strtegi rozwoju powitu to ustlenie konkretnych celów rozwoju moŝliwych do osiągnięci orz metod, jkie zstosuje się w procesie ich osiągni, tkŝe zestwu dostępnych środków, jkie zostną wykorzystne do ich relizcji. Strtegi umoŝliwi i ułtwi porządkownie dziłń zgodnie z przyjętymi celmi orz ułtwi podejmownie decyzji. Loklny rozwój wymg dziłń spójnych i konsekwentnych przez wiele lt, strtegi stnowi fundment owej spójności i konsekwencji. Dzięki niej zniknie potrze zdwni, przy kŝdej okzji, pytni le co włściwie chcemy osiągnąć? Będzie moŝn prcowć w rmch znnych i uzgodnionych celów i zdń. Istotne jest przy tym, y ieŝące posunięci podyktowne względmi dorźnej polityki yły uzleŝnione od celów strtegicznych i rozptrywne w kontekście długookresowej strtegii loklnej. Strtegi jest podstwą rcjonlnej gospodrki zsomi i wykorzystni dl potrze rozwoju potencjłu endogenicznego (wewnętrznego). Oprcowując strtegię dokonujemy przeglądu wszystkich, ędących w dyspozycji powitu, zsoów finnsowych, mterilnych, ludzkich i środowiskowych. MoŜemy ocenić ilom i jkimi zsomi dysponujemy, jkich jest rk orz zprojektowć rcjonlne sposoy wykorzystni i powiększeni posidnych zsoów. Strtegi posid, jko integrlną część system monitoringu poprzez co dje włdzom powitu instrument oserwcji i kontroli procesów społecznych i gospodrczych orz moŝliwość świdomego oddziływni n to, co się dzieje n terenie powitu. Monitoring umoŝliwi śledzenie procesów w otoczeniu wpływjących n przeieg zjwisk społecznogospodrczych w powiecie, tkŝe zminy w zewnętrznych uwrunkownich rozwoju. Budownie strtegii rozwoju jednostki smorządu terytorilnego jest zdniem skomplikownym i prcochłonnym. W przypdku powitów jest to szczególnie trudne. Krótki, 3letni okres funkcjonowni tego szczel dministrcji pulicznej, nie przynosi ofitości doświdczeń w dziedzinie prktyki plnowni strtegicznego, rkuje wielu dnych sttystycznych dl oprcowni dignozy ich sposó gregcji nie zwsze jest przydtny dl oprcowni tego typu dokumentu. Brk jest równieŝ w tym zkresie sprwdzonych wzorów. Doroek teoretyczny jest owiem zncznie ogtszy od doświdczeń prktycznych. Strtegi Rozwoju Powitu Wieruszowskiego oprcown zostł zgodnie z wymogmi metodologicznymi stwinymi przed tego rodzju dokumentmi przez Unię Europejską orz inne orgnizcje pomocowe, zrówno krjowe jk i zgrniczne, uczestniczące w procesch wspierni rozwoju n poziomie loklnym tj. powitów i gmin. Prezentowny dokument oprcowny zostł według zsd uprwnijących do korzystni z Funduszy Strukturlnych Unii Europejskiej po włączeniu Polski w jej struktury. Zgodny jest on z podstwowymi zsdmi UE w zkresie: progrmowni posid wlor długookresowego progrmu rozwoju oejmującego cłość procesów zchodzących w powiecie; prtnerstw w procesie oprcowni Strtegii Rozwoju Powitu Wieruszowskiego uczestniczyli przedstwiciele wielu niezleŝnych podmiotów gospodrczych, orgnizcji społecznych i politycznych mjących relny wpływ n przeieg procesów rozwojowych w powiecie. Tym smym zostł 5

6 zrelizown zsd prtnerstw pulicznoprywtnego. W procesie oprcowni strtegii w konsultcjch uczestniczyły tkŝe włdze niŝszego i wyŝszego szczel poprzez co zsd prtnerstw pulicznopulicznego tkŝe zostł zrelizown; koncentrcji w Strtegii Rozwoju Powitu Wieruszowskiego zostły zidentyfikowne konkretne zdni i projekty n relizcję których, przeznczone zostną środki finnsowe; dodwlności w strtegii określono źródł finnsowni projektów i zdń w niej zwrtych, wyodręnijąc środki włsne jk i środki pochodzące ze źródeł zewnętrznych m.in. Funduszy Przedkcesyjnych UE. Cele strtegiczne i opercyjne Strtegii Rozwoju Powitu Wieruszowskiego zostły sformułowne po uwzględnieniu specyfiki dziłni wynikjącej z loklnych wrunków (dignoz, nliz SWOT) i wskzują kluczowe dziłni i oszry dl rozwoju gospodrki orz poprwy wrunków Ŝyci mieszkńców. Jednocześnie przy formułowniu złoŝeń strtegii kierowno się zsdą spójności zpisów z Nrodową Strtegią Rozwoju Regionlnego, Strtegią Rozwoju Województw Łódzkiego, tkŝe złoŝenimi polityki Unii Europejskiej w zkresie rozwoju regionlnego i dystryucji środków z Funduszy Strukturlnych UE. Zgodnie z ustwą o smorządzie powitowym, powit wieruszowski jest loklną wspólnotą smorządową tworzoną przez mieszkńców gmin znjdujących się w jego grnicch dministrcyjnych. Powit wykonuje określone ustwmi zdni puliczne o chrkterze pondgminnym w zkresie: edukcji pulicznej, promocji i ochrony zdrowi, pomocy społecznej, polityki prorodzinnej, wspierni osó niepełnosprwnych, trnsportu ziorowego i dróg pulicznych, kultury i ochrony dór kultury, kultury fizycznej i turystyki, geodezji, krtogrfii i ktstru, gospodrki nieruchomościmi, dministrcji rchitektoniczno udowlnej, gospodrki wodnej, ochrony środowisk i przyrody, rolnictw, leśnictw i ryctw śródlądowego, porządku pulicznego i ezpieczeństw oywteli, ochrony przeciwpowodziowej, przeciwpoŝrowej i zpoiegni innym ndzwyczjnym zgroŝeniom Ŝyci i zdrowi ludzi orz środowisk, przeciwdziłni ezroociu orz ktywizcji loklnego rynku prcy, ochrony prw konsument, utrzymni powitowych oiektów i urządzeń uŝyteczności pulicznej orz oiektów dministrcyjnych, oronności, promocji powitu, współprcy z orgnizcjmi pozrządowymi. Część zdń relizownych przez powit przenik się wzjemnie z zdnimi i interesmi gmin. Mją one często chrkter uniwerslnych wyzwń, wspólnych dl wszystkich społeczności loklnych. Dltego teŝ n powit moŝn spojrzeć jk n formę związku gmin, podejmujących wspólnie dziłni, gdzie włdze powitu mogą i powinny pełnić rolę koordyncyjną i wspomgjącą osiągnięcie celów rozwoju cłej pondgminnej społeczności.. 6

7 Pln strtegicznego rozwoju powitu wieruszowskiego zwrty w tym dokumencie oejmuje okres 5 lt. Przyjęcie tkiego horyzontu czsowego wynik przede wszystkim z dynmicznych, trudnych do przewidzeni zmin w otoczeniu orz ogrniczonej zy dnych powodujących, Ŝe plnownie n dłuŝsze okresy jest ociąŝone zyt duŝym ryzykiem łędu. Jkkolwiek nie neguje się plnowni rozwoju jednostek terytorilnych w długich okresch to wysoki stopień niepewności dziłni skłni do przyjęci 5 letniego horyzontu czsu dl oprcownej strtegii. Do oprcowni Strtegii Rozwoju Powitu Wieruszowskiego, decyzją Zrządu Powitu, powołny zostł zespół, w rmch którego wyłoniono przewodniczących czterech grup prolemowych: rozwoju gospodrczego, rolnictw, leśnictw i ochrony środowisk, infrstruktury technicznej, infrstruktury społecznej, rynku prcy i zsoów ludzkich. Do prcy w grupch zproszeni zostli przedstwiciele wszystkich gmin, tkŝe innych zinteresownych instytucji i orgnizcji społecznych, uczestniczących i wpływjących n przeieg procesów rozwojowych w powiecie. W trkcie prc nd projektem Zespół sporządził dignozę stnu powitu wieruszowskiego, określił jego mocne i słe strony orz sznse i zgroŝeni zewnętrzne (nliz SWOT). Podstwę do nlizy większości zjwisk stnowiły dokumenty udostępnione przez Strostwo Powitowe w Wieruszowie (w tym m.in. oprcowni Wydziłu Rolnictw, Leśnictw i Ochrony Środowisk i Powitowego Urzędu Prcy), Urzędy Gmin, projekty dokumentów rządowych i dne Urzędu Sttystycznego w Łodzi. Wykorzystno równieŝ dotychczs oprcowne progrmy i strtegie rozwoju wykonne dl yłego województw kliskiego w części dotyczących gmin powitu wieruszowskiego orz strtegie gminne. Dlsze prce nd strtegią poległy n określeniu celów strtegicznych, celów opercyjnych i zdń, które mją przyczynić się do relizcji przyjętej Misji Powitu. Po oprcowniu projektu poddno go konsultcji społecznej przesyłjąc go do pond 60 podmiotów, orz udostępnijąc społeczeństwu z pomocą mediów. Wnioski wynikjące z konsultcji wykorzystno do korekty projektu strtegii. W nstępnym etpie ustlono zsdy ieŝącej oceny rezulttów podejmownych dziłń i stopni zwnsowni relizcji celów strtegicznych orz procedury ktulizcji strtegii w trkcie jej relizcji. Nieruchomości, udownictwo i zgospodrownie Oszry dignozowni strtegicznego przestrzenne Trnsport i drogi puliczne Bezroocie Edukcj puliczn, oświt i wychownie Gospodrk przemysł, hndel i usługi wieś i rolnictwo turystyk Ochron zdrowi, pomoc społeczn i opiek nd osomi niepełnosprwnymi Ochron konsument i inspekcj snitrno weterynryjn Ochron środowisk i przeciwdziłnie klęskom Kultur, dziedzictwo nrodowe, ochron zytków 7

8 Przy dokonywniu dignozy Powitu Wieruszowskiego kierowno się funkcjonlnymi i społecznymi kryterimi porównwczymi. Anlizując moŝliwości rozwoju powitu wieruszowskiego rno pod uwgę uwrunkowni zewnętrzne i wewnętrzne, które ędą oddziływły dodtnio i ujemnie n rozwój powitu przez cły horyzont czsu, jki oejmuje strtegi. Z tego teŝ względu strtegi ędzie słuŝyć jko dodtkowy tut róŝnych środowisk i instytucji z terenu powitu wieruszowskiego w uiegniu się o zewnętrzne środki pomocowe zrówno krjowe jk i zgrniczne. Proces plnowni strtegicznego w powiecie wieruszowskim podzielony zostł n dw etpy: formułowni strtegii i wdrŝni strtegii. Etp formułowni strtegii oejmowł: ustlenie zsd orgnizcyjnych prc nd progrmem, określenie środowisk zewnętrznego i wewnętrznego, przeprowdzenie prc nlitycznych i plnistycznych zmierzjących do rozpoznni silnych stron powitu, n których nleŝy opierć dlszy jego rozwój orz słych stron, które nleŝy ogrniczć poprzez wykorzystywnie szns i minimlizownie zgroŝeń płynących z zewnątrz. Wyniki nlizy SWOT yły jednym z wŝnych czynników w ustleniu misji i celów rozwoju powitu, określenie zgdnień strtegicznych, sformułownie misji i strtegicznych celów rozwoju powitu wieruszowskiego, sformułownie celów opercyjnych i zdń wrz ze wskzniem wykonwców, źródeł finnsowni i określeniem hrmonogrmu dziłń. Etp wdrŝni strtegii stnowi integrlną część dokumentu i jednocześnie posid kluczowe znczenie dl efektywnego wykorzystni Strtegii jko instrumentu zrządzni i koordynowni dziłń niezleŝnych podmiotów ędących uczestnikmi procesów społecznogospodrczych dl osiągni celów zpisnych w Strtegii. W tej części dokumentu wskzne zostły rozwiązni orgnizcyjne, finnsowe orz kierunki dziłń w rmch procesu wdrŝni Strtegii z uwzględnieniem procedury ktulizcji i zsd monitoringu Strtegii. Kluczowe, dl procesu wdrŝni, ędzie sprecyzownie kwotowe środków finnsowych (włsnych i zewnętrznych) n relizcję poszczególnych zdń i projektów orz osiągnie celów. Ze względu n przewidywne zminy w sposoch finnsowni jednostek smorządu terytorilnego i rku jsnych informcji o uruchomieniu środków z progrmów zgrnicznych (SAPARD, ISPA, PHARE ) orz terminów i wysokości środków w rmch podpisnego Kontrktu Wojewódzkiego niemoŝliwym yło, n etpie oprcowni Strtegii Rozwoju Powitu Wieruszowskiego, dokłdne sprecyzownie kwot n relizcję poszczególnych zdń w podzile n środki włsne i zewnętrzne. W Strtegii wskzno ztem źródł finnsowni ez podni kwot. Strtegi finnsowni w procesie wdrŝni Strtegii ędzie oprcowywn w rmch procesu jej ktulizcji. NleŜy podkreślić, iŝ odędzie się to ez zminy priorytetowych kierunków rozwoju powitu. Etp formułowni 8 strtegii

9 Ilościow i jkościow chrkterystyk Powitu Wieruszowskiego Misj Powitu Wieruszowskiego Cele strtegiczne Anliz SWOT Progrmy relizcyjne Cele opercyjne Zdni Etp wdrŝni strtegii Relizcj projektów Monitoring, ocen i ktulizcj W Strtegii Rozwoju Powitu Wieruszowskiego eksponowne jest podejście, iŝ rozwój gospodrczy powinien dokonywć się poprzez pełniejsze wykorzystnie loklnego potencjłu, wspomgnie rolnictw tkŝe młych i średnich przedsięiorstw (MŚP) orz turystyki. 9

10 W procesie zchodzących zmin rozwój gospodrczy wrunkują dwie n pozór sprzeczne ze soą tendencje. Z jednej strony jest to glolizcj procesów gospodrczych, umiędzynrodowienie wielu spektów Ŝyci społecznogospodrczego, z drugiej strony zownie n loklnym rozwoju, specyficznym i niepowtrzlnym potencjle i zsoch loklnego środowisk. Konsekwencją tych zjwisk jest eksponownie i kcentownie w strtegii rozwoju powitu wieruszowskiego ook wspomninej "otwrtości n świt" tworzenie loklnej toŝsmości, wzmcninie więzi kulturowych i społecznych, kultywownie trdycji i folkloru Ziemi Wieruszowskiej, eksponownie potencjłu historycznego, rchitektonicznego, dziedzictw kulturowego powitu. Istotnym społecznym czynnikiem rozwoju jest poziom Ŝyci i wrunków ytowych mieszkńców powitu, które są corz częściej czynnikiem przyciągjącym i decydującym o loklizcji kpitłu. N dore wrunki Ŝyci mieszkńców skłd się dostępność do cłej gmy infrstruktury technicznej, ezpieczeństwo puliczne, czyste środowisko nturlne, dor dostępność do plcówek pulicznych, dor jkość oferownych w nich usług. Dziłni zwrte w strtegii powinny przyczynić się do rozwiązni prolemów i npięć jkie występują w oszrch poszczególnych gmin i mją swoje odzwierciedlenie w sytucji powitu tym smym ogrniczją jego moŝliwości. Wszystkim gremiom, zespołom i osoom prcującym nd Strtegią Rozwoju Powitu towrzyszył n kŝdym etpie prc fundmentln zsd: formułownie pondgminnej wizji rozwojowej i celów strtegicznych musi uwzględnić spircje i interesy wszystkich, zorgnizownych w smorządy terytorilne, społeczności loklnych. II. Dignoz 1 Ogóln chrkterystyk powitu wieruszowskiego 1.1 Rys historyczny Początki osdnictw w dolinie Prosny sięgją początków pństwowości polskiej, o czym świdczą śldy istnieni oronnego grodzisk w widłch rzek Niesó i Prosny. Przez Wieruszów przeiegł słynny ursztynowy szlk, prowdzący z południ Europy. Po rz pierwszy nzw Wieruszów pojwił się w dokumentch w roku 1368 w związku z powstniem prfii. Wieruszów swą nzwę wywodzi od rodu WieruszówzłoŜycieli i pierwszych włścicieli osdy. Prwdopodonie pierwszy zmek wyudowno w I połowie XIV wieku, wówczs teŝ osd uzyskł prw miejskie. PołoŜenie mist n skrzyŝowniu szlków komunikcyjnych sprzyjło jego rozwojowi i przyczyniło się do uczynieni z niego ośrodk hndlowego. O znczeniu mist świdczy wzniesienie w 1401 r. przez Bernrd Wierusz klsztoru o.o. pulinów, utworzenie w 1464 szpitl orz rozpoczęcie w 1561 r. dziłlności przez szkołę prfilną. Klsztor o.o. pulinów splony w 1612 odudowno juŝ jko murowny w 1674 i do dziś stnowi jeden z głównych zytków mist. Nowy podził Europy, ztwierdzony przez Kongres Wiedeński, podzielił misto n dwie części: połoŝoną n zchodnim rzegu Prosny, tzw. Podzmcze pod pnowniem pruskim i wschodnią pod pnowniem rosyjskim. Po rz pierwszy Wieruszów ył powitem w ltch , kiedy utrcił prw miejskie, jko krę z pomoc powstńcom styczniowym, co spowodowło jednoczesną utrtę sttusu powitu. Prw miejskie Wieruszów odzyskł w 1919 roku. Trdycjmi miejskimi pochwlić się mogą tkŝe tkie miejscowości jk: Bolesłwiec, Lututów, Łunice i Sokolniki oecnie siedziy gmin. Król Włdysłw Jgiełło uczynił Bolesłwiec strostwem niegrodzkim, pierwszym jego strostą minowł Mrcin z Borown dzidk znnego kronikrz Jn Długosz. Nstępne doświdczeni jko powit zierł w ltch , le wskutek reformy dministrcyjnej, gminy powitu weszły w skłd nowo tworzonego województw kliskiego. 10

11 W wyniku osttniej reformy dministrcyjnej, z dniem r. utworzony zostł powit wieruszowski w skłd którego wchodzą gminy dwnego powitu: Bolesłwiec, Czstry, Glewice, Łunice, Sokolniki, Gmin i Misto Wieruszów orz Gmin Lututów z yłego województw sierdzkiego. Mp nr 1 Mp województw łódzkiego z podziłem n powity Ogóln chrkterystyk gmin wchodzących w skłd powitu wieruszowskiego Bolesłwiec Gmin Bolesłwiec zjmuje powierzchnię 6458 h, z czego 4878 h (75.5%) to ziemi uprwn, 1232 h to lsy. Siedzi gminy mieści się we wsi Bolesłwiec, niegdyś mieście, złoŝonym przed 1266 r. przez Bolesłw PooŜnego, od którego wzięło imię, szczyci się ogtą przeszłością. Przez wiele wieków Bolesłwiec ył znczącym ośrodkiem hndlowym, miejscem wŝnej przeprwy przez Prosnę z komorą celną n trkcie z Mzowsz n Śląsk. Śldem dwnej przeszłości jest górując nd mistem 22 metrow wieŝ zmkow. Oecnie gmin posid chrkter rolniczy, choć dził tu kilk firm prywtnych m.in.: Młyn Gospodrczy. O ktywności włdz loklnych dorze świdczy fkt, Ŝe gmin zostł w 100 % zwodociągown jko pierwsz w powiecie. Dziłlność kulturlną w Bolesłwcu zjmują się: Gminny Ośrodek Kultury i Towrzystwo Przyjciół Bolesłwc; zś o turystów d Ośrodek Sportu i Rekrecji usytuowny nd zlewem u stóp szty olesłwieckiego zmku. Posid on pełne zplecze sportoworekrecyjne z oiskiem do piłki noŝnej, sitkówki, koszykówki orz kortem tenisowym. Czstry 11

12 Gmin Czstry zjmuje powierzchnię 6267 h, z czego 4520 h (72.1%) to ziemi uprwn, 1365 h to lsy. Historyczne źródł pisne wspominją o Czstrch w początkch XV wieku. Wieś ył włsnością monrszą, królewską nleŝącą do strostw wieluńskiego. Większość jej mieszkńców prcuje w miejscowych zkłdch lu zjmuje się rolnictwem. Większe podmioty gospodrcze dziłjące n terenie gminy: ZPH "MARKOLAS" Zkłdy w Kątch Wlichnowskich i Józefowie produkcj i hndel wyromi mięsnymi, rolnospoŝywczymi i drzewnymi, Zkłd Stolrski "KRAJANSTOL" w Krjnce i Zkłd Stolrski "RODAN" w Czstrch produkcj meli róŝnego rodzju, usługi stolrskie i ogólnoudowlne. Gmin jest w 90 % zwodociągown. Posid wysypisko odpdów komunlnych w KrzyŜu. Trwją przygotowni do udowy oczyszczlni ścieków w Prcicch, które osługiwć ędzie teren cłej gminy. Miejscową ciekwostką jest prywtne muzeum przyrodnicze w Czstrch, złoŝone przez Zdzisłw Łytkowskiego, w którym zgromdzone zostły okzy m.in.: muszle, skorupiki, rozgwizdy. Glewice Gmin Glewice zjmuje powierzchnię h, z czego 7293 h (53.7%) to ziemi uprwn, 5470 h to lsy. Pierwsz wzmink o Glewicch pochodzi z 1458 roku. Zchowł się prk krjorzowy z dworem szlcheckim z XIX wieku. Gmin o chrkterze rolniczym. Dził tu jednk kilk firm m.in. MEBLOSIEK (mele) w Koloni Osiek, Zkłd Stolrski Jn Dęskiego w Glewicch, ZPUH HEMAL, Zkłd Usługi Produkcji Pomocniczej w Węglewicch, Wytwórni Wód Gzownych w Osieku czy now inwestycj STYROPEX (produkcj styropinu). Gmin dysponuje pondto wlormi rekrecyjnymi: w Głzie znjduje się Dom Wczsów Dziecięcych połoŝony wśród lsów nd rzeką Strugą Węglewską. W okolicch Węglewic moŝn odwiedzić rezerwt przyrody, w którym chronione są m.in. pproć długosz królewski i mech torfowiec. Lututów Gmin Lututów zjmuje powierzchnię 7513 h, z czego 6224 h (82.8%) to ziemi uprwn, 862 h to lsy. Wieś Lututów, siedzi gminy, w zchownych źródłch pisnych występuje od 1406 roku, kiedy to od Włdysłw Jgiełły otrzymł prw miejskie, które utrcił w 1870 r. Oecnie gmin typowo rolnicz. N potrzey rolnictw utworzono w Lututowie Zespół Szkół Rolniczych i filię Akdemii Rolniczej we Wrocłwiu. Prowdzone tutj dni geologiczne wskzują n występownie ropy nftowej. Gmin posid dogodne wrunki inwestycyjne m.in.: dogodne połoŝenie przy wŝnym szlku komunikcyjnym przy drodze krjowej Nr 14, doskonłą infrstrukturę techniczną (gmin w 90% zwodociągown, posid oczyszczlnię ścieków wrz knlizcją snitrną). Łunice Wieś i gmin Łunice zjmuje powierzchnię 6090 h, z czego 5273 h (86.6%) to ziemi uprwn, 627 h to lsy. Łunice pierwsz osd n prwie średzkim w Ziemi Wieluńskiej złoŝon w 1238 roku jko trg misto. W ltch mieścił się tu klsztor sióstr cysterek. Do njwŝniejszych zytków gminy nleŝy XIVwieczny kościół w Łunicch. Współcześnie gmin posid chrkter rolniczy, dysponuje njlepszej jkości gruntmi w powiecie. Cły teren gminy jest zmeliorowny, dominuje produkcj zoŝ (ok. 75% zsiewów), podstwowym kierunkiem produkcji zwierzęcej jest chów trzody chlewnej. Z uwgi n szczególne połoŝenie gminy w dorzeczu Prosny istnieje moŝliwość tworzeni zy turystycznowypoczynkowej. Rozwojowi gospodrczemu sprzyj doskonły stn infrstruktury technicznej: gmin jest w 98% zwodociągown, w 40% sknlizown (80% do 2005 r.). Posid oczyszczlnię ścieków i wysypisko śmieci. WŜniejsze podmioty gospodrcze: Spółdzielni Prcy Krwców "PIONIER", Przedsięiorstwo Produkcyjno Usługowe "ELA" i Przedsięiorstwo ProdukcyjnoHndlowe "IZA" produkcj ielizny dmskiej tkŝe Przedsięiorstwo Usługowo Hndlowe "MARS" skup i uój zwierząt rzeźnych. Sokolniki 12

13 Gmin Sokolniki zjmuje powierzchnię 8004 h, z czego 5863 h (73.3%) to ziemi uprwn, 2458 h to lsy. Pierwsz wzmink, o siedziie gminy Sokolnikch, pochodzi z 1380 roku. Prw miejskie nyły w XVIII wieku. Gmin posid chrkter rolniczy, choć dził tu teŝ kilk zkłdów przemysłowych m.in.: Spółdzielni Mleczrsk Osmlecz w Sokolnikch, Zkłdy Mięsne Mrko Wlichnowy, Wielkopolskie Trtki Witr Trtk Tyle. Cłość gminy zwodociągown, część Sokolnik posid knlizcję. Przez gminę przeieg drog krjow nr 8, co dje moŝliwości inwestycyjne w zkresie infrstruktury turystycznej. Od 2000 roku funkcjonuje prywtny Hotel i Resturcj Sokolnik w zytkowym płcu w Sokolnikch. Wieruszów Gmin Wieruszów zjmuje powierzchnię 9713 h, z czego 6700 h (68.9%) to ziemi uprwn, 2030 h to lsy. Siedzią gminy jest misto Wieruszów. Pierwsz wzmink z uŝyciem nzwy Wieruszów pochodzi z 1368 roku. Wieruszów po rz trzeci stł się mistem powitowym, stnowi centrum dministrcyjnousługowe dl okolicznych gmin. Dore usytuownie przez Wieruszów przeiegją dwie wŝne rterie komunikcyjne: z zchodu n wschód drog krjow nr 8 Wrocłw Wrszw, z południ n północ drog nr 450 Klisz Wieruszów Optów, dor infrstruktur techniczn (sieć wodociągow i knlizcyjn, oczyszczlni ścieków i wysypisko śmieci, stcj uzdtnini wody), dostępność terenów orz wolnych oiektów do zgospodrowni stwrzją dogodne wrunki do inwestowni. Dorze rozwinął się przemysł m.in.: płyt drewnopochodnych Prospn S.A. (jeden z njnowocześniejszych zkłdów w Polsce tej rnŝy), melowy Helveti Mele, Stolwit, mięsny PPM Polesie, odzieŝowy Wólcznk, DUO, Prosn, Krecj Ogóln chrkterystyk powitu wieruszowskiego Powit wieruszowski połoŝony jest w południowo zchodniej części województw łódzkiego. Zjmuje powierzchnię 576 km 2, który zmieszkuje około 43 tys. mieszkńców. Grniczy z sześciom powitmi: od północy z powitem ostrzeszowskim, od południ z kluczorskim i oleskim, od wschodu z wieluńskim i sierdzkim, od zchodu ntomist z kępińskim. PołoŜony jest pomiędzy Łodzią Wrocłwiem, posid dogodne wrunki komunikcyjne i drogowe. Przeiegją tu wŝne szlki komunikcyjne, tj. drogi krjowe: nr 8 Wrocłw Wrszw i nr 14 Wlichnowy Sierdz Łódź Łowicz orz wojewódzkie: nr 450 Klisz Wieruszów Optów. Mp nr 2 PołoŜenie powitu wieruszowskiego z podziłem n gminy 13

14 1. 3 Sieć osdnicz funkcjonlne uwrunkowni rozwoju Powit Wieruszowski tworzą gminy wiejskie orz Gmin i Misto Wieruszów. Ukłd osdniczy nleŝy ztem rozptrywć w szerszym kontekście, nwiązując do ośrodków regionlnych i pondregionlnych, które stnowią miejsc osługi ludności powitu (szkoły, usługi, dministrcj powitow i wojewódzk, sądy, ośrodki kultury itp.) Tel 3.1 Powierzchni i sieć osdnicz (stn n dzień r.) Licz Wyszczególnienie Powierzchni w Gmin km 2 Ogółem Miejskich Miejskowiejskich Wiejskich Polsk Mist Miejscowości wiejskich Województwo 18219(3,5) Powit Wieruszowski 576.2(3,18) Źródło: Biuletyn Sttystyczny Województw Łódzkiego Województwo Łódzkie zjmuje 3,5 % oszru krju, powit wieruszowski 3,18 % powierzchni województw. Tel 3.2 Podstwowe dne liczowe o Powiecie Wieruszowskim. Stn n dzień r. Wyszczególnienie Powierzchni w km 2 Sołectw Miejscowości ogółem Ludność Koiety n 100 n 1 km 2 męŝczyzn Województwo Powit Bolesłwiec w Czstry w Glewice w Lututów w Łunice w Sokolniki w Wieruszów m Liter m ozncz gminę miejską liter w gminę wiejską Źródło: Ludność w Województwie Łódzkim, Oliczeni włsne Tel 3.3 Podstwowe dne liczowe o Powiecie Wieruszowskim. Stn n dzień r. Wyszczególnienie Województwo Powit c c Ogółem MęŜczyźni (47,9) (47,9) (47,8) (49,4) (49,4) (49,3) Koiety (52,1) (52,1) (52,2) (50,6) (50,6) (50,7) Rzem (65,0) (64,9) (64,8) 8487 (19,8) 8468 (19,8) 8418 (19,7) 14 Mist MęŜczyźni (30,4) (30,4) (30,4) 4057 (9,5) 4059 (9,5) 4038 (9,5) Koiety (34,6) (34,5) (34,4) 4430 (10,3) 4409 (10,3) 4380 (10,2) Źródło: Biuletyn Sttystyczny Województw Łódzkiego, Oliczeni włsne UWAGA! Znki,,c zmieszczone w telch dignozy oznczją: Rzem (35,0) (35,1) (35,2) (80,2) (80,2) (80,3) Wieś MęŜczyźni (17,4) (17,4) (17,5) (39,9) (39,9) (39,9) Koiety (17,6) (17,7) (17,7) (40,3) (40,3) (40,4)

15 Znk ozncz dzień r., ozncz dzień r., c ozncz dzień r., Podstwowe dne o powiecie wieruszowskim zwrte w powyŝszych telch (3.1; 3.2; 3.3) orzują chrkter rolniczy powitu n tle krju i województw. Zdecydown licz mieszkńców, pond 80 %, zmieszkuje tereny wiejskie, jedyny ośrodek miejski w Wieruszowie stnowi centrum usług pulicznych, hndlowych i kulturlnych. 1.4 Demogrfi Ludność według wieku. Stn n r. A. Ogółem Wyszczególnienie Ogółem W wieku Tel i powyŝ Polsk (5.4) Województwo ( 6.89 ) (5.1) Powit (1.61) (6.2) (6.7) (6.0) 3185 (7.4) (8.0) (7.1) 3375 (7.8) (8.6) (7.9) 3624 (8.4) (14.8) (14.3) 6226 (14.5) (13.5) (12.9) 5480 (12.8) Źródło: Biuletyn Sttystyczny Województw Łódzkiego, Oliczeni włsne (16.2) (16.7) 6380 (14.9) ((15.1) (10.9) 4143 (9.6) (4.4) (4.6) 1777 (4.1) (11.8) (14.0) 5926 (13.8) Ludność według wieku. Stn n r. B. męŝczyźni Wyszczególnienie Rzem 04 Województwo (4.9) Powit (1.65) (6.3) (6.5) 1674 (7.9) (7.6) 1743 (8.2) (8.5) 1863 (8.8) W wieku (15.2) (13.6) (15.4) (13.5) Źródło: Biuletyn Sttystyczny Województw Łódzkiego, Oliczeni włsne (17.2) 3300 (15.6) (10.7) 2011 (9.5) Tel (4.2) 806 (3.8) 65 i powyŝ (10.9) 2273 (10.7) Ludność według wieku. Stn n r. C. koiety Wyszczególnienie Rzem 04 Województwo (4.6) Powit (1.56) (6.1) (5.7) 1511 (6.9) (6.7) 1632 (7.5) (7.4) 1761 (8.1) W wieku (13.5) (12.3) (13.6) (12.0) Źródło: Biuletyn Sttystyczny Województw Łódzkiego, Oliczeni włsne (16.3) 3080 (14.2) (11.1) 2132 (9.8) Tel 4.1 c (5.0) 971 (4.4) 65 i powyŝ (23.4) 3653 (16.8) Rozkłd przestrzenny ludności zmieszkującej poszczególne gminy wskzuje n istnienie międzygminnych dysproporcji. Gminy o njwiększej liczie mieszkńców to: Wieruszów mieszkńców, Glewice mieszkńców, Sokolniki mieszkńców, Lututów mieszkńców, 15

16 Do gmin o njmniejszym zludnieniu nleŝą: Bolesłwiec mieszkńców, Łunice mieszkńców, Czstry mieszkńców, Gęstość zludnieni w poszczególnych gminch powitu jest podonie jk i licz mieszkńców zróŝnicown. Rozpiętości są duŝe. Gminą o njwiększej liczie mieszkńców n 1 km 2 jest Gmin i Misto Wieruszów 140 mieszkńców n km 2, njniŝsz wrtość tego wskźnik występuje w Glewicch 47, w pozostłych gminch gęstość zludnieni wh się w przedzile 6368 mieszkńców n km 2. Gęstość zludnieni nie m więc związku z liczą mieszkńców. Tki rozkłd przestrzenny powoduje konieczność róŝnicowni polityki w wielu róŝnych dziedzinch (od infrstruktury do opieki zdrowotnej i szkolnictw), w stosunku do poszczególnych gmin. Struktur ludności powitu wg płci nie uległ większym zminom. Licz koiet w powiecie (21 648) przewyŝsz liczę męŝczyzn (21 128), tendencj t występuje w większości gmin oprócz gminy Bolesłwiec i Czstry, gdzie licz męŝczyzn przewyŝsz liczę koiet. Ludność według ekonomicznych grup. Stn n r. Wyszczególnienie Ogółem Rzem Polsk (25.6) Województwo (23.1) (22,5) c (21.0) Powit (26.8) (26,2) c (25,6) Gminy: Bolesłwiec Czstry Glewice Lututów Łunice Sokolniki Wieruszów W wieku Przedprodukcyjnym Produkcyjnym Poprodukcyjnym W tym koiety (48.8) (48.8) (48.0) (48.0) 5575 (48.6) Rzem (60.1) (60.2) (60.0) (61.0) (57.1) (58,0) (58,6) W tym koiety (48.4) (48.8) (48.0) (48.0) (46.9) Rzem (14.3) (16.7) (16.0) (16.0) 6897 (16.1) 6771 (15,8) 6722 (15,8) Tel 4.2 W tym koiety (68.5) (68.8) (68.0) (68.0) 4626 (67.1) Źródło: Biuletyn Sttystyczny Województw Łódzkiego, Rocznik Sttystyczny Woj. Łódzkiego. Oliczeni włsne Ludność w wieku nieprodukcyjn ym n 100 osó w wieku produkcyjnym 68 Średni ludności w wieku nieprodukcyjnym jest większ niŝ średnie dl województw i krju; przy czym średni ludności w wieku nieprodukcyjnym, tj. dzieci i młodzieŝy do 18 roku Ŝyci jest większ niŝ dl województw i krju, co z tym idzie n terenie powitu występuje większe zpotrzeownie n usługi edukcyjne. Ntomist średni dl ludności w wieku poprodukcyjnym, tj. emerytów jest mniejsz niŝ w województwie le większ niŝ w krju, co moŝe zwiększyć zpotrzeownie n usługi słuŝy zdrowi i opieki społecznej

17 Ludność według ekonomicznych grup. Stn n r. Tel 4.2 Wyszczególnienie W wieku Przedprodukcyjnym Produkcyjnym Poprodukcyjnym Mist Wieś Mist Wieś Mist Wieś Województwo Powit c c Rzem (61,2) (60,6) (60,2) 2349 (20,4) 2262 (20,1) 2164 (19,7) w tym koiety (48.7) (48.7) (48.) 1137 (48.4) Rzem (38,8) (39,4) (39,8) 9121 (79,6) 8953 (79,9) 7398 (80,3) W tym koiety (48.8) (48.9) (48.8) 4438 (48.6) Rzem (67,4) (67,8) (67,3) 5320 (21,7) 5392 (21,7) 5418 (21,6) w tym koiety (50.3) (50.3) (50.3) 2731 (51.3) Źródło: Ludność w Województwie Łódzkim, Oliczeni włsne Rzem (32,6) (32,2) (32,7) (78,3) (78,3) (78,4) w tym koiety (45.5) (45.6) (45.7) 8720 (45.6) Rzem (61,1) (61,3) (61,5) 818 (11,7) 814 (12,0) 836 (12,4) w tym koiety (70.3) (70.3) (70.1) 562 (68.7) Rzem (38,9) (38,7) (38,5) 6079 (88,2) 5957 (88,0) 5117 (87,6) w tym koiety (66.2) 4062 (66.8) Anliz struktury demogrficznej powitu, w podzile ludności w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym wykzł, iŝ njwiększ grup ludności (24434 osó) znjduje się w wieku produkcyjnym. Licz ludności w wieku przedprodukcyjnym wynosi osó, w wieku poprodukcyjnym 6897 osó. Licz ludności w wieku przedprodukcyjnym determinuje, w duŝej mierze, zdni związne ze szkolnictwem, ntomist licz ludności w wieku poprodukcyjnym wywier silny wpływ n zdni zwłszcz z zkresu ochrony zdrowi i opieki społecznej. Tel 4.3 Ruch nturlny ludności. Stn n dzień r. Zgony Wyszczególnienie MłŜeństw Urodzeni Ŝywe Ogółem W tym niemowląt Przyrost nturlny Polsk ( 10,1 ) Województwo ( 0,70 ) (0,63 ) 9598 c (0,57 ) 8492 Powit ( 0,55 ) (1,06 ) 111 c (1,15 ) 61 Źródło: Biuletyn Sttystyczny Województw Łódzkiego, Oliczeni włsne, A ) dzieci poniŝej 1 roku Ruch nturlny n 1000 ludności. Stn n dzień r. Tel 4.4 Zgony Wyszczególnienie MłŜeństw Urodzeni Przyrost nturlny ( Ŝywe ) Ogółem W tym niemowląt ), ) Polsk 5,4 10,7 9,8 9,6 0,5 Województwo 5,5 9,1 12,2 9,6 3,2 17

18 Powit 5,6 11,8 12,5 5,9 0,7 Źródło: Biuletyn Sttystyczny Województw Łódzkiego, Oliczeni włsne ) dzieci w wieku poniŝej 1 roku, ) n 1000 urodzeń Ŝywych Tel 4.5 Migrcj ludności. Stn n r. Wyszczególnienie Npływ ) Odpływ ) Sldo migrcji Województwo Powit Gminy: Bolesłwiec Czstry Glewice Lututów Łunice Sokolniki c c ogółem Z mist % (47.5) (51.3) (53.3) 367 (26.1) 246) (38.7) 203 (39,3) Ze wsi % (50.1) (47.5) (45.8) 1034 (73.5) 385 (60.7) 310 (60,1) Z z grnicy % 441 (2.4) 283 (1.2) 206 (0.9) 5 (0.4) 4 (0.6) 3 (0,6) 2 2 ogółem Do mist % (53.5) (54.5) (54.1) 471 (34.7) 274 (40.2) 197 (37,0) N wieś % (44.9) (44.0) (44.3) 886 (65.2) 407 (59.8) 332 (62,3) Wieruszów Źródło: Biuletyn Sttystyczny Województw Łódzkiego, Oliczeni włsne ) zmeldowni n poyt stły, ) wymeldowni z poytu stłego, Z grnicę % 454 (1.6) 393 (1.5) 394 (1.6) 1 (0.1) 0 4 (0,7) Ogółem N 1000 ludności Anliz migrcji wykzł zminę z dodtniego sld migrcji n początku 1999 r. do ujemnego sld n początku 2000 r. Dodtnim sldem migrcji wykzywły się tylko trzy gminy Bolesłwiec, Sokolniki i Glewice. Zmniejszyło się zdecydownie ntęŝenie migrcji. Związne jest to z pogrszjącymi się moŝliwościmi znlezieni prcy w mieście przez ludność o niskich kwlifikcjch. Część ludności po utrcie ztrudnieni zmuszon ył powrócić n wieś. Wrz z upływem czsu odwrócenie negtywnych trendów stje się corz trudniejsze, dltego włściwe decyzje w zkresie wrunków ytowych i rozwoju gospodrczego nleŝy podjąć jk njszyciej ,50 0,49 0,48 1,1 0,1 0,35 8,0 1,7 9,5 0,7 2,7 4,0 1.5 Gospodrk Rozwój wielu jednostek terytorilnych uzleŝniony jest w duŝej mierze od loklnego sektor gospodrczego. RównieŜ w przypdku powitu wieruszowskiego przyszłość zdeterminown jest wielkością i konkurencyjnością loklnego potencjłu gospodrczego. Uprzemysłowienie powitu jest nierównomierne i zróŝnicowne. Przemysł skupiony jest w Wieruszowie i wokół niego, orz przy drodze krjowej nr 8. W powiecie wieruszowskim mją przewgę nstępujące głęzie przemysłu: drzewny, melrski, odzieŝowy i mięsny. N terenie Powitu m swoją siedzię firm Prospn S.A., któr znjduje się n trzecim miejscu n liście njwiększych przedsięiorstw województw łódzkiego. 18

19 Tel 5.1 Jednostki gospodrki nrodowej zrejestrowne w systemie " REGON " według sektorów. Stn n r. sektor Wyszczególnienie Ogółem Puliczny Prywtny Województwo (2,1) (79,9) (2.3) (97.7) c (2,7) (97,3) Powit Gminy: Bolesłwiec Czstry Glewice Lututów Łunice Sokolniki Wieruszów c ,188, (3,8) 76 (3.4) 104 (4,4) 15 (8,8) 6 (4,1) 9 (4,9) 11 (4,5) 6 (3,7) 7 (3,9) 14 (1,5) 1944 (96,2) 2140 (96.6) 2282 (95,6) 156 (91,2) 141 (95,9) 173 (95,1) 234 (95,5) 156 (96,3) 171 (96,1) 913 (98,5) Spółki prw hndlowego 6515 (3,4) 6996 (3.4) 7532 (3,6) 28 (1,4) 35 (1.5) 34 (1,4) Źródło: Biuletyn Sttystyczny Województw Łódzkiego, Oliczeni włsne Spółki Cywilne (9,4) (9.3) (9,4) 167 (8,3) 185 (8.3) 190 (8,0) Spółdzielnie 1170 (0,6) 1138 (0.5) 1086 (0,5) 36 (1,8) 36 (1.6) 36 (1,5) Zkłdy osó fizycznych (82,0) (81.4) (80,6) 1599 (79,5) 1759 (79.3) 1888 (79,1) 136 (79,5) 103 (70,1) 140 (76,9) 205 (83,7) 120 (74,1) 142 (79,8) 753 (81,2) W systemie Regon zrejestrownych w dniu r. yło 2012 podmiotów z czego 1944 w sektorze prywtnym, które dominują we wszystkich gminch powitu (ich licz mieści się w grnicch 91,298,5% wszystkich podmiotów) średni powitu jest minimlnie niŝsz od średniej wojewódzkiej, oprócz gminy Wieruszów, gdzie średni jest wyŝsz. Podmioty gospodrki nrodowej według liczy prcujących. Stn n r. Wyszczególnienie Ogółem 5 osó i mniej Województwo (93,3) Powit (91,4) Podmioty o liczie prcujących (4,2) (2,0) (5,6) (2,5) Tel (0,5) 11 (0,5) Źródło: Biuletyn Sttystyczny Województw Łódzkiego, Rocznik Sttystyczny Woj. Łódzkiego. Oliczeni włsne 101 i więcej Z wszystkich podmiotów gospodrki nrodowej istniejących w dniu r njwięcej firm ztrudniło 5 i miej osó ( 91,4%) czyli przewŝły młe jedno i kilkuosoowe firmy. Średnie dl powitu i województw są zliŝone we wszystkich przedziłch i zncząco nie odiegją od sieie, Podmioty gospodrki nrodowej według sekcji. Stn n r. W tym Tel 5.1c 19

20 Wyszczególnienie Ogółem Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo Przemysł Budownictwo Hndel i nprwy Trnsport, skłdownie i łączność Osług nieruchomości i firm Edukcj Województwo (2,4) (17,6) (8,8) (37,8) (7,1) (10,0) (1,7) (3,7) Powit (4,5) (15,6) (8,7) (41,1) (6,4) (5,8) (1,9) (4,3) Źródło: Biuletyn Sttystyczny Województw Łódzkiego, Rocznik Sttystyczny Woj. Łódzkiego. Oliczeni włsne Ochron zdrowi i opiek społeczn 7252 Z wszystkich podmiotów gospodrki nrodowej istniejących w dniu r njwięcej firm dziłło w hndlu i nprwch (41,1 %), potem w przemyśle (15,6%). W pozostłych sekcjch średnie nie przekrczły 10%. Njmniejsze róŝnice pomiędzy średnimi dl powitu województw występowły w sekcjch Budownictwo i Edukcj. Sklepy i punkty sprzedŝy pliw. Stn n r. Tel 5.1d Sklepy Stcje enzynowe Wyszczególnienie Plcówki ( średnio mieszkńców n 1 plcówkę) Licz prcujących ( średnio n 1 plcówkę) Powierzchni sprzedŝow w tys. m 2 (średni pow. sklepu w m 2 ) (średnio mieszkńców n 1 stcję) Województwo (87) (2,0) ,0 (48,5) (88) (2,1) Powit c 455 (88) 474 (90) 489 (92) 743 (1,6) 788 (1,7) 841 (1,7) 21,6 (47,5) Gminy,,c Bolesłwiec Czstry Glewice Lututów Łunice Sokolniki Wieruszów,49(89), 55,29(145), 27,40(160), 43,53(94), 50,24(175), 25,34(149), 37,245(55), 252,77(1,5),79,47(1,6),156,52(1,3),148,77(1,5),99,44(1,8),168,62(1,8),137,431(1,8),54,2,,,,2,,5,,2,,,,5, Źródło: Biuletyn Sttystyczny Województw Łódzkiego, Rocznik Sttystyczny Woj. Łódzkiego. Oliczeni włsne Sektor hndlu i usług jest nieml cłkowicie sprywtyzowny. W sektorze tym ztrudnionych yło n dzień r. 826 osó z czego 743 osoy w sklepch. Zrejestrowne podmioty prywtne to w znkomitej przewdze niewielkie sklepy ztrudnijące przeciętnie mniej niŝ dwie osoy. Sklepy według specjlizcji rnŝowej. Stn n r. Wyszczególnienie Ogółem Ogólno spoŝywcze Mięsne Kosmetyczno toletowe W tym Z wyromi odzieŝowymi Ze sprzętem RTV i rtykułmi gospodrstw domowego Tel 5.1e Województwo (31,5) 1322 (4,4) 669 (2,2) 2502 (8,3) 625 (2,1) 1226 (4,0) Powit (39,3) 13 (2,6) 5 (1,1) 43 (9,5) 10 (2,2) 18 (4,0) Źródło: Biuletyn Sttystyczny Województw Łódzkiego, Rocznik Sttystyczny Woj. Łódzkiego. Oliczeni włsne Księgrnie i rtykuły piśmienne 20

21 Podmioty gospodrcze według form włsności. Stn n r. Podmioty gospodrcze Wyszczególnienie Ogółem sektor Przedsięiorstw Puliczny prywtny pństwowe Województwo (12.1) (87.9) (0.6) Powit (16.4) (83.6) (0) Tel 5.2 Spółdzielnie 1155 (3.2) 36 (8.5) cd. Wyszczególnienie Ogółem Województwo 6640 (18.9) Powit 30 (7.2) 388 (5.8) 2 (0.7) Spółki prw hndlowego Akcyjne Z ogrniczoną odpowiedzilnością JSSP Z udziłem JSSP z udziłem kpitłu kpitłu zgrnicznego zgrnicznego (94.2) (99.3) Źródło: Dignoz województw Łódzkiego, Biuletyn Sttystyczny Województw Łódzkiego, Oliczeni włsne Spośród spółek prw hndlowego njrdziej populrne w powiecie jk i w województwie łódzkim są spółki z ogrniczoną odpowiedzilnością, przy czym średni dl powitu ( 99,3%) jest wyŝsz niŝ dl województw (94,2%). Struktur włsnościow podmiotów gospodrczych i jej zminy odzwierciedl tendencje w gospodrce krjowej. PrzewŜją podmioty sektor prywtnego, w którym dziłło w 1999 r jednostek gospodrczych. W sektorze pulicznym zrejestrownych yło 76 jednostek gospodrczych. Nie istnieją n terenie powitu instytucje wspierni przedsięiorczości jk: gencje, fundcje, inkutory, itp. Wiele podmiotów gospodrczych powitu korzyst z usług instytucji zloklizownych głównie w Łodzi. Tkie jk: Fundusz Rozwoju Przedsięiorczości, Łódzk Agencj Rozwoju Regionlnego, Fundcj Inicjtyw SpołecznoEkonomicznych, Fundcj Rozwoju Gminy Zelów, itp. Powit w wystrczjącym zkresie nie dysponuje tkŝe wyposŝonymi w medi infrstrukturlne terenmi, które mogą yć przeznczone pod nowe inwestycje. NleŜy dąŝyć do rozwoju n terenie powitu przemysłów z uwzględnieniem specyfiki powitu. NleŜy szczególną uwgę przy rozwoju tego przemysłu zwrócić n młe jednostki gospodrcze wytwrzjące wyroy dzięki wiedzy posidnej przez włścicieli, w tym szczególnie ludzi młodych o njwiększej inicjtywie. 1.6 Ztrudnienie i ezroocie Prcujący w gospodrce nrodowej. Stn n r. 21 Tel 6.1 W tym Wyszczególnienie Ogółem Rolnictwo, Hndel i Trnsport Osług Edukcj Ochron B ) łowiectwo i leśnictwo C ) Przemysł C ) Budownictwo C ) nprwy C ) skłdownie i łączność C ) nieruchomości i firm C ) C ) zdrowi i opiek socjln C ) Polsk (3803 ) (35.0) (7.2) (10.3) Województwo c (38.0) (1,1) (15.3) 5562 (1,1) (39.7) (23.8) (37,3) (5.5) (4.2) (5,2) (9.7) (12.8) (9,9) (6.4) (4.1) (6,4) (4.7) (3.8) (6,4) (9.4) (5.3) (10,7) (11.6) (6.1) (11,2) Powit

22 c (34.6 ) (1,2) 93 (1,2) (60.6) 4673 (59,7) 4372 (58,7) (2.0) 118 (1,5) 116 (1,6) A ) ogółem Źródło: Dignoz województw Łódzkiego, Biuletyn Sttystyczny Województw Łódzkiego, Oliczeni włsne A) ez rolników indywidulnych i duchownych orz ez zkłdów osó fizycznych prowdzących dziłlność gospodrczą, w których licz prcujących nie przekrcz 5 osó, B ) w % ogółu ludności w wieku produkcyjnym, C ) w % ogółu prcujących Z dnych zwrtych w teli wynik, Ŝe w porównniu do średnich dl województw wszystkie wskźniki dl powitu chrkteryzujące prcujących w gospodrce nrodowej są niŝsze, oprócz procentowego udziłu prcujących w przemyśle, gdzie w powiecie prcuje pond 60% ztrudnionych przy niespełn 40% dl województw. Z powyŝszych dnych wynik, Ŝe stosunkowo mło ztrudnionych jest w dzile udownictwo, hndel i nprwy (firm ztrudnijących więcej niŝ 5 osó), trnsport, skłdownie i łączność, ntomist sfer osługi nieruchomości jest rdzo nisk, le zczyn wzrstć (4.2) 361 (4,6) 375 (5,0) Prcujący w gospodrce nrodowej. Stn n r. B ) męŝczyźni Wyszczególnienie C) Ogółem A) B) Województwo (49.6) Powit (50.8) 4292 Przemysł (56.8) (45.5) (57.6) 2948 (68.6) Budownict wo (89.7) (9.9) (98.8) 168 (3.9) Hndel i nprwy (50.7) (9.9) (58.1) 205 (4.8) (3.0) 260 (3,5) W tym Trnsport skłdowni e i łączność (68.6) (8.9) (54.6) 137 (3.2) (0.6) 216 (2,9) Osług nieruchom ości i firm (42.6) (5.5) (50.0) 25 (0.6) (9.4) 801 (10,2) 790 (10,6) (8.5) 581 (7,4) 522 (7,0) Tel 6.1 Edukcj (25.0) (4.8) (23.3) 184 (4.3) Ochron zdrowi i opiek socjln (17.9) Źródło: Dignoz województw Łódzkiego, Biuletyn Sttystyczny Województw Łódzkiego, Oliczeni włsne A) ez rolników indywidulnych i duchownych orz ez zkłdów osó fizycznych prowdzących dziłlność gospodrczą, w których licz prcujących nie przekrcz 5 osó B )w % ogółu męŝczyzn w wieku produkcyjnym C ) w % ogółu ludności w wieku produkcyjnym Prcujący ) w gospodrce nrodowej. Stn n r. C ) koiety Wyszczególnienie C) Ogółem A) B) Województwo (50.4) Powit (49.2) 4157 Przemysł (13.2) (34.1) (42.4) 2169 (52.2) Budownict wo (10.3) 3427 (1.1) (9.2) 2 (0.05) Hndel i nprwy (49.3) (9.5) (41.9) 148 (3.6) W tym Trnsport skłdowni e i łączność (31.3) (4,0) (45.4) 114 (2.7) Osług nieruchom ości i firm (57.4) (3.9) (50.0) 25 (0.6) (4.2) (15.3) 110 (2.6) Tel 6.1 c Edukcj (75.0) (14.1) (76.7) 606 (14.6) Ochron zdrowi i opiek socjln (82.1) (19.0) (84.7) 611 (14.7) Źródło: Dignoz województw Łódzkiego, Biuletyn Sttystyczny Województw Łódzkiego, Oliczeni włsne A ) ez rolników indywidulnych i duchownych orz ez zkłdów osó fizycznych prowdzących dziłlność gospodrczą, w których licz prcujących nie przekrcz 5 osó B ) w % ogółu koiet w wieku produkcyjnym C ) w % ogółu ludności w wieku produkcyjnym 22

23 PowyŜsze dne orzują strukturę ztrudnieni. Njwięcej koiet prcowło w oświcie i ochronie zdrowi, co jest chrkterystyczne dl wskźników w województwie. Njwięcej męŝczyzn yło ztrudnionych w przemyśle i udownictwie. Bezroocie I Poziom i dynmik ezrooci N koniec 2000 roku w Powitowym Urzędzie Prcy w Wieruszowie zrejestrownych yło osó.w ciągu 12 miesięcy 2000 roku nstąpił wzrost ezrooci o 297 osó tj. o 10,5 %. N wzrost ezrooci znczący wpływ mił I kwrtł 1999 roku, w którym to: zrejestrowno 498 osó w wyniku wejści w Ŝycie ustwy o uezpieczeniu zdrowotnym, przejęto 250 osó z Gminy Lututów w wyniku reformy dministrcyjnej pństw. WŜn ył tkŝe trudn sytucj n rynku prcy, któr przejwił się miedzy innymi: w ogólnej sytucji krju, niedoinwestowniu wsi, trudnej kondycji firm wynikjącej z uwrunkowń rynku konkurencyjnego, co w konsekwencji powoduje zhmownie tworzeni nowych miejsc prcy, w zwolnienich grupowych w 1999 roku, w wyniku których zrejestrowło się 299 osó, w odchodzeniu prcodwców od ztrudnieni długookresowego, w zwolnieniu prcowników restrukturyzownych przedsięiorstw, w zwolnieniu prcowników z przyczyn dotyczących zkłdów prcy. Negtywne tendencje rynku prcy znlzły odzwierciedlenie w poziomie i strukturze ezrootnych powodując: powiększenie się ezrooci rejestrownego; w 2000 roku osługiwno osó ezrootnych, tj. o 10,5 % więcej niŝ w grudniu 1999 roku, rosnący udził ezrootnych ez prw do zsiłku; w końcu grudni stnowili oni 88,2 % /tj osó/ ogółu osó ezrootnych, utrzymującą się przewgą koiet w ogólnej liczie ezrootnych; udził koiet w końcu grudni wyniósł 53,3 %, występownie ezrooci ukrytego n terench wiejskich; licz ezrootnych zmieszkłych n wsi sięg 74 %, powiększenie się grupy osó uprwnionych do zsiłków i świdczeń przedemerytlnych; n koniec grudni 2000 roku yło to 405 osó tj. o 36 % więcej niŝ w końcu 1999 roku. Są to osoy nieposidjące sttusu osoy ezrootnej, le mją prwo do korzystni z usług świdczonych przez urząd, występownie niekorzystnej proporcji między npływem do ezrooci odpływem w 2000 roku zrejestrowło się osó, wyłączono z ewidencji osó, niekorzystn proporcj pomiędzy ilością ofert prcy w stosunku do liczy ezrootnych. Licz ofert prcy n przestrzeni roku 2000 wynosił 544 oferty/1999r.723 oferty/. Znmiennym wskźnikiem ilustrującym sytucję n rynku prcy jest stop ezrooci, któr n koniec grudni 2000 roku wynosił 13,1% przy stopie województw łódzkiego 16,1 % i krjowej 15 %. Pod względem stopy ezrooci powit wieruszowski plsuje się n czwrtym miejscu w skli województw łódzkiego. W porównniu do grudni 1999 roku stop ezrooci w Powiecie Wieruszowskim wzrosł o 1,8 punktu procentowego. Liczę i strukturę ezrootnych w powiecie w okresie 1999/2000 roku 23 Tel 6.2 Licz ezrootnych % udził do ogółu ezrootnych Stn n koniec W tym Ogółem Koiety MęŜczyźni Koiety MęŜczyźni XII 1999 r ,1 46,9 XII 2000 r ,3 46,7