BAROMETR RYNKU PRACY V

Transkrypt

1 BAROMETR RYNKU PRACY V I kwartał 2016 r.

2 WORK WITHOUT BORDERS Sukces zawdzięczasz zdolności dostrzegania szans wcześniej niż inni. Sukces Work Service wynika z tempa, w jakim pokonujemy kolejne granice. Nasza przewaga to elastyczność, która pozwala na szybką adaptację na nowych rynkach pracy. Work Service Capital Group specjalizuje się w rekrutacji na stanowiska wszystkich szczebli i w optymalizacji kosztów pracy. Według raportu IC MT 2015 to my jesteśmy najdynamiczniej rozwijającą się firmą sektora HR na rynku CEE 5. Od lutego 2016, dzięki dual listing, możesz inwestować w akcje Work Service także na LSE. Przekonaj się do nas szybciej od innych. Bądź pierwszy, osiągnij sukces razem z nami.

3 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE 5 RAPORT W LICZBACH 6 ZDANIEM PRACOWNIKA 9 OBAWY O UTRATĘ PRACY 10 ZMIANA MIEJSCA PRACY 11 CZAS ZNALEZIENIA PRACY 12 OCZEKIWANIA PŁACOWE 13 ZDANIEM PRACODAWCY 15 PREFERENCJE ZATRUDNIENIA PRACOWNIKÓW 16 PLANOWANE REKRUTACJE 17 POSZUKIWANIE PRACOWNIKÓW 18 POLITYKA PŁACOWA PRZEDSIĘBIORSTW 19 REGIONALNY BAROMETR RYNKU PRACY 21 WYZWANIA PRACODAWCÓW A OCZEKIWANIA PRACOWNIKÓW 27 CZY POLACY SĄ ROZCHWYTYWANI NA RYNKU PRACY? 28 CZEGO OCZEKUJĄ PRACOWNICY OD SWOICH PRACODAWCÓW? 29 PROBLEMY PRACODAWCÓW ZE ZNALEZIENIEM WYKWALIFIKOWANEJ KADRY 30 GŁÓWNE WYZWANIA DLA PRACODAWCÓW NA RYNKU PRACY 31 OKIEM PRACODAWCÓW 32 OKIEM EKSPERTA WORK SERVICE 33 METODOLOGIA BADANIA 34

4 WPROWADZENIE 4

5 BAROMETR RYNKU PRACY V WPROWADZENIE Szanowni Państwo, z przyjemnością oddajemy w Państwa ręce piątą już edycję Barometru Rynku Pracy, w którym prezentujemy aktualne dane o polskim rynku zatrudnienia. W celu uchwycenia całościowego obrazu, podobnie jak przy poprzednich wydaniach, zbadaliśmy rynek pracy z perspektywy pracownika i pracodawcy. W naszym opracowaniu znajdą Państwo odpowiedzi na pytania: czy pracownicy obawiają się o swoje miejsce zatrudnienia, czy planują zmienić obecne stanowisko pracy, czy spodziewają się wzrostu czy raczej obniżenia poziomu swoich wynagrodzeń. Z drugiej strony, pracodawcy podzielili się planami dotyczącymi zatrudnienia oraz polityki płacowej. Ostatnią część raportu, stanowi nowy temat Wyzwania pracodawców a oczekiwania pracowników, który stanowi pogłębienie wspomnianych zagadnień. Miał on na celu identyfikację głównych wyzwań, przed którymi w 2016 roku staną pracodawcy oraz najbardziej aktualnych oczekiwań pracowników. Z obecnej edycji badania jasno wynika, że rynek pracy w Polsce jest w bardzo dobrej kondycji, co znajduje odzwierciedlenie w deklaracjach pracujących. Zaledwie 18,6% pracowników obawia się utraty pracy w najbliższym czasie, już co drugi oczekuje wzrostu poziomu wynagrodzenia, a prawie żaden nie boi się jego obniżenia. Co więcej, aż co piąty zatrudniony Polak w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy otrzymał, skierowaną bezpośrednio do siebie, ofertę pracy. Te pozytywne odczucia pracujących są zgodne z dobrymi wskaźnikami makroekonomicznymi: rośnie tempo wzrostu gospodarczego, popyt inwestycyjny, konsumpcja czy wreszcie liczba zgłaszanych do agencji zatrudnienia ofert pracy. Bezrobocie natomiast jest na bardzo niskim poziomie. W styczniu 2016 roku wynosiło 10,3% i wiele wskazuje na to, że będzie to najwyższy poziom w tym roku. Jak w tym pozytywnym dla pracowników otoczeniu odnajdują się pracodawcy? Przede wszystkim mają świadomość, że w najbliższym czasie głównym dla nich wyzwaniem będzie utrzymanie wykwalifikowanej kadry taką opinię wyraża 3 na 4 pracodawców. Co drugi, twierdzi, że głównym problemem będzie rosnąca presja płacowa. Dlatego, w tej edycji badania zobaczyliśmy, że choć nadal większość (81,2%) respondentów zamierza utrzymać aktualny poziom płac, aż 13,5%, o ponad 8 p.p. więcej niż w III kwartale 2015 roku, zamierza zwiększać poziom wynagrodzenia swoich pracowników. To wyraźnie wskazuje, że pracodawcy reagują na zmieniające się otoczenie. Warto jednak zwrócić uwagę na jeszcze jeden trend. Co piąty pracodawca zadeklarował, że w najbliższym czasie jego odpowiedzią na wyzwania na rynku zatrudnienia będzie inwestycja w coraz większą robotyzację pracy, która ograniczy zapotrzebowanie na wykwalifikowaną kadrę. Jednak jak na razie pracownicy nie powinni się obawiać. Te i inne ciekawe wnioski znajdą Państwo w Barometrze Rynku Pracy V. Zachęcamy do szczegółowego zapoznania się! Życzę Państwu przyjemnej lektury, Maciej Witucki Prezes Zarządu Work Service S.A. 5

6 RAPORT W LICZBACH PRACOWNICY 18,6% pracujących Polaków obawia się utraty zatrudnienia 4,6 p.p. 22,2% 21,8% 55,8% pracowników planuje zmienić swoją obecną pracę w ciągu najbliższych dwóch lat pracowników oczekuje wzrostu wynagrodzenia w najbliższych miesiącach o tyle wzrósł odsetek pracowników oczekujących podniesienia poziomu swojego wynagrodzenia w najbliższych miesiącach, w porównaniu do III kwartału 2015 roku pracujących Polaków otrzymało w ciągu ostatniego roku co najmniej jedną ofertę pracy 6

7 RAPORT W LICZBACH PRACODAWCY 24,9% firm planuje rekrutacje, w celu utrzymania lub zwiększenia poziomu zatrudnienia, w ciągu najbliższych 3 miesięcy 13,5% 8,3 p.p. 72,5% przedsiębiorstw planuje zwiększenie poziomu wynagrodzeń dla swoich pracowników o tyle wzrósł odsetek pracodawców planujących podwyżki płac dla pracowników w porównaniu do III kwartału 2015 roku przedsiębiorców za główne wyzwanie na najbliższe miesiące uznaje utrzymanie wykwalifikowanej kadry 7

8 ZDANIEM PRACOWNIKA 8

9 OBAWY O UTRATĘ PRACY ZMIANA MIEJSCA PRACY CZAS ZNALEZIENIA PRACY OCZEKIWANIA PŁACOWE 9

10 ZDANIEM PRACOWNIKA OBAWY O UTRATĘ PRACY Jedynie 18,6% pracujących Polaków obawia się o swoje miejsce pracy. Jest to wynik o niemal 10 p.p. niższy niż w I kwartale 2015 roku. Utraty zatrudnienia istotnie rzadziej obawiają się mężczyźni 13,4% w stosunku do 24,6% kobiet oraz osoby zatrudnione na niepełny etat (4,9%) lub prowadzące własną działalność gospodarczą (8,8%). Obawa o utratę pracy spada również wraz ze wzrostem dochodu 25,9% zarabiających od 1 tys. zł do 2 tys. zł oraz 9,4% zarabiających 4 tys. zł i więcej. Czy obawia się Pan/Pani utraty pracy? Płeć 77,3% Nie Forma zatrudnienia 18,6% Tak 4,1% 2,9% Tak, w najbliższym miesiącu 5,3% Tak, w najbliższym półroczu 4,4% Tak, w najbliższym roku 6,0% Tak, w najbliższych dwóch latach 22,7% 73,4% 3,9% Umowa o pracę 18,5% 74,1% 7,4% na pełny etat 4,9% 95,1% Umowa o pracę 25,9% 69,8% na niepełny etat 20,2% 72,3% 7,5% Umowa 16,8% 78,4% 4,8% zlecenia/dzieło do 999 zł zł zł 8,8% 86,7% 4,5% 13,3% 84,9% 1,8% Samozatrudnienie zł Tak Nie Dochód 9,4% 83,8% Nie 13,4% Tak 2,8% Mężczyzna 88,0% 24,6% Tak 69,8% Nie Kobieta 4,3% 5,6% 2,6% powyżej zł 10 Tak Nie

11 ZDANIEM PRACOWNIKA ZMIANA MIEJSCA PRACY Czy zamierza Pan/Pani zmienić swoje obecne miejsce pracy? Dlaczego zamierza Pan/Pani zmienić swoje obecne miejsce pracy? Od 2014 roku nie zmieniają się deklaracje Polaków dotyczące chęci zmiany pracy. Co piąty pracujący (22,2%) chce zmienić swoje obecne miejsce zatrudnienia w ciągu najbliższych dwóch lat. Najczęściej rozważają to osoby młode (35,2% osób w wieku i 17,7% osób w wieku 35 44). Co istotne, spośród osób planujących zmianę pracy co czwarta (25,2%) obawia się zwolnienia. Głównym powodem zamiaru odejścia z pracy, który wymieniła prawie połowa respondentów, jest zbyt niski poziom wynagrodzenia (48,3%). Na drugim miejscu pracownicy wskazywali brak perspektyw awansu (44%), co w największym stopniu zyskało względem pomiaru w III kwartale 2015 roku (wówczas 26,7% wskazań). Na dalszych miejscach znalazła się chęć samorealizacji (36,1%) i obawa o popadnięcie w rutynę (31,3%). 73,1% Nie Przeglądanie ogłoszeń na portalach pracy Samodzielne wyszukiwanie ofert w zakładkach Kariera na stronach internetowych firm Poprzez znajomych Poprzez media społecznościowe Na targach pracy Poprzez zgłoszenie się do agencji zatrudnienia Poprzez Urząd Pracy 22,2% Tak 4,7% 17,0% 16,8% 25,2% 2,5% Tak, w najbliższym miesiącu 8,7% Tak, w najbliższym półroczu 4,6% Tak, w najbliższym roku 6,4% Tak, w najbliższych dwóch latach 36,3% 54,6% 53,8% 61,7% 48,3% Zbyt niski poziom wynagrodzenia 44,0% Brak perspektyw awansu 36,1% 31,3% Chęć Rutyna/nuda samorealizacji 21,0% Powody osobiste 18,7% Zła atmosfera pracy 14,0% Redukcja etatów W jaki sposób zamierza Pan/Pani poszukiwać nowej pracy? Internet staje się głównym kanałem poszukiwania pracy przez kandydatów. Aż 61,7% zapytanych Polaków zamierza poszukiwać pracy przez przeglądanie ogłoszeń na dedykowanych portalach. Natomiast co drugi będzie samodzielnie wyszukiwał oferty w zakładkach Kariera firm. W porównaniu z poprzednią edycją badania, spadł odsetek osób, które zamierzają szukać pracy przez znajomych 53,8% w tej edycji badania w porównaniu do 72,4% w III kwartale 2015 roku. 3,9% 11

12 ZDANIEM PRACOWNIKA CZAS ZNALEZIENIA PRACY Jak długo spodziewa się Pan/Pani szukać nowej pracy? Około tygodnia 20,7% Około miesiąca 18,4% Około 3 miesięcy 20,6% Wykształcenie 65,3% 12,2% 16,5% 15,9% 5,6% 3,2% 10,2% 31,1% 16,4% 8,1% 15,5% podstawowe zawodowe Około pół roku 12,2% Ponad rok 12,3% 10,7% 5,2% 13,6% 25,1% 18,4% 21,7% 25,0% 18,1% 16,9% 4,5% 11,1% 12,6% 10,4% 10,4% 7,0% średnie wyższe 39,1% 50,2% Wśród respondentów obawiających się utraty pracy i zamierzających ją zmienić co piąty jest przekonany, że znajdzie nowe miejsce zatrudnienia w czasie nieprzekraczającym tygodnia (20,7%). Również co piąty Polak myśli, że znajdzie nową pracę w około miesiąc (18,4%). Największe przekonanie o możliwości szybkiego znalezienia nowego miejsca zatrudnienia w około tydzień mają osoby z wykształceniem podstawowym 65,3% w porównaniu do 5,2% pracowników z wykształceniem wyższym. I kwartał 2016 a poprzednie edycje badania Około roku 5,1% Polacy utrwalają optymizm. W tej edycji badania 39,1% respondentów twierdzi, że znajdzie pracę w czasie nieprzekraczającym miesiąc to wzrost o niemal 10 p.p. w porównaniu rok do roku. Z kolei w III kwartale 2015 taką deklarację składało 45,4% badanych. Około tygodnia 11,8% 20,7% 19,2% 14,0% 17,7% Około miesiąca 18,4% 25,0% 26,2% Około 3 miesięcy 19,4% 20,6% 16,0% 20,5% Około pół roku 20,4% 12,2% 5,1% 12,3% 7,4% 10,3% 9,0% 4,0% 7,0% Około roku 25,0% 10,7% 14,4% 6,7% 5,7% 7,3% 13,0% Ponad rok Nie wiem 12 Około tygodnia Około miesiąca Około 3 miesięcy Około pół roku Około roku Ponad rok Nie wiem

13 ZDANIEM PRACOWNIKA OCZEKIWANIA PŁACOWE Czego oczekuje Pan/Pani w najbliższych miesiącach? 55,8% Podniesienia W grupie zatrudnionych Polaków ponad połowa spodziewa się podniesienia poziomu swojego wynagrodzenia (55,8%). Nieco mniej, bo 39,3% twierdzi, że w najbliższych miesiącach jego pensja się nie zmieni. Obniżenia obawia się zaledwie 2,9% pracujących. 38,2% 55,8% 51,2% 55,8% 49,0% 39,3% Utrzymania 49,3% 39,3% 42,3% 36,2% 45,0% 2,9% 2,0% 4,5% 3,5% 4,5% 1,0% 5,0% 6,6% 5,9% 2,9% Obniżenia 2,0% 2,0% Podniesienia Utrzymania Obniżenia Wiek Zarobki 46,1% 56,9% 56,5% 49,5% 46,8% 42,0% 60,2% 56,1% 65,8% 38,8% 43,8% 50,6% 40,6% 41,7% 35,2% 37,6% 49,1% 31,6% 1,2% 1,4% Największymi optymistami w zakresie wzrostu poziomu wynagrodzeń są osoby w wieku lata 60,2% z nich spodziewa się wzrostu płac. W innych grupach wiekowych, co drugi pracownik spodziewa się podwyżki. Co istotne największa presja płacowa występuje w grupie pracowników zarabiający od 1 tys. do 2 tys. zł (65,8%). I kwartał 2016 a poprzednie edycje badania 0,5% 1,1% 0,7% 3,4% 1,2% 9,9% 5,2% 3,1% 3,6% 3,9% 2,4% 2,9% 1,2% 4,2% 3,2% lata lata lata lat do 999 zł zł zł zł powyżej 3999 zł Podniesienia Utrzymania Obniżenia Polacy są optymistyczni w kwestii podwyżek. W tegorocznej edycji badania odsetek tych, którzy spodziewają się podwyżki wynagrodzenia, wrócił do poziomu z początku 2015 roku 55,8% w obu edycjach. W porównaniu do III kwartału 2015 roku, oznacza to wzrost o 4,6 p.p. 2% 13

14 ZDANIEM PRACODAWCY 14

15 PREFERENCJE ZATRUDNIENIA PRACOWNIKÓW PLANOWANE REKRUTACJE POSZUKIWANIE PRACOWNIKÓW POLITYKA PŁACOWA PRZEDSIĘBIORSTW 15

16 ZDANIEM PRACODAWCY PREFERENCJE ZATRUDNIENIA PRACOWNIKÓW Podczas gdy prawie co piąty pracownik obawia się o swoje zatrudnienie, zdecydowana większość pracodawców (73% firm) planuje utrzymać obecny poziom miejsc pracy. Na zwiększenie poziomu zatrudnienia w najbliższym kwartale zdecyduje się 16,4% pracodawców, a 24,9% planuje otwierać nowe rekrutacje. Większość z nich będzie miała miejsce w firmach dużych (prawie połowa z nich ma plany rekrutacyjne). O redukcji etatów myśli jedynie 7,4% respondentów. Czy w ciągu najbliższego kwartału Państwa firma planuje? 16,4% Firm planuje zwiększenie zatrudnienia I kwartał 2016 a poprzednie edycje badania 64,5% Firm planuje utrzymanie obecnego poziomu miejsca prac bez rekrutacji 8,5% Utrzymanie przez rekrutację 7,4% Zmniejszenie 3,2% Początek 2016 roku przyniósł najwyższy wynik pod względem deklaracji zwiększenia zatrudnienia, od początku realizacji badania, czyli od 2013 roku. W porównaniu do I kwartału 2015 roku odnotowano wzrost o 4 p.p. Wielkość firmy Zwiększenie Utrzymanie poprzez rekrutację pracowników Utrzymanie bez rekrutacji pracowników Firmy duże (powyżej 249 pracowników) Zmniejszenie 25,0% 16,0% 16,0% 24,0% 14,0% 6,0% 7,0% 9,0% 7,0% 3,0% 4,0% 3,0% Firmy średnie ( pracowników) 41,0% 57,0% 68,0% Firmy małe (10-49 pracowników) 16,4% 73,0% 7,4% 3,2% ,7% 77,3% 6,6% 1,4% ,4% 81,0% 6,1% 0,5% ,7% 12,0% 78,0% 74,3% 6,2% 4,1% ,5% 6,2% Zwiększenie Utrzymanie Zmniejszenie

17 ZDANIEM PRACODAWCY PLANOWANE REKRUTACJE Jakich pracowników planujecie Państwo rekrutować? Wielkość firmy a plany rekrutacji 46,1% 66,8% Kadrę zarządzającą Pracowników średniego szczebla Pracowników niższego szczebla 14,3% 3,3% 0,0% 10,2% 3,3% 0,0% 49,0% 46,7% 45,5% 67,3% 63,3% 68,2% 2,1% Kadrę zarządzającą Pracowników średniego szczebla Pracowników niższego szczebla 1,7% Aż 24,9% przedsiębiorstw planuje w najbliższym czasie uruchomić rekrutacje pracowników w celu utrzymania lub zwiększenia poziomu zatrudnienia. Większość z nich będzie zatrudniać pracowników niższego szczebla (66,8%). Co drugi, otworzy rekrutacje na stanowiska średniego szczebla (46,1%). Największe zapotrzebowanie na pracowników niższego szczebla będzie w branży związanej z produkcją (77,6%). Średniego szczebla pracowników będzie poszukiwała co druga firma z sektora handlu (51,6%) i usług (50,4%). Firmy duże (powyżej 249 pracowników) Branża a plany rekrutacji Kadrę zarządzającą Pracowników średniego szczebla Pracowników niższego szczebla Firmy średnie ( pracowników) 1,1% 2,2% 2,8% 0,9% 0,0% 1,1% 0,7% 5,8% Firmy małe (10-49 pracowników) 51,6% 50,4% 47,5% 35,6% 61,6% 63,2% 77,6% 59,6% Handel Usługi Produkcja Sektor publiczny 17

18 ZDANIEM PRACODAWCY POSZUKIWANIE PRACOWNIKÓW W jaki sposób planują Państwo poszukiwać nowych pracowników? Większość firm, które planują rekrutacje pracowników, zamierza szukać kadry trzema drogami: poprzez rekomendacje pracowników i znajomych (73,5%), przez Urzędy Pracy (56,6%), oraz przez serwisy internetowe z ogłoszeniami o pracę (55,5%). Popularnym narzędziem poszukiwania pracowników są także strony własne z zakładką Kariera (41,8%) oraz media społecznościowe (20,2%). 11,5% firm zamierza skorzystać z usług agencji zatrudnienia. Przez znajomych i pracowników Przez Urząd Pracy Przez internetowe serwisy z ogłoszeniami o pracę Przez własną stronę www zakładka kariera Poprzez media społecznościowe (np. LinkedIn, Facebook, Goldenline) Przez agencje zatrudnienia Na targach pracy 11,5% 8,9% 20,2% 41,8% 56,6% 55,5% 73,5% Wzrost popularności narzędzi online Wykorzystywanie serwisów internetowych z ogłoszeniami oraz własną stronę www najczęściej deklarują firmy duże. Natomiast średniej wielkości przedsiębiorstwa rzadziej będą poszukiwać pracowników przez znajomych i obecnych zatrudnionych. Średnie przedsiębiorstwa zgłaszają coraz większą chęć do współpracy z agencjami zatrudnienia (16,7%). Przez znajomych i pracowników Przez Urząd Pracy Przez internetowe serwisy z ogłoszeniami o pracę Przez własną stronę www zakładka kariera Poprzez media społecznościowe (np. LinkedIn, Facebook, Goldenline) Przez agencje zatrudnienia Na targach pracy 0,0% 32,7% 10,0% 22,7% 14,3% 16,7% 9,1% 20,0% 31,8% 42,9% 53,3% 71,4% 51,0% 63,3% 54,5% 50,0% 54,5% 53,3% 81,8% 79,6% 83,7% 18 Firmy duże (powyżej 249 pracowników) Firmy średnie ( pracowników) Firmy małe (10-49 pracowników)

19 ZDANIEM PRACODAWCY POLITYKA PŁACOWA PRZEDSIĘBIORSTW Co w ciągu najbliższych miesięcy planują firmy w zakresie wynagrodzeń? Zdecydowana większość firm (81,2%) zamierza utrzymać aktualny poziom płac. Co istotne, żaden z pracodawców nie zadeklarował zmniejszenia poziomu wynagrodzenia. Warto zwrócić uwagę na zmniejszającą się dysproporcję w podejściu do polityki płacowej pomiędzy pracownikami i pracodawcami. Podczas gdy w ostatniej edycji badania aż 51,2% pracowników oczekiwało podniesienia swojego poziomu wynagrodzenia, zaledwie 5,2% pracodawców miało taki zamiar. W tej edycji, nadal widać różnicę, ale jest ona mniejsza. Wzrostu wynagrodzenia oczekuje 55,8% pracowników, ale już 13,5% firm deklaruje zamiar podnoszenia płac. W porównaniu natomiast do III kwartału 2015 roku odsetek pracodawców deklarujących wzrost płac wzrósł o ponad 8 p.p. 81,2% Utrzymanie 13,5% Zwiększenie 5,3% 5,3% 2,8% Spadek bezrobocia wzmacnia presję płacową Łukasz Kozłowski, ekspert ds. ekonomicznych Pracodawców RP 13,5% 81,2% 5,3% 5,2% 86,5% 1,2% 7,1% 14,1% 80,6% 1,3% 4,0% Nasilenie się presji na podnoszenie płac w okresie niskiego jak na polskie warunki poziomu bezrobocia nie może budzić zdziwienia. Kiedy poprzednim razem notowaliśmy równie niewielki odsetek osób pozostających bez pracy, dynamika wzrostu wynagrodzeń była jeszcze większa niż obecnie. Świadczy to o obniżeniu się tzw. naturalnej stopy bezrobocia w naszym kraju, a więc granicy poniżej której zaczyna się pojawiać znacząca inflacja płacowa. Ciągle niesłabnące ożywienie na rynku pracy oznacza jednak, że przekroczenie tej bariery pozostaje jedynie kwestią czasu, a najnowsze wyniki Barometru Rynku Pracy pozwalają sądzić, iż proces ten już zaczyna następować. Można zatem oczekiwać stopniowego nasilania się konkurencji o pracowników. W takiej sytuacji trudniejsze będzie nie tylko obsadzanie wolnych stanowisk pracy, lecz również zatrzymanie w firmie wysoko cenionych na rynku specjalistów. Część pracodawców już zaczyna wychodzić naprzeciw temu wyzwaniu. 88,3% 87,2% 1,5% 6,0% 2,3% 6,6% Zwiększenie Utrzymanie Zmniejszenie

20 REGIONALNY BAROMETR RYNKU PRACY 20

21 21

22 REGIONALNY BAROMETR RYNKU PRACY Północny Północno-zachodni 6 Południowo-zachodni REGIONÓW 16 WOJEWÓDZTW Centralny Południowy Wschodni 22

23 REGIONALNY BAROMETR RYNKU PRACY ZDANIEM PRACOWNIKA Czy obawia się Pan/Pani utraty pracy? Czy oczekuje Pan/Pani zmiany wysokości wynagrodzenia? Północny 22,7% Północny 46,2% Północno-zachodni 19,0% Południowo-zachodni 26,1% Na mapie zaprezentowano procent odpowiedzi TAK Centralny 14,6% Południowy 22,3% Wschodni 10,4% Tegoroczne wyniki Regionalnego Barometru Rynku Pracy, w kontekście obaw o utratę zatrudnienia, zanotowały wyraźną zmianę w porównaniu do III kwartału 2015 roku. Region, który wtedy charakteryzowały najlepsze nastroje, jeśli chodzi o utrzymanie miejsc pracy, w tym roku najbardziej obawia się o swoje zatrudnienie. W południowo-zachodniej Polsce, czyli województwach dolnośląskim i opolskim, co czwarty pracownik obawia się o swoje miejsce pracy. To najwyższy wskaźnik ze wszystkich regionów. Nieco lepsze nastroje panują w regionie północnym, który obejmuje województwa: warmińskomazurskie, kujawsko-pomorskie i pomorskie (22,7%) oraz południowym (22,3%), czyli w województwach śląskim i małopolskim. Północno-zachodni 52,5% Południowo-zachodni 49,8% Na mapie zaprezentowano procent spodziewających się podwyżki wynagrodzenia Centralny 56,5% Południowy 62,4% Wschodni 61,8% Najwięcej pracujących optymistów miesza w województwach śląskim i małopolskim oraz lubelskim, podkarpackim, świętokrzyskim i podlaskim. To tam odpowiednio 62,4% oraz 61,8% pracowników liczy na wzrost wynagrodzenia. Właściwie nie ma regionu Polski, w którym duża część zapytanych pracowników spodziewa się obniżenia swojej pensji. 23

24 REGIONALNY BAROMETR RYNKU PRACY ZDANIEM PRACOWNIKA Czy zamierza Pan/Pani zmienić swoje obecne miejsce pracy? Zamiar zmiany pracy najczęściej deklarują pracownicy z regionu południowo-zachodniego (27%), w skład którego wchodzą województwa: dolnośląskie i opolskie oraz południowego (26,4%), do którego należy Małopolska i Śląsk. Warto zwrócić uwagę, że w porównaniu do III kwartału 2015 roku, w regionie wschodnim, czyli województwach: świętokrzyskim, podkarpackim, lubelskim i podlaskim, spadł o 10 p.p. odsetek osób planujących zmienić pracę w ciągu najbliższych dwóch lat. Północno-zachodni 19,7% Północny 16,9% Centralny 25,3% 24 Południowo-zachodni 27,0% Na mapie zaprezentowano procent deklarujących chęć zmiany pracy Południowy 26,4% Łukasz Czajkowski, Director of Business Support Center, Agencja Rozwoju Aglomeracji Wrocławskiej S.A. Wschodni 15,4% Zdywersyfikowana i rozwijająca się gospodarka Dolnego Śląska oferuje szerokie możliwości na rynku pracy, a wyniki raportu potwierdzają, że fakt ten dostrzegają zarówno pracodawcy, jak i pracownicy. Z jednej strony, ma to wpływ na wzrost oczekiwań płacowych, ale równocześnie, region przyciąga wielu nowych pracowników, zarówno z kraju jak i zagranicy. Wyniki badania wskazują także, że dolnośląscy pracownicy są najbardziej lojalni. Jednocześnie region cechuje się wysoką efektywnością pracy. Stwarza to korzystne warunki dla dalszego, stabilnego rozwoju gospodarczego. Należy jednak zauważyć, że coraz większym wyzwaniem dla pracodawców staje się pozyskanie nowych pracowników, spełniających ich wymagania. Presja demograficzna sprawia, że konieczne jest szukanie zasobów ludzkich u naszych wschodnich sąsiadów, przy czym wrocławski rynek pracy przyciąga już specjalistów z całego świata. Drugą istotną kwestią jest dostosowanie funkcjonowania urzędów pracy do współczesnych wyzwań oraz rozszerzenie ich oferty o podnoszenie kompetencji osób wchodzących na rynek pracy i już pracujących. Konieczność zmian w tym zakresie potwierdzają wyniki badania, wskazujące że coraz mniej pracowników traktuje urzędy pracy, jako miejsca przydatne w poszukiwaniu zatrudnienia.

25 REGIONALNY BAROMETR RYNKU PRACY ZDANIEM PRACODAWCY Plany dotyczące rekrutacji w których regionach najlepiej szukać pracy? Plany dotyczące rekrutacji w których regionach najtrudniej o pracownika? Północny 25,0% Północny 34,8% Północno-zachodni 22,1% Południowo-zachodni 26,5% Na mapie zaprezentowano procent deklarujących zamiar zwiększania poziomu zatrudnienia Centralny 25,9% Południowy 31,1% Wschodni 14,6% Największe zapotrzebowanie na pracowników będzie w południowej części Polski. W województwie śląskim i małopolskim prawie co trzecia firma planuje rekrutacje. Nieznacznie mniej będzie ich w południowo-zachodniej Polsce, czyli na Dolnym Śląsku i Opolu (26,5%) oraz w centrum, czyli województwach: mazowieckim i łódzkim (25,9%). Najmniej rekrutacji, podobnie jak w III kwartale 2015 roku, będzie we wschodniej Polsce, czyli w województwach świętokrzyskim, podkarpackim, lubelskim i podlaskim zaledwie 14,6% firm w tym regionie planuje zwiększanie zatrudnienia. Północno-zachodni 40,9% Południowo-zachodni 39,8% Na mapie zaprezentowano procent deklarujących problem ze znalezieniem wykwalifikowanej kadry Centralny 25,4% Południowy 41,7% Wschodni 27,0% Największe zapotrzebowanie na pracowników będzie w południowej części Polski. Tam też pracodawcy spodziewają się największych problemów ze znalezieniem wykwalifikowanej kadry (41,7% firm). Z podobnymi trudnościami będą się zmagali pracodawcy w północno-zachodniej (40,9%) oraz południowo-zachodniej (39,8%) Polsce. Najmniej trudności ze znalezieniem pracowników będą miały firmy zlokalizowane w województwach mazowieckim i łódzkim (25,4%) oraz w regionie wschodnim (27%). 25

26 WYZWANIA PRACODAWCÓW A OCZEKIWANIA PRACOWNIKÓW 26

27 CZY POLACY SĄ ROZCHWYTYWANI NA RYNKU PRACY? CZEGO OCZEKUJĄ PRACOWNICY OD SWOICH PRACODAWCÓW? PROBLEMY PRACODAWCÓW ZE ZNALEZIENIEM PRACOWNIKÓW GŁÓWNE WYZWANIA DLA PRACODAWCÓW W 2016 ROKU 27

28 WYZWANIA PRACODAWCÓW A OCZEKIWANIA PRACOWNIKÓW CZY POLACY SĄ ROZCHWYTYWANI NA RYNKU PRACY? Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy otrzymał Pan/Pani ofertę pracy? 78,2% Nie 21,8% Tak 7,5% Tak i przyjął ją 5,2% Tak, odrzucił ją (wziął udział w rekrutacji) 9,1% Tak, ale odrzucił ją (nie rozważając) Co piąty Polak w ciągu ostatniego roku otrzymał ofertę pracy skierowaną bezpośrednio do niego. 7,5% respondentów taką ofertę przyjęło, natomiast 5,2% odrzuciło po wcześniejszym wzięciu udziału w procesie rekrutacyjnym. 9,1% pracowników zrezygnowało z oferty, nawet jej nie rozważając. Propozycje pracy częściej otrzymywali mężczyźni niż kobiety (26,1% mężczyzn w stosunku do 17% kobiet). Natomiast kobiety były bardziej skłonne nowe propozycje przyjmować (8,7% w stosunku do 6,6% mężczyzn). Najwięcej ofert pracy otrzymują osoby młode do 35 roku życia (28,9%, o ponad 7 p.p. więcej niż w całej populacji Polaków oraz o prawie 12 p.p. więcej niż osoby w wieku lata). Stosunkowo rzadko oferty pracy otrzymywali zarabiający najmniej (do 2 tys. zł) 12,5%, dużo częściej osoby deklarujące zarobki powyżej 4 tys. zł 34,9%. Wiek Płeć 73,9% Zarobki 83,0% 6,6% 7,5% 12,0% 8,7% Mężczyzna Nie Tak i przyjął ją 8,1% 10,3% 10,5% 71,1% 17,0% 6,1% 76,9% lata 3,7% 4,9% 8,7% 82,7% 9,7% 1,1% 6,8% 82,4% 8,4% 9,5% 82,1% lata lata lat 4,0% 11,1% 4,8% 6,2% 2,5% 3,9% 8,7% 17,2% 7,7% 6,0% 5,5% 21% 87,5% 76,3% Tak, ale odrzucił ją (wziął udział w rekrutacji) 72,5% 65,1% Kobieta 2,6% 5,7% Tak, ale odrzucił ją (nie rozważając) do 999 zł zł zł zł powyżej 3999 zł 28 Tak i przyjął ją Tak, ale odrzucił ją (wziął udział w rekrutacji) Tak, ale odrzucił ją (nie rozważając) Nie Tak i przyjął ją Tak, ale odrzucił ją (wziął udział w rekrutacji) Tak, ale odrzucił ją (nie rozważając) Nie

29 WYZWANIA PRACODAWCÓW A OCZEKIWANIA PRACOWNIKÓW CZEGO OCZEKUJĄ PRACOWNICY OD SWOICH PRACODAWCÓW? Gdyby rozważał Pan/Pani zmianę pracy jakie działania obecnego pracodawcy byłyby w stanie Pana/Panią zatrzymać? Ponad 3/4 Polaków za wystarczający argument za pozostaniem w obecnym miejscu pracy uważa podwyżkę wynagrodzenia. Dla co drugiego były to awans (46,8%) oraz organizacja szkoleń, warsztatów lub aktywności umożliwających rozwój (46,1%). Najmniej atrakcyjna, wskazywana przez co piątego pracownika, okazała się możliwość pracy zdalnej (21%) oraz zmiana formy zatrudnienia na preferowaną (32,9%). Podniesienie wynagrodzenia Awans Organizacja szkoleń, warsztatów, aktywności umoliwiających rozwój Określenie jasnej ścieżki rozwoju kariery Wprowadzenie polityki firmy zakładającej tzw. work-life balance Oferowanie nowych benefitów pozapłacowych Zmiana formy zatrudnienia na preferowaną przeze mnie Możliwość pracy zdalnej z domu 21,0% 32,9% 46,8% 46,1% 42,2% 40,4% 40,1% 76,9% Joanna Mroczek, Dyrektor Działu Badań Rynku i Marketingu CBRE Polska Dla każdej firmy, która chce odnosić sukcesy, jednym z kluczowych czynników są pracownicy, których oczekiwania i zachowania w ostatnim czasie bardzo się zmieniają. Motywacja nie wynika już tylko z potrzeb finansowych i benefitów. Aby pracownik chciał zaangażować się w dany temat i poświęcić ideom firmy, trzeba wdrożyć całą strategię. Jednym z istotnych elementów wpływających na samopoczucie ludzi jest siedziba firmy, przestrzeń w jakiej codziennie funkcjonują. Według badań CBRE Jak chcemy pracować?, przeprowadzonych w 2015 roku wśród pracowników korporacji w Polsce, okazuje się, że najważniejsza jest możliwość wpływania na pracę i firmę, ale również na otoczenie temperaturę, hałas, ilość światła, otoczenie, wybór współpracowników, dostosowanie warunków do zadania, nastroju czy czasu. Z tego właśnie powodu coraz więcej firm decyduje się na biura typu smart, w których sami sobie wybieramy miejsce i sposób pracy, w którym codziennie możemy się przesiąść, pracować w innym otoczeniu, w izolacji lub w zespole, bliżej okna lub na kanapie. Takie biura zapewniają również elastyczność i duży stopień oszczędności, co jest również nie bez znaczenia na zmieniającym się rynku. 29

30 WYZWANIA PRACODAWCÓW A OCZEKIWANIA PRACOWNIKÓW PROBLEMY PRACODAWCÓW ZE ZNALEZIENIEM WYKWALIFIKOWANEJ KADRY 30 Czy w ostatnich miesiącach Państwa firma miała problemy ze znalezieniem pracowników? 66,1% Nie 15,2% Tak, niższego szczebla 11,4% Tak, średniego szczebla 4,0% Tak, wyższego szczebla 3,3% Tak, wszystkich szczebli Co trzeci pracodawca w ostatnich miesiącach miał problem ze znalezieniem pracowników. Największy problem występował w zakresie znalezienia pracowników niższego szczebla (15,2%) oraz średniego szczebla (11,4%). Natomiast zaledwie 4% pracodawców miało trudności ze znalezieniem pracowników wyższego szczebla. Problemy ze znalezieniem pracowników, a branża i wielkość firmy Wielkość firmy 54,0% 55,0% 70,0% 5,0% 4,0% 3,0% 9,0% 3,0% 4,0% 18,0% 15,0% 10,0% 14,0% 23,0% 13,0% Firmy duże (powyżej 249 pracowników) Firmy średnie ( pracowników) Firmy małe (10-49 pracowników) Nie Tak, wszystkich szczebli Tak, wyższego szczebla Tak, średniego szczebla Tak, niższego szczebla 2,9% 4,4% 6,0% 0,0% 0,2% 2,6% 1,6% 9,3% 14,8% 13,1% 11,1% 4,8% 16,5% 18,8% 28,4% 2,3% Handel Usługi Produkcja Sektor publiczny Branża 65,6% 61,1% 52,9% 83,6% Częściej problemy z rekrutacją pracowników miały średnie i duże firmy 46% dużych i 45% średnich firm w porównaniu do 30% małych przedsiębiorstw. Dodatkowo, częściej problemy z rekrutacją pracowników miały firmy produkcyjne (dotyczyło to przede wszystkim pracowników niższego szczebla). Rzadziej natomiast firmy z sektora publicznego.

31 WYZWANIA PRACODAWCÓW A OCZEKIWANIA PRACOWNIKÓW GŁÓWNE WYZWANIA DLA PRACODAWCÓW NA RYNKU PRACY Z jakimi głównymi wyzwaniami Państwa firma będzie musiała zderzyć się w okresie najbliższych 12 miesięcy? Pracodawcy zapytani o to, jakie według nich czekają ich największe wyzwania w obszarze zatrudnienia w najbliższym czasie, wskazują: utrzymanie wykwalifikowanych pracowników na wszystkich szczeblach (72,5%) oraz oczekiwania wzrostu wynagrodzeń wśród zatrudnionych osób (67,6%). Co trzeci pracodawca wskazał, że problemem będzie wzrost kosztów zatrudnienia (37,6%) oraz rekrutacja nowych wykwalifikowanych pracowników (37,6%). Utrzymanie wykwalifikowanych pracowników Oczekiwania wzrostu wynagrodzeń wśród pracowników Wzrost kosztów zatrudnienia Zatrudnienie nowych wykwalifikowanych pracowników Wydatki na większą automatyzację pracy Pokolenie Z wchodzące na rynek pracy 37,6% 37,6% 19,8% 14,0% 72,5% 67,6% Co ciekawe, dla co piątego pracodawcy wyzwaniem będą, wiążące się zapewne z ograniczeniem zatrudnienia, wydatki na większą automatyzację pracy (19,8%). Jak Państwa firma zamierza odpowiedzieć na wyzwania rynku pracy? Mimo że pracowników od zamiaru zmiany miejsca pracy powstrzymałaby podwyżka wynagrodzenia, pracodawcy deklarują, że dla nich najczęstszymi sposobami radzenia sobie z pojawiającymi się wyzwaniami w obszarze zatrudnienia będzie: organizacja szkoleń, warsztatów i aktywności umożliwiających rozwój (66,3%), działania emloyer brandingowe (50,1%) oraz określenie jasnej ścieżki kariery dla pracowników (43,6%). Podniesienie wynagrodzeń deklaruje 38,4% pracodawców. Co czwarty zamierza oferować pracownikom preferowane przez nich formy zatrudnienia. Zwolnienie pracowników Organizacja szkoleń / warsztatów / aktywności umożliwiających rozwój zainteresowań zawodowych Działania employer brandingowe Określenie jasnej ścieżki rozwoju kariery dla pracowników Podniesienie wynagrodzeń Oferowanie form zatrudnienia preferowanych przez pracowników /kandydatów Wdrożenie polityki work-life balance Automatyzacja pracy (robotyzacja pracy) Oferowanie nowych / dodatkowych benefitów pozapłacowych 13,5% 66,3% 50,1% 43,6% 38,4% 26,3% 26,1% 24,2% 19,9% Umożliwienie pracy zdalnej 16,0% 31

32 OKIEM PRACODAWCÓW Rynek docenia specjalistów Jacek Brzozowski, Sales Operations Manager, Atos Polska Jednym z kluczowych wyzwań stojących przed sektorem zaawansowanych technologii jest dostęp do pracowników o odpowiednich kwalifikacjach. Widać to szczególnie z perspektywy sektora informatycznego. Rywalizacja o ekspertów o specyficznych kompetencjach z zakresu IT, w szczególności pod kątem konkretnych projektów, jest coraz większa i wszystko zapowiada, że ten trend będzie się jeszcze pogłębiał w obecnym roku. Sprzyjać temu zjawisku będzie stabilna koniunktura gospodarcza, skłaniająca firmy do inwestycji oraz kolejna fala dużych projektów finansowanych z nowej perspektywy finansowej UE. Sytuacja ta koresponduje z ogólnymi trendami na rynku pracy, które przedstawia najnowsze badanie Work Service. Z raportu wynika, że co trzeci pracodawca zgłasza trudności ze znalezieniem pracowników. Z drugiej strony, wzrost konkurencyjności rynku pracy przekłada się na rosnące obawy o utrzymanie obecnych kadr. Jeśli aż 72% przebadanych firm wskazuje to jako główne wyzwanie na ten rok to znaczy, że działy HR z pewnością uwzględniają to w swoich strategiach. Jednocześnie mamy do czynienia z sytuacją, w której co piąty pracownik w ostatnich miesiącach otrzymał ofertę pracy skierowaną bezpośrednio do niego. To pokazuje, że minimalizacja wskaźnika rotacji może być w tym roku głównym celem w wielu firmach. Na rynku pracy funkcjonują liczne narzędzia zaradcze, które mają na celu budowanie lojalności pracowników. Według badania, pracodawcy w pierwszej kolejności deklarują, że będą chcieli zatrzymywać obecne kadry oferując szkolenia umożliwiające rozwój (66%). Na drugim miejscu pojawiają się coraz popularniejsze w ostatnich latach działania employer brandingowe (50%). Mają one z jednej strony pomóc przyciągać najbardziej wartościowych kandydatów, ale również budować prestiż i dobry wizerunek pracodawców, aby budować zachętę do pozostania w firmie. Na trzecim miejscu pojawia się zapewnienie możliwości budowania ścieżki kariery i awansów (44%). To jeden z kluczowych elementów, na który zwraca uwagę obecnie pokolenie wchodzące na rynek pracy. W firmach informatycznych dochodzi do tego, bardzo często wysoce ceniona przez młodych pracowników, możliwość elastycznego doboru czasu pracy, oraz pracy zdalnej. Równocześnie ceniona jest możliwość pracy przy projektach międzynarodowych i korzystania z wiedzy gromadzonej w innych krajach. Wszystkie te aspekty odgrywają istotną rolę w polityce personalnej i wskazują na rosnące znaczenie pozapłacowych narzędzi motywacyjnych. 32

33 OKIEM EKSPERTA WORK SERVICE Pracownicy niższego szczebla na wagę złota w 2016 roku Krzysztof Inglot, Pełnomocnik Zarządu Work Service S.A. Jeżeli ktoś jeszcze wątpił, że mamy w Polsce do czynienia z umacniającym się rynkiem pracownika, wyniki piątej edycji przygotowanego przez nas Barometru Rynku Pracy, skutecznie te wątpliwości rozwiewają. Zatrudnieni są pewni swojego miejsca pracy, co drugi czeka na podwyżkę. Pracodawcy mają za to sporo obaw, zwłaszcza, że nie będą w stanie utrzymać wykwalifikowanej kadry (twierdzi tak 3 na 4 pracodawców). Dla wielu to główne wyzwanie na nadchodzące miesiące. Warto zwrócić również uwagę na szczegółowe wyniki badania dotyczące zapotrzebowania na kadrę. Pokazują one jednoznacznie, że w 2016 roku najbardziej poszukiwani będą pracownicy niższego szczebla. Plany rekrutacyjne na tego typu kadrę deklaruje 67% pracodawców. Co drugi, otworzy rekrutacje na stanowiska średniego szczebla. Z czego to wynika? Przede wszystkim warto zwrócić uwagę na bardzo dobre wskaźniki makroekonomiczne. Według danych GUS wskaźnik PKB odnotował wzrost o 3,9%. w końcówce 2015 roku. Zarówno konsumpcja prywatna, jak i inwestycje rosną. To natomiast przyczynia się do wzrostu liczby miejsc pracy i zwiększa zapotrzebowanie szczególnie na tych pracowników, którzy bezpośrednio są odpowiedzialni za realizacją zamówień. Już teraz można powiedzieć, że na tle rynku wyróżniał się będzie sektor budowlany. Wiele wskazuje na to, że 2016 rok upłynie pod znakiem różnego typu inwestycji w budownictwie, realizowanych w ramach nowej perspektywy unijnej. Warto przypomnieć, że całkowity budżet pomocy z Unii Europejskiej do rozdysponowania na lata , wynosi 82,5 mld euro, zatem o 13 p.p. więcej niż w poprzedniej edycji. Inwestycje realizowane w ramach nowej perspektywy unijnej wygenerują dużo miejsc pracy, które trzeba będzie zapełnić odpowiednią kadrą. Stąd walka o pracownika będzie bardzo zacięta, zarówno w samej branży budowlanej, jak i innych sektorach rynku. Należy oczekiwać, że pozytywną stroną takiego zjawiska będzie większa skłonność pracowników do przekwalifikowania się i zmiany sektora zatrudnienia. Moment, w którym powstaje duże zapotrzebowanie na określone kompetencje, jest najlepszym do rewizji własnej sytuacji zawodowej. Co istotne, pracowników nie będzie trzeba szczególnie długo namawiać do zmiany miejsca zatrudnienia. Jak wynika z naszego badania, już co piąty pracownik planuje zmienić swoją pracę w ciągu najbliższych dwóch lat, z czego 9% już w najbliższym półroczu. Co ważne, w grupie planujących zmianę pracy, 3 na 4 pracowników nie obawia się utraty zatrudnienia. Zatem zmiana to dobrowolna decyzja. To ważne, bo istnieją sektory polskiej gospodarki, które radzą sobie gorzej niż inne, stąd fluktuacja pracowników do lepiej prosperujących branż, jest naturalnym i bardzo pozytywnym zjawiskiem. 33

34 METODOLOGIA BADANIA Dane prezentowane w ramach Barometru Rynku Pracy V zostały przygotowane i opracowane na zlecenie Work Service S.A. przez instytut Millward Brown S.A. Badanie zostało podzielone na dwie kategorie: Pracowników Badanie zrealizowano na próbie osób pracujących (N=517) dobranej z ogólnopolskiej reprezentatywnej próby dorosłych Polaków N=1000 (dobranych zgodnie ze strukturą populacji pod względem płci, wieku, wykształcenia oraz klasy wielkości i województwa miejsca zamieszkania), wyniki poddano procedurze ważenia. Maksymalny błąd pomiaru dla całej próby pracujących to +/-4,4%. Badanie zostało przeprowadzone za pomocą wspomaganych komputerowo wywiadów telefonicznych CATI w styczniu 2016 roku. Pracodawców Badanie zrealizowano na próbie pracodawców (N=300) dobranych w kwotach dla wielkości zatrudnienia, po 100 wywiadów dla firm małych (10 49 pracowników), średnich ( pracowników) oraz dużych (250+ pracowników), z uwzględnieniem województwa miejsca prowadzenia działalności oraz branży firmy. Maksymalny błąd pomiaru dla całej próby to +/- 4,2%, a dla wyróżnionych trzech klas wielkości zatrudnienia +/- 10,2%. Badanie zostało przeprowadzone za pomocą wspomaganych komputerowo wywiadów telefonicznych CATI w styczniu 2016 roku. 34 Grupa Kapitałowa Work Service działa od 1999 roku i jest największym dostawcą kompleksowych usług HR na polskim rynku. Prowadzi działalność na terenie całego kraju za pośrednictwem sieci oddziałów oraz za granicą w 11 krajach Europy (Rosja, Niemcy, Czechy, Turcja, Rumunia, Węgry, Słowacja, Wielka Brytania, Belgia, Francja, Szwajcaria). Specjalizuje się zarówno w usługach z zakresu doradztwa personalnego, jak i restrukturyzacji w obszarze HR, rekrutacji i outsourcingu pracowniczym. Już ponad 3000 firm wybrało Work Service na swojego partnera w biznesie. Każdego dnia osób i pracowników rocznie znajduje zatrudnienie za pośrednictwem spółek należących do Grupy Kapitałowej Work Service. Work Service jest pierwszą spółką z sektora usług personalnych notowaną na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie

35

36 REDAKCJA: Andrzej Kubisiak, Beata Pilichowska Work Service S.A. Monika Banyś i Sylwia Maj, ZOOM bsc Sp. z o.o. WIĘCEJ INFORMACJI udziela: Krzysztof Inglot, Pełnomocnik Zarządu, Work Service S.A. M: , E: krzysztof.inglot@workservice.pl Andrzej Kubisiak, Szef Biura Prasowego, Work Service S.A. M: , E: andrzej.kubisiak@workservice.pl BAROMETR RYNKU PRACY V 2016 Work Service S.A., Wszystkie prawa zastrzeżone. Cytowanie danych za: Raport Work Service Barometr Rynku Pracy V