Kurs improwizacji. Dla gitarzystów nie tylko jazzowych.

Transkrypt

1 Kurs improwizacji Dla gitarzystów nie tylko jazzowych. Marek Jakubowicz gitarzysta, kompozytor, producent. Ukończył improwizację jazzową w Berklee College of Music. Swoją wiedzę zdobywał pod okiem m.in. Gary ego Burtona, Reggie go Thomasa, Bruce a Saundersa, Gary ego Wittnera, Susan Weinert i Janusza Konefała. Wydał płyty Feelings, Zendegi Zibast oraz Unobtainum. Prowadzi warsztaty improwizacji gitarowej. With qualities that remind me of Martin Taylor, Ottmar Liebert, Pat Metheny and Paco De Lucia, Jakubowicz aptly moves between Brazilian, classical and light modern jazz with ease. A gentle and easy session that is enjoyable on multiple levels. /Stephan Moore USA, JazzWrap/ Lekcja 1: Budowanie struktury solówki Wymagania: Min. 2 lata gry na gitarze. Umiejętność prostej improwizacji. W pierwszym tygodniu nauczysz się słuchać muzyki i budować strukturę improwizacji. Każdy z nas jej słucha, ale naszym celem jest zrozumienie tego co jest grane i dlaczego. Struktura improwizacji jest bardzo ważna, gdyż pozwala spójnie budować historię. Czas ćwiczeń: około 5-7h / tydzień Jak słuchać improwizacji. Analiza wybranych nagrań. Struktura improwizacji, budowanie historii.

2 Układanie solo - ćwiczenia praktyczne. Zadanie domowe: Nagranie fragmentu improwizacji. Jeszcze w ubiegłym wieku;) byłem na warsztatach z Reggie Thomasem, to świetny pedagog i wybitny instryumentalista. Prowadził zespół studentów. Na początku nie wiedzieliśmy co grać - poza schamtem: temat, solówka, temat solówka. Reggie w kilka chwil wszystko to zmienił. Nauczył nas słuchać i opowiadać. Jego pierszym pytaniem było: jak Ci się podobała solówka kolegi - większość odpowiedziała, że jej nie słyszała. W tym jest klucz. Improwizacja, tym bardziej w zespole, jest częścią całej kompozycji, dlatego słuchanie i rozumienie muzyki jest takie ważne. Solówka to część kompozycji, nie tylko część konkretnego utworu, ale także składowa całego koncertu czy płyty. Pat Metheny w jednyn z wywiadów ujął to jeszcze szerzej, że wszystko to co gra jest jedną wielką kompozycją, cała jego twórczość. I tak powinniśmy myśleć, kiedy pracujemy z instrumentem. Kiedy widzimy dokąd zmierzamy, wszystko staje się prostsze. Lekcja 2: Skale modalne Na drugiej lekcji skupimy się na skalach modalnych. Jednak nie będziemy ćwiczyć samych skal. Naszym celem jest uczenie się brzmienia skal w stosunku do akordu. Ta sama skala inaczej brzmi i co innego będzie wyrażać, jeśli w podkładzie będzie inny akord, ważne żeby mieć tego świadomość i umieć odpowiednio dobierać skalę do harmonii. Czas ćwiczeń: około 7h / tydzień Skale dla akordów durowych Skale dla akordów molowych Skale dla akordów septymowych Ćwiczenia praktyczne skal z akordami. Zadanie: Improwizacja do pojedyńczych akordów z użyciem odpowiednich skal. W wielu popularnych utworach można przypisać dźwięki z jednej skali do całego utworu, jednak kiedy akord się zmienia, zmienia się skala. Nawet jeśli dźwięki są te same. Przykładowo mamy akordy Cmaj7 i Dmin7 Możemy je ograć tymi samymi dźwiękami - ale najpierw będzie to skala jońska: C,D,E,F,G,A,H, później dorycka: D,E,F,G,A,H,C. To bardzo ważne, żeby to rozróżniać. Rozumienie tych zależności pozwoli nam na swobodne granie do dowolnych akordów, a solówka będzie lepiej pasować i co ważniejsze będzie ciekawsza. Mając w świadomości akordy które ogrywamy, możemy zagrać piękną improwizację nawet bez podkladu, a i tak będziemy go słyszeć.

3 Lekcja 3: Dopasowanie skal do akordów w utworze 2016 Akordy możemy ogrywać na wiele sposobów, różnymi skalami i metodami. Poznaliśmy dla przykładu trzy skale molowe: dorycką, eolską i frygijską. Kiedy je stosować i którą skalę wybrać do konkretnego akordu? Często pada tu odpowiedź, że wybieramy skalę odpowiadającą konkretnemu stopniu w tonacji. Jeśli w tonacji C dur pojawi się akord D, to ogramy go skalą dorycką, jeśli A to eolską, a jeśli E to frygijską. Można tak podejść w uproszczeniu, ale dlaczego nie zagrać skali doryckiej dla akrodu A, a eolskiej dla D. Może da się zagrać też skalę frygijska? Co by było jakbyśmy pomieszali je wszystkie? I to jest cel tej lekcji. Będziemy mieszać, kombinować i wychodzić poza utarte schematy. Czas ćwiczeń: około 5h / tydzień Ogrywanie skali do tego samego akordu: Doryckiej Eolskiej Frygijskiej Dopasowywanie skal do akordów w utworze Zadanie: Nagranie improwizacji, opartej na odpowiednio dobranych skalach, do utworu. W graniu powinniśmy rozróżnić dwie sytuacje: kiedy ćwiczymy i kiedy występujemy. W sali ćwiczeń staramy się nauczyć konkretnej metody improwizacji, ograć skalę czy nauczyć się ćwiczenia. Jednak kiedy wchodzimy na scenę, zostawiamy to wszystko za sobą. Nie zastanawiajmy się nad teorią, tylko grajmy to co mamy w duszy. To bardzo ważny element rozwoju muzycznego. Z jednej strony pozwala na sprawdzenie tego czego się nauczyliśmy i gramy intuicyjnie, z drugiej pozwala to nam na pójście o wiele dalej. Nie bójmy się też ekperymentować, choćby z wykorzystaniem wyżej omówionych różnych skal molowych do tego samego akordu. Lekcja 4: Dodatkowe metody w improwizacji Lekcja 4 zacznie się od budowy akordów. Naszym celem będzie granie improwizacji bazującej na składnikach akordów i kilku dodatkowych ciekawych dźwiękach. Ta metoda pozwala na budowanie improwizacji ściśle powiązanej z akordami. Ma to kluczowe znaczenie przy budowaniu melodii oraz przyda się w stytuacji, kiedy akordy szybko się zmieniają. Czas ćwiczeń: około 5-7 h / tydzień Budowa akordów durowych, molowych i septymowych. Dodatkowe składniki akordów. Arpeggio. Ćwiczenia pratyczne.

4 Rozbudowanie arpeggio o dodatkowe dźwięki chromatyczne i dźwięki ze skal. Zadanie: Nagranie improwizacji wykorzystującej skale i dodatkowe metody improwizacji W realnych sytuacjach np. na scenie, rzadko używa się jednej metody improwizacji. Najczęściej przeplatają się one nawzajem. Jednak metoda wykorzytująca dźwięki akordów, jest jedną z kluczowych w improwizacji, nie tylko jazzowej. Nauczenie się jej nie trwa tydzień, potrzeba na to miesięcy ćwiczeń, ale już na początku możesz jej używać. Wystarczy, że do metody improwizacji, którą stosujesz, dodasz czasami wybrane dźwięki akordów. Zobaczysz, że solówka zacznie nabierać kolorów i lepiej pasować do harmonii. Z czasem zaczniesz dodawać tych składników coraz więcej, nie zastanawiając się gdzie co jest. Dokładnie tak samo jak w przypadku języka, którym się posługujemy. Cytując mojego profesora z Berklee Bruce a Saunders a: Na sali ćwiczeń myśł jak najwięcej, analizuj każdy dźwięk, każdy rytm - na scenie nie myśl, graj. Lekcja 5: Free jazz Na jam session często zdarza się sytuacja, w której basista i sekcja grają pewien powtarzalny motyw tzw. vamp. Wydawałoby się, że improwizowanie do takiego podkładu jest bardzo proste, jednak taka forma to wielkie wyzwanie. Wystarczy posłuchać nagrań John a Scofield a, by wiedzieć, że coś jest na rzeczy. Kiedy improwizujemy do powtarzalnego groove a bardzo łatwo wpaść w pułapkę powtarzalności. Dlatego warto zastosować tu pare ciekawych technik by urozmaicić improwizację i zaskoczyć słuchaczy. Czas ćwiczeń: około 5-7 h / tydzień Opis zaganień Pentatoniki Skale Niewidzialne akordy Improwizacja chromatyczna Miksujemy to co wiemy Nagranie improwizacji do podkładu w stylu free jazz. To do czego dążyliśmy od samego początku, to pokazanie jak zagrać m.in. tzw. free jazz. To najwyższa forma wtajemniczenia. Wielu początkujących gitarzystów myśli, że to forma, od ktorej się zaczyna, ale jest całkowicie odwrotnie. Żemy improwizować free, trzeba mieć świadomość zarówno budowy solówki, skal jak i akrodów. Dodatkowo mamy do dyspozycji rytm, intonacje, nawiązania i wiele innych elementów. Dopiero połączenie ich wszystkich daje pełny obraz improwizacji. Lekcja 6: Projekt końcowy

5 Celem tej lekcji jest zebranie wiedzy jaką przestudiowaliśmy w poprzednich lekcjach. Teraz przyszedł czas na jej praktyczne użycie w końcowym projekcie. Będzie to nagranie improwizacji do wybranego utworu z użyciem dowolnych technik improwizacji. Czas ćwiczeń: około 10 h / tydzień Co chcemy zgarać. Teczhniczna analiza struktury utworu. Zaplanowanie struktury solówki. Kompozycja solówki i szukanie ciekawych fraz. Zadanie: Nagranie improwizacji do wybranego utworu. Wskazówki do dalszych ćwiczeń. Podsumowanie Przez te sześć lekcji mam nadzieje, że uda mi się zburzyć parę schematów i przede wszystkim otworzyć nowe drzwi. Wskazać drogę rozwoju. Oczywiście 6 lekcji nie wystarczy by wszystko zapamiętać, ale to pierwszy krok. Starałem się zawrzeć tutaj wiedzę, jaką zdobyłem studiując m.in. w Berklee College of Music oraz praktyczne uwagi i swoje przemyśłenia na temat muzyki. Nie ma jednej drogi nauki improwizacji, każdy musi znależć własną ścieżkę i podążać nią. Niezależnie od rodzaju muzyki jaką grasz, ten krótki kurs pozwoli Ci spojrzeć na improwizacje w inny sposób i odkryć gitarę na nowo. Żeby grać pięknie, nie trzeba grać szybko, ale trzeba grać mądrze. Marek Jakubowicz marek@jazz.art.pl