Ubezpieczenia społeczne

Transkrypt

1 Ubezpieczenia społeczne Wykład 11. Polski system ubezpieczeń społecznych reformy, warunki, kierunki zmian Ustawa z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych (wraz z uzasadnieniem do ustawy) Góra (2003)

2 Reformy emerytalne w Polsce Wprowadzenie zasiłków i świadczeń przedemerytalnych Reforma systemu rentowego REFORMA systemu emerytalnego Zmiany możliwości łączenia pracy i emerytury Emerytury pomostowe, Zniesienie wcześniejszych emerytur Zasady wypłat z OFE Przesunięcie środków z OFE do ZUS, wybór między OFE i ZUS, zmiana zasad inwestowania środków OFE. Zasady wypłaty z OFE PODNIESIENIE WIEKU EMERYTALNEGO Uzależnienie waloryzacji świadczeń od CPI Zmiana zasad waloryzacji świadczeń Zmiana zasad waloryzacji świadczeń Zmiany możliwości łączenia pracy i emerytury Zniesienie zasiłków i zmiana świadczeń przedemerytalnych Ograniczenie uprawnień do świadczeń przedemerytalnych Zmniejszenie składki do OFE, utworzenie drugiego filaru w ZUS Źródło: Ruzik (2011) z uzupełnieniami

3 Reformy emerytalne w Polsce Cele reform: Zniwelowanie skutków zmian demograficznych, Przystosowanie systemu do warunków starzejącego się społeczeństwa, Ustabilizowanie systemu, Urealnienie wysokości świadczeń, Zmniejszenie obciążeń systemu finansów publicznych, Aktywizacja zawodowa osób w podeszłym wieku.

4 Podniesienie wieku emerytalnego Likwidacja wcześniejszych emerytur: 2009 r. skasowanie przywilejów emerytalnych i ograniczenie możliwości wcześniejszego przechodzenia na emeryturę. Reforma z 2012 r.: Docelowy wiek emerytalny dla obu płci to 67 lat. Od wiek emerytalny podnoszony co 4 miesiące o 1 miesiąc. Poziom 67 lat dla mężczyzn zostanie osiągnięty w 2020 roku, a dla kobiet w 2040 roku. Emerytura częściowa 50% kobiety w wieku 62 (po 35 latach pracy), mężczyźni 65 lat (po 40 latach pracy) zakwestionowane przez Trybunał Konstytucyjny.

5 Przynależność do nowego systemu emerytalnego Nowy system wprowadzono 1 stycznia 1999, Tylko osoby urodzone po 1948 roku, Wszyscy ci, którzy w 1998 r. mieli skończone 50 lat zostali w starym systemie, Wszyscy poniżej 50 roku życia należą do nowego systemu, Osoby, które w 1999 r. miały pomiędzy 30 a 50 lat, wybierały czy ich składka będzie oddawana w całości do ZUSu, czy też będzie dzielona pomiędzy ich indywidualne konto w ZUS i konto w OFE, Osoby przed trzydziestką musiały mieć składkę dzieloną między dwa konta.

6 Przepisy ogólne wysokość składek W obu systemach składka wynosi 19,52% wynagrodzenia brutto, W nowym systemie ZUS zatrzymuje 12,22% naszej pensji brutto, a pozostałe 7,3% w zależności od naszego wyboru dzieli między subkonto w ZUS (4,38%) i OFE (2,92%), albo przelewa w całości na subkonto w ZUS. Maksymalny pułap, do którego płacimy składki emerytalne, to trzydziestokrotność średniej płacy krajowej, czyli w 2014 r zł, Składkę płaci za nas pracodawca. Jeżeli pracujemy na własny rachunek, bądź prowadzimy działalność gospodarczą, to sami płacimy składkę, W 2014 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie może być niższa niż 2247,60 zł, czyli 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Minimalna składka emerytalna to 438,73 zł.

7 Składki Ubezpieczenie Ogółem Pracownik Pracodawca Emerytalne 19,52% 9,76 (w tym OFE) 9,76 Rentowe 8% 1,5 6,5 Chorobowe 2,45% 2,45 0 Wypadkowe od 0,67% do 3,86% 0 od 0,67 do 3,86% Suma od 2,64 do 33,83% 13,71% od 14,93 do 20,12% Pracodawca płaci dodatkowo: 2,45% na Fundusz Pracy, 0,1% na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Pracujący płaci: 9% składki na ubezpieczenie zdrowotne.

8 Przepisy ogólne wysokość świadczeń Od minimalna emerytura wynosi 844,45 zł, Emeryturę mogą powiększać dodatki od 10,36 do 709,34 zł, Jeżeli osoba, która pobiera wcześniejszą emeryturę, pracuje, to emerytura ulega zmniejszeniu, jeżeli dodatkowy dochód przekracza 70% średniej płacy (2646,80 zł), Jeżeli dochód ten będzie niższy od 130% średniej płacy (4915,50 zł), to emerytura zostanie obniżona o kwotę przekroczenia, ale nie więcej niż o 557,91 zł. Jeżeli dochód przekroczył 130% średniej płacy, to wcześniejsza emerytura zostaje zawieszona. Dla zasiłków przedemerytalnych odpowiednie granice to 25 i 70% przeciętnego wynagrodzenia. Osoby, które osiągnęły wiek emerytalny, mogą pracować bez ograniczeń.

9 Stary system Obejmuje wszystkich, którzy w 1998 r. skończyli 50 lat, Szybki wzrost kosztów: w 1981 r. składka na ubezpieczenia społeczne wynosiła 15,5 %, a w 1998 r. 45%. Brak związku między wysokością składek a emeryturą. Wysokość emerytury zależała od: - kwoty bazowej, czyli średniej płacy w gospodarce za poprzedni kwartał, - wynagrodzenia pracownika we wskazanym przez niego okresie, - liczby lat, w czasie których płacono składkę, - liczby lat, w których nie płacono składki (np. studia). emerytura = KB * [0,24 + PS * (0,013 *LS + 0,007 * LN)] Liczne przywileje, zwłaszcza w postaci wcześniejszych emerytur.

10 Transformacja W starym systemie pozostawiono po prostu tych, którzy już byli na emeryturze, oraz tych, którym do emerytury niewiele zostało. Resztę przeniesiono do nowego systemu, dając ludziom w średnim wieku wybór: jedno, czy dwa konta emerytalne. Wybór jednego konta nie oznacza pozostania w starym systemie. Oznacza, że składki są rejestrowane tylko na indywidualnym koncie emerytalnym w ZUS. Ponad 80% osób bliżej 30ki wybrało dwa konta. Wśród tych tuż przed 50ką dwa konta wybrało około 10%. Problem z kapitałem początkowym dla 11,5 mln osób: emerytura = KB 98 * [0,24 * p + PS * (0,013 *LS + 0,007 * LN)]

11 Transformacja Część pieniędzy emerytalnych jest inwestowana przez OFE na rynku finansowym, więc jest mniej pieniędzy na wypłaty bieżących emerytur. Ten deficyt jest tylko przejściowy i początkowe prognozy wskazywały, że przestanie istnieć w ciągu 30 lat. Środki do pokrycia deficytu można uzyskać z: - prywatyzacji (dodatkowo otwiera możliwości inwestycyjne dla funduszy emerytalnych), - ogólnych podatków, - sprzedaży obligacji skarbowych, - reformy finansów państwa i zmniejszenia wydatków na inne cele.

12 Nowy system System oszczędnościowy oszczędności gromadzone na trzech kontach: dwóch w ZUS i jednym w OFE. Każdy uczestniczy w systemie na tych samych zasadach, a wyjątkowe rozwiązania są tylko zewnętrznym dodatkiem. - Z tego powodu emerytury pomostowe są finansowane z budżetu i specjalnych składek pracodawców. System działa w oparciu o zasadę zdefiniowanej składki, jest zbilansowany, a negatywne efekty zewnętrzne powinny być minimalizowane. System nie musi być zbilansowany dla każdej osoby, tylko bilansuje się jako całość.

13 Nowy system Najważniejsze elementy systemu to: Indywidualizacja składek system wie, kto i ile zapłacił, Wpłacenie składki tworzy określone zobowiązanie systemu wobec wpłacającego, Zobowiązanie jest zapisywane na indywidualnym koncie emerytalnym uczestnika systemu, powiększając już istniejące zobowiązania, Zobowiązania na koncie rosną o ustaloną stopę zwrotu, W momencie przejścia na emeryturę suma zobowiązań jest przekształcana na annuitet, Wysokość świadczenia zależy od wysokości zobowiązań i od wieku uczestnika systemu w momencie przejścia na emeryturę.

14 ZUS pierwszy filar Oparty o system repartycyjny, czyli dzisiejsze składki są użyte do wypłaty emerytur. Składki są zapisane na naszych kontach emerytalnych jako zobowiązania systemu. Zobowiązania są waloryzowane co roku wskaźnikiem waloryzacji: inflacja + przyrost składek (stosunek sumy składek w bieżącym roku do sumy składek w roku poprzednim). Czyli waloryzacja składek zależy od kondycji gospodarki i liczby płacących. Jest to inny wskaźnik waloryzacji niż dla świadczeń (inflacja + co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku).

15 ZUS pierwszy filar Wysokość emerytury - dzielimy zgromadzony kapitał przez oczekiwany czas życia. Emerytura x gdzie CAF x t c t t max min IW CAF e x x x t ; min.em. Y t ; 2,5Y t Y t t 1 CAF x 1 t 1 to funkcja przyrostu składek osoby, która ma x lat i przechodzi na emeryturę w roku t. e x to oczekiwana długość życia, nie zależna od płci, Y(t) to średni poziom płac w roku t, c(t) to stopa składki w pierwszym filarze, a IW x to indywidualna płaca.

16 Drugi filar Wybór między ZUS i OFE: Od do Decyzja czy odkładać 2,92% dochodu w OFE czy na subkoncie w ZUS. Trzeba złożyć deklarację o wyborze OFE, jeżeli nie złożymy, to automatycznie jesteśmy w ZUS. Wybór ZUS nie oznacza przeniesienia środków z OFE. Do ZUS będzie wpływać składka, a dotychczasowe aktywa zostaną tam, gdzie były. Ponowny wybór będzie możliwy co cztery lata, z tym, że pierwsza możliwość będzie już w Osoby rozpoczynające pracę mają cztery miesiące na wybór, czy chcą być w OFE. W roku wyboru OFE mają zakaz reklamy do 31 lipca, aby umożliwić ubezpieczonym podjęcie obiektywnej decyzji.

17 ZUS drugi filar Subkonto w ZUS: W zależności od wyboru ubezpieczonego 4,38% albo 7,3% składki. Oparty na zasadzie zdefiniowanej składki. Składka zapisywana jest jako zobowiązanie na naszym koncie. Środki przekazywane są na wypłatę bieżących świadczeń. Możliwość dziedziczenia środków. Waloryzowane średnią stopą wzrostu gospodarczego z ostatnich 5 lat.

18 OFE drugi filar Oparty na zasadzie zdefiniowanej składki, Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE) zarządzane przez Powszechne Towarzystwa Emerytalne (PTE). Działają na rynkach kapitałowych i one generują stopę zwrotu. Składka zapisywana jest jako zobowiązanie na naszym koncie w postaci jednostek rozrachunkowych, Wartość jednostek rozrachunkowych jest ustalana w każdym dniu roboczym w oparciu o aktualną wartość aktywów funduszu, Środki ze składek były inwestowane częściowo w obligacje rządowe (bez ograniczeń), a częściowo w instrumenty emitowane przez sektor prywatny (ograniczenia). Od składki nie mogą być inwestowane w skarbowe instrumenty dłużne i w instrumenty gwarantowane przez Skarb Państwa.

19 OFE drugi filar OFE mogły inwestować (między innymi): 20% środków w bankowe depozyty i papiery wartościowe, 47,5% środków w akcje spółek notowanych na regulowanym rynku giełdowym, 10% środków w akcje spółek notowanych na regulowanym rynku pozagiełdowym, 15% środków w jednostki uczestnictwa zbywane przez fundusze inwestycyjne otwarte oraz specjalistyczne fundusze otwarte, 40% środków w obligacje i inne dłużne papiery wartościowe emitowane przez gminy, dopuszczone do publicznego obrotu. W obligacje skarbu państwa mogły inwestować bez ograniczeń. Za granicą mogą zainwestować do 10% środków w 2014, do 20% w 2015 i do 30% od 2016 r. Według ustawy z OFE nie mogą inwestować w obligacje i inne instrumenty gwarantowane przez Skarb Państwa. Tego typu papiery wartościowe w dniu r. OFE mają przekazać do ZUS. W sumie do ZUS ma trafić 51,5% aktywów OFE. Środki te zostaną zewidencjonowane na subkontach w ZUS w wartości niemniejszej niż ich wartość ZUS przedstawi obligacje i bony skarbowe do nabycia przez Ministra Finansów. Pozostałe aktywa zostaną przekazane do Funduszu Rezerwy Demograficznej. W związku z tym w 2014 r. OFE muszą przynajmniej 75% swoich środków inwestować w akcje, co uchroni je przed koniecznością ich wyprzedaży.

20 OFE drugi filar Początkowo było 20 OFE, obecnie działa 12 funduszy. W grudniu 2014 r. emerytury z OFE wypłacono 4252 osobom na kwotę 381,4 tys. zł (średnia emerytura to 90 zł). Według danych na koniec października najwięcej członków (3 mln), i największe aktywa (37,5 mld zł, wobec 73,7 mld zł na koniec grudnia 2013) ma ING OFE. ING OFE ma również jednostkę rozrachunkową o najwyższej wartości 40,5 zł. Po reformie z 2013 r. 2 mln 564 tys. 72 osób zadeklarowało dalsze płacenie składki do OFE. Nie oznacza to jednak, że liczba członków OFE zmalała.

21 OFE drugi filar Dane o rynku OFE Aktywa ,74 zł Obligacje i papiery gwarantowane przez Skarb Państwa ,3 zł 48,3% aktywów 0,8% aktywów Akcje 41,7% aktywów 83,2% aktywów Aktywa zagraniczne 1,4% aktywów 4,1% aktywów Liczba członków Liczba składek Wartość składek ,67 zł ,54 zł Źródło: na podstawie sprawozdań KNF

22 OFE drugi filar Wybór funduszu jest niczym nieograniczony. Jeżeli nie wybierzemy funduszu zaczynając pracę, to zostaniemy przydzieleni do jakiegoś przez losowanie. Fundusz można zmienić. Jeżeli jest się jego członkiem krócej niż dwa lata, to za wycofanie płaci się: 160 zł za staż krótszy niż rok, 80 zł za staż krótszy niż 2 lata. Przy zmianie fundusz pobiera opłatę manipulacyjną za przelew pieniędzy do innego funduszu, wysokości 4% najniższego wynagrodzenia w danym kwartale. Fundusz można zmienić jedynie w czasie sesji transferowych: w ostatni dzień roboczy lutego, maja, sierpnia i listopada. W listopadzie 2013 fundusz zmieniło 1084 osoby. W związku z reformą z zasady zmiany OFE pokazane obok przestały obowiązywać. Obecnie wybór OFE jest dokonywany poprzez wpisanie nazwy odpowiedniego OFE do deklaracji o wyborze OFE, ale również w ramach sesji transferowych.

23 OFE drugi filar Fundusze są poddane publicznemu nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego (nadzór prawny). Nadzór ekonomiczny polega na wymogu osiągnięcia minimalnej stopy zwrotu: Minimalna stopa zwrotu to stopa zwrotu niższa o 50%, lub o 4 punkty procentowe, od średniej ważonej stopy zwrotu wszystkich funduszy, w zależności od tego, która z tych wielkości jest niższa. Jeżeli stopa zwrotu funduszu przez 2 lata jest mniejsza od minimalnej stopy zwrotu, to konta uczestników muszą być uzupełnione do minimalnego poziomu. Środki pochodzą w pierwszej kolejności od towarzystwa emerytalnego zarządzającego funduszem. Ostatecznym zabezpieczeniem jest Fundusz Gwarancyjny. Zgodnie z zasadami reformy z fundusze pozostają pod nadzorem KNF, ale mechanizm minimalnej stopy zwrotu zostaje zlikwidowany. Wprowadzona zostaje okresowa porównawcza stopa zwrotu.

24 Okresowa stopa zwrotu: OFE drugi filar Okresowa porównawcza stopa zwrotu:

25 OFE drugi filar Minimalna stopa zwrotu zapewnia, że najgorszy OFE nie będzie znacząco odbiegał od pozostałych. Jednak mechanizm minimalnej stopy zwrotu nie chroni przed ujemną stopą zwrotu jeżeli ma ją większość OFE. Mechanizm minimalnej stopy zwrotu prowadzi do podobnej struktury portfeli funduszy, co ogranicza ich efektywność. Jednak nawet przy podobnej strukturze portfeli, fundusze nie osiągają takich samych wyników. Fundusz, który ma stopę zwrotu przez 30 lat wyższą o jeden punkt procentowy od konkurentów, da emeryturę wyższą o 16%.

26 Stopy zwrotu OFE Nordea OFE 35,95% OFE Allianz Polska -0,045% MetLife OFE (dawniej Amplico OFE) 34,10% Generali OFE -0,245% PKO BP Bankowy OFE 33,22% Pekao OFE -0,755% Allianz Polska OFE 33,21% AXA OFE -1,060% Aviva OFE Aviva BZ WBK 32,46% AIG OFE -1,932% AEGON OFE 31,62% Nordea OFE -2,20% Pekao OFE 31,49% AEGON OFE -2,227% ING OFE 31,28% OFE Pocztylion -2,828% AXA OFE 31,09% OFE PZU Złota Jesień -2,911% OFE PZU "Złota Jesień" 30,76% OFE Polsat -4,080% OFE Pocztylion 29,86% Bankowy OFE -4,257% Generali OFE 28,82% ING OFE -4,628% Commercial Union OFE BPH CU WBK -4,766% Średnia ważona stopa zwrotu 31,99% OFE WARTA -5,544% Źródło: KNF Średnia ważona stopa zwrotu -2,93% Minimalna stopa zwrotu -6,93%

27 Stopy zwrotu OFE Okresowa stopa zwrotu funduszu emerytalnego na dzień (w%) Otwarty Fundusz Emerytalny dzienna tygodniowa miesięczna kwartalna półroczna roczna AEGON OFE 0,055 0,438 0,082 2,892 2,232 2,146 Allianz Polska OFE 0,028 0,277 0,221 3,755 2,637 1,914 Aviva OFE Aviva BZ WBK 0,000 0,322 0,080 3,089 1,853 1,770 AXA OFE -0,027 0,214-0,106 2,961 2,736 2,484 Generali OFE 0,052 0,545 0,493 3,252 1,974 1,334 ING OFE 0,025 0,224 0,025 2,543-0,395-0,567 MetLife OFE (dawne Amplico) 0,081 0,463 0,518 3,890 2,617 1,375 Nordea OFE 0,000 0,402 0,377 3,607 2,595 2,621 Pekao OFE -0,084 0,254-0,309 3,227 1,110 0,311 PKO BP Bankowy OFE 0,054 0,624 0,488 3,402 2,686 2,093 OFE Pocztylion 0,029 0,353 0,147 3,617 1,549-0,205 OFE PZU "Złota Jesień" 0,000 0,481 0,751 2,678 0,778 0,805 Okresowa porównawcza stopa zwrotu -0,251 0,057-0,768 2,243 1,925-1,102 Źródło: KNF

28 OFE drugi filar Towarzystwa emerytalne konkurują ze sobą na rynku, wobec tego istnieje ryzyko ich upadłości. OFE nie mogą zbankrutować. Ich aktywa są całkowicie oddzielone od aktywów PTE, które nimi zarządzają. Zarządzanie OFE jest usługą, za którą uczestnicy systemu muszą płacić: - opłata od składki, która jest wnoszona z góry, nie większa niż 1,75%, może być różnicowana w zależności od stażu członkowskiego ubezpieczonych. - opłata za zarządzanie: Wysokość aktywów netto (w mld zł) ponad do Opłata za zarządzanie otwartym funduszem od wartości aktywów netto w skali miesiąca wynosi: 8 0,045 % ,6 mln zł + 0,04 % nadwyżki ponad mln zł ,4 mln zł + 0,032 % nadwyżki ponad mln zł ,2 mln zł + 0,023 % nadwyżki ponad mln zł 45 15,5 mln zł

29 Suwak bezpieczeństwa 10 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego kapitał ubezpieczonego zaczyna być przekazywany na subkonto w ZUS. Kapitał jest przekazywany stopniowo, tak by w miesiącu ukończenia wieku emerytalnego suma środków ubezpieczonego w OFE wynosiła zero. W miesiącu ukończenia wieku emerytalnego ubezpieczony przestaje być członkiem OFE, nawet jeżeli nadal pracuje. Kapitał jest przekazywany w ten sposób, że OFE umarza jednostki rozrachunkowe i przekazuje do ZUS pieniądze.

30 Wypłaty z drugiego filara Okresowe emerytury kapitałowe: Przysługują członkom OFE do ukończenia 65 roku życia dotyczą kobiet. Wypłacane przez OFE, za pośrednictwem ZUS. Waloryzowane tak jak emerytura z FUS. Dwa warunki otrzymania: - ukończenie 60 lat, - kwota zgromadzonych środków w OFE równa lub wyższa dwudziestokrotności kwoty dodatku pielęgnacyjnego (obecnie 195,67 zł). Jeżeli kapitał w OFE jest mniejszy niż dwudziestokrotności kwoty dodatku pielęgnacyjnego, to cały kapitał przekazywany jest do ZUS, który traktuje go jak składkę emerytalną. Formalnie pozostają, tyle że będą wypłacane przez ZUS. Będą obowiązywać do czasu, gdy wiek emerytalny kobiet zrówna się w wiekiem emerytalnym mężczyzn, czyli 67 lat, co nastąpi w 2040 r.

31 Wypłaty z drugiego filara Dożywotnie emerytury kapitałowe: Trzy warunki otrzymania: - ukończone 65 lat, - ustalone prawo do emerytury na nowych zasadach z FUS, - kwota zgromadzonych środków w OFE równa lub wyższa dwudziestokrotności kwoty dodatku pielęgnacyjnego (obecnie 195,67 zł). Emerytura może być wypłacona tylko w formie annuitetu. Emerytury są ustalane na podstawie tablic średniego dalszego trwania życia, wspólnych dla obu płci. W wypadku śmierci emeryta środki są dziedziczone przez 3 lata po przejściu na emeryturę. Według ustawy z nie będzie emerytur kapitałowych. Emerytury z drugiego filaru będą wypłacane przez ZUS razem z i na tych samych zasadach co emerytury z pierwszego filaru. Oznacza to, że środki na wypłatę tych emerytur będą pochodzić z bieżących składek pracujących.

32 Wypłaty z drugiego filara Dożywotnie emerytury kapitałowe (pierwotna wersja): Przechodząc na emeryturę wybieramy fundusz dożywotnich emerytur kapitałowych zarządzany przez zakład emerytalny. Środki zgromadzone w OFE są przekazywane za pośrednictwem ZUS do wybranego funduszu. Fundusz będzie co miesiąc przekazywał ZUS środki na wypłatę emerytury kapitałowej. Zasad działania funduszy dożywotnich emerytur kapitałowych i zakładów emerytalnych jeszcze nie ustalono. Nie wiadomo też, jakie będą pobierały opłaty. Dożywotnia emerytura kapitałowa nie będzie waloryzowana, ale może się zmieniać w zależności od wyników inwestycji funduszu.

33 Stopa zwrotu i wysokość emerytur System był budowany tak, by dać stopę zastąpienia 60%. Jest to możliwe, gdy odpowiednio długo pracujemy, a wyniki finansowe OFE będą dobre. Kluczowy jest czas oszczędzania na emeryturę. Oczekiwane stopy zwrotu z OFE są dużo wyższe niż stopy zwrotu z ZUS. Przy 40% składki idącej do OFE, emerytura z niego mogła stanowić ponad połowę świadczenia. Równie istotna jest płeć, ze względu na różnice w stażu pracy kobieta pracuje krócej, więc otrzyma emeryturę dużo niższą niż mężczyzna o takich samych cechach. Użycie wspólnych tabel średniej długości życia w pierwszym filarze podwyższy emeryturę kobiet o jakieś 8% i obniży emeryturę mężczyzn o jakieś 10% w stosunku do tego, co otrzymywaliby przy użyciu osobnych tablic trwania życia dla każdej płci.

34 Stopa zwrotu i wysokość emerytur Aby obliczyć prognozowaną wysokość przyszłej emerytury, można skorzystać z kalkulatorów emerytalnych na stronach ZUS bądź KNF. Stopa zwrotu w starym systemie: Źródło: Bukowska i in. (2011)

35 Stopa zwrotu i wysokość emerytur Prognozy stóp zwrotu w nowym systemie: Źródło: Bukowska i in. (2011)

36 Który filar jest najważniejszy? Żadnego filaru nie możemy się pozbyć, gdyż wtedy system działałby niewłaściwie, a przynajmniej mogłyby być problemy z realizacją jego podstawowego celu. Każdy filar pełni inną rolę: pierwszy filar gwarantuje dochody po przejściu na emeryturę, drugi utrzymuje je na odpowiednim do życia poziomie, a trzeci je uzupełnia i zapewnia element swobodnego wyboru. Teoretycznie rzecz biorąc, gdyby udało się nakłonić ludzi do dobrowolnego oszczędzania na emerytury, to drugi filar mógłby zniknąć, a jego rolę przejęłyby dwa pozostałe.

37 Który filar jest najważniejszy? Podstawowy problem: Ustalenie wagi poszczególnych funkcji systemu emerytalnego: I filar: funkcja redystrybucyjna i ubezpieczeniowa, II filar: funkcja ubezpieczeniowa i oszczędnościowa, III filar: funkcja oszczędnościowa. Należy także ustalić, jak jest rola rządu w wypełnianiu tych funkcji przez system. Ze względu na swoje funkcje drugi filar może wzbudzać kontrowersje, ale wydaje się lepszym rozwiązaniem niż na przykład drugi filar w podejściu anglosaskim. Drugi filar może stabilizować, a także prowadzić do rozwoju i ożywienia rynków finansowych.