RYNEK OTWARTYCH FUNDUSZY EMERYTALNYCH W II KWARTALE 2015 ROKU DNI/A/K/201506/001. Urząd Komisji Nadzoru Finansowego Warszawa 2015

Transkrypt

1 RYNEK OTWARTYCH FUNDUSZY EMERYTALNYCH W II KWARTALE 2015 ROKU Urząd Komisji Nadzoru Finansowego Warszawa 2015 DNI/A/K/201506/001

2 Spis treści: 1. Efektywność działalności inwestycyjnej OFE Aktywa netto Składki Wyniki finansowe OFE Dekompozycja zmiany wartości aktywów netto Portfel inwestycyjny Liczba członków Transfery Sytuacja finansowa PTE Konkluzje Słowa kluczowe: KNF, PTE, OFE, STOPA ZWROTU, AKTYWA NETTO, SKŁADKI, CZŁONKOWIE OFE, PORTFEL INWESTYCYJNY, EFEKTYWNOŚĆ, TRANSFERY

3 1. Efektywność działalności inwestycyjnej OFE W II kwartale 2015 roku przeciętna stopa zwrotu OFE wyniosła -0,8%. Tylko dwa fundusze uzyskały dodatnie stopy zwrotu: OFE PZU Złota Jesień, PKO BP Bankowy OFE, odpowiednio 0,21% i 0,16%. Wartości jednostek rozrachunkowych pozostałych OFE spadły od 0,21% do 2,13%. Przeciętna stopa zwrotu w II kwartale wyniosła -0,8% Wyniki inwestycyjne OFE uzyskane od lutego roku podlegają istotnym wahaniom, co można łączyć ze zmianą profilu inwestycyjnego funduszy. Obecnie portfele OFE są zdominowane przez instrumenty udziałowe w związku z przekazaniem do ZUS, z początkiem lutego roku, ponad połowy aktywów OFE (głównie w formie obligacji skarbowych i gwarantowanych przez Skarb Państwa). Tabela 1. Stopy zwrotu OFE (%) Fundusz III Q IV Q I Q 2015 II Q AEGON 4,76-4,25 3,74-2,13 1,54 Allianz Polska 4,79-3,97 3,63-0,44 3,17 Aviva BZ WBK 4,87-4,36 4,03-0,90 3,10 AXA 5,15-4,14 4,45-0,24 4,21 Generali 5,22-4,37 4,31-1,96 2,26 MetLife 5,48-4,29 5,32-0,21 5,10 Nationale-Nederlanden 2,93-4,26 4,30-0,39 3,89 Nordea 5,09-4,10 3,91-1,29 2,57 Pekao 4,17-5,36 4,23-1,65 2,51 PKO BP Bankowy 4,27-4,18 5,08 0,16 5,25 Pocztylion 4,97-4,88 4,89-0,72 4,13 PZU Złota Jesień 3,24-4,94 5,06 0,21 5,28 Średnia OFE 4,58-4,43 4,41-0,80 3,58 WIG 5,67-6,31 5,20-1,41 3,72 WIG20 3,80-7,37 3,45-3,26 0,08 Źródło: OFE Wyniki inwestycyjne OFE są w największym stopniu determinowane przez sytuację na polskim rynku instrumentów udziałowych. W II kwartale 2015 roku koniunktura na rynku akcji nie sprzyjała inwestorom, a więc także OFE. Główne indeksy traciły na wartości: indeks WIG20 spadł o 3,3%, a WIG o 1,4%. Pogorszenie koniunktury na GPW to wypadkowa znaczącej niepewności na świecie, ale także sytuacji na krajowym rynku finansowym. Po przeprowadzonych w roku zmianach w systemie emerytalnym wyraźnie spadło znaczenie OFE na polskim rynku finansowym. Ze względu na zmniejszenie wolumenu składek przekazywanych do funduszy i uruchomienie tzw. suwaka bezpieczeństwa (bilans obu tych operacji jest dla większości OFE ujemny), fundusze nie tylko przestały zgłaszać stały popyt na akcje notowane na GPW, ale także istotnie zwiększyły swoje zaangażowanie w akcje notowane poza granicami kraju. Zauważalnie pogorszył się klimat inwestycyjny wokół polskich banków, co wiąże się głównie z problemem hipotecznych kredytów walutowych. Niepokój inwestorów przełożył się na spadające notowania banków na GPW w pierwszym półroczu 2015 roku: indeks DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 3

4 WIG-Banki był wyraźnie słabszy (spadek o 7,1%) niż indeks szerokiego rynku WIG (wzrost 3,7%) czy inne indeksy sektorowe. Z drugiej strony wskaźniki fundamentalne polskiej gospodarki w tym okresie, głównie w zakresie wzrostu gospodarczego oraz sytuacji fiskalnej, były pozytywne. 2. Aktywa netto Na koniec II kwartału 2015 roku aktywa netto OFE wyniosły 153,7 mld zł Rynek OFE jest rynkiem o wysokiej koncentracji Otwarte fundusze emerytalne posiadały na koniec II kwartału 2015 roku aktywa netto o wartości 153,7 mld zł, co oznacza spadek o 1,5 mld zł (1%) w ciągu 3 miesięcy. Od lutego roku aktywa netto OFE zmniejszyły się w wyniku przekazania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych aktywów o wartości 153,2 mld zł. W roku OFE przekazały także do ZUS prawie 3,7 mld zł, a w I półroczu 2015 roku jeszcze ponad 2,1 mld zł, w związku z osiągnięciem przez część swoich członków wieku niższego o 10 lat od wieku emerytalnego (tzw. suwak bezpieczeństwa). Na koniec II kwartału 2015 roku najmniejszy fundusz (Pekao OFE) dysponował aktywami netto na poziomie 2,3 mld zł, gdy w tym samym czasie największy podmiot (Nationale- Nederlanden OFE) wykazywał aktywa netto o wartości 37,4 mld zł, czyli 16-krotnie większej. Fundusz Tabela 2. Aktywa netto OFE (mln zł) 30 czerwca 30 września 31 grudnia 31 marca czerwca 2015 AEGON 6 469, , , , ,2 Allianz Polska 4 671, , , , ,1 Aviva BZ WBK , , , , ,8 AXA 9 544, , , , ,9 Generali 7 571, , , , ,3 MetLife , , , , ,9 Nationale-Nederlanden , , , , ,2 Nordea 6 893, , , , ,7 Pekao 2 295, , , , ,4 PKO BP Bankowy 6 754, , , , ,1 Pocztylion 2 865, , , , ,8 PZU Złota Jesień , , , , ,3 WARTA* 2 049, Razem , , , , ,9 * 26 maja r. rozpoczęła się likwidacja OFE WARTA. Do 19 września r., czyli dnia zakończenia likwidacji OFE WARTA, PTE Allianz Polska S.A. zarządzało równolegle dwoma funduszami: OFE WARTA i Allianz Polska OFE. Źródło: OFE W kolejnych kwartałach można się spodziewać stosunkowo niskiego tempa przyrostu aktywów OFE, a nawet ich okresowego zmniejszania. Wynika to z faktu, że tylko część członków OFE złożyła deklarację przekazywania części bieżących składek do OFE (dane ZUS wskazują, że osób takich jest ponad 2,5 mln). Oznacza to, że strumień składek jest istotnie mniejszy, a dodatkowo kontynuowana jest dekumulacja aktywów w ramach tzw. suwaka bezpieczeństwa. Aktywa funduszy ulokowane są w zdecydowanej większości w instrumentach udziałowych, charakteryzujących się wyższą zmiennością cen niż skarbowe DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 4

5 instrumenty dłużne, które wcześniej dominowały w portfelach OFE, co może przełożyć się na wzrost wahań wartości aktywów OFE. Od lutego roku obowiązują przepisy, zgodnie z którymi w okresie 10 lat poprzedzających osiągnięcie przez członka OFE wieku emerytalnego, zgromadzony przez niego kapitał jest przekazywany sukcesywnie do OFE. Od chwili rozpoczęcia tego procesu również całość jego bieżących składek emerytalnych przekazywana jest do ZUS. Mechanizm ten określany jest mianem suwaka bezpieczeństwa, gdyż jego głównym celem, wskazanym przez twórców, jest ochrona członków OFE przed tzw. ryzykiem złej daty. Pierwsze przekazanie środków w ramach suwaka nastąpiło w IV kwartale roku i obejmowało okres od lutego roku. Łącznie OFE przekazały wówczas do ZUS kwotę 3,7 mld zł, co stanowiło 2,3% wartości aktywów netto OFE wg stanu na koniec września roku. Wystąpiło znaczące zróżnicowanie w zakresie wielkości środków przekazanych do ZUS przez poszczególne OFE, tak w ujęciu nominalnym jak i względnym. W II kwartale 2015 roku OFE przekazały w ramach suwaka blisko 1,1 mld zł, co stanowiło 0,7% aktywów netto OFE wg stanu na koniec poprzedniego kwartału. Niewiele niższa kwota została przekazana przez OFE także w I kwartale, można oczekiwać, że w całym roku 2015 w ramach suwaka OFE przekażą do ZUS ok. 4,2 mld zł. 3. Składki W II kwartale 2015 roku do otwartych funduszy emerytalnych trafiło łącznie 840,2 mln zł składek. Nowelizacje przepisów prawa sprawiały, że w ostatnim czasie stawki składek ulegały zmianom, co powodowało fluktuacje wielkości strumienia odprowadzanego do OFE. Od 1 lipca roku składki do OFE odprowadzają tylko osoby, które złożyły odpowiednią deklarację w ZUS. W II kwartale 2015 roku ZUS przekazał do OFE składki o wartości 840 mln zł Tabela 3. Składki przekazane do OFE (mln zł) Fundusz II Q III Q IV Q I Q 2015 II Q 2015 AEGON 117,4 57,6 22,6 23,2 23,9 Allianz Polska 105,3 58,6 36,8 41,4 42,7 Aviva BZ WBK 566,5 299,0 152,5 172,4 176,6 AXA 190,3 98,6 46,4 47,5 47,5 Generali 169,0 90,4 46,0 48,3 49,7 MetLife 241,2 122,5 55,2 58,8 59,7 Nationale-Nederlanden 725,9 398,7 224,3 263,5 276,2 Nordea 136,1 69,4 31,2 32,3 33,2 Pekao 47,2 24,9 11,0 11,7 11,9 PKO BP Bankowy 133,5 68,5 31,0 31,6 32,1 Pocztylion 63,5 30,1 11,7 10,5 10,3 PZU Złota Jesień 352,3 175,0 74,1 76,3 76,3 WARTA* 45,8 19, Razem 2 894, ,9 742,9 817,5 840,2 * 26 maja r. rozpoczęła się likwidacja OFE WARTA. Do 19 września r., czyli dnia zakończenia likwidacji OFE WARTA, PTE Allianz Polska S.A. zarządzało równolegle dwoma funduszami: OFE WARTA i Allianz Polska OFE. Źródło: OFE DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 5

6 W ostatnich trzech kwartałach można w pełni zobaczyć skutki wprowadzonych zmian, które wyrażają się w znaczącym spadku wartości składek zasilających OFE. W omawianym okresie do OFE przekazano składki o wartości dwukrotnie niższej niż w III kwartale roku i blisko czterokrotnie mniejszej niż w poszczególnych kwartałach I półrocza roku. Od przekazanych przez ZUS składek potrącane były opłaty w wysokości maksymalnie 1,75% przekazanych środków. W związku z tym, w II kwartale na konta członków OFE trafiło ok. 825 mln zł. W listopadzie roku rozpoczął się proces dekumulacji aktywów OFE związany z suwakiem bezpieczeństwa. Szacunki UKNF wskazują, że wartość kapitałów przekazywanych przez OFE do ZUS w ramach tej procedury będzie przeważała nad wartością składek przekazywanych w tym czasie przez ZUS do OFE. W II kwartale 2015 roku ujemny bilans tej operacji z punktu widzenia OFE wyniósł prawie 240 mln zł. 4. Wyniki finansowe OFE W II kwartale 2015 roku OFE wykazały 0,9 mld zł straty Łączny wynik finansowy otwartych funduszy emerytalnych w II kwartale 2015 roku wyniósł -906,8 mln zł. Od początku lutego roku portfel OFE ma charakter znacznie bardziej agresywny niż w poprzednich okresach, z tego względu wyniki inwestycyjne OFE charakteryzują się zwiększoną zmiennością. Tabela 4. Wyniki finansowe OFE (mln zł) Fundusz II Q III Q IV Q I Q 2015 II Q 2015 AEGON -61,3 308,1-284,0 237,3-138,9 Allianz Polska -76,9 322,8-277,5 242,0-31,0 Aviva BZ WBK -429, , , ,7-299,7 AXA -99,7 475,1-411,1 420,4-21,1 Generali -188,4 381,4-346,2 323,0-151,5 MetLife -266,3 633,5-535,3 625,4-24,4 Nationale-Nederlanden -591, , , ,7-144,5 Nordea -119,8 353,0-294,6 268,3-91,9 Pekao -34,2 95,9-126,3 93,2-42,6 PKO BP Bankowy -55,4 290,3-293,1 337,9 11,8 Pocztylion -68,6 137,0-144,7 135,4-19,7 PZU Złota Jesień -251,4 668, ,3 984,1 46,6 WARTA* -35,2 108,0** Razem , , , ,5-906,8 * 26 maja r. rozpoczęła się likwidacja OFE WARTA. Do 19 września r., czyli zakończenia likwidacji OFE WARTA, PTE Allianz Polska S.A. zarządzało równolegle dwoma funduszami: OFE WARTA i Allianz Polska OFE. ** Wynik do dnia likwidacji OFE WARTA. Źródło: OFE DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 6

7 W II kwartale 2015 roku tylko OFE PZU Złota Jesień oraz PKO BP Bankowy OFE wykazały dodatnie wyniki finansowe w wysokości odpowiednio 46,6 mln zł oraz 11,8 mln zł. Pozostałe OFE straciły od 21,1 mln zł do 299,7 mln zł. Wyniki finansowe OFE po wprowadzeniu ostatnich zmian prawnych podlegają znaczącym wahaniom, jednak od lutego roku do końca II kwartału 2015 roku fundusze wypracowały 7,1 mld zł zysku dla swoich członków. 5. Dekompozycja zmiany wartości aktywów netto W II kwartale 2015 roku aktywa netto OFE (WAN) spadły o 1,5 mld zł (1%). Największy wpływ na tę zmianę miały środki przekazane przez OFE do ZUS w ramach tzn. suwaka bezpieczeństwa, wyniki finansowe funduszy oraz składki przekazane do funduszy. W II kwartale 2015 roku z tytułu składek OFE otrzymały 0,8 mld zł. Od składek zostały potrącone opłaty na rzecz powszechnych towarzystw emerytalnych w wysokości blisko 15 mln zł. OFE kontynuowały również przekazywanie środków do ZUS w związku z wprowadzeniem suwaka bezpieczeństwa. W II kwartale wartość przekazanych środków wyniosła 1,1 mld zł. W tym samym okresie fundusze emerytalne odnotowały ujemny wynik finansowy, który przed naliczeniem opłaty za zarządzanie osiągnął poziom -0,9 mld zł. Dodatkowo 0,2 mld zł pobrały powszechne towarzystwa emerytalne w ramach opłaty za zarządzanie OFE. Wykres 1. Dekompozycja zmiany wartości aktywów netto OFE (mld zł) W II kwartale 2015 roku aktywa netto OFE spadły o 1,5 mld zł Źródło: OFE, obliczenia własne Pozostałe elementy oddziaływujące na poziom aktywów netto to między innymi zmiana poziomu zobowiązań i przekazanie środków na rzecz spadkobierców zmarłych członków OFE. Łączny bilans tych operacji był w II kwartale ujemny i przyczynił się do zmniejszenia wartości aktywów netto o nieco ponad 150 mln zł. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 7

8 6. Portfel inwestycyjny Radykalne zmiany w zakresie przepisów prawa, do jakich doszło na początku roku wpłynęły znacząco na strukturę portfela OFE. Wymagało to od funduszy podjęcia działań dostosowawczych, których natężenie było szczególnie widoczne w okresie następującym krótko po wejściu w życie zmian. Po ponad roku funkcjonowania rynku w nowych realiach prawnych struktura portfela OFE uległa stabilizacji, a ewentualne zmiany są już nieznaczne. W portfelach OFE nadal znajduje się bardzo niewielka ilość obligacji skarbowych oraz obligacji gwarantowanych przez SP, które zostały nabyte przed 4 lutego roku. OFE mają czas do 4 lutego 2016 roku na dostosowanie się do zakazu posiadania tego typu instrumentów. Od lutego roku podstawę portfela OFE stanowią krajowe udziałowe papiery wartościowe Dominującą pozycję w portfelach OFE stanowią krajowe instrumenty udziałowe, a zaangażowanie OFE w tej pozycji nieznacznie spadło ciągu 3 miesięcy, co związane było głównie ze spadkiem kursu akcji posiadanych przez OFE. Na koniec II kwartału 121,4 mld zł (79,7% portfela OFE) fundusze ulokowały w krajowych akcjach, podczas gdy 3 miesiące wcześniej akcje posiadane przez OFE miały wartość 124,7 mld zł (80,4% portfela). Wykres 2. Struktura portfela inwestycyjnego OFE (mld zł) Źródło: OFE W II kwartale 2015 roku spadła wartość lokat OFE w depozytach bankowych i wyniosła 7,2 mld zł (4,7% portfela), na koniec poprzedniego kwartału OFE ulokowały w depozytach 7,6 mld zł. Nadal rosło w portfelu OFE znaczenie lokat poza granicami kraju. Na koniec II kwartału 2015 roku wartość instrumentów z tej kategorii wyniosła 10 mld zł (6,5% portfela), a kwartał wcześniej było to o 1,1 mld zł mniej. Zgodnie z przepisami obowiązującymi od lutego roku zniesiono limit na lokaty poza granicami kraju, wprowadzając limit na inwestycje denominowane w walucie innej niż krajowa. Na koniec czerwca 2015 roku wartość takich aktywów w portfelach OFE wynosiła 16,9 mld zł (11% portfela), z czego 6,7 mld zł to akcje spółek zagranicznych notowanych na GPW. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 8

9 Stabilnie zachowuje się portfel pozaskarbowych instrumentów dłużnych posiadanych przez OFE. Jego wartość na koniec II kwartału 2015 roku wyniosła 11,4 mld zł w i już od blisko roku zmienia się bardzo nieznacznie. 7. Liczba członków Zgodnie z danymi Centralnego Rejestru Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych prowadzonego przez ZUS, na koniec II kwartału 2015 roku do OFE należało łącznie 16,6 mln członków. W porównaniu z końcem poprzedniego kwartału oznacza to spadek o 19,3 tys. członków. W okresie od 1 kwietnia do 31 lipca roku każdy członek OFE miał możliwość złożenia do ZUS oświadczenia woli o przekazywaniu części składki emerytalnej do OFE po 1 lipca roku. Według stanu na koniec czerwca 2015 roku 15,2% członków OFE to członkowie, którzy złożyli takie oświadczenie. Należy podkreślić, że osoby, które nie złożyły oświadczenia o przekazywaniu części składki do OFE nadal pozostają członkami OFE, a fundusze zarządzają ich aktywami zgromadzonymi przed 1 lipca roku i dlatego ogólna liczba członków OFE nie uległa istotnej zmianie, mimo głębokich zmian wprowadzonych w roku. Na koniec czerwca 2015 roku do OFE należało 16,6 mln członków Tabela 5. Liczba członków OFE Fundusz 28 czerwca 30 września 27 grudnia 31 marca czerwca 2015 AEGON Allianz Polska Aviva BZ WBK AXA Generali MetLife Nationale-Nederlanden Nordea Pekao PKO BP Bankowy Pocztylion PZU Złota Jesień WARTA* Razem * 26 maja r. rozpoczęła się likwidacja OFE WARTA. Do 19 września r., czyli zakończenia likwidacji OFE WARTA, PTE Allianz Polska S.A. zarządzało równolegle dwoma funduszami: OFE WARTA i Allianz Polska OFE. Źródło: ZUS, OFE W ujęciu względnym spadek liczby członków w II kwartale 2015 roku wyniósł 0,1%. W związku z wprowadzeniem zakazu akwizycji radykalnie spadła liczba osób samodzielnie zapisujących się lub zmieniających OFE. Do końca stycznia roku znaczące zmiany w liczebności członków dokonywały się głównie poprzez losowania przeprowadzane przez ZUS w styczniu i lipcu każdego roku. Dodatkowo, ZUS przesyłał do każdej osoby, która mimo obowiązku nie dokonała samodzielnie wyboru OFE informację, że jeśli takiego wyboru nie dokona w wyznaczonym czasie, zostanie jej przydzielony OFE w drodze losowania. Dane historyczne wskazują, że taka informacja działała mobilizująco i duża DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 9

10 część osób zapisywała się samodzielnie do OFE w okresach bezpośrednio poprzedzających losowanie. Od lutego roku losowanie zostało zniesione, a składki osób, które samodzielnie nie zapiszą się do OFE w wymaganym terminie są w całości przekazywane do ZUS. 8. Transfery W II kwartale 2015 roku 2,6 tys. członków zmieniło fundusz emerytalny W II kwartale 2015 roku liczba transferów członków między poszczególnymi funduszami wyniosła 2,6 tys. osób. W II kwartale 2015 roku, w drodze transferów, najwięcej członków pozyskał Nationale- Nederlanden OFE (1 491 osób). Uwzględniając liczbę członków, którzy opuścili ten fundusz, końcowe dodatnie saldo transferowe wyniosło osób, co było najlepszym wynikiem na rynku. Fundusz ten jest już od wielu kwartałów głównym beneficjentem transferów. W ostatniej sesji 58% członków zmieniających fundusz przeniosło się do Nationale-Nederlanden OFE. Tabela 6. Saldo osób zmieniających OFE Fundusz II Q III Q IV Q I Q 2015 II Q 2015 AEGON Allianz Polska Aviva BZ WBK AXA Generali MetLife Nationale-Nederlanden Nordea Pekao PKO BP Bankowy Pocztylion PZU Złota Jesień WARTA* Liczba transferowanych członków OFE * 26 maja r. rozpoczęła się likwidacja OFE WARTA. Do 19 września r., czyli zakończenia likwidacji OFE WARTA, PTE Allianz Polska S.A. zarządzało równolegle dwoma funduszami: OFE WARTA i Allianz Polska OFE. Źródło: ZUS Po wprowadzeniu zakazu akwizycji do OFE (2012 rok) liczba członków OFE zmieniających fundusz radykalnie spadła i oscylowała w przedziale 1-2 tys. Stan ten uległ zmianie w związku z deklaracjami o przekazywaniu składek do OFE, jakie członkowie mogli składać od kwietnia do lipca roku. Część członków wraz z tą deklaracją decydowała się także na zmianę OFE. Obecnie procedura zmiany funduszu może być długotrwała, dlatego bardziej dynamiczny wzrost liczby transferów obserwowany był w trakcie trzech poprzednich sesji, kiedy to liczba członków uczestniczących w transferach sięgnęła DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 10

11 15,6 tys. Dane z sesji transferowej z maja 2015 roku, wskazują, że czynnik związany ze składaniem deklaracji przestał już oddziaływać na aktywność transferową członków OFE, gdyż liczba transferów spadła do niespełna 2,6 tys. W sesji sierpniowej 2015 roku liczba członków OFE zmieniających fundusz wyniosła 921, co było wynikiem najniższym w historii. W kolejnych kwartałach można się spodziewać stabilizacji liczby transferów na niskim poziomie. Większa liczba transferów może pojawić się dopiero w II połowie 2016 roku związku z kolejnym okresem, w którym możliwa będzie zmiana decyzji o przekazywaniu części składki emerytalnej do ZUS lub OFE. 9. Sytuacja finansowa PTE Wartość kapitałów własnych powszechnych towarzystw emerytalnych na koniec czerwca 2015 roku wyniosła 2,5 mld zł i spadła o 26,2% w porównaniu do stanu z marca 2015 roku. Na zmniejszenie poziomu kapitału własnego w PTE w II kwartale 2015 roku wpływały decyzje o wypłacie dywidendy podjęte przez niektóre PTE. Na koniec czerwca 2015 roku kapitały własne PTE wynosiły 2,5 mld zł Tabela 7. Wybrane wskaźniki sytuacji finansowej PTE (mln zł) 30 czerwca 30 września 31 grudnia 31 marca czerwca 2015 Kapitał własny 3 102, , , , ,6 Wynik finansowy netto 495,8 953, ,1 95,0 227,0 Kapitał własny + Fundusz Gwarancyjny/ WAN OFE Źródło: PTE 3,0% 2,7% 2,7% 2,5% 1,6% Kapitały własne PTE są bardzo istotnym elementem bezpieczeństwa kapitałowej części systemu emerytalnego. Stanowią kluczowy element gwarantowania odpowiedniego poziomu jakości zarządzania aktywami funduszy oraz źródło pokrycia strat w przypadku nieprawidłowości w tym procesie. Z tego względu bardzo ważne jest, aby PTE posiadały kapitały własne na poziomie adekwatnym do wartości zarządzanych aktywów w OFE. Na koniec II kwartału 2015 roku relacja sumy kapitałów własnych PTE i środków na Funduszu Gwarancyjnym do aktywów netto OFE wynosiła 1,6% i wahała się w poszczególnych towarzystwach od 1,5% do 4,2%. Kapitały własne PTE są ważnym elementem bezpieczeństwa kapitałowej części systemu emerytalnego DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 11

12 Konkluzje Efektywność OFE w II kwartale roku uległa pogorszeniu w porównaniu do poprzedniego kwartału. Od początku lutego roku portfel OFE ma charakter znacznie bardziej agresywny niż w poprzednich okresach, z tego względu obserwuje się wzrost zmienności w zakresie efektywności inwestycyjnej i wyników finansowych OFE. Nowe przepisy obowiązujące od 1 lutego roku, dotyczące polityki inwestycyjnej OFE doprowadziły w praktyce do przekształcenia OFE w fundusze akcyjne, podczas gdy wcześniej ich polityka inwestycyjna sytuowała je w grupie funduszy stabilnego wzrostu. W roku obowiązywał limit minimalnego zaangażowania OFE w instrumenty udziałowe na poziomie 75% aktywów, w 2015 roku limit ten wynosi 55%. W tym czasie udział akcji spółek krajowych w portfelach OFE sięgał blisko 80%, czyli był na poziomie wynikającym z benchmarku określonego w przepisach prawa (80% zmian wartości indeksu WIG i 20% WIBOR3M). Dodatkowo systematycznie wzrastał udział akcji spółek zagranicznych w portfelach OFE i na koniec czerwca 2015 roku wyniósł 6,2% (wzrost o 0,7 pkt. proc. w ciągu trzech miesięcy). Także od lutego roku obowiązują przepisy, zgodnie z którymi w okresie 10 lat poprzedzających osiągnięcie przez członka OFE wieku emerytalnego, zgromadzony przez niego kapitał jest przekazywany sukcesywnie do ZUS. Ze względu na przyjęte rozwiązania prawne, pierwsze przekazanie środków w ramach suwaka nastąpiło w IV kwartale roku i obejmowało okres od lutego roku. Łącznie OFE przekazały wtedy do ZUS kwotę 3,7 mld zł, co stanowiło 2,3% wartości aktywów netto OFE z końca września roku. W II kwartale 2015 roku OFE przekazały w ramach suwaka blisko 1,1 mld zł, co stanowiło 0,7% aktywów netto OFE wg stanu na koniec poprzedniego kwartału. Tylko niewiele niższa kwota została przekazana przez OFE w I kwartale, co pozwala przypuszczać, że w roku 2015 w ramach suwaka OFE przekażą do ZUS ok. 4,2 mld zł. Nowe przepisy zniosły limit na lokaty poza granicami kraju, wprowadzając limit na inwestycje denominowane w walucie innej niż krajowa. Na koniec czerwca 2015 roku wartość takich aktywów w portfelach OFE wynosiła 16,9 mld zł (11% portfela), z czego 6,7 mld zł to akcje spółek zagranicznych notowanych na GPW. Od 1 lipca roku składki do OFE odprowadzają tylko osoby, które złożyły odpowiednią deklarację w ZUS. Wysokość składek przekazanych do OFE już od sierpnia roku, a więc z uwzględnieniem deklaracji członków, wskazuje na radykalny spadek. Według stanu na koniec czerwca 2015 roku ponad 15% członków OFE to członkowie, którzy złożyli takie oświadczenie. Po wprowadzeniu zmian, do OFE trafiają składki o wartości nawet czterokrotnie mniejszej niż w pierwszym półroczu roku. DEPARTAMENT NADZORU INWESTYCJI EMERYTALNYCH 12

13 URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO plac Powstańców Warszawy Warszawa tel. (+48 22) fax (+48 22) (95) knf@knf.gov.pl