Osoby, które dopiero wchodzą na rynek pracy, będą mogły w ciągu 3 miesięcy podjąć decyzję, czy chcą zostać członkami OFE.

Transkrypt

1 Co zakłada proponowana przez rząd reforma? W ramach gruntowanej przebudowy II filaru (OFE) rząd proponuje: przeniesienie obligacji skarbowych i papierów dłużnych gwarantowanych przez Skarb Państwa, z OFE do ZUS dobrowolność udziału w OFE wprowadzenie suwaka bezpieczeństwa obniżenie opłat pobieranych przez OFE Na czym polega dobrowolność udziału w OFE? Wszyscy obecni członkowie OFE będą mogli, w ciągu 3 miesięcy (w okresie od 1 kwietnia 2014 r. do 30 czerwca 2014 r.), podjąć decyzję w sprawie przyszłej składki emerytalnej. Członkowie OFE zdecydują, czy chcą, aby ich składka w całości trafiała do ZUS (na indywidualne konto w I filarze i na subkonto) czy w większości do ZUS (85% składki), a w części do OFE (15% składki). Osoby, które dopiero wchodzą na rynek pracy, będą mogły w ciągu 3 miesięcy podjąć decyzję, czy chcą zostać członkami OFE. Czym jest suwak bezpieczeństwa? Zgodnie z propozycją rządu to ZUS będzie wypłacał emerytury z OFE. Proponujemy wprowadzenie tzw. suwaka bezpieczeństwa, który zakłada, że 10 lat przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego środki zgromadzone na koncie członka OFE będą stopniowo przekazywane każdego miesiąca do ZUS i zapisywane na indywidualnym subkoncie ubezpieczonego. Wprowadzenie suwaka ma chronić przed tzw. ryzykiem złej daty, czyli silnym załamaniem się kursów rynkowych w roku przejścia na emeryturę, co przełożyłoby się na obniżenie kapitału emerytalnego, a w konsekwencji na niższe świadczenie emerytalne. Suwak bezpieczeństwa będzie dotyczył zarówno osób, które zdecydowały się przenieść część przyszłej składki do ZUS, jak i tych, które chcą pozostawić ją w OFE. Dzięki stopniowemu przenoszeniu, w momencie przejścia na emeryturę, wszystkie środki będą w ZUS, który będzie nam wypłacał jedną, dożywotnią, każdego roku waloryzowaną emeryturę. O ile zostaną obniżone opłaty pobierane przez OFE? Od początku funkcjonowania OFE pobrały od swoich członków ponad 17 miliardów złotych prowizji. W momencie wprowadzenia OFE, ustawa nie określała górnego limitu opłaty od składki, dlatego niektóre OFE pobierały nawet 10% składki emerytalnej jako opłatę, tak więc na emeryturę odkładaliśmy tylko 90% swojej składki, która trafiała do OFE. Dopiero w 2004 roku został wprowadzony zapis, który ustawowo ograniczył wysokość opłaty pobieranej przez OFE do maksymalnie 7% składki emerytalnej. Obecny rząd obniżył ten limit do 3,5% w 2009 roku, a obecny projekt ustawy przewiduje obniżkę do 1,75% od 2014 roku. Na czym polega likwidacja części obligacyjnej? Aktualnie większa część składki emerytalnej, która trafia do OFE, przeznaczona jest na zakup obligacji. Z punktu widzenia procesów gospodarczych, tworzy to jałowy obieg pieniądza. Tłumacząc najprościej: Państwo musi zaciągnąć dług, aby przekazać do OFE środki, za które OFE, po odliczeniu prowizji, kupuje ten zaciągnięty dług. Jedyny efekt tego obiegu to wyższy poziom deficytu budżetowego i wyższy dług publiczny. Dlatego rząd proponuje likwidację 1

2 tzw. części obligacyjnej OFE. Obligacje z OFE zostaną przeniesione do ZUS, a ich wartość zapisana na indywidualnych subkontach ubezpieczonych. Następnie obligacje zostaną umorzone, dzięki czemu spadnie dług publiczny, a w konsekwencji koszty jego obsługi. Jednocześnie obniżone zostaną progi ostrożnościowe w stabilizującej regule wydatkowe o taki procent, o jaki po umorzeniu obligacji spadnie dług publiczny. Szacujemy, że będzie to ok. 7% PKB. Dzięki temu uzyskujemy gwarancję, że przeniesione z OFE środki nie zostaną przejedzone - ani przez obecny, ani przez następne rządy. Czemu rząd rozmontowuje reformę z 1999 r.? Wbrew powszechnym opiniom kluczową zmianą reformy emerytalnej z 1999 r. nie było wprowadzenie OFE, tylko zastąpienie systemu o zdefiniowanym świadczeniu systemem o zdefiniowanej składce. Rząd nie zmienia zasady zdefiniowanej składki, tak więc nie rozmontowuje reformy, a jedynie dokonuje korekty OFE, które okazały się bardzo kosztowną i nieefektywną częścią systemu emerytalnego. Ile wynosi obecnie składka emerytalna? Ile trafia do ZUS, a ile do OFE? Na ubezpieczenie emerytalne odprowadzana jest składka w stałej wysokości 19,52% podstawy wymiaru składki. Obecnie składka emerytalna dzielona jest w następujący sposób: 12,22% trafia na indywidualne konto ubezpieczonego w ZUS (I filar) 4,5% trafia na indywidualne subkonto ubezpieczonego w ZUS (II filar) 2,8% trafia do OFE (II filar) Jak będzie dzielona składka, jeśli przeniosę się do ZUS? W przypadku decyzji ubezpieczonego o pozostawieniu całej składki w ZUS, składka emerytalna będzie dzielona w następujący sposób: 12,22% trafi na indywidualne konto ubezpieczonego w ZUS (I filar) 7,3% trafi na indywidualne subkonto ubezpieczonego w ZUS (II filar) i będzie podlegać dziedziczeniu na takich samych zasadach jak w OFE Jak będzie dzielona składka emerytalna, jeśli pozostanę w OFE? W przypadku decyzji o przekazywaniu części składki do OFE, składka emerytalna będzie dzielona w następujący sposób: 12,22% trafi na indywidualne konto ubezpieczonego w ZUS (I filar) 4,38 % trafi na indywidualne subkonto ubezpieczonego w ZUS (II filar) i będzie podlegać dziedziczeniu na takich samych zasadach jak w OFE 2,92% trafi do OFE (II filar) Czym różnią się warianty wybieram ZUS i wybieram OFE? Niezależnie od podjętej decyzji w sprawie przyszłej składki na ubezpieczenie emerytalne odprowadzana jest składka w stałej wysokości 19,52% podstawy wymiaru składki. Od podjętej decyzji zależy jedynie podział składki trafiającej do ZUS i OFE. Jeśli wybiorę ZUS to cała moja składka będzie trafiać do ZUS na indywidualne konto (I filar) i indywidualne subkonto (II filar, składki dziedziczone na takich samych zasadach jak w OFE), a jeśli wybiorę 2

3 OFE to moja składka emerytalna będzie trafiać w większości do ZUS (85% składki), a w części do OFE (15% składki). Czy moja emerytura, w związku z planowanymi zmianami będzie wyższa? O wysokości przyszłej emerytury będzie decydować to, ile lat pracujemy (czyli jak długo płacimy składki), jaka jest wysokość naszego wynagrodzenia (ponieważ składka emerytalna uzależniona jest od wysokości naszej pensji). Zgromadzone składki, w momencie przejścia na emeryturę, dzielone są przez przewidywaną długość życia (wyrażoną w miesiącach) tak wyliczana jest emerytura w systemie zdefiniowanej składki, który obowiązuje w Polsce od 1999 r. Widać prostą zależność im dłużej pracujemy, tym większą mamy emeryturę. Proponowana przez rząd zmiana nie będzie miała znaczącego wpływu na wysokość przyszłej emerytury, ponieważ stopa zwrotu z OFE i z ZUS kształtuje się na podobnym poziomie. Proponowana zmiana ma zasadnicze znaczenie dla stanu naszej gospodarki, który przekłada się na poziom życia wszystkich obywateli. OFE powodują wzrost długu publicznego, a im wyższy dług publiczny, tym większe prawdopodobieństwo podwyżki podatków w przyszłości, a także obniżenia wiarygodności Polski, ratingu, a w konsekwencji wyższych kosztów kredytu, co zawsze niekorzystnie odbija się na wzroście gospodarczym kraju. Czy będzie możliwość przeczekania do ożywienia gospodarczego, pracowania dodatkowo ponad wiek emerytalny i samodzielnego wybrania momentu przejścia na emeryturę, kiedy wartość zainwestowanych składek będzie wyższa? Zaproponowany przez rząd suwak bezpieczeństwa zakłada, że 10 lat przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego środki zgromadzone na koncie członka OFE będą stopniowo przekazywane każdego miesiąca do ZUS i zapisywane na indywidualnym subkoncie ubezpieczonego. Wprowadzenie suwaka ma chronić przed tzw. ryzykiem złej daty, czyli silnym załamaniem się kursów rynkowych w roku przejścia na emeryturę, co przełożyłoby się na obniżenie kapitału emerytalnego, a w konsekwencji na niższe świadczenie emerytalne..jednocześnie przepisy prawa określają jedynie minimalny wiek przejścia na emeryturę. Polski system emerytalny charakteryzuje się tym, że im dłużej pracujemy tym większą mamy emeryturę. Tak więc to każdy sam po osiągnięciu wieku emerytalnego decyduje, kiedy przechodzi na emeryturę, a jego kapitał przeniesiony mechanizmem suwaka bezpieczeństwa do ZUS jest waloryzowany średniorocznym PKB z ostatnich pięciu lat, co znaczy, że w przypadku ożywienia gospodarczego waloryzacja będzie korzystna. Jakie konsekwencje dla finansów publicznych będą miały propozycje rządu? Propozycja rządu pozwoli na obniżenie długu publicznego o ok. 7-8 pkt. proc. PKB. Jednocześnie rząd wprowadza stabilizującą regułę wydatkową i w jej ramach obniża progi ostrożnościowe długu publicznego, co pozwoli na jego stabilizację na niskim poziome i gwarancję, że pieniądze z OFE nie zostaną przejedzone. Jednocześnie obniżenie długu publicznego obniży także koszty jego obsługi, a decyzje części ubezpieczonych o pozostawieniu składki w ZUS spowodują, że deficyt budżetowy wynikający z konieczności przekazywania składki do OFE będzie niższy. 3

4 Jakie będą skutki reformy dla Giełdy Papierów Wartościowych? Wbrew opiniom niektórych ekonomistów proponowana przez rząd reforma będzie korzystna dla rynków kapitałowych. Planowane uwolnienie OFE i usunięcie mechanizmów, powodujących zachowania się stadne OFE, wymusi prawdziwą konkurencję między funduszami, z korzyścią dla jakości inwestycji. Jednocześnie stały znaczący dopływ publicznych pieniędzy na GPW może powodować przeszacowanie wartości akcji. Kiedy planowane zmiany wejdą w życie? Projekt ustawy zakłada, że zmiany wejdą w życie 31 stycznia 2014 r. 4 lutego 2014 r. na naszych indywidualnych subkontach w ZUS zostanie zaewidencjonowana wartość obligacji, przeniesionych z OFE. Decyzję o dalszym przekazywaniu składki do OFE lub pozostawieniu jej w ZUS będziemy podejmować między 1 kwietnia 2014 r. a 30 czerwca 2014 r. Od 1 lipca 2014 r. zniesiony zostanie wewnętrzny benchmark i mechanizm niedoboru, tzn. OFE zostaną uwolnione. W jaki sposób i gdzie mam zgłosić swoją decyzję dotyczącą wyboru opcji ZUS lub ZUS+OFE? Osoby, które chcą, aby część ich składki emerytalnej trafiała do OFE muszą w okresie od 1 kwietnia 2014 r. do 30 czerwca 2014 r. złożyć w ZUS oświadczenie o dalszym przekazywaniu składki do OFE. Oświadczenie można złożyć pisemnie (osobiście, listownie) lub przez Internet (poprzez e-puap). Jeśli nie złożymy oświadczenia nasze składki w całości pozostaną w ZUS (na indywidualnym koncie w I filarze i na subkoncie). Jeśli wybiorę ZUS to co stanie się z akcjami, które są w OFE? Trafią do ZUS? Wszystkie akcje wszystkich członków OFE pozostają w OFE, bez względu na to, czy wybierzemy OFE czy ZUS. Nie chcemy nacjonalizować gospodarki, tzn. rząd nie chce, żeby państwo stało się właścicielem akcji, a ich sprzedaż spowodowałaby spadki na giełdzie, w konsekwencji straty dla przyszłych emerytów i kłopoty spółek notowanych na giełdzie. Dopiero na 10 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego nasz kapitał będzie stopniowo przenoszony na indywidualne subkonto w ZUS. Co z tymi, którzy - urodzeni przed r mieli wybór, czy iść do ZUS czy OFE? Osoby urodzone po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r. do końca 1999 r. miały możliwość wyboru, czy podzielić składkę między Zakład Ubezpieczeń Społecznych i otwarty fundusz emerytalny. Osoby, które wtedy wybrały OFE, będą mogły przenieść część swojej przyszłej składki, która trafiała do OFE, do ZUS lub pozostawić ją w OFE. 4

5 Czy proponowana przez rząd to nacjonalizacja? Nie, ponieważ nie można znacjonalizować publicznych pieniędzy. Składka przekazywana do OFE jest częścią składki emerytalnej, czyli obowiązkowej daniny publicznej. Na czym polegają okienka transferowe? Rząd proponuje dobrowolność w OFE. Każdy członek OFE będzie mógł w okresie kwiecieńczerwiec 2014 r. złożyć oświadczenie o dalszym przekazywaniu składek do OFE. W przypadku niezłożenia oświadczenia, przyszła składka ubezpieczonego zostanie przeniesiona do ZUS. Ponowny wybór będzie możliwy podczas okienka transferowego w 2016 r. Następne takie okienka będą co cztery lata. Jak będzie wyglądać polityka inwestycyjna OFE? OFE od początku funkcjonowania, czyli od kilkunastu lat, nigdy nie były poddane rynkowej konkurencji. Dotychczasowe decyzje zarządzających OFE miały charakter zachowań stadnych. Fundusze obserwowały swoje działania i podejmowały takie same decyzje inwestycyjne, co pozwalało im unikać dopłat z tytułu mechanizmu niedoboru (fundusz o znacząco niższych stopach zwrotu musiałby dopłacić środki z własnych zysków). Od 1 lipca 2014 r. OFE zostaną urynkowione, tzn. zniknie wewnętrzny benchmark i mechanizm niedoboru, OFE będą musiały inwestować w akcje, tzn. w realna gospodarkę min. 75% aktywów, pozostałą część w m. in. obligacje korporacyjne, samorządowe czy listy zastawne. Jednocześnie ustalony zostanie na dwa lata indeks porównawczy (na podstawie WIG i WIBOR), po to aby przez ten okres ubezpieczeni mogli porównać informację o stopach zwrotu OFE i stopach zwrotu z WIG. Jeśli wybiorę OFE, czy będą mógł zmienić zdanie, np. po 2 latach? Tak, propozycja rządu zakłada wprowadzenie tzw. okienek transferowych. Za pierwszym razem na wybór będą 3 miesiące (w okresie od 1 kwietnia 2014 r. do 30 czerwca 2014 r.), następne okienko transferowe będzie po dwóch latach (w 2016 r.), a później systematycznie, co cztery lata, będzie można ponownie zdecydować o przyszłej składce. Za każdym razem wybór będzie dotyczył jedynie przyszłej składki emerytalnej. Czy będzie można przenieść swoje składki z OFE do ZUS później niż założone 3 miesiące? Tak, ale dopiero podczas tzw. okienka transferowego. Następne okienko po pierwszym okresie wyboru (kwiecień-czerwiec 2014 r.) będzie w 2016 r. Potem okienka będą uruchamiane w odstępach 4-letnich. Jeśli swoją pierwszą pracę na etat zacznę za rok, to nie będę miała już możliwości wyboru OFE? Dobrowolność udziału w części kapitałowej systemu emerytalnego (OFE) będzie dotyczyć zarówno obecnych jak i potencjalnych (przyszłych) członków OFE. Obecni członkowie OFE będą mogli podjąć decyzję w sprawie przyszłej składki w ciągu 3 miesięcy (w okresie od 1 kwietnia do 30 czerwca 2014 r.). Natomiast osoby zaczynające pracę również będą miały 3 miesiące (od momentu zawarcia umowy o pracę) na decyzję w sprawie przyszłej składki. 5

6 Chciałabym wiedzieć czy środki gromadzone w OFE będą mogły być dziedziczone i na jakich zasadach? Zarówno środki gromadzone w OFE, jak i na subkoncie w ZUS podlegają dziedziczeniu. Zaproponowane przez rząd zmiany w systemie emerytalnym nie zmieniają zasad dziedziczenia. Co w przypadku osób, które jeszcze nie pracują? Dobrowolność udziału w części kapitałowej systemu emerytalnego (OFE) będzie dotyczyć zarówno obecnych jak i potencjalnych (przyszłych) członków OFE. Obecni członkowie OFE będą mogli podjąć decyzję w sprawie przyszłej składki w ciągu 3 miesięcy (w okresie od 1 kwietnia do 30 czerwca 2014 r.). Natomiast osoby zaczynające pracę również będą miały 3 miesiące (od momentu zawarcia umowy o pracę) na decyzję w sprawie przyszłej składki. Czy decyzja co do miejsca odprowadzania składek (ZUS lub OFE) będzie jednorazowa i ostateczna? Czy w wariancie OFE będzie można zmieniać fundusz? Propozycja rządu zakłada wprowadzenie tzw. okienek transferowych Za pierwszym razem na wybór będą 3 miesiące (w okresie kwiecień-czerwiec 2014 r.), następne okienko transferowe będzie w 2016 r., a później już systematycznie co cztery lata będzie można ponownie zdecydować o przyszłej składce. Osoby, które pozostaną w OFE będą mogły tak jak teraz wybrać konkretny fundusz do którego będzie trafiać przyszła składka, jak również zmieniać swoje OFE w przyszłości. Czy nadal będę mógł prosić o wypłatę całej kwoty z pozostałości z OFE i tego, co przeszło do ZUS w momencie przejścia na emeryturę? Nigdy nie istniała i nie istnieje prawna możliwość wypłaty całości środków zgromadzonych w OFE oraz w ZUS w momencie przejścia na emeryturę. Środki te służą realizacji celu emerytalnego, tj. wypłatom comiesięcznych świadczeń emerytalnych. Osoby podlegające obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, po przejściu na emeryturę, otrzymują comiesięczne dożywotnie świadczenia emerytalne. Środki, które zostaną przekazane z OFE do ZUS w całości zostaną zapisane na indywidualnym subkoncie ubezpieczonego w ZUS. Po osiągnięciu wieku emerytalnego zostanie wyliczona emerytura dożywotnia, obejmująca również te środki. Czy OFE będą nadal dysponowały zgromadzonymi funduszami na dotychczasowych zasadach? Czy raczej będzie to coś na kształt prywatnych funduszy powierniczych? Proponowane przez rząd zmiany, zakładają że OFE nie będą mogły inwestować w państwowe obligacje skarbowe, a także w papiery dłużne, mające gwarancję Skarbu Państwa. Dotyczy to zarówno polskich obligacji, jak i zagranicznych. Z drugiej strony nastąpi urynkowienie i uwolnienie OFE, co pozwoli na realną konkurencję między poszczególnymi OFE. OFE będą mogły nadal inwestować w akcje, a także m. in. w obligacje korporacyjne i samorządowe. Przez pierwsze dwa lata OFE będą musiały minimum 75% środków inwestować w akcje. Przepis ten wiąże się z faktem, iż OFE po przeniesieniu 51,5% aktywów do ZUS będą miały ok. 85% środków ulokowanych w akcje. Limit 75% został określony po to, by OFE nie wyzbyły się akcji zbyt szybko, narażając je na utratę wartości, co w konsekwencji obniżyłoby kapitał emerytalny, a więc przyszłą emeryturę. 6

7 Następnie nastąpi całkowite uwolnienie OFE i ich polityki inwestycyjnej. Co stanie się z opłatami, które OFE ściągały od klientów, gdy pieniądze przejdą do ZUS-u z OFE? W latach Powszechne Towarzystwa Emerytalne pobrały od członków OFE ponad 17 miliardów złotych. Obecny rząd w 2009 r. zdecydował o obniżeniu prowizji pobieranych przez PTE z 7% do 3,5%. W przeglądzie funkcjonowania systemu emerytalnego wskazaliśmy, że opłaty pobierane przez PTE obniżają przyszłe emerytury o nawet 15%. Dlatego obecna zmiana również zakłada po raz kolejny obniżenie opłat pobieranych przez PTE o połowę. Dotychczas pobrane przez PTE prowizje stanowią przychód PTE. Co z dziedziczeniem? Czy środki z ZUS są dziedziczone? Zarówno środki gromadzone w OFE, jak i na subkoncie w ZUS podlegają dziedziczeniu. Zaproponowane przez rząd zmiany w systemie emerytalnym nie wprowadzają zmian w zakresie dziedziczenia. Jeśli wybiorę ZUS to co stanie się z akcjami, które są w OFE? Trafią do ZUS? Wszystkie akcje wszystkich członków OFE pozostają w OFE, bez względu na to, czy wybierzemy OFE czy ZUS. Nie chcemy nacjonalizować gospodarki, tzn. rząd nie chce, żeby państwo stało się właścicielem akcji, a ich sprzedaż spowodowałaby spadki na giełdzie, w konsekwencji straty dla przyszłych emerytów i kłopoty spółek notowanych na giełdzie. Jednocześnie proponujemy wprowadzenie tzw. suwaka bezpieczeństwa, który zakłada, że 10 lat przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego środki zgromadzone na koncie członka OFE będą stopniowo przekazywane każdego miesiąca do ZUS i zapisywane na indywidualnym subkoncie ubezpieczonego. Wprowadzenie suwaka ma chronić przed tzw. ryzykiem złej daty, czyli silnym załamaniem się kursów rynkowych w roku przejścia na emeryturę, co przełożyłoby się na obniżenie kapitału emerytalnego, a w konsekwencji na niższe świadczenie emerytalne. Suwak bezpieczeństwa będzie dotyczył zarówno osób, które zdecydowały się przenieść część przyszłej składki do ZUS, jak i tych, które chcą pozostawić ją w OFE. Dzięki stopniowemu przenoszeniu, w momencie przejścia na emeryturę, wszystkie środki będą w ZUS, który będzie nam wypłacał jedną, dożywotnią, każdego roku waloryzowaną emeryturę. Czy przekazanie moich oszczędności do ZUS nie jest wywłaszczeniem? Sąd Najwyższy w 2008 r. stwierdził jednoznacznie, że składki emerytalne odprowadzane do otwartego funduszu emerytalnego nie są prywatną własnością członka funduszu, tylko są środkami publicznymi. Jednocześnie propozycja rządu zakłada konwersję zobowiązań państwa wynikających z obligacji skarbowych na gwarancję wypłat przyszłych emerytur (gwarancja konstytucyjna). Jednocześnie ubezpieczony (przyszły emeryt) nie straci na przeniesieniu obligacji z OFE do ZUS. 7