Analiza i zarządzanie ryzykiem inwestycyjnym przedsiębiorstwa w przedsięwzięciach międzynarodowych

Transkrypt

1 Analiza i zarządzanie ryzykiem inwestycyjnym przedsiębiorstwa w przedsięwzięciach międzynarodowych Projekt Enterprise Europe Network Central Poland jest współfinansowany przez Komisję Europejską ze środków pochodzących z programu COSME (na lata ) na podstawie umowy o udzielenie dotacji nr EEN-CP oraz Ministerstwo Rozwoju ze środków budżetu państwa.

2 Międzynarodowe przykłady katastrof oraz ich wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstwa 6.1. Elementy teorii katastrof 6.2. Wahadłowiec Challenger - przemysł kosmiczny (dostawca uszczelek) września 2001 zamachy na Word trade Center - (załamanie giełd światowych) 6.4. Kryzys (załamanie giełd światowych i przejście kryzysu do strefy realnej) 6.6.Problem kryzysu organizacyjnego opartego na innowacyjności technologicznej (problem generacji technologicznej tzw. wyścig kolejnych generacji ) 6.7. Problemy przedsiębiorstw z UE wynikające z sankcji gospodarczych (firmy sprzedające produkty rolne

3 Title of Title the presentation of the presentation Date # Date rok, Rene Thom: Structural stability and morphogenesis Elementy teorii katastrof KATASTROFA - zjawisko polegające na utracie stabilności przez stabilny poprzednio stan układu, w wyniku którego następuje szybkie przejście do innego stanu układu, stabilnego w nowych warunkach. Utrata stabilności jest skutkiem zmiany parametrów, określających stan układu, przy czym w odróżnieniu od samego przejścia do nowego stanu, które jest zazwyczaj gwałtowne (stąd nazwa katastrofa), zmiany parametrów są powolne i ciągłe. Źródło: Thome R.:Structural stability and morphogenesis. Westview Pres.1972

4 Źródło: Jakimowicz A.: Teoria katastrof w badaniach ekonomicznych. Uniwersytet Ekonomiczny w Szczecinie. Szczecin 2005 r. Title of the presentation Date #

5 Wahadłowiec Challenger - przemysł kosmiczny (dostawca uszczelek) Katastrofa promu Challenger miała miejsce w Stanach Zjednoczonych, nad stanem Floryda, o godzinie 16:39 UTC w dniu 28 stycznia Zespół wahadłowca Challenger rozpadł się na skutek uszkodzenia pierścienia uszczelniającego w prawym silniku rakiety dodatkowej na paliwo stałe (SRB), które powstało w 1. sekundzie lotu. Uszkodzenie uszczelki spowodowało wydostanie się w 45. sekundzie jęzora ognia o powiększającej się długości, padającego na zbiornik zewnętrzny promu kosmicznego (ET) oraz mocowanie rakiety SRB do ET. W ciągu parunastu sekund ogień wypalił dziurę w zbiorniku i spowodował oderwanie się dolnego mocowania prawej rakiety SRB. Wywołało to dezintegrację zespołu wahadłowca w wyniku sił oporu aerodynamicznego. Niemal natychmiast potem zniszczeniu uległ zbiornik zewnętrzny. Na pokładzie promu zginęła cała siedmioosobowa załoga misji STS-51-L Źródło:

6 Źródło: Title of the presentation Date # Komisja pracowała przez kilka miesięcy, a swoje odkrycia i uwagi opublikowała w specjalnym raporcie. Komisja stwierdziła, że bezpośrednią przyczyną katastrofy promu Challenger było uszkodzenie uszczelki O-ring, łączącej elementy prawej rakiety dodatkowej na paliwo stałe. Uszkodzenie to spowodowało wydostanie się sprężonych gorących gazów i ewentualnie płomieni, które zaczęły padać na sąsiadujący zbiornik zewnętrzny, co spowodowało jego uszkodzenie. Uszkodzenie pierścienia O-ring jest przypisywane błędowi projektowemu, ponieważ właściwości uszczelki mogły być zbyt łatwo zmienione przez czynniki takie jak niska temperatura w dniu startu. Komisja ujęła w raporcie także czynniki, które sprzyjały katastrofie. Najbardziej znaczącym z nich była niemożność NASA, oraz firmy Morton Thiokol, odpowiedniego zareagowania na ów błąd projektu. Komisja stwierdziła, że tragedia Challengera, była "zakorzeniona w historii"

7 Źródło: Title of the presentation Date # Raport ostro skrytykował również łańcuch procesów podejmowania decyzji prowadzących do wystrzelenia promu, a który to proces miał wiele wad. W raporcie zebrano dowody na to, że kadra zarządzająca NASA nie wiedziała o obawach inżynierów z firmy Thiokol o złym wpływie niskich temperatur na uszczelki O-ring, i nie rozważała jako zagrożenia dla startu dużych ilości lodu zalegającego na platformie startowej, o czym donosili pracownicy firmy Rockwell. [...] utrudnienia w komunikacji [...] doprowadziły do podjęcia decyzji o starcie 51-L w oparciu o niepełne a czasem nieprawdziwe dane; do sprzeczności pomiędzy danymi zbieranymi przez inżynierów, a osądami kadry zarządzającej. Struktura decyzyjna i zarządzania w NASA pozwoliła na pominięcie ważnej kadry zajmującej się promem w sprawach dotyczących problemów bezpieczeństwa

8 Źródło: Title of the presentation Date # Na 28 stycznia prognozy zapowiadały niezwykle zimne poranki. Temperatura miała spaść do 0,5 C, najniższej temperatury dopuszczalnej przy starcie. Niska temperatura wzbudziła obawy u inżynierów z firmy Morton Thiokol, kontrahenta NASA odpowiedzialnego za budowę i nadzór nad zewnętrznymi zbiornikami promu kosmicznego. Podczas telekonferencji wieczorem 27 stycznia inżynierowie i menadżerowie z Thiokol omawiali wpływ warunków pogodowych z menadżerami NASA z ośrodka im. Kennedy ego i z Marshall Space Flight Center. Kilku inżynierów wyraziło obawy, przede wszystkim Roger Boisjoly, który wyrażał je już wcześniej, o wpływ temperatury na właściwości gumowej uszczelki łączącej elementy SRB. Mówili, że jeśli uszczelka O-ring miałaby temperaturę poniżej ok. 11,7 C, nie ma gwarancji, że właściwie pełniłaby swoją funkcję. Twierdzili też, że nocne przymrozki niemal na pewno ochłodzą uszczelki poniżej dopuszczalnej temperatury. Jednakże ich uwagi zostały oddalone przez menadżerów z Morton Thiokol, którzy zarekomendowali przygotowania do startu według niezmienionego planu.

9 11 września 2001 zamachy na Word trade Center - (załamanie giełd światowych) Seria czterech ataków terrorystycznych, przeprowadzonych rano we wtorek 11 września 2001 roku na terytorium Stanów Zjednoczonych za pomocą uprowadzonych samolotów pasażerskich. Sprawcami byli przedstawiciele organizacji Al- Ka ida, którzy po opanowaniu samolotów skierowali je na obiekty dwóch wież World Trade Center oraz budynku Pentagonu. W czwartym przypadku usiłowanie ataku nie powiodło się z uwagi na obronne zachowanie pasażerów na jego pokładzie, wskutek czego samolot rozbił się. Łącznie w zamachu zginęły 2973 osoby.

10 11.09 Poruszone zostały wszystkie rynki międzynarodowe. Choć obawiano się efektu domina, to paradoksalnie sparaliżowanie nowojorskiej giełdy pozwoliło uniknąć krachu. Ale i tak gwałtownie spadły indeksy europejskich giełd, a bezpośrednio po katastrofie osłabł dolar amerykański, a frank szwajcarski osiągnął wobec dolara najwyższy poziom od półtora roku 1,5670 CHF/USD (a wobec euro najwyższy w historii). Wzrosły ceny surowców m.in. ropy naftowej i złota. (Kontrakty terminowe na ropę Brent podrożały o ponad trzy dolary za baryłkę.) Podrożały amerykańskie obligacje skarbowe, które uchodzą za najbezpieczniejsze na całym świecie i kupowane zawsze w sytuacjach kryzysowych. Zawieszone zostało działanie amerykańskich giełd do W trzy godziny po katastrofie zamarł handel na międzynarodowym rynku walutowym (liczba transakcji zmniejszyła się o około 80 %). Ataki spowodowały awarie informatyczne i techniczne, sześć banków miało problemy z dostępem do EBS, elektronicznego systemu transakcji międzybankowych, znajdującego się w Londynie. Bank centralny Kanady zwiększył podaż pieniądza o 1 mld dolarów kanadyjskich, by zapewnić płynność finansową banków. Źródło: Engel E.:.: Konsekwencje ataków z 11 września na USA. -

11 12.09 Rekordowe spadki na giełdach (zwłaszcza akcji firm lotniczych i ubezpieczeniowych), wzrost ceny ropy i złota. Obniżka stóp procentowych przez FED, ECB, banki centralne Kanady, Szwajcarii, Danii, Tajwanu i Hongkongu w wysokości 50 pkt. bazowych, a w Japonii obniżka wyniosła 15 pkt. baz. z 0,25 % do 0,1 %. ECB zwiększył również podaż pieniądza o 70 mld euro, aby powstrzymać obawy przed paraliżem systemu finansowego na świecie. (Podobny ruch banków centralnych Australii, Korei Płd., Singapuru i Tajlandii.) FED przeznaczył dziesięciokrotnie więcej środków na pożyczki overnight, prawie 40 mld dolarów. Ponadto oba banki podpisały porozumienie, w którym zobowiązały się do przekazania kwoty 50 mld USD (od FED dla ECB) i jej równowartości w euro (od ECB dla FED). Podobny układ zawarły z FED banki centralne Kanady (na sumę 10 mld dolarów kanadyjskich) i Anglii (na sumę 30 mld funtów). Źródło: Engel E.:.: Konsekwencje ataków z 11 września na USA. -

12 Otwarcie giełdy amerykańskiej poprzedzone obniżenie przez FED stopy procentowej o 50 punktów bazowych. Przecena akcji, gigantyczne spadki indeksów. Dow Jones zakończył tydzień największym spadkiem od czasu Wielkiego Kryzysu w latach trzydziestych (o 14,2 %). Prezydent pracuje nad pakietem ratunkowym dla firm lotniczych w wysokości 15 mld dolarów. Greenspan i O'Neill wezwali polityków o powstrzymanie się z uchwalaniem ustaw mających na celu pobudzenie gospodarki do momentu, aż wpływ ataków zostanie dokładnie oszacowany (jednym z pomysłów była redukcja podatków od zysków z obrotów akcjami). Nowy raport MFW przewiduje mniejszy wzrost gospodarczy w 2001 i W 2001 wzrost będzie na poziomie 2,6 %, co stanowi mniej niż połowę zakładanego w kwietniu wzrostu w roku 2001 (7,9 %). Prognozy na 2002 obniżono o 0,2 %, jeśli chodzi o USA, i o 0,4 %, w przypadku UE. IATA szacuje spadek zysków w drugiej połowie 2001 roku na poziomie 16 %, a WTTC (Światowa Rada Turystyki i Podróży) prognozuje, że praca około 6,4 mln zatrudnionych na całym świecie w hotelach, liniach lotniczych, firmach wypożyczających samochody i innych związanych z turystyką stoi pod znakiem zapytania. (Raport oparty na danych obrazujących 5,1 % spadek aktywności gospodarczej.) Źródło: Engel E.:.: Konsekwencje ataków z 11 września na USA. -

13 Dopiero 11 października rynki zachowywały się tak, jakby wydarzenia z 11 września nie miały wpływu na kursy akcji.

14 Kryzys (załamanie giełd światowych i przejście kryzysu do strefy realnej - wzrost wartości zagrożonych kredytów szczególnie subprime mortgages, - wycena intrumentów finansowych (np. akcji) znacznie przekraczająca ich godziwą wartość, - wzrost spreadu między trzymiesięczną stawką LIBOR dla USD a stopą rentowności amerykańskich bonów skarbowych - zawyżone wyceny aktywów (niejednokrotnie zamierzone jako skutek kreatywnej ksiegowości).

15 S&P % Subindeks banków inwestycyjnych i brokerów 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% -10% -20% 3 sty 05 3 sty 06 3 sty 07 3 sty 08

16 Fannie i Freddie Lehman Brothers Efekt domina AIG Islandia

17 Chcąc ochronić niewinnych można być zmuszonym do ratowania winnych. Źródło: Stephen King, Independent, September 13, 2007

18 Recesja w strefie euro: Ekspansja kryzysu w 2009 r zakładany największy spadek PKB Niemiec od chwili powstania Pogłębienie deficytu budżetowego Obniżenie ratingu Hiszpanii, Grecji i Portugalii Poza strefą euro spadek kursu walutowego (Polska, Szwecja), podwyżki stóp procentowych (Dania) kombinacja powyższych (Węgry) Kto jeszcze ma toksyczne aktywa Kiedy ustabilizują się najważniejsze rynki finansowe Jaki skutek odniosą programy pomocowe

19 Ekspansja kryzysu Kryzys finansowy a Polska Spowolnienie gospodarcze Problemy z równowagą płatniczą i budżetową Problemy matek instytucji finansowych działających w Polsce Problemy spółek córek korporacji Osłabienie złotego problem opcji walutowych Wyższe bieżące ryzyko związane z wejściem do strefy euro - problemy z utrzymaniem warunków eurokonwergencji Wzrost bezrobocia, złe nastoje konsumenckie

20 Problem kryzysu organizacyjnego opartego na innowacyjności technologicznej (problem generacji technologicznej tzw. wyścig kolejnych generacji ) Przykład firmy IBM komputer osobisty, laptop, internet Przykład firm farmaceutycznych z Europy - brak współpracy z firmami biotechnologicznymi w pierwszych etapach krzywej S innowacji.

21 GT Krzywa S innowacji kolejnych generacji t

22 Problemy przedsiębiorstw z UE wynikające z sankcji gospodarczych (firmy sprzedające produkty rolne) Sankcje - embargo na polskie owoce i warzywa Dalsze ograniczenia importu polskiej żywności

23 Zalecana literatura: Title of the presentation Date #

24 Tomasz Krawczyk Uniwersytet Warszawski