Zmiany ogniskowe w wątrobie. Maciej Kajor Katedra i Zakład Patomorfologii w Katowicach Śląski Uniwersytet Medyczny

Transkrypt

1 Zmiany ogniskowe w wątrobie Maciej Kajor Katedra i Zakład Patomorfologii w Katowicach Śląski Uniwersytet Medyczny

2 Podział diagnostycznych badań zmian ogniskowych w wątrobie Cytologiczne: a. biopsja cienkoigłowa rozmaz barwienie H-E b. biopsja cienkoigłowa badanie metodą cell block Histopatologiczne: a. biopsja gruboigłowa b. pobranie chirurgiczne wycinka obwodowo leżącego guza c. pobranie segmentu lub płata wątroby d. transplantacja wątroby

3 Podział łagodnych wątrobowych zmian ogniskowych Łagodne guzy wywodzące się z tkanki wątrobowej ogniskowy rozrost guzkowy (focal nodular hyperplasia) gruczolak wątrobowokomórkowy (adenoma hepatocellulare) gruczolakowatość wieloogniskowa (multiple hepatocellular adenomatosis)

4 Podział łagodnych wątrobowych zmian ogniskowych Łagodne guzy mezenchymalne 1. Mieszane guzy mezenchymalno-nabłonkowe mezenchymal hamartoma mixed hamatroma (mixed adenoma) 2. Guzy pochodzenia naczyniowego infantile haemangiothelioma cavernous haemangioma lymphangioma 3. Guzy z komponentą tkanki tłuszczowej lipoma angiomyolipoma, angiomyelolipoma focal fatty change

5 Podział łagodnych wątrobowych zmian ogniskowych c.d. 4. Guzy wywodzące się z tkanki łącznej włóknistej fibroma inflammatory pseudotumor 5. Guzy wywodzące się z tkanki mięśniowej gładkiej leiomyoma 6. Guzy wywodzące się z tkanki nerwowej neurofibromatosis schwannoma 7. Guzy wywodzące się z tkanki chrzęstnej chondroma

6 Łagodne zmiany ogniskowe wywodzące się z dróg żółciowych Bile duct adenoma Von Meyenburg complex (microhamartoma) Biliary cystadenoma Biliary cystadenoma with mezenchymal ovarian-like stroma

7 Podział złośliwych zmian ogniskowych wywodzących się z tkanki nabłonkowej Hepatocellular carcinoma Hepatoblastoma Cholangiocarcinoma Mixed hepatocholangiocarcinoma Hepatobiliary cystadenocarcinoma

8 Podział złośliwych nienabłonkowych wątrobowych zmian ogniskowych Angiosarcoma Epithelioid haemangiothelioma Kaposi sarcoma Lymphomas Histiocytosis X

9 Ogniskowy rozrost guzkowy (focal nodular hyperplasia) Przyczyna: wrodzona malformacja naczyniowa uszkodzenie naczyń nadekspresja syntetazy glutaminowej w okołowrotnej przestrzeni we wczesnej fazie rozwojowej FNH Hist-pat: zwykle płatowaty, dobrze odgraniczony nie otorebkowany centralna włóknista blizna z pogrubiałymi naczyniami żylnymi o dużej średnicy

10 Focal nodular hyperplasia

11 Focal nodular hyperplasia

12 Mezenchymalny guz (hamartoma) wątroby Guz wieku niemowlęcego. Utkanie guza stanowią cewkowate, wyścielone nabłonkiem struktury przypominające przewody żółciowe o niezwykłym przebiegu, zanurzone we włóknistym, luźnym i obrzękłym podścielisku.

13 Mezenchymalny guz (hamartoma) wątroby

14 Bile duct adenoma

15 Biliary cystadenoma

16 Biliary cystadenoma

17 Biliary cystadenocarcinoma

18 hepatoblastoma (typ epitelioidno-mezenchymalny)

19 Histologiczne warianty raków wątrobowokomórkowych (HCC) HCC of usual type pseudoglandular - trabecular - solidum Sclerosing HCC Clear cell HCC Spindle cell (sarcomatoid) HCC Pleomorphic (giant cell anaplastic) HCC Fibrolamellar HCC

20 Hcc - badanie cytologiczne H-E 20x

21 Hcc badanie cytologiczne nieprawidłowa mitoza H-E 40x

22 Hcc badanie cytologiczne inkluzje wewnątrzjądrowe H-E 40x

23 Hcc badanie cytologiczne nieprawidłowe mitoza H-E 40x

24 Hcc - cell block H-E 20x

25 HCC - cell block H-E 200x

26 Cell block hepatol 100x

27 Biopsja gruboigłowa H-E 20x

28 Biopsja gruboigłowa H-E 100x

29 Biopsja gruboigłowa H-E 400x

30 Biopsja gruboigłowa hepatol 200x

31 Hcc postać pseudogruczołowa H-E 200x (wątroba wyszczepiona)

32 Hcc postać beleczkowa H-E 200x (wątroba wyszczepiona)

33 HCC typ włóknisto-blaszkowy

34 Hcc postać fibrolamelarna H-E 200x

35 Diagnostyka różnicowa HCC z hapatocellular Adenoma (HCA) HCA HCC zwykle bez marskości często w marskości często lity, zbity bez torebki czasami otorebkowany bez cytologicznej atypii z atypią włókna reticulinowe (+) (-) lub resztkowe przestrzenie wr-żół. (+,-) najczęściej (-)

36 Biopsja gruboigłowa Gordon 400x

37 intrahepatic cholangiocarcinoma

38 cholangiocarcinoma

39 Histologiczne markery pomagające zróżnicować HCC i CHC HCC CHC AFP 15-70% negatywny >90% CEA policlonalny 50-90% negatywny >90% Hepar % negatywny α1-antytrypsyna 55-90% negatywny >90% CD10 ok.50% negatywny CEA monoklonalny negatywny 80-90% CK7 negatywna>90% 80-90% CK19 negatywna>70% 80-90% CK20 negatywna>90% 30-70% EMA negatywna>90% >70% P53 <10% ogniskowo >60% MOC31 negatywne>90% 100% S.Geller, L.Petrovic Biopsy Inerpretation of the liver

40 Różnicowa diagnostyka immunohistochemiczna niektórych przerzutów nowotworowych w wątrobie nowotwór drobnokomórkowy CK synaptofizyna LCA,MPO CK7, CK20, CK19 CD56, ki67 CD3, CD20, bcl1, bcl6

41 Różnicowa diagnostyka immunohistochemiczna niektórych przerzutów nowotworowych w wątrobie nowotwór gruczołowy ABpaS CK7, CK18, CK19, CK20 hepar1 + Abpas(+) górna cz. przew. pok., trzustka Jajnik - WT-1, ES gruczoł piersiowy mammoglobina, ES

42

43

44

45

46

47 Carcinoma hepatocellulare H-E 20x (wątroba wyszczepiona)

48 Hcc barwienie hepatocyty 20x (wątroba wyszczepiona)

49 Badania cytologiczne Rozmaz utrwalany w 95% alkoholu (błąd utrwalanie cytofix) zalety: a. małe koszty badania b. małe prawdopodobieństwo powikłań (krwotok) c. krótki czas wykonania diagnostycznego preparatu wady: a. często aspiracja krwi brak diagnostycznego materiału b. brak możliwości wykonania badań immunohistochemicznych w celu fenotypizacji guza i określenia czy zmiana jest pierwotna czy wtórna (przerzut) c. brak możliwości wykonania barwień wybiórczych

50 Badania cytologiczne metodą cell block Materiał cytologiczny utrwalany w zbuforowanej formalinie, odwirowany, osad zatapiany w parafinie, krojony seryjnie i zabarwiony wstępnie H-E Zalety: a. możliwość oceny i porównania struktur tkankowych guza i narządu b. możliwość wykonania barwień wybiórczych ABpaS śluz, spichrzanie Fe c. możliwość fenotypizacji immunohistochemiczn guza (hepatocyty, AFP, CK, chromogranina, synaptofizyna, ki-67)

51 Badania cytologiczne metodą cell block Wady: a. czas trwania badania od kilku do kilkunastu dni b. droższe od klasycznego badania cytologicznego c. brak diagnostycznego materiału a wysokie koszty Ocena czy wykonać cell block należy do klinicysty lub po uzgodnieniu do patologa a zależy od wzrokowej oceny ilości pobranego materiału

52 Hcc biopsja gruboigłowa Zalety: a. możliwość oceny i porównania struktur tkankowych guza i narządu b. możliwość wykonania barwień wybiórczych ABpaS śluz, spichrzanie Fe c. możliwość fenotypizacji immunohistochemicznie guza (hepatocyty, AFP, CK, chromogranina, synaptofizyna, ki-67) d. pozyskanie objętościowo większej ilości materiału tkankowego

53 Hcc biopsja gruboigłowa Zalety: e. często możliwość porównania prawidłowego utkania wątroby z tkankami guza f. możliwość różnicowania adenoma z carcinoma hepatocellulare Wady: a. większe prawdopodopieństwo powikłań (krwawienia) niż biopsji cienkoigłowej

54 Hcc - cell block H-E 20x

55 Hcc - cell block AB pas 40x

56 Hcc cell block H-E 200x

57 Cell block hepatol 200x