Od 1985 r. pracuję jako trener, popularyzując wioślarstwo wśród młodzieży, a uprzednio przez 4 lata sam uprawiałem tą piękną dyscyplinę sportu. Moimi

Transkrypt

1 Program zajęć pozalekcyjnych z wioślarstwa dla gimnazjum Wstęp charakterystyka wioślarstwa Autor programu mgr Marek Kowalski Wioślarstwo jest jedną z najstarszych dyscyplin sportowych. Za kolebkę wioślarstwa sportowego uznaje się Wielką Brytanię, gdzie w 1715 r. odbyły się pierwsze regaty przewoźników na Tamizie. Z kolei w 1829 r. rozpoczęto rozgrywanie wyścigów ósemek studentów Oxfordu i Cambridge, a w 1839 r. odbyły się pierwsze regaty w Henley, gdzie zwycięzca w konkurencji jedynek otrzymuje Diamentowe Wiosła, uchodzące za najcenniejsze indywidualne wyróżnienie wioślarskie na świecie. Międzynarodowa Federacja Towarzystw Wioślarskich (FISA) powstała w 1892 r. Natomiast pierwszym polskim klubem wioślarskim - istniejącym do dziś - jest utworzone w 1878 r. Warszawskie Towarzystwo Wioślarskie, uchodzące jednocześnie za jedną z pierwszych polskich organizacji sportowych. Polski Związek Towarzystw Wioślarskich utworzony został w 1919 r. z 11 istniejących wówczas klubów. W programie Igrzysk Olimpijskich wioślarstwo znajduje się od 1900 r., a od 1976 r na IO rozgrywane są konkurencje kobiece. W 1996 r. do programu IO wprowadzono trzy konkurencje wagi lekkiej (dwójka podwójna kobiet, dwójka podwójna mężczyzn, czwórka bez sternika mężczyzn). Polscy wioślarze zdobyli 13 medali olimpijskich, w tym dwukrotnie stawali na najwyższym stopniu podium. W Sydney i Atenach dwójka podwójna wagi lekkiej Sycz, Kucharski. Wioślarstwo zalicza się do dyscyplin cyklicznych o charakterze wytrzymałościowo siłowym, a cechą dominującą jest wytrzymałość. Podstawowy dystans startowy wynosi 2000 m. Wysiłek wioślarski trwa od ok. 5,5 do 8 min. (w zależności od konkurencji, płci i warunków atmosferycznych), a jego praca na dystansie w 80% przebiega w warunkach tlenowych. Jest to, więc wysiłek o submaksymalnej intensywności tzn. jest wykonywany w górnej granicy równowagi tlenowej. Podczas pokonywania dystansu startowego wioślarz wykonuje od 200 do 240 cykli wioślarskich. W ruch wioślarski zaangażowane są mięśnie kończyn górnych, dolnych, brzucha i tułowia. Składa się on z dwóch faz: aktywnej praca pióra w wodzie i pasywnej praca pióra nad wodą. Jest to ruch dynamiczny przejawiający się rytmem i tempem wiosłowania. Praca jest symetryczna (konkurencje na wiosła podwójne) i asymetryczna (konkurencje na wiosła pojedyncze). Środek ciężkości wioślarza znajduje się powyżej środka wyporności łodzi i dlatego wioślarz wykonuje ruch w równowadze chwiejnej. Geneza powstania programu Wioślarstwo to piękna dyscyplina sportowa, szczególnie popularna w krajach Europy zachodniej, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Australii. W Polsce w ostatnich latach również zaczyna zyskiwać na popularności. Niewątpliwie przyczyniły się do tego sukcesy polskich wioślarzy na Igrzyskach Olimpijskich i Mistrzostwach Świata. Wioślarstwo może być doskonałym uzupełnieniem programu wychowania fizycznego w szczególności w klasach gimnazjalnych. Jest to dyscyplina, która kształtuje cechy wolicjonalne oraz takie cechy motoryczne jak: wytrzymałość, siłę, szybkość itp. Wioślarstwo wyrabia u dzieci i młodzieży szacunek do wysiłku fizycznego własnego i innych, a bezpośredni kontakt z naturą kształtuje doznania estetyczne. Sport ten rozwija u młodzieży więzi społeczne w grupie rówieśników, szacunek dla partnera i przeciwnika oraz uczy znoszenia porażek i odnoszenia zwycięstw, tym samym wzmacnia poczucie własnej wartości. Wioślarstwo zalicza się do dyscypliny indywidualnej, lecz nierzadko sukces uzależniony jest od zgodnej współpracy zespołu.

2 Od 1985 r. pracuję jako trener, popularyzując wioślarstwo wśród młodzieży, a uprzednio przez 4 lata sam uprawiałem tą piękną dyscyplinę sportu. Moimi wychowankami są między innymi Tomasz Kucharski dwukrotny złoty medalista Igrzysk Olimpijskich i Michał Jeliński dwukrotny złoty medalisa Mistrzostw Świata. W 1987 roku rozpocząłem pracę w jako nauczyciel w Szkole Podstawowej nr 13 w Gorzowie Wlkp. Zaproponowałem wówczas chłopcom klas piątych uprawianie wioślarstwa. Propozycja spotkała się z dużym zainteresowaniem. Przez cały pozostały okres nauki w szkole uczniowie systematycznie uczęszczali na zajęcia pozalekcyjne z wioślarstwa. Efektem tych działań było zdobycie w 1990 roku przez uczniów naszej Szkoły dwóch złotych medali na Mistrzostwach Polski Młodzików oraz udział w 1994 r. (już absolwenta Szkoły) Grzegorza Kamelskiego w Mistrzostwach Świata Juniorów. W 1990 roku zaproponowałem Dyrektorowi Szkoły utworzenie klasy sportowej z rozszerzonym programem wychowania fizycznego o profilu wioślarskim. Realizowany program obejmował klasy IV VIII ówczesnej szkoły podstawowej. Do klasy tej uczęszczał Michał Jeliński. Poza uprawianiem wioślarstwa uczniowie reprezentowali Szkołę odnosząc sukcesy również w innych dyscyplinach sportu głównie w lekkiej atletyce i grach zespołowych. Wioślarstwo jest sportem, który staram się popularyzować wśród młodzieży szkolnej przez cały okres mojej pracy zawodowej. Efektem tego był udział czterech absolwentów naszej Szkoły w Mistrzostwach Świata Juniorów. W szkole corocznie organizuję Mistrzostwa Szkoły na Ergometrze Wioślarskim. Współorganizowałem także Mistrzostw Szkół Podstawowych w Wioślarstwie. Praca ta daje mi wiele satysfakcji, nie tylko sportowej wynikającej z rywalizacji, ale również wychowawczej poprzez rozwijanie postaw zdrowotnych i kształtowanie zainteresowań młodzieży. Możliwości, jakie niesie ze sobą ta dyscyplina zarówno w sferze rozwoju fizycznego i osobowościowego zachęcają do jej popularyzacji szczególnie wśród młodzieży gimnazjalnej, która w tym wieku wkracza w etap dynamicznego rozwoju. Wykorzystując wieloletnie doświadczenia i analizując korzyści dydaktyczne i wychowawcze wynikające z uprawiania wioślarstwa, zrodził się pomysł usystematyzowania tych zajęć sportowych. Stworzony program pozwala osiągnąć podstawowe cele wychowania fizycznego: 1. Kształcący dotyczący ciała ludzkiego i jego motoryki, zasobu umiejętności ruchowych, wpływania na stan zdrowia, wydolność organizmu i budowę ciała. 2. Wychowawczy dotyczący postaw moralno społecznych, cech wolicjonalnych, współdziałania w grupie. 3. Poznawczy dotyczy zasad poprawnego wykonywania czynności ruchowych, przybliżania wiedzy o potrzebie zdrowia fizycznego i psychicznego, poznanie własnego regionu, kraju, ciekawostek geograficznych i historycznych. Program przeznaczony jest dla uczniów gimnazjum. Oprócz typowych umiejętności i wiadomości związanych z wioślarstwem uczniowie rozszerzą swoją wiedzę w zakresie innych dyscyplin między innymi z gier zespołowych, lekkiej atletyki, gimnastyki, pływania, narciarstwa biegowego. Uczniowie poza wioślarstwem będą także reprezentować Szkołę w innych dyscyplinach sportowych. Cele Popularyzacja wioślarstwa. Kształtowanie cech osobowościowych i wolicjonalnych.

3 Wszechstronny rozwój młodego człowieka poprzez ćwiczenia sprawności ogólnej i specjalnej. Kształtowanie umiejętności współdziałania w zespole. Przygotowanie uczniów do udziału w rywalizacji sportowej na szczeblu: klubowym, międzywojewódzkim i krajowym. Kształtowanie prawidłowych postaw podczas udziału w zawodach sportowych. Stosowanie zasad fair play w rywalizacji sportowej. Wzbogacanie uczniów w wiadomości dotyczące historii wioślarstwa w Polsce i na świecie Uświadomienie młodemu człowiekowi odpowiedzialności za własne ciało, zdrowie i kondycję fizyczną. Kształtowanie pozytywnych postaw wobec środowiska naturalnego. Założenia programu Podstawowym czynnikiem właściwego rozwoju sportowca jest wszechstronne przygotowanie fizyczne. Stworzenie podstaw wszechstronnego rozwoju zawodnika jest warunkiem wprowadzenia specjalizacji. Szczególnie istotne jest to w przypadku młodych i początkujących sportowców, u których trening powinien być ukierunkowany na kształtowanie ogólnej sprawności fizycznej. Dopiero po właściwym wszechstronnym przygotowaniu fizycznym można rozpocząć specjalistyczny trening wioślarski. Przedwczesna specjalizacja i jednostronne obciążenia treningowe mogą spowodować pogorszenie stanu zdrowia, dysharmonię w rozwoju fizycznym oraz przeciążenie centralnego układu nerwowego. Im bardziej różnorodny będzie zasób ćwiczeń, tym większy będzie zasób nawyków ruchowych i tym łatwiejsze nauczanie prawidłowej techniki wiosłowania. Wioślarstwo to dyscyplina posiadająca duże walory zdrowotne i rekreacyjne. Z tego względu powinna być uprawiana przez młodzież szkolną. Najodpowiedniejszym okresem rozpoczęcia uprawiania wioślarstwa jest początek nauki w gimnazjum. Pierwsze dwa lata to etap ukierunkowany przeznaczony głównie na naukę wiosłowania, wprowadzenie młodego człowieka w świat sportu i wszechstronne doskonalenie układu ruchu. W zajęciach stosowane będą głównie środki ogólne i ukierunkowane. Nauka wiosłowania będzie prowadzona na wiosłach podwójnych ze względu na symetryczną pracę i zdrowie młodego wioślarza. Klasa trzecia rozpocznie etap wstępnej specjalizacji, w którym wprowadzone zostaną do treningu środki specjalne. W porównaniu do etapu poprzedniego nastąpi zwiększenie obciążeń głównie poprzez wzrost intensywności. Równolegle ze szkoleniem specjalistycznym będą prowadzone ogólne ćwiczenia usprawniające. W tym okresie będzie można rozpocząć naukę wiosłowania na wiosłach pojedynczych. Ze względu na zróżnicowanie rozwojowe (osobnicy wcześniej i później dojrzewający) i płeć znacznie częściej będzie prowadzona indywidualizacja zajęć. W zależności od warunków pogodowych typowe zajęcia specjalistyczne z wioślarstwa odbywać się będę w okresie marzec październik. Pozostały okres będzie głównie przeznaczony na sporty uzupełniające i kształtowanie sprawności ogólnej. Program zakłada zorganizowanie dwóch obozów sportowych: zimowego podczas ferii zimowych (w górach) i letniego w czasie wakacji (nad jeziorem). Realizacja programu będzie przebiegać przy współpracy z Klubem Sportowym AZS-AWF Gorzów Wlkp. oraz Zamiejscowym Wydziałem Kultury Fizycznej w Gorzowie Wlkp. Dobór i selekcja kandydatów Właściwy dobór i selekcja kandydatów do wioślarstwa decyduje o sukcesie sportowym. Niewątpliwie najważniejszymi czynnikami decydującymi o przydatności do wioślarstwa są

4 cechy somatyczne (wysokość ciała, długość kończyny górnej i dolnej), wytrzymałość, siła oraz wydolność tlenowa. Dlatego już na etapie selekcji wstępnej te czynniki należy wziąć pod uwagę. Wybierając kandydatów do wioślarstwa opracowałem test uwzględniający cech somatyczne: wzrost, rozstaw poziomy ramion, długość kończyny dolnej oraz próby sprawnościowe: naskoki na ławeczkę, dociąganie sztangi w leżeniu przodem na ławeczce, bieg na dystansie 1000 m., ergometr 500 m. i bieg zwinnościowy. Na podstawie testu wyselekcjonowanej młodzieży złożona zostanie propozycja uprawiania wioślarstwa. Ze względu na duży potencjał Szkoły główną grupę stanowić będą uczniowie Gimnazjum nr 13 w Gorzowie Wlkp. Do tej grupy będą mogli dołączyć uczniowie innych szkół, którzy pomyślnie przejdą test. Treści kształcenia Klasa I etap ukierunkowany Wiadomości Zasady bezpieczeństwa podczas zajęć na wodzie, siłowni, sali gimnastycznej. Sprzęt wioślarski (rodzaje, budowa, konserwacja, zasady użytkowania). Podstawowa terminologia i komendy wioślarskie Wynoszenie i wnoszenie łodzi Kategorie wiekowe i konkurencje. Prawidłowe przygotowanie organizmu do wysiłku fizycznego (rozgrzewka). Higiena osobista Prawidłowy strój do ćwiczeń w różnych warunkach pogodowych. Umiejętności Trzymanie wioseł. Siedzenie na wózku, wsiadanie i wysiadanie z łodzi. Wiosłowanie częścią osady: - same ręce bez obracania piór, - ręce i tułów bez obracania piór, - z podjazdem, bez obracania piór, - z podjazdem, z obracaniem piór. Wiosłowanie naprzód, wstecz, slalomem, zawracanie, manewrowanie łodzią, hamowanie. Wiosłowanie z utrzymaniem równowagi w czasie podjazdu. Wiosłowanie w rytmie 1:3 1:2. Wiosłowanie na jedynce na wodzie stojącej. Wiosłowanie na ergometrze prawidłowo technicznie i rytmie 1:2. Rozwijanie sprawności ogólnej poprzez ćwiczenia kształtujące, gimnastyczne, akrobatyczne, tory przeszkód, gry sportowe, zajęcia lekkoatletyczne. Rozwijanie mocy poprzez zabawy skocznościowe, skoki przez przeszkody, wzwyż, w dal. Rozwijanie wytrzymałości poprzez, zaprawy terenowe, marszobiegi, trening ciągły i zmienny. Rozwijanie siły i wytrzymałości siłowej poprzez ćwiczenia i rzuty piłkami lekarskimi, ćwiczenia z współpartnerem, ćwiczenia z pokonywaniem ciężaru własnego ciała, trening obwodowy bez przyrządów. Rozwijanie gibkości poprzez ćwiczenia rozciągające.

5 Podstawowe umiejętności pływackie (skoki do wody, nurkowanie, wydech do wody, kraulowe ruch ramion i nóg w położeniu na grzbiecie i na piersiach, koordynacja pracy ramion i nóg). Narciarstwo biegowe (krok z odbicia, bezkrok, jednokrok, dwukrok) Klasa II etap ukierunkowany Wiadomości Zasady postępowania podczas regat (rozgrzewka, poruszanie się po torze, rozwiosłowanie po biegu). Bieżąca naprawa, konserwacja i przechowywanie sprzętu wioślarskiego. Zasady oddychania podczas wiosłowania. Wpływ aktywności ruchowej na organizm. Dostosowanie obciążeń do własnych możliwości. Zasady udzielania pierwszej pomocy. Racjonalne odżywianie jako niezbędny element prawidłowego funkcjonowania organizmu. Umiejętności Wiosłowanie z koordynacją pracy w zespole. Opanowanie tempa regatowego i techniki startu. Doskonalenie techniki przy wyższym tempie wiosłowania oraz podczas zawodów. Wiosłowanie ze zmianą tempa. Utrzymanie kierunku płynięcia łodzi w osadach bezsterowych. Rozwijanie sprawności ogólnej poprzez ćwiczenia kształtujące, gimnastyczne, akrobatyczne, tory przeszkód, gry sportowe, zajęcia lekkoatletyczne. Rozwijanie mocy poprzez zabawy skocznościowe, skoki przez przeszkody, wzwyż, w dal. Rozwijanie wytrzymałości poprzez trening ciągły, biegi przełajowe, atletykę terenową, zabawy biegowe. Rozwijanie siły i wytrzymałości siłowej poprzez ćwiczenia i rzuty piłkami lekarskimi, ćwiczenia z współpartnerem, trening obwodowy. Rozwijanie gibkości poprzez ćwiczenia rozciągające. Rozwijanie podstawowych umiejętności pływackich (koordynacja pracy ramion, nóg i oddychania w kraulu na grzbiecie i na piersiach) Narciarstwo biegowe (łączenie w cykle różnych kroków). Klasa III etap wstępnej specjalizacji Wiadomości Ustawianie sprzętu wioślarskiego. Historia wioślarstwa. Sylwetki sławnych wioślarzy. Posługiwanie się przyborami pomiarowymi (stoper, pulsometr, licznik do ergometru i łodzi itp.). Korzyści wynikające z uprawiania sportu. Idea i symbole olimpijskie. Poznanie znaków dróg wodnych.

6 Pogłębienie wiedzy i umiejętności dotyczących treningu sportowego Umiejętności Wiosłowanie z utrzymaniem równowagi i koordynacją pracy w zespole na różnych typach łodzi. Taktyczne rozgrywanie biegu. Doskonalenie techniki wiosłowania w różnych warunkach pogodowych. Rozwijanie wytrzymałości specjalnej. Rozwijanie sprawności ogólnej poprzez ćwiczenia kształtujące, gimnastyczne, akrobatyczne, tory przeszkód, gry sportowe, zajęcia lekkoatletyczne. Rozwijanie mocy poprzez zabawy skocznościowe, skoki przez przeszkody, wieloskoki Rozwijanie wytrzymałości poprzez marszobiegi, zabawy biegowe, atletykę terenową, trening ciągły, zmienny, interwałowy. Rozwijanie wytrzymałości siłowej poprzez ćwiczenia i rzuty piłkami lekarskimi, ćwiczenia ze współpartnerem, trening obwodowy Rozwijanie gibkości poprzez ćwiczenia rozciągające. Rozwijanie podstawowych umiejętności pływackich (koordynacja pracy ramion, nóg i oddychania w kraulu na grzbiecie i na piersiach, ruch ramion i nóg do stylu klasycznego). Narciarstwo biegowe (krok łyżwowy). Sposoby osiągania celów Zasady nauczania Zasada świadomości i aktywności uczeń zna cel swojej pracy, rozumie zadania które wykonuje, bierze aktywny udział w zajęciach. Zasada poglądowości realizowana jest przez pokaz i wyobrażenie danego ruchu. Zasada systematyczności polega na systematycznym wykonywaniu ćwiczeń, tak aby każde następne utrwalało i rozwijało stan wytrenowania. Zasada stopniowania trudności ćwiczenia złożone powinny być poprzedzone ćwiczeniami prostszymi. Zasada indywidualizacji materiał musi być dostosowany do poziomu rozwoju motorycznego, wydolności, płci i wieku. Zasada wszechstronności polega na prowadzeniu różnych form aktywności ruchowej. Zasada specjalizacji jest przeciwieństwem zasady wszechstronności i polega na stosowaniu specjalistycznych ćwiczeń i metod dla danej specjalizacji. Zasada trwałości zdobyte nawyki ruchowe muszą zostać doprowadzone do perfekcji. Metody nauczania Analityczna polega na dzieleniu danego ćwiczenia na prostsze elementy i nauczaniu ich osobno, a następnie łączeniu w całość. Syntetyczna polega na nauczaniu danego elementu w całości Kompleksowa czyli kombinowana z dominacją jednej z metod Formy nauczania Zabawowa polega na uatrakcyjnieniu zajęć podczas nauczania elementów techniki.

7 Zadaniowa polega na samodzielnym szukaniu rozwiązania danego zadania. Ścisła polega na ugruntowaniu i doskonaleniu wykonywanego ćwiczenia. Naśladowcza polega na próbie prawidłowego odtwarzania danego ruchu. Metody nauczania by Marek Kowalski Ciągła polega na ciągłym wykonywaniu wysiłku bez przerw wypoczynkowych w trakcie ćwiczenia Zmienna polega na ciągłym wykonywaniu wysiłku, podczas którego intensywność ulega zmianie Powtórzeniowa polega na wykonywaniu kilku lub kilkunastu ćwiczeń z maksymalną lub submaksymalną intensywnością, do kolejnego ćwiczenia przystępujemy po pełnym wypoczynku. Interwałowa polega na wykonywaniu kilku lub kilkunastu ćwiczeń z maksymalną lub submaksymalną intensywnością, do kolejnego ćwiczenia przystępujemy po niepełnym wypoczynku. Startowa realizowana jest podczas udziału w zawodach Pokaz. Opowiadanie. Dyskusja. Pogadanka. Metody przekazywania wiadomości Ewaluacja programu Realizacja programu przebiegać będzie w cyklu rocznym. Ocena realizacji programu będzie obejmowała umiejętności techniczne w zakresie wioślarstwa i pomiar sprawności ogólnej dokonywanej dwa razy w roku jesienią (X, XI) oraz wiosną (V, VI) poprzez zastosowanie następujących prób: Klasa I Naskoki na ławeczkę gimnastyczną (ilość powtórzeń w ciągu 2 min). Dociąganie sztangi w leżeniu przodem bez odstawiania (ilość powtórzeń w ciągu 2 min). Bieg na dystansie 1000 m. Ergometr 1500 m. Bieg zwinnościowy. Pływanie (pomiar czasu na dystansie 200 m). Klasa II i III Naskoki na ławeczkę gimnastyczną (ilość powtórzeń w ciągu 2 min). Dociąganie sztangi w leżeniu przodem z odstawianiem (7 min). Bieg na dystansie 3000 m. Ergometr 2000 m. Bieg zwinnościowy. Pływanie (pomiar czasu na dystansie 200 m).

8 W klasie II i III przy współpracy z Zakładem Fizjologii Zamiejscowego Wydziału KF zakładam przeprowadzenie badań wydolnościowych na ergometrze wioślarskim, które będą obejmowały pomiar wentylacji minutowej płuc (VE), pułapu tlenowego (VO 2max ), progu przemian beztlenowych i progowego pochłaniania tlenu. Analiza tych wyników posłuży do wyciągnięcia wniosków do dalszej pracy. Nieodzownym warunkiem oceny realizacji założeń programu jest także udział uczniów w zawodach wioślarskich na szczeblu międzywojewódzkim i krajowym. Piśmiennictwo Informator Szkoleniowy PZTW nr 1. Warszawa 1985 Informator Szkoleniowy PZTW nr 6. Warszawa 1987 Informator Szkoleniowy PZTW nr 7. Warszawa 1987 Janowski J.: Wioślarstwo? Ależ to proste! Polskie Wydawnictwo Sportowe, Warszawa Lipoński W.: Encyklopedia sportów świat. Oficyna Wydawnicza Atena, Poznań Maszczak T.: Metodyka wychowania fizycznego. AWF, Warszawa Ulatowski T. (red.): Teoria Sportu. Urząd Kultury Fizycznej i Turystyki, Warszawa 1992.