Male reproductive system Męski układ płciowy

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Male reproductive system Męski układ płciowy"

Transkrypt

1 Male reproductive system Męski układ płciowy

2 Produkcja, odżywianie i czasowe magazynowanie plemników Produkcja hormonów płciowych męskich androgenów Wprowadzenie zawiesiny nasienia do dróg rodnych żeńskich Jądra - miejsce powstawania plemników i wydzielania androgenów (T, DHT) Najądrze, nasieniowód, przewód wytryskowy i część cewki moczowej układ przewodów przeprowadzających nasienie Pęcherzyki nasienne, gruczoł krokowy, gruczoły opuszkowo-cewkowe dostarczają płyn i czynniki odżywcze dla utrzymania i odżywiania plemników (główna masa nasienia) Prącie, narząd zdolny do wzwodu, umożliwiający wprowadzenie go do pochwy podczas aktu płciowego Gruczoł krokowy Część sterczowa cewki moczowej Część błoniasta cewki moczowej Część jamista cewki Ciała jamiste Ciało gąbczaste Żołądź prącia Skóra Osłonka kurczliwa Osłonka pochwowa Błona biaława Pęcherz Kanaliki proste Kanaliki plemnikotwórcze Gruczoł opuszkowocewkowy Pęcherzyki nasienne Bańka nasieniowodu Nasieniowód Przewodziki odprowadzające Najądrze Sieć jądra

3 Błona naczyniowa Błona biaława Międzybłonek Osłonka pochwowa ścienna Powięź Błona kurczliwa Moszna Skóra ze skośnymi mieszkami włosowymi Komórki mięśniowe gładkie, tworzące warstwę mięśniową kurczliwą - skurcz powoduje marszczenie się skóry moszny Warstwa włókien kolagenowych (powięź Collesa) Pokład ścienny osłonki pochwowej, pokryty mezotelium Przestrzeń zawierająca wodnisty płyn Gruba torebka łącznotkankowa (błona biaława), pokryta mezotelium listek trzewny osłonki pochwowej Cienki pokład tkanki łącznej luźnej z powierzchownymi naczyniami krwionośnymi Jama moszny Pokład naczyniowy Błona biaława Kanalik plemnikotwórczy Osłonka pochwowa jądra

4 Kanaliki plemnikotwórcze (1 4 kanalików/płacik) Błona biaława Jądro Śródjądrze Tkanka interstycjalna (śródmiąższowa) komórki Leydiga komórki tuczne makrofagi (20%) naczynia krwionośne włosowate naczynia limfatyczne Tkanka śródmiąższowa

5 Kanalik plemnikotwórczy Komórka Sertoliego Komórki interstitium Naczynie krwionośne Kanalik kręty (nasienny) Nabłonek plemnikotwórczy Komórki Sertoliego (somatyczne komórki postmitotyczne) Komórki plemnikotwórcze (gametogeniczne) reprezentujące wszystkie etapy spermatogenezy Spermatydy Jądra komórek Sertoliego Spermatocyty Plemniki Jądra komórek Sertoliego Komórki mioidalne Naczynie krwionośne Komórki Leydiga Spermatogonia A d ciemne (spermatogonialne komórki macierzyste SSCs) Ap jasne B Spermatocyty I rzędu stadium preleptotenu leptotenu zygotenu pachytenu diplotenu Spermatocyty II rzędu Spermatydy

6 Ad ciemne Sper ma to go nie A jasne Spermatocyty I B Spermatocyty II Spermatogeneza Swoisty biologicznie i kontrolowany hormonalnie proces podziałów i transformacji, w którym z komórki macierzystej powstaje plemnik. Poszczególne etapy spermatogenezy przebiegają z regularnością, precyzyjnością i stabilnością. Spermatydy Plemniki Charakteryzuje się: stałym czasem trwania i niezmiennością tego czasu niezdolnością komórek zatrzymanych na jednym z etapów spermatogenezy do kontynuowania tego procesu Procesu spermatogenezy nie można przyspieszyć ani zwolnić, tylko zahamować. Hormonalnie można jedynie zwiększyć liczbę komórek plemnikotwórczych, kończących ten proces (np. hamowanie apoptozy). Spermatogeneza: spermatocytogeneza (1+2) i spermiogeneza (3) 1. Odnowa SSCs, proliferacja i różnicowanie spermatogoniów Odnowa /proliferacja komórek macierzystych podziały mitotyczne spermatogoniowów 2. Podziały mejotyczne spermatocytów Mejoza czyli podziały dojrzewania 3. Transformacja spermatyd w plemniki Spermiogeneza

7 Ad Ap B

8 Spermatogeneza Spermatocytogeneza Spermiogeneza

9 Faza Golgiego Spermiogeneza Kondensacja chromatyny jądra komórkowego spermatydy Wytworzenie akrosomu (m.in. akrozyna, hialuronidaza) Wytworzenie aparatu ruchowego plemnika Faza czapeczki Faza akrosomu Faza dojrzewania 6 postaci spermatyd: a b1 b2 c d1 d2 Spermiacja Złuszczanie komórek plemnikotwórczych

10

11 Cykl nabłonka plemnikotwórczego W nabłonku wyróżnić można określoną liczbę powtarzających się ugrupowań komórkowych. U człowieka wyróżniono 6 różnych powtarzających się ugrupowań komórek plemnikotwórczych, zwanych stadiami cyklu nabłonka plemnikotwórczego. Cykl nabłonka plemnikotwórczego - 14 dni Stadia cyklu nabłonka przechodzą jedno w następne, przy czym komórki każdego następnego stadium są bardziej zaawansowane w spermatogenezie. Wydajność spermatogenezy jest zawsze mniejsza od szacowanej Spermatogonia A - dzielą się w stadium IV Spermatogonia B dzielą się w stadium II Podziały mejotyczne stadium VI Spermiacja zawsze stadium II Zespół przemian w nabłonku, polegający na kolejnej wymianie wszystkich sześciu stadiów nosi nazwę cyklu nabłonka plemnikotwórczego. Spermatogeneza 4,6 cykli nabłonka plemnikotwórczego 74 dni

12 Układ stadiów cyklu wzdłuż kanalika Human VI Rat Segmentowy II IV Mozaikowy Stadia cyklu uporządkowane w sposób mozaikowy III

13 Komórki Sertoliego FSH-R Podporowa zaopatrzenie komórek germinalnych w składniki odżywcze Fagocytarna fagocytoza cytoplazmy resztkowej, powstałej w wyniku różnicowania spermatyd, fagocytoza resztek zdegradowanych komórek germinalnych, które nie ukończyły spermatogenezy Synteza białka wiążącego androgeny (ABP Androgen Binding Protein) Uwalnianie inhibiny Synteza testosteronu [T] (od stadium androstendionu) Uwalnianie dihydrotestosteronu [DHT] (T 5α-reduktaza DHT) Wytwarzanie licznych czynników lokalnego mechanizmu regulacji spermatogenezy na zasadzie parakrynnej, autokrynnej i jukstakrynnej Synteza w życiu płodowym MIS/AMH (Substancja Hamująca Przewody Müllera/Hormon Antymüllerowski)

14 Bariera krew-jądro Wyspecjalizowane połączenia pomiędzy komórkami Sertoliego Połączenia zamykające Połączenia zwierające Połączenia komunikacyjne (nexus) Błona graniczna kanalika Błona podstawna nabłonka Istota podstawowa Włókna kolagenowe Fibroblasty Miofibroblasty (komórki mioidalne, peritubularne) Ściana naczynia krwionośnego włosowatego

15 Połączenia między komórkami Sertoliego i plemnikotwórczymi Przedział przypodstawny połączenia desmosomo-podobne Przedział adluminalny Specjalizacje powierzchniowe ściśle łączą apozycyjnie komórki plemnikotwórcze z komórkami Sertoliego związanie danej generacji komórek gametogenicznych z tą samą komórką Sertoliego. Połączenia spermatyd z komórkami Sertoliego Połączenia kanalikowo-buławkowate zawierają enzymy lizosomalne. Złuszczanie komórek plemnikotwórczych

16 * Tkanka śródmiąższowa Tkanka łączna luźna, leżącą pomiędzy kanalikami plemnikotwórczymi i zawiera: Fibroblasty, makrofagi, komórki tuczne Kolagen i substancję podstawową Naczynia krwionośne i limfatyczne Grupy komórek gruczołu śródmiąższowego komórki Leydiga Gruczoł dokrewny jądra Komórki Leydiga Synteza testosteronu regulowana przez LH

17 Regulacja hormonalna spermatogenezy Głównym hormonem jest testosteron Ośrodek toniczny Komórki Leydiga LH-R

18 Produkcja androgenów 7 tydzień życia płodowego Proces dojrzewania płciowego efekt syntezy androgenów w jądrach i działanie na tkanki docelowe Zmiany ogólnoustrojowe: nagły, szybki wzrost dojrzewanie układu płciowego mutacja głosu przyrost masy mięśniowej zmiany rozmieszczenia tkanki tłuszczowej W okresie dojrzałości płciowej, androgeny wydzielane przez: jądro testosteron (T), dihydrotestosteron (DHT) warstwa siatkowata kory nadnercza androstendion, dehydroepiandrosteron (DHEA) siarczan dehydroepiandrosteronu (DHEAS) Receptory androgenowe (AR), zlokalizowane: najliczniej w stężeniu w mózgu w mięśniach szkieletowych, w układzie sercowo-naczyniowym w tkance kostnej, wątrobie, układzie immunologicznym w dużej ilości w skórze

19 Testosteron w życiu płodowym, rozwój narządów układu płciowego męskiego reguluje kształtowanie się drugorzędowych cech płciowych działa anabolicznie na syntezę białek utrzymuje prawidłowy przebieg spermatogenezy T 5α-reduktaza DHT (Dihydrotestosteron) T aromataza cytochromu P450 17β-estradiol Neurony

20 Drogi transportu plemników w kierunku najądrza Kanaliki proste Sieć jądra

21 Funkcje najądrza Środowisko wytwarzane przez komórki nabłonkowe, głównie w proksymalnych strefach najądrza powoduje, że plemniki uzyskują zdolność do ruchu i zapłodnienia komórki jajowej (najądrzowe dojrzewanie plemników), otaczanie płaszczem glikoproteinowym (maskowanie antygenów - kapacytacja); Środowisko wytwarzane w dystalnych odcinkach ogona najądrza utrzymuje żywotność plemników w czasie ich magazynowania, chroni je przed uszkodzeniem i hamuje lokalnie ich ruchliwość; Przez regularny skurcz ściany przewodu zapewnia transport plemników z jądra do miejsca ejakulacji.

22 Najądrze 75% Przewodziki odprowadzające Reabsorpcja płynu kanalikowego, zagęszczenie plemników Ogon najądrza Magazynowanie i utrzymywanie w żywotności Stereocilia Przewód najądrza, pojedynczy, silnie skręcony Nasieniowód Głowa najądrza Dojrzewanie plemników

23 Nasieniowód Jest prostym kanałem biegnącym pionowo w górę z tyłu najądrza w obrębie powózka nasiennego Ścianę nasieniowodu stanowią: Błona własna wysłana nabłonkiem wielorzędowym walcowatym ze stereociliami Gruba mięśniówka złożona z trzech pokładów: wewnętrznego i zewnętrznego o układzie podłużnym oraz środkowego o układzie okrężnym Błona własna wytwarza podłużne fałdy uwypuklone do światła światło gwiazdkowate

24 Główka Szyjka Wstawka Witka Odcinek końcowy Dojrzały plemnik

25 Parametry nasienia Normy WHO 2010 rok rok Objętość ejakulatu 1,5 ml (2,0 ml) Całkowita liczba plemników 39 mln (40 mln) Liczba plemników 15 mln/ml ejakulatu (20 mln/ml) Prawidłowa morfologia 4% (15%) Aspermia brak nasienia Azoospermia brak plemników Hypospermia mała objętość nasienia Oligozoospermia obniżona liczba plemników Astenozoospermia obniżona ruchliwość plemników Nieprawidłowości Teratozoospermia - zwiększona liczba plemników z defektami morfologicznymi I stopnia liczba względna plemników nieprawidłowych mieści się w przedziale 20-40% II stopnia liczba względna plemników nieprawidłowych mieści się w przedziale 40-60% III stopnia liczba względna plemników nieprawidłowych wynosi powyżej 60%

Male reproductive system Męski układ płciowy

Male reproductive system Męski układ płciowy Male reproductive system Męski układ płciowy Produkcja, odżywianie i czasowe magazynowanie plemników Wprowadzenie zawiesiny nasienia do dróg rodnych żeńskich Produkcja hormonów płciowych męskich androgenów

Bardziej szczegółowo

Pęcherz. Pęcherzyki nasienne. Gruczoł krokowy Część sterczowa cewki moczowej Część błoniasta cewki moczowej. Bańka nasieniowodu

Pęcherz. Pęcherzyki nasienne. Gruczoł krokowy Część sterczowa cewki moczowej Część błoniasta cewki moczowej. Bańka nasieniowodu Męski układ płciowy Produkcja, odżywianie i czasowe magazynowanie plemników Wprowadzenie zawiesiny nasienia do dróg rodnych żeńskich Produkcja hormonów płciowych męskich androgenów Jądra, miejsce powstawania

Bardziej szczegółowo

Oś promienia rdzenia stanowi kanalik (cewka) zbiorczy ( oraz fragmenty kanalików I i II rzędu.

Oś promienia rdzenia stanowi kanalik (cewka) zbiorczy ( oraz fragmenty kanalików I i II rzędu. UKŁAD MOCZOWY UKŁAD MOCZOWY Funkcje: Produkcja moczu pierwotnego i moczu ostatecznego - filtracja osocza krwi Oczyszczanie krwi ze związków zawierających azot i zbędnych produktów metabolizmu (filtracja

Bardziej szczegółowo

Narządy płciowe Gruczoły płciowe Drogi przewodzące komórki płciowe Narządy płciowe zewnętrzne

Narządy płciowe Gruczoły płciowe Drogi przewodzące komórki płciowe Narządy płciowe zewnętrzne Narządy płciowe Gruczoły płciowe Drogi przewodzące komórki płciowe Narządy płciowe zewnętrzne Męskie narządy płciowe prącie: moszna Zewnętrzne narządy płciowe: Wewnętrzne narządy płciowe : jądra męski

Bardziej szczegółowo

UKŁAD ROZRODCZY MĘSKI. Jądro i najądrze. Kanalik nasienny

UKŁAD ROZRODCZY MĘSKI. Jądro i najądrze. Kanalik nasienny Jądro i najądrze UKŁAD ROZRODCZY nasieniowód głowa najądrza przewodziki wyprowadzające MĘSKI trzon najądrza kanalik nasienny przegroda łącznotkankowa śródjądrze biaława sieć jądra błona surowicza ogon

Bardziej szczegółowo

Układ rozrodczy. Jądro nasieniowód najądrze. Tkanka łączna tworzy torebkę i przegrody dzielące miąższ na zraziki. Kanalik nasienny

Układ rozrodczy. Jądro nasieniowód najądrze. Tkanka łączna tworzy torebkę i przegrody dzielące miąższ na zraziki. Kanalik nasienny Jądro nasieniowód najądrze Układ rozrodczy Tkanka łączna tworzy torebkę i przegrody dzielące miąższ na zraziki Kanalik nasienny Zrazik jądra: kanaliki nasienne tkanka łączna śródmiąższowa zawierająca:

Bardziej szczegółowo

Układ rozrodczy męski. Bogusław Nedoszytko

Układ rozrodczy męski. Bogusław Nedoszytko Układ rozrodczy męski Bogusław Nedoszytko Układ rozrodczy męski - funkcje Wytwarzanie, odŝywianie i czasowe przechowywanie gamet męskich (plemników) Wprowadzenie zawiesiny plemników (nasienia) do układu

Bardziej szczegółowo

UK AD P CIOWY M SKI J DRO. Układ płciowy męski tworzą: jądra z najądrzami, nasieniowody, gruczoły dodatkowe i prącie.

UK AD P CIOWY M SKI J DRO. Układ płciowy męski tworzą: jądra z najądrzami, nasieniowody, gruczoły dodatkowe i prącie. 18 UK AD P CIOWY M SKI Układ płciowy męski tworzą: jądra z najądrzami, nasieniowody, gruczoły dodatkowe i prącie. 18.1. J DRO Jądra (testis) mają dwie zasadnicze funkcje: reprodukcyjną tworzenie plemników

Bardziej szczegółowo

Układ rozrodczy samca

Układ rozrodczy samca Układ rozrodczy samca ESPZiWP Układ rozrodczy samca dwa jądra drogi wyprowadzające ( najądrza i nasieniowody wraz z przewodem moczopłciowym wtórnym) prącie wraz napletkiem gruczoł krokowy (prostata) 1

Bardziej szczegółowo

GAMETOGENEZA. Spermatogeneza

GAMETOGENEZA. Spermatogeneza GAMETOGENEZA Gametogenezą (z grec. gamete żona; gametes mąż) nazywamy proces powstawania oraz rozwoju specjalnej populacji komórek, które określamy gametami lub komórkami rozrodczymi. Spermatogeneza Pierwotne

Bardziej szczegółowo

Oś podwzgórze przysadka gonada

Oś podwzgórze przysadka gonada Oś podwzgórze przysadka gonada podwzgórze gonadoliberyna (GnRH) dekapeptyd wydzielany pulsacyjnie co 90-120 min przysadka gonadotropiny: FSH, LH glikoproteiny zbudowane z dwóch podjednostek: i FSH h. folikulotropowy

Bardziej szczegółowo

UKŁAD ROZRODCZY MĘSKI

UKŁAD ROZRODCZY MĘSKI Gonady Jądro UKŁAD ROZRODCZY MĘSKI produkują gamety produkują hormony płciowe Kanalik nasienny Zrazik jądra: kanaliki nasienne tkanka łączna śródmiąŝszowa zawierająca: naczynia krwionośne, włókna nerwowe,

Bardziej szczegółowo

Gonocyty komórki prapłciowe

Gonocyty komórki prapłciowe GAMETOGENEZA Gametogeneza Gametogeneza (z grec. gamete żona, gametes mąż) Proces powstawania oraz rozwoju specjalnej populacji komórek, które nazywa się gametami lub komórkami rozrodczymi. Mejoza i różnicowanie

Bardziej szczegółowo

Tkanka nabłonkowa. Gruczoły i ich podział

Tkanka nabłonkowa. Gruczoły i ich podział Tkanka nabłonkowa Gruczoły i ich podział Tkanka nabłonkowa 4 główne typy nabłonka: 1. Pokrywający 2. Wchłaniający = resorbcyjny 3. Gruczołowy egzo-, endokrynny 4. Wyspecjalizowany czuciowy, rozrodczy Brak

Bardziej szczegółowo

Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego

Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego Zdolność do rozmnażania się jest jedną z właściwości odróżniających materię ożywioną od nieożywionej. Im prymitywniejsze zwierzę,

Bardziej szczegółowo

Embriologia I. Rozwój męskiego i żeńskiego układu płciowego Zapłodnienie

Embriologia I. Rozwój męskiego i żeńskiego układu płciowego Zapłodnienie Embriologia I Rozwój męskiego i żeńskiego układu płciowego Zapłodnienie Rozwój układu moczowego Mezoderma pośrednia Nerka ostateczna Przednercze zanika Przewody przednercza, przyśródnerczowe (Przewody

Bardziej szczegółowo

Kanaliki nerkowe. Ciałko nerkowe kłębuszek nerkowy (pętle naczyń włosowatych, pomiędzy nimi kom. mezangialne) torebka Bowmana. blaszka zewnętrzna

Kanaliki nerkowe. Ciałko nerkowe kłębuszek nerkowy (pętle naczyń włosowatych, pomiędzy nimi kom. mezangialne) torebka Bowmana. blaszka zewnętrzna Ogólna budowa nerki UKŁAD MOCZOWY kora - labirynt - promienie rdzenne rdzeń - zewnętrzny (podzielony na pas zewn. i wewn.) - wewnętrzny Nerka zbudowana jest z gęsto ułożonych nabłonkowych, rurek - kanalików

Bardziej szczegółowo

kora - labirynt - promienie rdzenne rdzeń - zewnętrzny - wewnętrzny kielichy: - mniejsze - większe miedniczka

kora - labirynt - promienie rdzenne rdzeń - zewnętrzny - wewnętrzny kielichy: - mniejsze - większe miedniczka Ogólna budowa nerki UKŁAD WYDALNICZY kora - labirynt - promienie rdzenne rdzeń - zewnętrzny - wewnętrzny kielichy: - mniejsze - większe miedniczka Nerka zbudowana jest z gęsto ułożonych nabłonkowych, rurek

Bardziej szczegółowo

kora - labirynt - promienie rdzenne rdzeń - zewnętrzny - wewnętrzny kielichy: - mniejsze - większe miedniczka

kora - labirynt - promienie rdzenne rdzeń - zewnętrzny - wewnętrzny kielichy: - mniejsze - większe miedniczka Ogólna budowa nerki UKŁAD MOCZOWY kora - labirynt - promienie rdzenne rdzeń - zewnętrzny - wewnętrzny kielichy: - mniejsze - większe miedniczka Nerka zbudowana jest z gęsto ułożonych nabłonkowych, rurek

Bardziej szczegółowo

MEDYCYNA ROZRODU Z SEKSUOLOGIĄ RÓŻNICOWANIE PŁCIOWE

MEDYCYNA ROZRODU Z SEKSUOLOGIĄ RÓŻNICOWANIE PŁCIOWE MEDYCYNA ROZRODU Z SEKSUOLOGIĄ RÓŻNICOWANIE PŁCIOWE Różnicowaniem płciowym nazywamy procesy zachodzące w okresie płodowym, które na podstawie płci genetycznej doprowadzają do powstania różnic w budowie

Bardziej szczegółowo

Układ moczowo -płciowy

Układ moczowo -płciowy Układ moczowo -płciowy Układ moczowy Wydala z ustroju zbędne produkty przemiany materii, utrzymuje równowagę wodną i elektrolitową środowiska wewnętrznego organizmu. Nerka: - narząd parzysty, położony

Bardziej szczegółowo

Układ moczowo - płciowy

Układ moczowo - płciowy Układ moczowo - płciowy Układ moczowy Wydala z ustroju zbędne produkty przemiany materii, utrzymuje równowagę wodną i elektrolitową środowiska wewnętrznego organizmu. Nerka: - narząd parzysty, połoŝony

Bardziej szczegółowo

Temat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych.

Temat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych. Temat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych. 1. Czym jest tkanka? To zespół komórek o podobnej budowie, które wypełniają w organizmie określone funkcje. Tkanki tworzą różne narządy, a te układy narządów.

Bardziej szczegółowo

RozmnaŜanie się i rozwój człowieka

RozmnaŜanie się i rozwój człowieka RozmnaŜanie się i rozwój człowieka 1. Zaznacz definicję rozwoju osobniczego. A. Proces prowadzący do uzyskania przez organizm energii. B. Usuwanie z organizmu zbędnych produktów przemiany materii. C. Zmiany

Bardziej szczegółowo

TKANKA NAB ONKOWA PODZIA NAB ONK W STRUKTURY POWIERZCHNIOWE NAB ONK W

TKANKA NAB ONKOWA PODZIA NAB ONK W STRUKTURY POWIERZCHNIOWE NAB ONK W TKANKA NAB ONKOWA 4 W wyniku procesu różnicowania, głównie w okresie płodowym dochodzi do wyodrębnienia się w organizmie człowieka populacji komórek różniących się zarówno strukturą jak i funkcją. Zasadnicze

Bardziej szczegółowo

ANATOMIA FUNKCJONALNA

ANATOMIA FUNKCJONALNA BOGUSŁAW MARECKI ANATOMIA FUNKCJONALNA TOM II UKŁADY: naczyniowy, oddechowy, trawienny, moczowy, płciowy, nerwowy, wewnątrzwydzielniczy, narządów zmysłów, powłoka wspólna Akademia Wychowania Fizycznego

Bardziej szczegółowo

NARZĄD WZROKU

NARZĄD WZROKU NARZĄD WZROKU Oko można porównać do kamery cyfrowej, wyposażonej w: system soczewek (rogówka, soczewka, ciało szkliste) automatyczną regulację ostrości obrazu (akomodacja) automatyczną regulację przesłony

Bardziej szczegółowo

FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA

FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin, Jonathan Stamford, David White FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin Jonathan Stamford David White Przekład zbiorowy pod redakcją Joanny Gromadzkiej-Ostrowskiej

Bardziej szczegółowo

Diagnostyka przyczyn niepłodności męskiej, badanie nasienia oraz interpretacja wyników.

Diagnostyka przyczyn niepłodności męskiej, badanie nasienia oraz interpretacja wyników. Diagnostyka przyczyn niepłodności męskiej, badanie nasienia oraz interpretacja wyników. Wywiad i badanie przedmiotowe Historia niepłodności: -czas trwania, wiek małżonków -Wywiad rodzinny -wywiad osobisty:

Bardziej szczegółowo

Podział tkanki mięśniowej w zależności od budowy i lokalizacji w organizmie

Podział tkanki mięśniowej w zależności od budowy i lokalizacji w organizmie Tkanka mięśniowa Podział tkanki mięśniowej w zależności od budowy i lokalizacji w organizmie Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana poprzecznie prążkowana serca gładka Tkanka mięśniowa Podstawową własnością

Bardziej szczegółowo

ŁOŻYSKO I GRUCZOŁ MLEKOWY

ŁOŻYSKO I GRUCZOŁ MLEKOWY Łożysko miejsce kontaktu tkanek płodu i matki oraz wymiany gazów i substancji pomiędzy krwią matki i płodu ŁOŻYSKO I GRUCZOŁ MLEKOWY W celu zwiększenia powierzchni tej wymiany część płodowa łożyska (kosmówka)

Bardziej szczegółowo

KARTA PRZEDMIOTU BIOMEDYCZNE ASPEKTY ANDROLOGII. 1. Nazwa przedmiotu. 2. Numer kodowy PHY06e. 3. Język, w którym prowadzone są zajęcia polski

KARTA PRZEDMIOTU BIOMEDYCZNE ASPEKTY ANDROLOGII. 1. Nazwa przedmiotu. 2. Numer kodowy PHY06e. 3. Język, w którym prowadzone są zajęcia polski Projekt OPERACJA SUKCES unikatowy model kształcenia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Medycznego w Łodzi odpowiedzią na potrzeby gospodarki opartej na wiedzy współfinansowany ze środków Europejskiego

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii. CZĘŚĆ DRUGA Podstawy anatomii i fizjologii człowieka. Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13

SPIS TREŚCI. CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii. CZĘŚĆ DRUGA Podstawy anatomii i fizjologii człowieka. Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13 SPIS TREŚCI Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13 CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii I. TKANKI CZŁOWIEKA (dr Joanna Kaźmierczak) 17 1. Tkanka nabłonkowa 17 1.1. Nabłonek pokrywający 18 1.2. Nabłonek gruczołowy

Bardziej szczegółowo

Układ wewnątrzwydzielniczy

Układ wewnątrzwydzielniczy Układ wewnątrzwydzielniczy 1. Gruczoły dokrewne właściwe: przysadka mózgowa, szyszynka, gruczoł tarczowy, gruczoły przytarczyczne, nadnercza 2. Gruczoły dokrewne mieszane: trzustka, jajniki, jądra 3. Inne

Bardziej szczegółowo

Układ oddechowy Bogusław Nedoszytko. WSZPIZU Wydział w Gdyni

Układ oddechowy Bogusław Nedoszytko. WSZPIZU Wydział w Gdyni Układ oddechowy Bogusław Nedoszytko WSZPIZU Wydział w Gdyni http://www.nedo.amg.gda.pl www.nedo.amg.gda.pl/wszpziu/ Układ oddechowy Funkcje Wymiana gazowa - doprowadzenie do organizmu tlenu i odprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Molekuły Miłości. Borys Palka Katarzyna Pyzik. www.agh.edu.pl

Molekuły Miłości. Borys Palka Katarzyna Pyzik. www.agh.edu.pl Molekuły Miłości Borys Palka Katarzyna Pyzik www.agh.edu.pl Zakochanie Przyczyną Hormonalnych Zmian Grupa zakochanych, 24 osoby (12 mężczyzn, 12 kobiet ) Grupa kontrolna, 24 osoby (12 mężczyzn, 12 kobiet)

Bardziej szczegółowo

REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW

REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW Regulacja nerwowa wpływ układu wegetatywnego na czynność endokrynną gruczołów wydzielania dokrewnego wytwarzanie i uwalnianie hormonów z zakończeń neuronów np.wazopresyny

Bardziej szczegółowo

V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY

V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY Zadanie 1. Na rysunku przedstawiającym budowę neuronu zaznacz elementy wymienione poniżej, wpisując odpowiednie symbole literowe. Następnie wskaż za pomocą strzałek kierunek

Bardziej szczegółowo

5. Powstawanie dwulistkowej tarczki zarodkowej. Drugi tydzień rozwoju 107 Zaburzenia w rozwoju w pierwszych dwóch tygodniach...

5. Powstawanie dwulistkowej tarczki zarodkowej. Drugi tydzień rozwoju 107 Zaburzenia w rozwoju w pierwszych dwóch tygodniach... SPIS TREŚCI CZĘŚĆ OGÓLNA 1. Zarys historii embriologii................ 16 2. Układ rozrodczy................... 26 Układ rozrodczy męski.................. 26 Narządy rozrodcze wewnętrzne...............

Bardziej szczegółowo

Histologia i embriologia

Histologia i embriologia Histologia i embriologia 1. Tematy wykładów łącznie 35 godzin (11 wykładów 3-godzinnych i 1 wykład 2-godzinny) Lp. Tytuł wykładu 1 Tkanki definicja i klasyfikacja. Tkanka nabłonkowa - 3 godz. 2 Definicja

Bardziej szczegółowo

Skóra. - jest dużym i rozległym narządem, osiąga powierzchnię około 2 m 2. - u dorosłego człowieka waży 4-5 kg, co stanowi 6% masy ciała

Skóra. - jest dużym i rozległym narządem, osiąga powierzchnię około 2 m 2. - u dorosłego człowieka waży 4-5 kg, co stanowi 6% masy ciała Skóra - jest dużym i rozległym narządem, osiąga powierzchnię około 2 m 2 - u dorosłego człowieka waży 4-5 kg, co stanowi 6% masy ciała - grubość skóry jest zmienna i w zależności od okolicy ciała wynosi

Bardziej szczegółowo

Układ rozrodczy żeński

Układ rozrodczy żeński Układ rozrodczy żeński MACICA Trzon Dno JAJOWÓD Strzępki jajowodu (cz. 1) JAJNIK Szyjka POCHWA zawiązkowe nabłonek powierzchniowy i osłonka biaława Jajnik wzrastający - nabłonek powierzchniowy: jednowarstwowy

Bardziej szczegółowo

wewnętrzne, jajorodne, jajożyworodne, owodniowce).

wewnętrzne, jajorodne, jajożyworodne, owodniowce). 1. Rozmnażanie organizmów eukariotycznych. 2. Sposoby rozmnażania roślin (płciowe i bezpłciowe). 3. Różnorodność sposobów rozmnażania u zwierząt (zapłodnienie zewnętrzne, wewnętrzne, jajorodne, jajożyworodne,

Bardziej szczegółowo

Układ rozrodczy żeński

Układ rozrodczy żeński Układ rozrodczy żeński (cz. 1) zawiązkowe powierzchniowy i osłonka biaława Jajnik wzrastający - powierzchniowy: jednowarstwowy sześcienny (pochodna międzybłonka) - osłonka biaława (tk. łączna zbita) -

Bardziej szczegółowo

DLA PLACÓWKI EDUKACJI USTAWICZNEJ EFIB mgr Weronika Szaj, wszelkie prawa zastrzeżone

DLA PLACÓWKI EDUKACJI USTAWICZNEJ EFIB mgr Weronika Szaj, wszelkie prawa zastrzeżone Układ pokarmowy przewód pokarmowy wątroba trzustka DLA PLACÓWKI EDUKACJI USTAWICZNEJ EFIB Przewód pokarmowy: ściany: błona śluzowa nabłonek wielowarstwowy płaski jama ustna, gardło, przełyk nabłonek jednowarstwowy

Bardziej szczegółowo

Tkanka nabłonkowa. (budowa)

Tkanka nabłonkowa. (budowa) Tkanka nabłonkowa (budowa) Komórki tkanki nabłonkowej tworzą zwarte warstwy, zwane nabłonkami. Są układem ściśle upakowanych komórek tworzących błony. 1) główną masę tkanki stanowią komórki. 2) istota

Bardziej szczegółowo

Układ dokrewny. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną.

Układ dokrewny. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną. Układ dokrewny (hormonalny, wewnątrzwydzielniczy, endokrynny) układ narządów u zwierząt składający się z gruczołów dokrewnych i pojedynczych komórek tkanek; pełni funkcję regulacyjną. Hormony zwierzęce

Bardziej szczegółowo

Tkanka nabłonkowa HISTOLOGIA OGÓLNA (TKANKI)

Tkanka nabłonkowa HISTOLOGIA OGÓLNA (TKANKI) HISTOLOGIA OGÓLNA (TKANKI) Elementy składowe tkanki: komórki (o podobnym pochodzeniu, zbliŝonej strukturze i funkcji) substancja międzykomórkowa (produkowana przez komórki) Główne rodzaje tkanek zwierzęcych:

Bardziej szczegółowo

2. Plan wynikowy klasa druga

2. Plan wynikowy klasa druga Plan wynikowy klasa druga budowa i funkcjonowanie ciała człowieka ział programu Materiał kształcenia L.g. Wymagania podstawowe Uczeń: Kat. Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Kat. Pozycja systematyczna 3

Bardziej szczegółowo

Układ rozrodczy żeński

Układ rozrodczy żeński Układ rozrodczy żeński (cz. 1) MACICA Trzon Dno JAJOWÓD JAJNIK Strzępki jajowodu Szyjka POCHWA Jajnik - nabłonek powierzchniowy: jednowarstwowy sześcienny (pochodna międzybłonka) - osłonka biaława (tk.

Bardziej szczegółowo

Tkanka mięśniowa. pobudliwość kurczliwość

Tkanka mięśniowa. pobudliwość kurczliwość Aparat kurczliwy: miofilamenty cienkie ( i białka pomocnicze) miofilamenty grube (miozyna 2) Tkanka mięśniowa troponina tropomiozyna troponina lub kaldesmon i kalponina łańcuchy lekkie miozyna 2 pobudliwość

Bardziej szczegółowo

Biologia. Klasa VII. Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku

Biologia. Klasa VII. Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku Biologia 2017 Klasa VII Dział I : HIERARCHICZNA BUDOWA ORGANIZMU CZŁOWIEKA, SKÓRA, UKŁAD RUCHU 1. Organizm człowieka jako zintegrowana całość 2. Budowa i funkcje skóry 3. Choroby skóry oraz zasady ich

Bardziej szczegółowo

Profil metaboliczny róŝnych organów ciała

Profil metaboliczny róŝnych organów ciała Profil metaboliczny róŝnych organów ciała Uwaga: tkanka tłuszczowa (adipose tissue) NIE wykorzystuje glicerolu do biosyntezy triacylogliceroli Endo-, para-, i autokrynna droga przekazu informacji biologicznej.

Bardziej szczegółowo

Układ rozrodczy żeński

Układ rozrodczy żeński Układ rozrodczy żeński (cz. 1) MACICA Trzon Dno JAJOWÓD JAJNIK Strzępki jajowodu Szyjka POCHWA Jajnik - nabłonek powierzchniowy: jednowarstwowy sześcienny (pochodna międzybłonka) - osłonka biaława (tk.

Bardziej szczegółowo

Sylabus z modułu. [14] Histologia. Nabycie przez studenta umiejętności rozróżniania tkanek w preparatach mikroskopowych.

Sylabus z modułu. [14] Histologia. Nabycie przez studenta umiejętności rozróżniania tkanek w preparatach mikroskopowych. Sylabus z modułu [14] Histologia 1. Ogólne informacje o module Nazwa modułu HISTOLOGIA Kod modułu 14 Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr Status

Bardziej szczegółowo

Układ nerwowy. Centralny układ nerwowy Mózg Rdzeń kręgowy Obwodowy układ nerwowy Nerwy Zwoje Zakończenia nerwowe

Układ nerwowy. Centralny układ nerwowy Mózg Rdzeń kręgowy Obwodowy układ nerwowy Nerwy Zwoje Zakończenia nerwowe Układ nerwowy Centralny układ nerwowy Mózg Rdzeń kręgowy Obwodowy układ nerwowy Nerwy Zwoje Zakończenia nerwowe Tkanka nerwowa Komórki nerwowe NEURONY Komórki glejowe Typy neuronów Czuciowe (afferentne)

Bardziej szczegółowo

KARTA ODPOWIEDZI - KONKURS BIOLOGICZNY ETAP SZKOLNY

KARTA ODPOWIEDZI - KONKURS BIOLOGICZNY ETAP SZKOLNY nr zad. max ilość punktów 1. 3 2. 5 KARTA ODPOWIEDZI - KONKURS BIOLOGICZNY ETAP SZKOLNY prawidłowe odpowiedzi punktacja uwagi A. Królestwo: bakterie B. Brak jadra komórkowego / obecność substancji jądrowej

Bardziej szczegółowo

kora - zewnętrzny (podzielony na pas zewn. i wewn.) - wewnętrzny kolumna promien. rdzenne kielichy mniejsze Kanaliki nerkowe

kora - zewnętrzny (podzielony na pas zewn. i wewn.) - wewnętrzny kolumna promien. rdzenne kielichy mniejsze Kanaliki nerkowe UKŁAD Ogólna budowa nerki - labirynt - promienie rdzenne - zewnętrzny (podzielony na pas zewn. i wewn.) - wewnętrzny zatoka MOCZOWY kolumna piramida promien. rdzenne kielichy mniejsze wewn. kielichy większe

Bardziej szczegółowo

Katedra Andrologii i Endokrynologii Płodności. Dr n. med. Katarzyna Marchlewska

Katedra Andrologii i Endokrynologii Płodności. Dr n. med. Katarzyna Marchlewska Katedra Andrologii i Endokrynologii Płodności Dr n. med. Katarzyna Marchlewska Nasienie plemniki płyn nasienny (plazma nasienia) - wydzielina pęcherzyków nasiennych (60-70%) - wydzielina prostaty (ok.

Bardziej szczegółowo

UKŁAD MOCZOWY (UKŁAD WYDALNICZY) CZŁOWIEKA. Andrzej Czubaj, Nadzieja Drela,

UKŁAD MOCZOWY (UKŁAD WYDALNICZY) CZŁOWIEKA. Andrzej Czubaj, Nadzieja Drela, UKŁAD MOCZOWY (UKŁAD WYDALNICZY) CZŁOWIEKA Andrzej Czubaj, czubaj@biol.uw.edu.pl Nadzieja Drela, ndrela@biol.uw.edu.pl WSPÓŁDZIAŁANIE NARZĄDÓW W OSMOREGULACJI I WYDALANIU FUNKCJA UKŁADU MOCZOWEGO Utrzymanie

Bardziej szczegółowo

Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy.

Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy. Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy. Wydalanie pozbywanie się z organizmu zbędnych produktów przemiany

Bardziej szczegółowo

Podstawy anatomii, wykłady

Podstawy anatomii, wykłady Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Nauk Przyrodniczych Zakład: Anatomii i Antropologii Podstawy anatomii, wykłady Osoby prowadzące przedmiot: Barbara Duda, prof. nadzw. dr hab.,

Bardziej szczegółowo

kora - zewnętrzny (podzielony na pas zewn. i wewn.) - wewnętrzny kolumna promien. rdzenne kielichy mniejsze Kanaliki nerkowe

kora - zewnętrzny (podzielony na pas zewn. i wewn.) - wewnętrzny kolumna promien. rdzenne kielichy mniejsze Kanaliki nerkowe UKŁAD Ogólna budowa nerki - labirynt - promienie rdzenne - zewnętrzny (podzielony na pas zewn. i wewn.) - wewnętrzny zatoka MOCZOWY kolumna piramida promien. rdzenne kielichy mniejsze wewn. kielichy większe

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia wymagane na egzaminie z przedmiotu Histologia i embriologia

Zagadnienia wymagane na egzaminie z przedmiotu Histologia i embriologia Zagadnienia wymagane na egzaminie z przedmiotu Histologia i embriologia HISTOLOGIA OGÓLNA 1. Budowa, występowanie i funkcja blaszki i błony podstawnej 2. Zróżnicowanie wierzchołkowe komórek nabłonkowych

Bardziej szczegółowo

Ocena nasienia według standardów WHO

Ocena nasienia według standardów WHO Ocena nasienia według standardów WHO Ricardo Faundez Zakład Rozrodu Zwierząt, Andrologii i Biotechnologii Rozrodu Laboratorium Biotechnologii WCB Katedra Chorób Dużych Zwierząt z Kliniką, Wydziału Medycyny

Bardziej szczegółowo

Zadania maturalne z biologii - 9

Zadania maturalne z biologii - 9 Koło Biologiczne Liceum Ogólnokształcące nr II w Gliwicach 2015-2016 Zadania maturalne z biologii - 9 Zadania: Zad.1 (Agnieszka Koźlik, Katarzyna Nosek kl. 3D) Podziały mitotyczne to główny typ rozmnażania

Bardziej szczegółowo

UKŁAD RUCHU (UKŁAD KOSTNY, UKŁAD MIĘŚNIOWY)

UKŁAD RUCHU (UKŁAD KOSTNY, UKŁAD MIĘŚNIOWY) Zadanie 1. (2 pkt). Na rysunku przedstawiono szkielet kończyny dolnej (wraz z częścią kości miednicznej) i kość krzyżową człowieka. a) Uzupełnij opis rysunku ( ) o nazwy wskazanych kości. b) Wybierz z

Bardziej szczegółowo

Biotechnologia Poziom kształcenia: Studia I stopnia Semestr I Profil kształcenia:

Biotechnologia Poziom kształcenia: Studia I stopnia Semestr I Profil kształcenia: Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Wydział Ogólnomedyczny Nazwa kierunku: Biotechnologia Poziom kształcenia: Studia I stopnia Semestr I Profil kształcenia: praktyczny

Bardziej szczegółowo

Tkanka mięśniowa. pobudliwość kurczliwość

Tkanka mięśniowa. pobudliwość kurczliwość Aparat kurczliwy: miofilamenty cienkie ( i białka pomocnicze) miofilamenty grube (miozyna 2) Tkanka mięśniowa troponina tropomiozyna troponina lub kaldesmon i kalponina łańcuchy lekkie miozyna 2 pobudliwość

Bardziej szczegółowo

Ruch i mięśnie. dr Magdalena Markowska

Ruch i mięśnie. dr Magdalena Markowska Ruch i mięśnie dr Magdalena Markowska Zjawisko ruchu Przykład współpracy wielu układów Szkielet Szkielet wewnętrzny: szkielet znajdujący się wewnątrz ciała, otoczony innymi tkankami. U kręgowców składa

Bardziej szczegółowo

TKANKA ŁĄCZNA. Komórki. Włókna. Substancja podstawowa. Substancja międzykomórkowa

TKANKA ŁĄCZNA. Komórki. Włókna. Substancja podstawowa. Substancja międzykomórkowa Funkcje tkanki łącznej: TKANKA ŁĄCZNA łączy, utrzymuje i podpiera inne tkanki pośredniczy w rozprowadzaniu tlenu, substancji odŝywczych i biologicznie czynnych w organizmie odpowiada za większość procesów

Bardziej szczegółowo

Tkanka mięśniowa. pobudliwość kurczliwość

Tkanka mięśniowa. pobudliwość kurczliwość Tkanka mięśniowa troponina tropomiozyna Aparat kurczliwy: miofilamenty cienkie ( i białka pomocnicze) miofilamenty grube (miozyna 2) białka pomocnicze łańcuchy lekkie miozyna 2 miozyna 2 pobudliwość kurczliwość

Bardziej szczegółowo

ZAKRES WIEDZY WYMAGANEJ PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ:

ZAKRES WIEDZY WYMAGANEJ PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ: UKŁAD NERWOWY Budowa komórki nerwowej. Pojęcia: pobudliwość, potencjał spoczynkowy, czynnościowy. Budowa synapsy. Rodzaje łuków odruchowych. 1. Pobudliwość pojęcie, komórki pobudliwe, zjawisko pobudliwości

Bardziej szczegółowo

antyplemnikowych Test MAR (Mixed Antiglobulin Reaction) mniej niż 50% plemników opłaszczonych przeciwciałami

antyplemnikowych Test MAR (Mixed Antiglobulin Reaction) mniej niż 50% plemników opłaszczonych przeciwciałami Niepłodność męska a podstawowe badanie nasienia Nieodłącznym elementem minimum badania diagnostycznego niepłodności danej pary, obok wywiadu dotyczącego m.in. czynnika żeńskiego, badania przedmiotowego,

Bardziej szczegółowo

Gruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony. anatomia i fizjologia człowieka

Gruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony. anatomia i fizjologia człowieka Gruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony Gruczoły dokrewne człowieka PRZYSADKA mózgowa Przysadka mózgowa jest gruczołem wielkości ziarna grochu

Bardziej szczegółowo

Jakie są objawy zespołu policystycznych jajników?

Jakie są objawy zespołu policystycznych jajników? 3 Jakie są objawy zespołu policystycznych jajników? Najważniejsze punkty zu kobiet występuje różne nasilenie objawów; u niektórych objawy mogą być ciężkie, u innych nieznaczne. zobjawami zespołu PCOS mogą

Bardziej szczegółowo

Układ pokarmowy Cz. 3

Układ pokarmowy Cz. 3 Trzustka to złożony gruczoł o budowie zrazikowej, posiadający dominującą część zewnątrzwydzielniczą i małe skupiska komórek dokrewnych (wysepki trzustkowe Langerhansa). Układ pokarmowy Cz. 3 Trzustka i

Bardziej szczegółowo

I TYDZIEŃ. PONIEDZIAŁEK dzień rektorski

I TYDZIEŃ. PONIEDZIAŁEK dzień rektorski I TYDZIEŃ PONIEDZIAŁEK dzień rektorski WTOREK 3.10.2017 Aula Maius 1. Terminologia anatomiczna. Anatomia radiologiczna. (2h) 6.30-8.00 2. Ogólna budowa komórki. Błony biologiczne. (2h) 8.00-9.30 3. Układ

Bardziej szczegółowo

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016-2022 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki

Bardziej szczegółowo

HORMONY STERYDOWE I PODOBNIE DZIAŁAJĄCE

HORMONY STERYDOWE I PODOBNIE DZIAŁAJĄCE HORMONY STERYDOWE I PODOBNIE DZIAŁAJĄCE Są to związki należące do grupy steroidów, które charakteryzują się wykazywaniem istotnych aktywności biologicznych typu hormonalnego. Docierając do komórki docelowej,

Bardziej szczegółowo

Pytania na zaliczenie II-gie poprawkowe z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego

Pytania na zaliczenie II-gie poprawkowe z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego Pytania na zaliczenie II-gie poprawkowe z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego KOŃCZYNA GÓRNA Kości i ich połączenia 1. Stałe i niestałe składniki stawów 1. Połączenia

Bardziej szczegółowo

Błony śluzowe i ściany wewnętrznych przewodów organizmu

Błony śluzowe i ściany wewnętrznych przewodów organizmu Błona śluzowa (warstwa wyścielająca wewnętrzne powierzchnie przewodów organizmu) Błony śluzowe i ściany wewnętrznych przewodów organizmu Warstwy ścian wewnętrznych przewodów (ujęcie ogólne): błona podśluzowa

Bardziej szczegółowo

Budowa i rodzaje tkanek zwierzęcych

Budowa i rodzaje tkanek zwierzęcych Budowa i rodzaje tkanek zwierzęcych 1.WskaŜ prawidłową kolejność ukazującą stopniowe komplikowanie się budowy organizmów. A. komórka tkanka organizm narząd B. organizm narząd komórka tkanka C. komórka

Bardziej szczegółowo

Rak gruczołu krokowego

Rak gruczołu krokowego Rak gruczołu krokowego Rak stercza (PCa - prostatic cancer) należy do najczęściej występujących nowotworów złośliwych u mężczyzn. W Polsce pod względem zapadalności ustępuje jedynie rakowi płuca i wyprzedza

Bardziej szczegółowo

MIĘŚNIE Czynności i fizjologia mięśni

MIĘŚNIE Czynności i fizjologia mięśni Biomechanika sportu MIĘŚNIE Czynności i fizjologia mięśni CZYNNOŚCI MIĘŚNIA W opisie czynności mięśnia i siły przez niego wyzwolonej odwołujemy się do towarzyszącej temu zmianie jego długości. Zmiana długości

Bardziej szczegółowo

Autonomiczny układ nerwowy - AUN

Autonomiczny układ nerwowy - AUN Autonomiczny układ nerwowy - AUN AUN - różnice anatomiczne część współczulna część przywspółczulna włókna nerwowe tworzą odrębne nerwy (nerw trzewny większy) wchodzą w skład nerwów czaszkowych lub rdzeniowych

Bardziej szczegółowo

Anatomia nerek i miednicy w badaniu USG

Anatomia nerek i miednicy w badaniu USG Anatomia nerek i miednicy w badaniu USG Anna Torres clinical_anat@imul.pl Chair of Anatomy, Department of Didac;cs and Medical Simula;on, imul.pl; www.csmlublin.pl Plan na dziś Wiedza Przekroje anatomiczne

Bardziej szczegółowo

Układ ruchu, skóra Zadanie 1. (1 pkt) Schemat przedstawia fragment szkieletu człowieka.

Układ ruchu, skóra Zadanie 1. (1 pkt) Schemat przedstawia fragment szkieletu człowieka. Układ ruchu, skóra Zadanie 1. (1 pkt) Schemat przedstawia fragment szkieletu człowieka. Podaj nazwy odcinków kręgosłupa oznaczonych na schemacie literami A, B, C i D. Zadanie 2. (1 pkt) Na rysunku przedstawiono

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z BIOLOGII DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH ETAP REJONOWY 18 stycznia 2019 r.

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z BIOLOGII DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH ETAP REJONOWY 18 stycznia 2019 r. WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z BIOLOGII DL UZNIÓW SZKÓŁ PODSTWOWYH ETP REJONOWY 8 stycznia 09 r. MODEL ODPOWIEDZI I PUNKTJ nr zad ania.. 3. 4. 5. 6. Oczekiwana odpowiedź i schemat punktowania P, F,

Bardziej szczegółowo

Tkanka nerwowa. neurony (pobudliwe) odbieranie i przekazywanie sygnałów komórki glejowe (wspomagające)

Tkanka nerwowa. neurony (pobudliwe) odbieranie i przekazywanie sygnałów komórki glejowe (wspomagające) Tkanka nerwowa neurony (pobudliwe) odbieranie i przekazywanie sygnałów komórki glejowe (wspomagające) Sygnalizacja w komórkach nerwowych 100 tys. wejść informacyjnych przyjmowanie sygnału przewodzenie

Bardziej szczegółowo

Układ moczowo-płciowy

Układ moczowo-płciowy WJ Układ moczowo-płciowy Klasyfikuj prace ogólne dotyczące układu moczowo-płciowego i chorób/zaburzeń układu moczowo-płciowego u dzieci w WS 320-322. Opieka pielęgniarska w chorobach układu moczowo-płciowego

Bardziej szczegółowo

Hormony Gruczoły dokrewne

Hormony Gruczoły dokrewne Hormony Gruczoły dokrewne Dr n. biol. Urszula Wasik Zakład Biologii Medycznej HORMON Przekazuje informacje między poszczególnymi organami regulują wzrost, rozwój organizmu efekt biologiczny - niewielkie

Bardziej szczegółowo

obowiązkowy X fakultatywny kierunkowy podstawowy X polski X angielski inny

obowiązkowy X fakultatywny kierunkowy podstawowy X polski X angielski inny Sylabus Część A - Opis przedmiotu kształcenia Nazwa modułu/przedmiotu Histologia z embriologią Wydział Kierunek studiów Specjalności Lekarsko-Stomatologiczny Lekarsko-Dentystyczny Poziom studiów jednolite

Bardziej szczegółowo

UKŁAD WYDALNICZY. Karolina Plucińska Grażyna Jerzemowska

UKŁAD WYDALNICZY. Karolina Plucińska Grażyna Jerzemowska UKŁAD WYDALNICZY Karolina Plucińska Grażyna Jerzemowska CZYNNOŚĆ NEREK: Utrzymanie homeostazy Regulacja objętości i składu płynu pozakomórkowego. Nerki precyzyjnie regulują przyjmowanie, wytwarzanie, wydzielanie

Bardziej szczegółowo

K.1.2. PROFIL KSZTAŁCENIA praktyczny TYP PRZEDMIOTU OBLIGATORYJNY Forma studiów

K.1.2. PROFIL KSZTAŁCENIA praktyczny TYP PRZEDMIOTU OBLIGATORYJNY Forma studiów Tabela 1. Metryka przedmiotu programowego- cele i efekty kształcenia POZIOM KSZTAŁCENIA POZIOM VI/ STUDIA I STOPNIA NR PRZEDMIOTU W PROGRAMIE K.1.. PROFIL KSZTAŁCENIA praktyczny TYP PRZEDMIOTU OBLIGATORYJNY

Bardziej szczegółowo

3. Wymagania edukacyjne

3. Wymagania edukacyjne 3. Wymagania edukacyjne DZIAŁ PROGRAMU TEMAT LEKCJI KONIECZNY POZIOM PODSTAWOWY ROZSZERZAJĄCY DOPEŁNIAJĄCY ORGANIZM CZŁOWIEKA 1. Pochodzenie człowieka i jego miejsce w systemie organizmów. 2. Budowa i

Bardziej szczegółowo

Tkanka kostna. Kość jest tkanką w której zachodzą stale dwa procesy pozostające ze sobą w stanie dynamicznej równowagi:

Tkanka kostna. Kość jest tkanką w której zachodzą stale dwa procesy pozostające ze sobą w stanie dynamicznej równowagi: Tkanka kostna Kość jest tkanką w której zachodzą stale dwa procesy pozostające ze sobą w stanie dynamicznej równowagi: Osteogeneza (kościotworzenie) - przeważa do 25-30 lat tzn. do osiągnięcia szczytowej

Bardziej szczegółowo

BIOLOGIA KOMÓRKI - KARIOKINEZY

BIOLOGIA KOMÓRKI - KARIOKINEZY BIOLOGIA KOMÓRKI - KARIOKINEZY M A Ł G O R Z A T A Ś L I W I Ń S K A 60 µm 1. KOMÓRKI SĄ ZBYT MAŁE, BY OBSERWOWAĆ JE BEZ POWIĘKSZENIA Wymiary komórek podaje się w mikrometrach (µm): 1 µm = 10-6 m; 1000

Bardziej szczegółowo

Sem.II 2017 ENDOKRYNY

Sem.II 2017 ENDOKRYNY Sem.II 2017 Szczegóły powszechnie występujące w preparatach : naczynia krwionośne, pnie nerwowe, zwoje nerwowe, węzły chłonne, nacieki limfatyczne/grudki chłonne, tkanka tłuszczowa żółta i brunatna ENDOKRYNY

Bardziej szczegółowo

1. Zaznacz punkt, w którym prawidłowo opisano rozmnażanie. (0 1) A) Zmiany zachodzące w organizmie od momentu jego powstania aż do jego śmierci.

1. Zaznacz punkt, w którym prawidłowo opisano rozmnażanie. (0 1) A) Zmiany zachodzące w organizmie od momentu jego powstania aż do jego śmierci. Sprawdzian b Imię i nazwisko Klasa Liczba punktów Ocena Test podsumowujący dział XI Rozmnażanie Masz przed sobą test składający się z 15 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwych do

Bardziej szczegółowo