WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA Z PORTUGALIĄ

Transkrypt

1 WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA Z PORTUGALIĄ Flaga Mapa Godło Informacje ogólne powierzchnia: 92,09 tys. km 2 ludność: 10,8 mln głowa państwa (prezydent): Marcelo Rebelo de Sousa od 2016 premier Pedro Passos Coelho od 2015 minister gospodarki Manuel Caldeira Cabral od 2015 minister spraw zagranicznych Augusto Santos Silva od 2015 ambasador Portugalii w Polsce Maria Amélia Paiva od 2013 ambasador RP w Portugalii Bronisław Misztal od 2012 najbliŝsze wybory parlamentarne 2019 Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne Wskaźniki (szacunki) 2016 (prognoza) PKB (w mld euro) 170,2 173, PKB na 1 mieszkańca (euro) PKB (wzrost w %) -1,1 0,9 1,5 1,6 1,8 Deficyt budŝetowy (% PKB) -4,8-7,2-4,2-3,4-3,5 Dług publiczny (% PKB) 129,0 130,2 129,1 128,5 127,2 Inflacja (w %) 0,4-0,2 0,5 0,7 1,1 Bezrobocie (w %) 16,4 14,1 12,6 11,7 10,8 Eksport towarów 7,0 3,9 4,9 4,3 5,3 Import towarów 4,7 7,2 6,5 4,9 6,0 Bezp. inwestycje zagr. w PT (w mld USD - skumulowane) Inwestycje bezp. PT za granicą (w mld USD - skumulowane) - (% zmiana w skali roku) 2017 (prognoza) 123,7 108, ,9 58, Źródło: European Economic Forecast, Winter 2016, UNCTAD 1

2 1. Podstawowe informacje, sytuacja gospodarcza Kluczowym sektorem gospodarki Portugalii jest przemysł samochodowy, który wytwarza około 4% całkowitego PKB i zatrudnia około 40 tysięcy osób. Największym zakładem jest fabryka Volkswagena AutoEuropa. Ponadto ok. 200 firm prowadzi produkcję w dziedzinie komponentów dla przemysłu motoryzacyjnego. DuŜe znaczenie dla gospodarki Portugalii mają zasoby korka. Portugalia jest światowym liderem w jego produkcji wytwarza rocznie 157 tysięcy ton, z czego 60% jest przeznaczone na eksport. Produkcją tego surowca zajmuje się około 800 firm, w których zatrudnienie znajduje łącznie 12 tysięcy pracowników. Perspektywy są obiecujące - korek portugalski ma być uŝyty w pojazdach kosmicznych, które zostaną wysłane przez Europejską Agencję Kosmiczną w ramach pierwszej europejskiej misji na Marsa. Wśród najwaŝniejszych gałęzi przemysłu Portugalii naleŝy wymienić takŝe energetyczny, zwłaszcza odnawialnych źródeł energii. Portugalia jest w czołówce państw europejskich o największym udziale OZE w całkowitym zuŝyciu energii brutto. Mimo malejącej roli sektora rolnego w gospodarce, wciąŝ zatrudnia on znaczną liczbę pracowników. W Portugalii produkuje się: warzywa, owoce, zboŝa, wino i oliwki, na które przypada ok. 42% całej produkcji rolnej. Pozostałą część stanowią produkty przeznaczone na cele przemysłowe i do produkcji pasz. Portugalia ma czwartą pod względem wielkości flotę rybacką w UE, ale przypada na nią tylko 4,5% połowów. W Portugalii systematycznie na znaczeniu zyskuje sektor usług (największy udział mają handel i turystyka), kosztem rolnictwa i przemysłu. W przemyśle przetwórczym nastąpiły zmiany pod wpływem specjalizacji i wysokich technologii. Portugalia posiada bogactwa naturalne: rudy wolframu (jedne z największych złóŝ w Europie), piryty, rudy cyny, uranu, Ŝelaza oraz węgiel brunatny i sól kamienną. Występują złoŝa marmuru i wapienia. Sytuacja gospodarcza W 2015 r. obserwowane było umiarkowane oŝywienie gospodarcze (1,5% PKB). Głównymi czynnikami prowzrostowymi były: wzrost popytu wewnętrznego oraz inwestycji firm. Impulsem dla wzrostu konsumpcji były: niskie oprocentowanie kredytów, wzrost optymizmu konsumentów oraz spadające bezrobocie. W 2015 r. stopa bezrobocia osiągnęła poziom 12,6%, najniŝszy od 2010 r. Najtrudniej spada bezrobocie w grupie młodych. W tej grupie wynosi ono 31%. Umiarkowana konsolidacja wydatków publicznych wraz z powolną odbudową gospodarki po kryzysie przekładają się na pozytywne postrzeganie kraju przez inwestorów zagranicznych. W październiku 2015 r. agencja ratingowa Standard&Poor s podniosła ocenę Portugalii z BB do BB+ (jeden poziom przed wyjściem z oceny śmieciowej ). Portugalia skorzystała takŝe na porozumieniu Eurogrupy z Grecją. Oprocentowanie obligacji 2-letnich spadło do 0,33% (z 0,80% w lipcu 2015 r.), 5-letnich do 1,18% (z 1,21%) a 10-letnich do 2,38% (z 3,25%). W 2015 r. eksport Portugalii wyniósł 49,8 mld euro (z tego 36,2 mld euro przypadło na kraje europejskie, w tym około 30% na Hiszpanię). Natomiast portugalski import wyniósł 60,1 mld euro. Wyniki potwierdzają, Ŝe gospodarka portugalska jest wysoce niezrównowaŝona w wymiarze handlowym - saldo ujemne wynosi ponad 10 mld euro. ZadłuŜenie gospodarstw domowych oraz firm (85% i 145% PKB) pozostaje czynnikiem ryzyka dla gospodarki. Dług publiczny na koniec lipca 2015 r. wzrósł do 227,1 mld euro (128,7%) PKB i był wyŝszy od załoŝeń rządu przedstawionych w Programie Stabilności (124,2%). W liczbach bezwzględnych dług publiczny systematycznie rośnie (w lipcu 2015 r. wynosił 205,8 mld euro). W ocenie MFW i KE w 2016 r. wzrost PKB Portugalii wyniesie 2

3 1,6%, a w 2017 r. - 1,8%. Wg tych instytucji, Portugalii moŝe nie osiągnąć celu deficytu pozwalającego na wyjście w br. z procedury nadmiernego deficytu (najprawdopodobniej wyniesie on 3,4% PKB zamiast deklarowanych przez rząd 2,7%), wolniejsza będzie takŝe redukcja długu publicznego (w 2015 r. wyniósł 129,1% PKB zamiast zapowiadanych przez rząd 125,4%). Dochody z turystyki w 2015.r. wyniosły 10,6 mld euro, tj. o 1 mld więcej niŝ w 2014 r. Portugalię odwiedziło 10,2 mln turystów zagranicznych, w tym 5,5 mln z Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Francji i Niemiec. 2. Polityka gospodarcza Z uwagi na krótki okres działalności nowego rządu Portugalii, który został utworzony przez Partię Socjalistyczną w listopadzie 2015 r. przy wsparciu parlamentarnym Bloku Lewicy i Portugalskiej Partii Komunistycznej, brak jest na razie kompleksowego strategicznego programu rządu. Z tego względu pozostają aktualne cele strategiczne, jakie znalazły się w Planie Portugalia Wszystko wskazuje na to, Ŝe rząd nie zamierza w istotny sposób zmieniać ani celów Strategii Portugalia 2020 ani jego instrumentarium. Z tego teŝ powodu rząd opowiada się za przyspieszeniem realizacji Strategii Portugalia 2020 ( Strategia Rozwoju Przemysłowego na rzecz Wzrostu Gospodarczego i Zatrudnienia na lata ). Przyjęta Strategia ma na celu ponowne wprowadzenie Portugalii na ścieŝkę zrównowaŝonego wzrostu gospodarczego i zatrudnienia w oparciu o: wzrost eksportu, przyciągnięcie inwestycji, stabilizację konsumpcji prywatnej oraz kwalifikacje kapitału ludzkiego. Działania zaprojektowane w ramach Strategii opierają się na sześciu filarach wzrostu gospodarczego: Reindustrializacja: dynamizacja przemysłu krajowego celem wzmocnienia konkurencyjności oraz zwiększenia udziału przemysłu przetwórczego w gospodarce do poziomu 15,4% w 2015 r. i 18% w 2020 r.; Inwestycje: poprawa klimatu dla realizacji inwestycji tak, by w 2020 r. Portugalia znalazła się w top 5 rankingu Banku Światowego Doing Business; Eksport: zwiększenie krajowego eksportu do 45% PKB w 2015 r. i, docelowo, 52% w 2020 r.; Zatrudnienie: stworzenie nowych moŝliwości zatrudnienia tak, by stopa zatrudnienia wśród osób w wieku lat sięgała 75% w 2020 r.; Kwalifikacje: wzmocnienie kształcenia zawodowego oraz nauczania podwójnego tak, by z systemu korzystało ok. 200 tys. osób w 2020 r.; Badania, Rozwój i Innowacja: zwiększenie inwestycji w sektorze B+R+I do 2,7% w 2020 r. Strategia Rozwoju Przemysłowego na rzecz Wzrostu Gospodarczego i Zatrudnienia na lata zakłada takŝe pogłębienie procesu internacjonalizacji firm. Działania rządu w tym kierunku przewidują m.in., Ŝe Portugalia stanie się krajem zróŝnicowanych i wysokiej jakości dóbr i usług, a przedsiębiorstwa portugalskie będą posiadały konkurencyjną pozycję międzynarodową. Wyznaczono 16 strategicznych sektorów gospodarki, kluczowych dla oŝywienia gospodarki portugalskiej oraz przyciągnięcia inwestycji zagranicznych: przemysł lotniczy (lotnictwo cywilne i wojskowe), rolnictwo i sektor rolno-spoŝywczy, materiały budowlane i meble, technologie informacyjne i komunikacyjne, nauki przyrodnicze i ochrona zdrowia, sektor wydobywczy i górnictwo, sektor form wtryskowych, sektor metalo-mechaniczny, gospodarka morska, przemysł chemiczny i petrochemiczny, gospodarka leśna, sektor tekstylny, 3

4 obuwniczy i modowy, sektor motoryzacyjny, energie odnawialne, wyposaŝenie oraz centra usług wyspecjalizowanych (shared services). Jednym z beneficjentów będzie takŝe sektor budownictwa, który otrzyma wsparcie za sprawą Planu Dynamizacji Inwestycji Lokalnych (Plano de Dinamização de Investimentos de Proximidade). Rząd przewiduje inwestycje o łącznej wartości ok. 450 mln euro do 2020 roku, co oznacza roczny średni zastrzyk finansowy dla gospodarki krajowej w wysokości około 75 mln euro począwszy juŝ od 2016 roku. Plan Dynamizacji Inwestycji będzie realizowany w ramach Paktu na Rzecz Rozwoju i Spójności Terytorialnej (Pactos para o Desenvolvimento e Coesão Territoriais) w róŝnych regionach kraju. Pakt ten ma być jednym z instrumentów wdraŝania zintegrowanej strategii rozwoju terytorialnego. Zgodnie z prognozami obecnego rządu oczekuje się, Ŝe plan inwestycyjny wpłynie na powstanie ok miejsc pracy. W marcu 2016 r. rząd Portugalii przyjął krajową strategię rozwoju przedsiębiorczości. Przewiduje ona 15 inicjatyw na rzecz rozwoju sektora nowych technologii, w tym tworzenie inkubatorów przedsiębiorczości i laboratoriów oraz współfinansowanie biznesowych projektów wysokiego ryzyka. 3. Ramy prawno-traktatowe współpracy gospodarczej Umowa między Rządem RP a Rządem Republiki Portugalskiej w sprawie popierania i wzajemnej ochrony inwestycji, podpisana 11 marca r. Konwencja między RP a Republiką Portugalską w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, podpisana 9 maja r. 4. Wymiana handlowa Portugalii z Polską (mln EUR ) Eksport Dynamika III.2016 Dynamika III.2016 III ,5 499,5 612,5 682,2 111,4 168,5 97,7 Import 418,2 450,6 510,6 543,9 106,5 136,5 98,0 Obroty 878, ,1 109,2 305,1 97,8 Saldo 42,3 48,9 101,9 138, ,0 --- Źródło: GUS Obroty handlowe między Polską i Portugalią wyniosły na koniec 2015 r. 1,2 mld euro, w tym eksport wyniósł 682,2 mln euro, a import osiągnął wartość 543,9 mln euro. Od lat, Polska ma dodatni bilans handlowy z Portugalią (saldo obrotów wyniosło w 2015 r. 138,3 mln euro). W 2015 r. zanotowaliśmy wzrost obrotów handlowych z Portugalią o ponad 9% w stosunku do 2014 r., w tym wzrost eksportu o ponad 11% i wzrost importu o ponad 6%. Jeśli chodzi o polski eksport do Portugalii, to w 2015 r. układ grup eksportowanych towarów przedstawiał się w następujący sposób: wyroby przemysłu elektromaszynowego (43,7% udziału w eksporcie); artykuły rolno-spoŝywcze (14,8% udziału w eksporcie); wyroby róŝne (13,2% udziału w eksporcie); wyroby przemysłu chemicznego (13,2% udziału w eksporcie); 4

5 wyroby metalurgiczne (4,5% udziału w eksporcie); wyroby przemysłu drzewno-papierniczego (3,5% udziału w eksporcie). Do najwaŝniejszych towarów eksportowanych do Portugalii naleŝą: części mebli do siedzenia, telewizory, AGD (pralki, lodówki, zmywarki), pojazdy i statki, wyroby tytoniowe, mięso, wyroby ze skóry, świece, opony, lekarstwa, maszyny cyfrowe, wyroby ceramiczne, artykuły z aluminium, pszenica, klimatyzatory i kosmetyki. Rośnie liczba firm eksportujących do Portugalii. W 2015 r. było ich 1483 wobec 1333 w roku poprzednim. NaleŜy zwrócić uwagę na fakt, iŝ 30 największych firm prowadzących działalność eksportową reprezentuje ponad 50% polskiego eksportu do Portugalii, przy czym w grupie tej przewaŝają firmy o kapitale zagranicznym. Jeśli chodzi o polski import z Portugalii, to w 2015 r. układ grup importowanych towarów przedstawiał się w następujący sposób: wyroby przemysłu elektromaszynowego (29,8% udziału w imporcie); wyroby przemysłu drzewno-papierniczego (17% udziału w imporcie); artykuły rolno-spoŝywcze (16,4% udziału w imporcie); wyroby przemysłu lekkiego (14,3% udziału w imporcie); wyroby przemysłu chemicznego (14% udziału w imporcie). Do najwaŝniejszych towarów importowanych z Portugalii naleŝą: masa celulozowa, statki i pojazdy lub części do nich; wyroby tytoniowe; odbiorniki radiowe; druty i kable; wina; owoce (głównie: gruszki, mango, pomarańcze), leki, opony; witryny i lady chłodnicze; odzieŝ oraz drzwi i okna. W 2015 r. nieznacznie spadła liczba firm polskich importujących z Portugalii. W ubiegłym roku było ich 1210 wobec 1291 w 2014 r. NaleŜy zwrócić uwagę na fakt, iŝ 10 największych firm prowadzących działalność importową z Portugalii reprezentuje około 40% wartości polskiego importu z tego kraju, przy czym w grupie tej przewaŝają firmy o kapitale zagranicznym. 5. Współpraca inwestycyjno-kapitałowa Portugalskie inwestycje w Polsce Według wstępnych danych Banku Portugalii (Banco de Portugal), wartość portugalskich inwestycji w Polsce w 2015 r. wyniosła 1,2 mld euro. Polska znajduje się na 14 miejscu jako lokalizacji portugalskich inwestycji bezpośrednich w świecie, m.in. po takich krajach jak: Holandia, Hiszpania, Angola, Luksemburg, Kajmany, Niemcy, Brazylia, Wlk. Brytania, Belgia i Francja. Nasz kraj pozostaje najwaŝniejszym rynkiem portugalskich inwestycji zagranicznych w Europie Środkowo-Wschodniej oraz 5. w Europie po Hiszpanii, Niemczech, Francji i Luksemburgu. Natomiast według danych NBP skumulowana wartość portugalskich inwestycji w Polsce wyniosła na koniec 2014 r. 1,9 mld euro (na koniec 2013 r. 1,7 mld euro); w samym 2014 r. inwestycje portugalskie w Polsce wyniosły 18,5 mln euro. NaleŜy podkreślić, Ŝe rola kapitału portugalskiego w polskiej gospodarce jest znacząca zwłaszcza w takich branŝach, jak: handel i dystrybucja, energia odnawialna, bankowość czy teŝ budownictwo, w tym zwłaszcza infrastrukturalne. Generalnie, kapitał portugalski do tej pory został zainwestowany w takich branŝach, jak: handel i usługi, nieruchomości i branŝa deweloperska, sektor energetyczny (głównie energii odnawialnych), budownictwo, doradztwo biznesowe i usługi prawne, przemysł, sektor finansowo-bankowy, branŝa spoŝywcza, informatyka, hotelarstwo, branŝa tekstylno-odzieŝowa, ochrona środowiska oraz branŝa medyczna. 5

6 Z punktu widzenia skali oraz perspektyw współpracy inwestycyjnej z Portugalią w 2014 r. kluczowe znaczenie miała działalność największych inwestorów portugalskich w Polsce, w tym m.in.: Jerónimo Martins (właściciel sklepów Biedronka i Hebe), BCP (właściciel Banku Millenium), EDP Renováveis, Mota-Engil, Martifer i Eurocash. Portugalskie przedsiębiorstwa pozytywnie oceniają atrakcyjność polskiego rynku, o czym świadczy stały przyrost liczby firm z kapitałem portugalskim zarejestrowanych w Polsce. Dane warszawskiego biura AICEP wskazują, iŝ w 2015 r. było ich 152 wobec 146 na koniec 2014 r. Polskie inwestycje bezpośrednie w Portugalii Skumulowana wartość polskich inwestycji w Portugalii na koniec 2014 r. wyniosła wg danych NBP 32,8 mln euro, co w duŝej mierze wynika z rosnącego zainteresowania polskich inwestorów zakupem nieruchomości w tym kraju. Podobnie jak w latach poprzednich jedynym polskim podmiotem zarejestrowanym w Portugalii jako inwestor jest X-Trade Brokers (XTB) dom maklerski online. Spółka rozpoczęła działalność na rynku portugalskim w 2010 r. i funkcjonuje tu za pośrednictwem oddziału XTB Portugal. Na rynku jest równieŝ obecna znana firma kosmetyczna Inglot, która posiada na terenie Portugalii szereg sklepów na bazie franczyzy. Jednocześnie naleŝy odnotować, Ŝe w 2015 r. Asseco Poland przejęło pakiet kontrolny (61,38% udziałów) w portugalskiej spółce informatycznej Exictos SGPS. Spółka z siedzibą w Lizbonie działa w Portugalii oraz jest dostawcą rozwiązań IT w tym kraju i na portugalskojęzycznych rynkach wschodzących Afryki w Angoli, Mozambiku oraz Republice Zielonego Przylądka. 6. Dostęp do rynku W momencie wejścia Polski do UE zostały zniesione bariery w dostępie do rynku portugalskiego dla polskich towarów i usług, zgodnie z zasadami wspólnego rynku. 7. Potencjalne dziedziny współpracy W dziedzinie współpracy handlowej powinny pojawić się nowe moŝliwości spowodowane programem modernizacji aparatu wytwórczego oraz umiarkowanego wzrostu konsumpcji prywatnej społeczeństwa, co stwarza szanse zarówno na rozwój sprzedaŝy do Portugalii dóbr trwałego uŝytku, jak równieŝ produktów rolno-spoŝywczych, których eksport z Polski rośnie w skali rocznej w tempie dwucyfrowym. PrzeŜywający od 2014 r. oŝywienie rynek samochodów w Portugalii (będzie kontynuował wzrostowy trend w 2016 r.), co przy wysokim stopniu importochłonności portugalskiego przemysłu samochodowego powinno sprzyjać zwiększeniu popytu na polskie komponenty samochodowe, w tym szczególnie na fotele i silniki, jak równieŝ pojazdy samochodowe. NaleŜy takŝe się liczyć z kontynuacją procesu odnowienia sprzętu AGD i elektronicznego w gospodarstwach domowych Portugalii, co będzie sprzyjać utrzymaniu wysokiego poziomu polskiego eksportu w zakresie lodówek, zamraŝarek, maszyn pralniczych oraz telewizorów. Realizowana od szeregu lat dwucyfrowa dynamika wzrostu polskiego eksportu w zakresie produktów rolno-spoŝywczych do Portugalii wobec faktu ciągle występującego znaczącego uzaleŝnienia zaopatrzenia rynku portugalskiego od zagranicy powinna pozwolić na utrzymanie zapotrzebowania na polskie produkty rolno-spoŝywcze w następnych latach. Dobre perspektywy dla polskiego eksportu naleŝy upatrywać głównie w zakresie sprzedaŝy mięsa wołowego oraz mięsa drobiowego. Pozytywne doświadczenia wynikające z prezentacji polskiej oferty sektora kosmetycznego na targach kosmetycznych Expocosmética w Porto pozwalają wiązać nadzieje na dalszy rozwój polskiego eksportu na rynek portugalski. Kontynuacja trendu wzrostowego 6

7 portugalskiej gospodarki i związany z nim wzrost siły nabywczej społeczeństwa tworzy warunki dla rozwoju eksportu polskich kosmetyków na rynek portugalski, zwłaszcza w grupie preparatów upiększania makijaŝu i preparatów do włosów. Pewne perspektywy moŝna równieŝ dostrzec w zakresie eksportu ceramiki uŝytkowej, zwłaszcza wyrobów z porcelany i kryształu, w szczególności z uwagi na szeroko rozwinięty w Portugalii sektor hotelarski i gastronomiczny. 8. Polskie placówki ekonomiczno-handlowe w Portugalii Wydział Promocji Handlu i Inwestycji w Lizbonie adres: Rua António de Saldanha Nº 48, Lizbona , Portugalia tel: fax: lisboa@mg.gov.pl internet: 9. Placówka Portugalii w Rzeczypospolitej Polskiej Ambasada Republiki Portugalii adres: ul. Ateńska 37, Warszawa tel: fax: embaixada@embport.internetdsl.pl internet: 7