STYMULACJA SENSORYCZNA NA LEKCJI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO

Transkrypt

1 STYMULACJA SENSORYCZNA NA LEKCJI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO PROGRAM WŁASNY PRZEZNACZONY DO REALIZACJI NA PIERWSZYM ETAPIE EDUKACYJNYM SZKOŁY SPECJALNEJ DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM W STOPNIU LEKKIM I UMIARKOWANYM NA LATA ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 28 W CZĘSTOCHOWIE AUTOR MARIUSZ STOBIECKI

2 Motto "Pasjonujące jest obserwowanie, jak szybko rozwija się niepełnosprawne dziecko w stymulującym je otoczeniu, jak rozwija się wspólnota, a wszyscy jej uczestnicy wzajemnie wzbogacają się i jak, mamy nadzieje, tworzy się podstawa kontaktów społecznych w późniejszym życiu." Gisela Hundertmarck

3 WSTĘP Program STYMULACJA SENSORYCZNA NA LEKCJI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO powstał w oparciu o podstawę programową zawartą w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia r. Program przeznaczony jest do realizacji na pierwszym etapie edukacyjnym szkoły specjalnej dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim i umiarkowanym. Powstał on na podstawie obserwacji uczniów na zajęciach wychowania fizycznego, potrzeb związanych z ich dysfunkcjami, oraz oczekiwań rodziców dotyczących zajęć dydaktyczno-wychowawczych. Realizacja treści programowych jest ściśle związana z programem nauczania wychowania fizycznego w kształceniu zintegrowanym. Program zawiera treści dydaktyczno- wychowawcze zgodne ze Statutem Szkoły, oraz Programem Wychowawczym Szkoły. Ewaluacja programu będzie prowadzona na bieżąco, natomiast działania naprawcze wprowadzane będą zgodnie z wynikami ewaluacji na kolejny rok realizacji programu.

4 WPROWADZENIE Podstawową tezą terapii metodą integracji sensorycznej jest założenie, że u dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim i umiarkowanym występują zaburzenia w systemie nerwowym polegające na niewłaściwym przetwarzaniu informacji docierających z receptorów do mózgu. Według tego założenia dzieci te są zdezorganizowane sensorycznie. Celem SI jest usunięcie tej dezintegracji. Terapia SI poprzez dostarczenie właściwej ilości stymulacji do odpowiednich układów zmysłowych obejmuje integrację podstawowych reakcji posturalnych, integrację obu stron ciała oraz wszystkich innych sfer ocenianych w badaniu SI zależnie od potrzeb danego dziecka: równowagę, apraksję, różnicowanie stron prawa lewa i orientację przestrzenną, czucie powierzchniowe i głębokie (proprioceptywne), aktywności przedsionkowe. Dzięki starannie dobranym ćwiczeniom dziecko poprawia funkcjonowanie emocjonalne, uwagę, koncentrację, zdolności wzrokowe i słuchowe, sprawność w zakresie dużej i małej motoryki, samoświadomość i samoocenę. Stopniowo tworzy się solidniejszy fundament w postaci poprawy funkcjonowania mózgu jako całości, co pozwala dziecku uzyskiwać lepsze wyniki w szkole, lepiej radzić sobie z wyzwaniami otaczającego świata.

5 ZAŁOŻENIA PROGRAMU WŁASNEGO CELE GŁÓWNE: zaspokojenie głodu bodźców przy niedostatecznej wrażliwości zmysłowej hamowanie, ograniczanie lub eliminowanie bodźców przy nadwrażliwości zmysłowej CELE SZCZEGÓŁOWE: uspokojenie dziecka pobudzonego poprawa koncentracji poprawa pobudliwości poprawa napięcia mięśniowego

6 PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW: Terapia integracji sensorycznej nie jest wyuczonym stale powtarzanym schematem ćwiczeń, ale jak niektórzy piszą sztuką ciągłej analizy zachowania dziecka i permanentnego doboru i modyfikacji stosowanych zadań. Dlatego też program STYMULACJI SENSORYCZNEJ NA LEKCJI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO nie zawiera treści programowych. Większość ćwiczeń terapeutycznych ma charakter zabawy, która dla dziecka jest naturalną formą aktywności przynoszącej liczne doświadczenia w działaniu. Dziecko uczy się reakcji adekwatnych do bodźców, "trenuje" pracę zmysłów, integruje bodźce zmysłowe z celowym działaniem. Dzieci, osiągając sukcesy, robiąc to, czego jeszcze niedawno nie udawało im się zrobić, nabierają pewności, nawiązują przyjaźnie, zaczynają "lubić siebie" i lepiej oceniać. W terapii Integracji Sensorycznej zajmujemy się trzema podstawowymi zmysłami: dotyk, układ przedsionkowy, priopriocepcja (czucie głębokie). Należy jednak dodać, iż nie stymulujemy poszczególnych zmysłów indywidualnie, lecz staramy się oddziaływać możliwie na wszystkie zaburzone funkcje.

7 PROPOZYCJE ĆWICZEŃ DO PROGRAMU STYMULACJA SENSORYCZNA NA LEKCJI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO REALIZOWANYCH ZGODNIE Z INDYWIDUALNĄ DIAGNOZĄ KAŻDEGO UCZNIA. ZMYSŁ DOTYKU ZABURZENIA - w funkcji ochronnej - w percepcji dotykowej - w kształtowaniu schematu ciała - w planowaniu ruchu - w kształtowaniu percepcji wzrokowej (daje informację o tym, co widzimy, informacje dotyczącą cech przedmiotu i jego relacji do otoczenia) -w rozwoju umiejętności manualnych PROPOZYCJE ĆWICZEŃ - "naleśnik", czyli zawinięcie w koc i uciski wzdłuż ciała - wałkowanie ciała wałkiem i piłką - szczotkowanie różnymi szczotkami i pędzlami dłoni i przedramion - zabawy z rozpoznawaniem przedmiotów schowanych w woreczku lub pudełku (bez patrzenia) - zabawa w otrzepywanie się pieska z wody - otrzepujemy każda kończynę - opukiwanie puszków palców o stół lub dłoni o siebie - ściskanie dłońmi piłeczek lub piłeczek-jeżyków - siłowanie się na ręce - zabawa w "taczki"

8 UKŁAD PRZEDSIONKOWY - w bezpieczeństwie grawitacyjnym - w ruchu i równowadze - w napieciu mięśniowym - w postawie - w obustronnej koordynacji - w przetwarzaniu wzrokowo-przestrzennym - w planowaniu ruchu - kołyska na plecach: przód-tył, na boki - kołyska na brzuchu - turlanie - podskoki: obunóż, na jednej nodze, przeskoki z nogi na nogę, skakanie wokół własnej osi - ruchy wahadłowe głowy od barku do barku - obroty dookoła osi w siadzie i na stojąco (np.3 obroty w jedną stronę, przerwa i 3 w drugą stronę) - w siadzie skrzyżnym wprawianie tułowia w ruch wahadłowy i kolisty - wahadło w pozycji stojącej - na szeroko rozstawionych nogach przenoszenie ciężaru ciała z nogi na nogę (na boki i przód-tył) - bujanie na brzuchu na dużej piłce rebab. (przód-tył i na boki), z głową zwieszoną w dół, bujanie na plecach - jazda na deskorolce (przód-tył) w pozycji na brzuchu lub na kolanach - huśtanie się na huśtawce

9 PRIOPRIOCEPCJA CZUCIE GŁĘBOKIE - w świadomości ciała i kształtowaniu schematu ciała - w kontroli i planowaniu ruchu - w umiejętności stopniowania ruchu, czyli dozowania siły z jaką należny wykonać ruch - w napięciu mięśniowym - w płynności i kontroli ruchów -jazda na deskorolce (slalom w pozycji na brzuchu) - chodzenie rakiem do tyłu z piłką na brzuchu -bujanie na dużej piłce terapeutycznej połączone ze zbieraniem pieniążków lub innych drobnych elementów i wrzucaniem ich do kubeczka - odbijanie nogami balonika zawieszonego na sznurku podczas huśtania na huśtawce - czworakowanie po wytyczonym torze, w połączeniu z innymi aktywnościami np. fiksowaniem wroku na konkretnych obiektach- obrazkach - bujanie na hamaku - skoki na trampolinie - uciskanie piłką lub wałkiem - przeskakiwanie przez przeszkody - samodzielne ubieranie się i rozbieranie

10 FORMY terapii są bardzo atrakcyjne dla dzieci i odbywają się na sali gimnastycznej, gdzie są rozmieszczone wszystkie niezbędne przyrządy, takie jak hamaki, specjalne huśtawki, deskorolki, deski obrotowe, tunele, trampoliny, suchy basen, podwieszane liny, trapezy, pochylnie, zestawy miękkich klocków, piłki o różnych średnicach, itp. Odpowiednio dobrane formy terapii prowadzone przez dłuższy czas przynoszą efekty w postaci: - poprawy samooceny i wiary w siebie u dziecka, - poprawy koordynacji, równowagi i motoryki, - zwiększonego zaangażowania dziecka w podejmowanie nowych, trudniejszych zadań, - poprawy koncentracji i skuteczności wykonywania poleceń, - zwiększenia umiejętności szkolnych, - zmniejszenia wrażliwości dotykowej oraz objawów nadpobudliwości psychoruchowej - dziecko jest w stanie kontrolować swoje reakcje na otoczenie.

11 EWALUACJA PROGRAMU: Program STYMULACJA SENSORYCZNA NA LEKCJI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO będzie ewaluowany na bieżąco, w każdym roku jego realizacji. Działania naprawcze wprowadzane będą po przedstawieniu ich na posiedzeniu Rady Pedagogicznej, na kolejny rok jego realizacji. Narzędziami badawczymi będzie INDYWIDUALNY PROGRAM TERAPEUTYCZNY UCZNIA, wywiad z nauczycielami uczącymi, rodzicami lub opiekunami, oraz bieżące spostrzeżenia autora i realizatora programu. LITERATURA 1. Violet F. Maas- Uczenie się przez zmysły: wprowadzenie do teorii integracji sensorycznej - Integracja sensoryczna a neuronauka - od narodzin do starości 2.Bożenna Odowska-Szlachcic- Terapia integracji sensorycznej, zeszyt 1