ZASOBY NATURALNE, INWESTYCJE ORAZ INSTYTUCJE A WZROST GOSPODARCZY

Transkrypt

1 Wykład: ZASOBY NATURALNE, INWESTYCJE ORAZ INSTYTUCJE A WZROST GOSPODARCZY

2 Model wzrostu gospodarczego Zasoby naturalne Przedsiębiorczość Energia Praca, kapitał ludzki Przemysł Eksport Wzrost PKB, bogactwo Informacja Kapitał rzeczowy Pieniądz Innowacje Instytucje Źródło: Szczepaniec, 2015.

3 Choroba holenderska Choroba holenderska gospodarki (ang. dutch disease) regres gospodarczy spowodowany odkryciem i intensywną eksploatacją złóż surowców naturalnych. Pojęcie wprowadził w 1977 r. tygodnik "The Economist", opisując gospodarcze konsekwencje odkrycia w latach 60. dużych złóż gazu ziemnego w Holandii. Wikipedia Produkcja gazu ziemnego w Holandii (w mld m3)

4 Stopa wzrostu gospodarczego w Holandii ,3 6,8 3,6 8,3 8,6 2,7 5,3 6,4 6,4 13, ,3 3,5 5,4 3,4 0,0 4,5 2,5 2,7 2,0 1, ,3 3,8 4,2 2,1-3,3 1,1 1,7-1,6-0,7 0,9 Źródło: World Bank.

5 Wzrost gospodarczy w latach Kraj Tempo wzrostu PKB (średnia z lat ) Czynniki wzrostu 1.Turkmenistan 11,1 gaz, ropa 2.Mongolia 11,1 miedź, złoto, węgiel 3.Liberia 10,9 ruda żelaza, diamenty 4.Sierra Leone 10,7 ruda żelaza 5.Etiopia 10,6 energetyka, przemysł 6.Katar 9,7 gaz, ropa 7.Chiny 8,6 przemysł, inwestycje i eksport 8.Ghana 8,6 ropa 9.Zimbabwe 8,3 złoto, platyna, węgiel 10.Panama 8,3 przemysł, sektor finansowy 99.Polska 3,1 fundusze UE, wydatki publiczne USA 2,2 gaz, ropa, ICT, przemysł Niemcy 2,0 przemysł / eksport Norwegia 1,5 ropa, gaz Źródło: World Bank.

6 Wzrost gospodarczy w latach Kraj Tempo wzrostu PKB (średnia z lat ) Czynniki wzrostu 1.Katar 13,0 gaz, ropa 2.Azerbejdżan 12,1 ropa 3.Liberia 11,3 ruda żelaza, diamenty 4.Turkmenistan 11,1 gaz, ropa 5.Etiopia 10,7 energetyka, przemysł 6.Angola 10,1 ropa 7.Chiny 10,0 przemysł / eksport 8.Mongolia 8,9 miedź, złoto, węgiel 9.Afganistan 8,8 eksport narkotyków 10.Uzbekistan 8,2 uran, bawełna 84.Polska 3,9 fundusze UE, ZIB, wydatki publiczne USA 1,6 gaz, ropa, ICT, przemysł Niemcy 1,3 przemysł / eksport Norwegia 1,4 ropa, gaz Źródło: World Bank.

7 Kraje surowcowe o najwyższym przyroście PKB (PKB w roku bazowym = 100) Kraj Okres Wartość PKB na początku okresu = 100 Wartość PKB na końcu okresu Gwinea Równikowa Azerbejdżan Katar Angola Nigeria Turkmenistan ZEA Trinidad i Tobago Norwegia Rosja Arabia Saudyjska Wenezuela Kuwejt Kraj Okres Wartość PKB na początku okresu = 100 Wartość PKB na końcu okresu Polska Polska Źródło: World Bank.

8 Największe korporacje naftowe, 2014 Firma Kraj Obroty Dochód netto Zatrudnienie (w mln USD) (w mln USD) Sinopec Chiny Royal Dutch Shell Wielka Brytania PetroChina Chiny Exxon Mobil USA BP Wielka Brytania Total Francja Chevron USA Phillips 66 USA Petrobras Brazylia Eni Włochy Źródło: FT500. Polska : PKB w 2014 r. 548,0 mld USD W 2013 r. saudyjska firma ARAMCO zanotowała sprzedaż w wysokości 356 mld USD; zatrudnienie wyniosło 61,907 osób.

9 Wykorzystanie zasobów w Polsce na tle innych krajów węgiel (mln ton) 2004 i 2014 Kraj Wydobycie węgla (mln ton), 2004 Wydobycie węgla (mln ton), 2014 Chiny 2122,6 3874,0 USA 1008,9 906,9 Indie 407,7 644,0 Australia 363,1 491,5 Rosja 284,4 357,6 RPA 242,8 260,5 Niemcy 208,9 185,8 Polska 162,4 137,1 Indonezja 132,4 458,0 Kazachstan 86,9 108,7 Źródło: BP Statistical Review of World Energy, Ceny węgla

10 Wykorzystanie zasobów w Polsce na tle innych krajów gaz ziemny (mld m3) 2004 i 2014 Kraj Wydobycie gazu ziemnego (mld m3), 2004 Wydobycie gazu ziemnego (mld m3), 2014 USA 526,4 728,3 Rosja 573,3 578,7 Katar 39,2 177,2 Iran 96,4 172,6 Kanada 183,7 162,0 Chiny 42,8 134,5 Norwegia 79,2 108,8 Arabia Saudyjska 65,7 108,2 Algieria 82,0 83,3 Indonezja 74,6 73,4 Turkmenistan 52,8 69,3 Polska 4,4 4,2 Źródło: BP Statistical Review of World Energy, 2015.

11 Historia sukcesu KGHM Wskaźnik Produkcja miedzi elektrolitycznej (w tys. ton) Przychody ze sprzedaży (w mln PLN) Zysk / Strata netto (w mln PLN) Średnie roczne ceny miedzi (w USD/t) Wyniki Grupy KGHM w pierwszym półroczu 2015 r.: przychody na poziomie 10,1 mld PLN i zysk netto 1,2 mld PLN; ceny miedzi we wrześniu 2015 na LME 5044 USD/t.; udział Skarbu Państwa w akcjonariacie 31,79% ( ). Źródło: KGHM. Sierra Gorda (Chile) [projekt przejęty przy zakupie kanadyjskiej firmy Quadra FNX za 2,9 mld USD].

12 Produkcja gazu w USA Date U.S. Shale Production (Billion Cubic Feet) : 323,2 mld m3 W Polsce w 2014 r. zużycie gazu wyniosło 15 mld m3.

13 Średnia cena gazu w USA, Średnia cena gazu w USA, IX 2014 U.S. Natural Gas Pipeline Imports Price Price of U.S. Natural Gas LNG Imports U.S. Natural Gas Citygate Price U.S. Price of Natural Gas Delivered to Residential Consumers U.S. Price of Natural Gas Sold to Commercial Consumers United States Natural Gas Industrial Price U.S. Natural Gas Electric Power Price 109,0 247,2 152,9 461,3 266,5 140,2 122,6

14 Produkcja ropy naftowej, 2014 Kraj Produkcja w 2014 (w tys. baryłek dziennie) Zmiana w ciągu ostatniego roku (w %) Udział w produkcji światowej (w %) Świat ogółem ,3% 100,0% USA ,9% 13,1% Arabia Saudyjska ,9% 12,9% Rosja ,6% 12,7% Kanada ,9% 5,0% Chiny ,7% 5,0% ZEA ,9% 4,0% Iran ,0% 4,0% Irak ,6% 3,8% Kuwejt ,5% 3,6% Meksyk ,3% 3,2% Źródło: BP Statistical Review of World Energy, Norwegia 1895

15 Evsey D. Domar ( ) Capital Expansion, Rate of Growth and Employment, 1946, "Econometrica.

16 Model wzrostu Evseya Domara 1.Wpływ inwestycji na zdolności produkcyjne dodatkowe inwestycje zwiększają krajowe zasoby kapitału, zwiększają zdolności wytwórcze gospodarki, podnoszą potencjalny poziom dochodu narodowego Yq = I * e e produktywność nowych inwestycji 2.Wpływ inwestycji na popyt zagregowany Yd = I * mi

17 Model wzrostu Evseya Domara (c.d.) 3.Wymóg wzrostu zrównoważonego wzrost zrównoważony = wzrost przy pełnym wykorzystaniu zasobów Yq = I * e = Yd I * 1 / s czyli I / I = e * s

18 Model wzrostu Evseya Domara (c.d.) I / I < e * s przyrost inwestycji zbyt niski, aby zapełnić pełne wykorzystanie rozszerzających się zdolności wytwórczych; pojawia się luka deflacyjna I / I > e * s przyrost inwestycji zbyt duży; szybki wzrost popytu, przy zbyt małym wzroście produkcji; pojawia się luka inflacyjna

19 Inwestycje definicje Inwestycje są to zakupy nowych dóbr kapitałowych przez przedsiębiorstwa. Całkowite inwestycje obejmują inwestycje w kapitał trwały oraz inwestycje w kapitał obrotowy. Begg, Fischer, Dornbusch Inwestycje - polegają na powiększaniu w danym społeczeństwie zasobu budynków, maszyn i urządzeń oraz zapasów w ciągu roku. Samuelson, Nordhaus Inwestycje - to suma wydatków przedsiębiorstw na fabryki, maszyny, wyposażenie i zapasy oraz wydatków gospodarstw domowych na zakup mieszkań. Hall, Taylor

20 GDP per capita a wartość kapitału przypadającego na 1 pracownika w 1990 r. Źródło: Summers & Heston, NBER

21 Stopa inwestycji w krajach OECD oraz w krajach BRICS Kraj Australia 23,5 24,5 26,0 27,1 27,5 27,7 27,9 29,2 28,0 27,6 27,2 28,5 Austria 23,9 22,1 23,1 22,8 22,7 22,3 23,1 22,8 21,0 21,1 23,0 22,7 Kanada 19,8 20,0 20,6 21,6 22,8 23,8 24,0 24,0 21,8 23,3 23,8 24,7 Dania 20,4 20,4 19,6 20,4 20,8 22,7 23,4 22,4 16,9 16,9 17,7 17,4 Francja 19,6 18,6 18,5 19,2 20,0 20,9 22,0 21,9 18,9 19,3 20,8 19,8 Niemcy 20,3 18,1 17,9 17,6 17,3 18,1 19,3 19,3 16,4 17,3 18,3 17,3 Grecja 25,2 24,2 26,5 24,4 21,4 24,6 26,7 24,0 18,6 17,5 16,1 13,7 Irlandia 22,7 22,2 23,4 24,8 27,3 28,2 26,1 21,8 15,2 11,8 11,2 10,9 Włochy 20,7 21,3 20,9 21,0 20,9 21,8 22,1 21,6 18,9 20,1 19,8 18,0 Japonia 24,3 22,5 22,4 22,5 22,5 22,7 22,9 23,0 19,7 19,8 20,2 20,8 Korea Płd. 31,6 30,9 32,0 32,1 32,2 32,7 32,6 33,0 28,5 32,0 33,0 31,0 Holandia 21,5 19,7 19,3 19,0 19,0 20,0 20,4 20,5 18,4 17,8 18,1 17,5 Norwegia 19,0 18,9 18,1 20,3 21,5 23,0 25,8 24,5 22,3 23,3 23,8 24,9 Polska 20,8 18,6 18,7 20,1 19,3 21,1 24,4 23,9 20,3 21,0 22,1 20,5 Portugalia 27,7 25,7 23,5 24,0 23,5 23,1 22,8 23,2 20,2 20,2 18,4 16,7 Hiszpania 26,4 26,6 27,4 28,3 29,5 30,9 31,0 29,1 23,9 22,8 21,2 19,8 Szwecja 18,2 17,4 17,1 17,0 17,7 18,7 20,3 20,2 16,5 18,7 19,9 18,9 Szwajcaria 23,2 21,4 20,7 21,0 21,9 22,7 22,5 22,1 19,3 20,3 21,3 21,0 Wielka Bryt. 17,7 17,4 17,0 17,3 17,1 17,6 18,2 17,1 14,1 15,0 15,0 14,9 USA 22,0 21,6 21,7 22,5 23,2 23,3 22,3 20,8 17,5 18,4 18,4 19,0 Brazylia 18,0 16,2 15,8 17,1 16,2 16,8 18,3 20,7 17,8 20,2 19,7 17,5 Rosja 21,9 20,1 20,9 20,9 20,1 21,2 24,2 25,5 18,9 22,6 25,0 24,5 Indie 25,6 25,0 26,1 32,5 34,3 35,9 38,0 35,5 36,3 36,5 36,4 34,7 Chiny 36,3 37,9 41,2 43,3 42,1 43,0 41,7 44,0 48,2 48,2 48,3 48,7 RPA 15,3 15,9 16,7 18,1 18,0 19,7 21,2 22,7 19,5 19,1 19,1 19,4

22 Stopa wzrostu gospodarczego Źródło: OECD. Kraj Australia 1,9 3,9 3,1 4,2 3,2 3,0 3,8 3,7 1,7 2,0 2,2 3,6 2,7 Austria 0,9 1,7 0,9 2,6 2,4 3,7 3,7 1,4-3,8 1,8 2,8 0,9 0,4 Kanada 1,7 2,8 1,9 3,1 3,2 2,6 2,0 1,2-2,7 3,4 2,5 1,7 2,0 Dania 0,7 0,5 0,4 2,3 2,4 3,4 1,6-0,8-5,7 1,4 1,1-0,4 0,4 Francja 1,8 0,9 0,9 2,5 1,8 2,5 2,3-0,1-3,1 1,7 2,0 0,0 0,2 Niemcy 1,5 0,0-0,4 1,2 0,7 3,7 3,3 1,1-5,1 4,0 3,3 0,7 0,4 Grecja 4,2 3,4 5,9 4,4 2,3 5,5 3,5-0,2-3,1-4,9-7,1-7,0-3,9 Irlandia 5,0 5,4 3,7 4,2 6,1 5,5 5,0-2,2-6,4-1,1 2,2 0,2-0,3 Włochy 1,9 0,5 0,0 1,7 0,9 2,2 1,7-1,2-5,5 1,7 0,4-2,4-1,9 Japonia 0,4 0,3 1,7 2,4 1,3 1,7 2,2-1,0-5,5 4,7-0,5 1,4 1,5 Korea Płd. 4,5 7,4 2,9 4,9 3,9 5,2 5,5 2,8 0,7 6,5 3,7 2,3 3,0 Holandia 1,9 0,1 0,3 2,2 2,0 3,4 3,9 1,8-3,7 1,5 0,9-1,2-0,8 Nowa Zelandia 3,5 4,8 4,4 3,7 3,5 2,8 2,9-1,9-0,1 1,8 2,4 2,3 2,5 Norwegia 2,0 1,5 1,0 4,0 2,6 2,3 2,7 0,1-1,6 0,5 1,3 2,9 0,6 Polska 1,2 1,4 3,9 5,3 3,6 6,2 6,8 5,1 1,8 3,9 4,5 1,9 1,6 Portugalia 2,0 0,8-0,9 1,6 0,8 1,4 2,4 0,0-2,9 1,9-1,3-3,2-1,4 Hiszpania 3,7 2,7 3,1 3,3 3,6 4,1 3,5 0,9-3,8-0,2 0,1-1,6-1,2 Szwecja 1,3 2,5 2,3 4,2 3,2 4,3 3,3-0,6-5,0 6,6 2,9 0,9 1,5 Szwajcaria 1,2 0,2 0,0 2,4 2,7 3,8 3,8 2,2-1,9 3,0 1,8 1,0 2,0 Wielka Brytania 2,2 2,3 3,9 3,2 3,2 2,8 3,4-0,8-5,2 1,7 1,1 0,3 1,7 USA 0,9 1,8 2,8 3,8 3,4 2,7 1,8-0,3-2,8 2,5 1,8 2,8 1,9 Brazylia 1,3 2,7 1,1 5,7 3,2 4,0 6,1 5,2-0,3 7,5 2,7 1,0 2,5 Rosja 5,1 4,7 7,3 7,2 6,4 8,2 8,5 5,2-7,8 4,5 4,3 3,4 1,3 Indie 4,8 3,8 7,9 7,9 9,3 9,3 9,8 3,9 8,5 10,3 6,6 4,7 5,0 Chiny 8,3 9,1 10,0 10,1 11,3 12,7 14,2 9,6 9,2 10,4 9,3 7,7 7,7 RPA 2,7 3,7 2,9 4,6 5,3 5,6 5,5 3,6-1,5 3,1 3,6 2,5 1,9

23 Wzrost gospodarczy a stopa inwestycji Kraj Tempo wzrostu PKB (średnia z lat ) Średnia stopa inwestycji (średnia z lat ) 1.Katar 13,0 36,4 2.Azerbejdżan 12,1 24,1 3.Liberia 11,3 24,1 4.Turkmenistan 11,1 38,6 5.Etiopia 10,7 32,6 6.Angola 10,1 14,1 7.Chiny 10,0 45,4 8.Mongolia 8,9 43,1 9.Afganistan 8,8 18,6 10.Uzbekistan 8,2 23,9 84.Polska 3,9 21,2 Źródło: World Bank. USA 1,6 20,2 Niemcy 1,3 19,5 Norwegia 1,4 26,0

24 Koniunktura w Irlandii, Wskaźnik Wzrost PKB (w %) 7,0 10,5 7,7 10,5 10,4 Stopa bezrobocia (w %) 14,8 12,2 11,9 10,3 5,8 Stopa inflacji (w %) 2,3 2,5 1,7 1,5 2,4 Saldo budżetu (% PKB) 0,7-1,4-0,7-0,2 2,4 Tempo wzrostu inwestycji (w %) Inwestycje w środki trwałe (w mln euro) 10,2 9,6 15,9 13,2 17, Napływ FDI (w mld $) 0,8 1,45 2,45 4,10..

25 Wskaźniki koniunktury, Irlandia Wskaźnik Wzrost gospodarczy 4,4 4,6 6,0 5,3 Stopa bezrobocia 4,5 4,5 4,3 4,4 Stopa zatrudnienia 64,9 65,4 67,5 68,5 Stopa wzrostu inwestycji 5,2 10,6 14,6 3,9 Inwestycje w budownictwie mieszkaniowym 18,1 11,2 15,8 3,1 Inflacja 3,5 2,2 2,4 3,9 Saldo finansów publicznych / PKB 0,4 1,4 1,6 2,9 Dług publiczny / PKB 34,1 32,8 32,6 29,2 Źródło: OECD.

26 Kryzys bankowy w Irlandii W latach zagraniczne zadłużenie irlandzkich banków wzrosło z 15 do 110 mld euro. Pieniądze były przeznaczone na finansowanie inwestycji w nieruchomości. Ze względu na spadek sprzedaży nieruchomości oraz spadek ich cen w bankach pojawiły się problemy z płynnością, sięgające 4 mld euro. Rząd Irlandii zdecydował się na ratowanie systemu bankowego za pomocą publicznych pieniędzy; dokapitalizowano m.in. trzy największe banki: Allied Irish Bank (AIB), Bank of Ireland oraz Anglo Irish Bank. W 2010 r. pomoc rządowa dla sektora bankowego sięgnęła 32% PKB.

27 Wskaźniki koniunktury, Irlandia Wskaźnik Wzrost gospodarczy 5,4-2,1-5,5-0,8 1,4 0,9 Stopa bezrobocia 4,9 5,9 12,5 14,1 14,9 15,3 Stopa zatrudnienia 69,2 67,9 62,2 60,0 59,2 58,8 Stopa wzrostu inwestycji Inwestycje w budownictwie mieszkaniowym 2,4-9,6-20,6-17,9-3,1 4,3-11,2-15,9-37,6-34,0-10,3-15,2 Inflacja 2,9 3,1-1,7-1,6 1,2 1,9 Saldo finansów publicznych / PKB 0,1-7,4-13,9-30,8-13,3-7,5 Dług publiczny / PKB 28,6 49,7 70,5 98,0 112,2 123,3 Źródło: OECD.

28 Inwestycje w sektorze mieszkaniowym (r/r) Źródło: NBP, Raport o inflacji, listopad 2012.

29 Ceny nieruchomości (I kw = 100) Źródło: NBP, Raport o inflacji, listopad 2012.

30 Koniunktura w Korei Płd., Wskaźnik Wzrost PKB (w %) 5,1 2,3 0,3 6,3 3,7 2,0 Stopa zatrudnienia (w %) 63,9 63,8 62,9 63,3 63,9 64,2 Stopa bezrobocia (w %) 3,4 3,3 3,8 3,8 3,5 3,3 Stopa inflacji (w %) 2,5 4,7 2,8 2,9 4,0 2,2 Saldo budżetu (% PKB) 4,7 3,0-1,1 1,3 2,0 2,1 Dług publiczny (% PKB) 28,8 30,4 33,5 34,3 36,2 35,1 Tempo wzrostu inwestycji (w %) 6,9-0,4-6,0 15,2 2,2-1,1 Średnie tempo wzrostu inwestycji prywatnych (poza mieszkaniowymi) : Korea Płd. 3,4%, kraje OECD 1,0%, USA 0,3%, strefa euro 0,5%.

31 Wydatki na obronę narodową w Grecji Grecja na obronę narodową wydaje ok. 4% PKB, średnia dla krajów UE wynosi 1,7% PKB.

32 Koniunktura w Grecji Wskaźnik Wzrost PKB (w %) 5,2 4,3 1,0-2,0-4,5 Stopa bezrobocia (w %) 9,0 8,4 7,8 9,6 12,7 Stopa zatrudnienia (w %) 61,0 61,4 61,9 61,2 59,6 Stopa inflacji (w %) 3,3 3,0 4,2 1,3 4,7 Saldo budżetu (% PKB) -6,0-6,7-9,8-15,6-10,4 Dług publiczny (% PKB) 115,6 112,9 116,1 131,6 147,3 Tempo wzrostu inwestycji (w %) 20,4 5,4-6,7-15,2-15,0 Stopa bezrobocia w Niemczech: 2006 r. 10,3%, 2007 r. 8,6% Stopa bezrobocia we Francji: 2006 r. 8,8%, 2007 r. 8,0%

33 Rentowność 10-letnich obligacji w krajach PIIGS Źródło: NBP, Raport o inflacji, listopad 2014.

34 Koniunktura w Grecji najnowsze dane Wskaźnik Wzrost PKB (w %) -8,9-6,6-3,9 0,8 Stopa bezrobocia (w %) 17,9 24,5 27,5 26,5 Stopa zatrudnienia (w %) 55,6 51,3 48,6 49,7 Stopa inflacji (w %) 3,3 1,5-0,9-1,3 Saldo budżetu (% PKB) -10,2-8,7-12,3-3,6 Dług publiczny (% PKB) 171,3 156, ,1 Tempo wzrostu inwestycji (w %) -18,1-28,9-10,1 1,3

35 Determinanty inwestycji w sektorze MSP, 2008 Czynniki decydujące o podjęciu inwestycji rosnący popyt na nasze produkty / usługi (wzrost liczby zakupów / zamówień) Ogółem MSP rosnące wymagania klientów 7,32 posiadanie nadwyżek finansowych / wolnych środków 7,39 6,47 inwestycje poczynione przez konkurencję (chęć sprostania konkurencji) 6,11 ogólna dobra koniunktura gospodarcza 5,89 wysoka oczekiwana stopa zwrotu z inwestycji (spodziewany wyraźny wzrost zysków) 5,82 możliwość skorzystania z funduszy unijnych 5,00 atrakcyjne (akceptowalne) oprocentowanie kredytu 4,74 łatwość uzyskania kredytu (proste procedury) 4,61 łatwy dostęp do leasingu / proste procedury 4,24 Źródło: QUALIFACT, Finanse MSP 2007, Rynek usług bankowych

36 Odsetek firm sektora MSP inwestujących w ostatnich 12 miesiącach, ,8% 30,0% Źródło: QUALIFACT, Finanse MSP 2014, Rynek usług bankowych.

37 Źródła finansowania inwestycji w sektorze MSP 89,6% 86,2% ,4% 17,9% 12,4% 10,9% 4,0% 3,1% środki własne kredyty leasing inne Źródło: QUALIFACT, Finanse MSP 2014, Rynek usług bankowych.

38 Korupcja a wyniki gospodarcze Grupa Kraje (wskaźnik Corruption Perception Index 2011) Grupa I. Najmniej skorumpowane Grupa II. Średnio skorumpowane Grupa III. Najbardziej skorumpowane Nowa Zelandia (9,5), Dania (9,4), Finlandia (9,4), Szwecja (9,3), Norwegia (9,0), Holandia (8,9), Szwajcaria (8,8), Australia (8,8), Kanada (8,7) Niemcy (8,0), Japonia (8,0), Austria (7,8), Wielka Brytania (7,8), Belgia (7,5), Irlandia (7,5), USA (7,1), Francja (7,0) Hiszpania (6,2), Portugalia (6,1), Izrael (5,8), Korea Płd. (5,4), Włochy (3,9), Grecja (3,4) Polska 5,5 Źródło: Transparency International, 2011.

39 Korupcja a PKB per capita w tys. USD (PPP), 2011 Grupa państw PKB per capita (w tys. USD, PPP) Nieskorumpowani 42,0 Średnio skorumpowani 39,5 Skorumpowani 29,3 Polska [20,3] Korupcja a mediana rocznych dochodów dyspozycyjnych gospodarstw domowych, 2007 (w tys. USD) Grupa państw Mediana rocznych dochodów dyspozycyjnych gospodarstw domowych (w tys. USD) Nieskorumpowani 24,6 Średnio skorumpowani 23,4 Skorumpowani 16,2 Polska [9,1]

40 Korupcja a stopa zatrudnienia (średnia z lat ) Grupa państw Stopa zatrudnienia (w %) Nieskorumpowani 73,9 Średnio skorumpowani 67,7 Skorumpowani 61,6 Polska [59,3] Korupcja a stopa bezrobocia (średnia z lat ) Grupa państw Stopa bezrobocia (w %) Ogółem Osoby w wieku do 25 lat Nieskorumpowani 5,5 12,1 Średnio skorumpowani 6,8 14,1 Skorumpowani 8,4 19,9 Polska [13,3; 29,3]

41 . Korupcja a saldo finansów publicznych (w % PKB, średnia z lat ) Grupa państw Saldo finansów publicznych (w % PKB) Nieskorumpowani 1,8 Średnio skorumpowani -3,7 Skorumpowani -3,5 Polska [-5,0] Korupcja a dług publiczny % PKB (2010) Grupa państw Dług publiczny (w % PKB) Nieskorumpowani 52,4 Średnio skorumpowani 104,8 Skorumpowani 92,2 Polska [62,4]

42 Korupcja a konkurencyjność gospodarek, Global Competitiveness Index Grupa państw Global Competitiveness Index (w pkt.) Nieskorumpowani 5,3 Średnio skorumpowani 5,2 Skorumpowani 4,5 Grupa państw Polska [4,5] Korupcja a konkurencyjność międzynarodowa mierzona saldem na rachunku bieżącym w relacji do PKB (średnia z lat ) Saldo na rachunku bieżącym (w % PKB) Nieskorumpowani 4,1 Średnio skorumpowani 0,3 Skorumpowani -4,0 Polska [-4,7]

43 Stopień rozpowszechnienia problemu korupcji - opinie przedstawicieli biznesu Źródło: EC, Businesses attitudes towards corruption in the EU, 2013.

44 Prawomocnie skazani za przestępstwa korupcyjne, % 99,5% 95% 98% Źródło: Ministerstwo Sprawiedliwości.