Źródło: Alcohol Alert, nr: 47, Kwiecień 2000, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Źródło: Alcohol Alert, nr: 47, Kwiecień 2000, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism."

Transkrypt

1 tłum. Magdalena Ślósarska Rok: 2000 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 9 Źródło: Alcohol Alert, nr: 47, Kwiecień 2000, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. Sterowanie procesami, które przyczyniają się do rozwoju i utrzymywania się alkoholizmu wiąże się z interakcjami komórek nerwowych (neuronów) w mózgu. Indywidualna reakcja na wypijany alkohol zależy od wpływu na te oddziaływania międzykomórkowe czynników emocjonalnych, poznawczych i społecznych. Techniki obrazowania pozwalają naukowcom badać powiązania między zachowaniem a procesami zachodzącymi w mózgu w sposób bezpieczny dla pacjenta. Dzięki tym technikom uczeni mogą obserwować pracujący mózg pacjenta podczas rozwiązywania przezeń jakiegoś zadania intelektualnego, reagowania na to, co dzieje się w otoczeniu, czy też doświadczania emocji. Możliwe staje się porównanie i przeanalizowanie obrazów mózgu przed wypiciem alkoholu, w trakcie picia i po wypiciu. Wprowadzenie technik obrazowania obudziło nadzieje na zintegrowanie wiedzy o biomedycznych, psychospołecznych i behawioralnych aspektach alkoholizmu, a zatem na ulepszenie metod zapobiegania i leczenia. W tym zeszycie Alcohol Alert przedstawiamy zarówno wyniki już uzyskane dzięki zastosowaniu technik obrazowania do badań na alkoholizmem, jak i potencjalne możliwości wykorzystania tych metod. Oddziaływanie alkoholu na strukturę i funkcję mózgu Z badań pośmiertnych (autopsji) wynika, że mózgi osób, które przewlekle piły alkohol, są mniejsze, lżejsze i bardziej obkurczone niż mózgi osób tej samej płci, które zmarły w tym samym wieku, ale nie były alkoholikami [1]. Obserwacja ta znalazła potwierdzenie w wielu badaniach ludzi żyjących, u których obrazowanie struktury mózgu wykonano takimi technikami, jak tomografia komputerowa (CT - computed tomography) czy rezonans magnetyczny (MRI - magnetic resonance imaging). Uzyskane obrazy struktury mózgu ujawniają istnienie wyraźnego związku między intensywnym piciem alkoholu a organicznymi uszkodzeniami mózgu, także w tych przypadkach, w których nie ujawniły się wcześniej kliniczne objawy wskazujące na zaawansowany alkoholizm (np. przewlekłe schorzenie wątroby czy spowodowana piciem demencja). Uzyskane obrazy mózgu pozwoliły stwierdzić, że najsilniej obkurczeniu ulega zewnętrzna warstwa mózgu (kora mózgowa), szczególnie w okolicy płatów czołowych [2], które uważa się za siedlisko wyższych funkcji intelektualnych. U mężczyzn podatność na obkurczanie płatów czołowych wzrasta z wiekiem [2-4]. Obecnie prowadzone są badania, które mają odpowiedzieć 1 / 7

2 na pytanie, czy taki sam efekt występuje także u kobiet. Obrazowanie mózgu powtórnie wykonane u tych samych osób po 5 latach pozwoliło stwierdzić w grupie alkoholików, którzy nie zaniechali picia, postępujące obkurczanie tkanki mózgowej istotnie przekraczające normalne obkurczanie tkanki związane z wiekiem [5]. Jak stwierdzono w tym badaniu, stopień ubytku kory czołowej był wyraźnie skorelowany z ilością wypitego alkoholu [5]. Obkurczanie tkanki obserwuje się także w głębszych strukturach mózgu, miedzy innymi w obszarach związanych z pamięcią [6-8], oraz w móżdżku, sterującym koordynacją ruchów i utrzymywaniem równowagi [9]. Wyniki nielicznych badań sugerują, że tkanka mózgu kobiet jest bardziej podatna na obkurczanie spowodowane alkoholem niż tkanka mózgu mężczyzn [10, 11]. Dopełnieniem badań uszkodzeń struktury mózgu są badania za pomocą technik obrazowania pracy (funkcjonowania) mózgu, takie jak emisyjna tomografia pozytronowa (PET - positron emission tomography) i tomografia komputerowa emisji pojedynczych fotonów (SPECT - single photon emission computed tomography). Pomiary miejscowych zmian przepływu krwi i przemian metabolicznych, dokonane za pomocą tych technik, pomogły określić obszary mózgu specyficznie powiązane z funkcjami czuciowymi, ruchowymi czy poznawczymi. Badania takie jednoznacznie wykazują w niektórych obszarach mózgu zmniejszenie przepływu krwi i tempa metabolizmu u osób intensywnie pijących w porównaniu z nie pijącymi nałogowo [12, 13], nawet gdy nie stwierdza się mierzalnego obkurczenia tkanki mózgowej [14]. Ubytki w strukturze i funkcji mózgu ujawniane dzięki technice spektroskopii rezonansu magnetycznego (MRS - magnetic resonance spectroscopy) i PET mogą wynikać ze zmniejszenia liczby [15] lub rozmiarów [16, 17] neuronów albo zmniejszenia gęstości połączeń, poprzez które komunikują się sąsiadujące neurony [16, 17]. Powiązanie struktury funkcji mózgu z zachowaniem Nadrzędną ideą, która przyświeca wprowadzeniu technik obrazowania mózgu do badań nad alkoholizmem, jest wykrycie specyficznych zmian w mózgu, które byłyby skorelowane z typowymi dla alkoholizmu zachowaniami. Stwierdzone za pomocą technik obrazowania obkurczenie [9, 18] oraz osłabiony przepływ krwi [19] w obrębie móżdżku wiążą się z zaburzeniami równowagi i sposobem chodzenia. Takie uszkodzenia mogą być przyczyną upadków, które u starszych wiekiem alkoholików prowadzą do urazów głowy i dodatkowo pogarszają funkcjonowanie mózgu. Próby powiązania stwierdzonego obkurczenia tkanki mózgowej w obrębie płatów czołowych z upośledzeniem zdolności poznawczych nie pozwalają na jednoznaczne stwierdzenie korelacji zmian w obrazach mózgu z wynikami testów pamięci świeżej czy umiejętnością rozwiązywania problemów [1, 20], a więc funkcjami poznawczymi, których zaburzenie jest typowe przy uszkodzeniach płatów czołowych. Są natomiast wyniki badań wskazujące na istnienie korelacji między obkurczeniem struktur mózgu związanych z pamięcią (np. ciała suteczkowate) a stopniem upośledzenia pamięci [7]. Obrazowanie funkcjonowania mózgu pozwoliło wykazać, że u alkoholików przepływ krwi [21] i metabolizm [12] w płatach czołowych są upośledzone wcześniej niż pojawiają się możliwe do wykrycia istotne zmiany struktury czy też poważne problemy poznawcze [13, 21]. Funkcje poznawcze i koordynacja ruchowa mogą ulec przynajmniej częściowej poprawie po 3 lub 4 tygodniach abstynencji [20], czemu towarzyszy częściowe odwrócenie procesu 2 / 7

3 obkurczania się mózgu [22, 23] oraz wzrost intensywności metabolizmu w tkance płatów czołowych [24] i móżdżku [17, 25]. Przepływ krwi w okolicy płatów czołowych poprawia się stopniowo w okresie zachowywania abstynencji i mniej więcej po 4 latach powraca do normalnego poziomu [26]. Nawrót picia powoduje ponowne obkurczenie struktur mózgowych [23], zwolnienie metabolizmu, stałe pogorszenie w zakresie funkcji poznawczych [24] oraz wystąpienie oznak uszkodzenia komórek nerwowych [25]. Mechanizmy uzależnienia Badania na zwierzętach oraz badania skrawków tkanki mózgowej pozwoliły zidentyfikować chemiczne nośniki (neuroprzekaźniki) oraz drogi nerwowe przenoszące efekty spowodowane alkoholem. Na przykład szlaki nerwowe, w których przekaźnikiem jest dopamina, zdają się odgrywać istotną rolę w rozwoju alkoholizmu. Zarówno u osoby pijącej tylko towarzysko po wypiciu dawki alkoholu powodującej umiarkowaną intoksykację [19], jak i u alkoholika doświadczającego głodu alkoholu [27] obserwuje się obniżenie przepływu krwi w tych okolicach mózgu, w których głównym neuroprzekaźnikiem jest dopamina. Dzięki technikom obrazowania uzyskano dowody świadczące o zaburzeniu w działaniu innego neuroprzekaźnika - serotoniny - która, jak się wydaje, współdziała z dopaminą w rozwoju uzależnienia od alkoholu [28]. Obrazowanie funkcji pozwoliło stwierdzić u alkoholików obniżoną aktywność metaboliczną w niektórych obszarach przodomózgowia w okresie występowania objawów abstynencyjnych [29, 30]. U osób nie uzależnionych benzodiazepinowe środki uspokajające, powszechnie stosowane w leczeniu poalkoholowych objawów abstynencyjnych, powodują przejściowe zaburzenia koordynacji ruchów i zdolności poznawczych, którym towarzyszy ogólne obniżenie tempa metabolizmu. U alkoholików po podaniu benzodiazepinowych środków uspokajających zmiany tempa metabolizmu w przodomózgowiu są znacznie mniejsze niż u osób nie uzależnionych od alkoholu. Wyniki te świadczą (lub mogą świadczyć) o zmniejszonej zdolności do tłumienia nadmiernej aktywności neuronów, co może wiązać się z osłabieniem zdolności człowieka do kontrolowania (powstrzymywania) zachowań [30]. W grupie osób nie uzależnionych, pijących alkohol towarzysko, stwierdzono różnice w zakresie wpływu benzodiazepin na czynność wybranych obszarów mózgu, ocenianą przy użyciu PET [31] i obrazującego funkcjonowanie mózgu MRI [31], między badanymi, w których rodzinach występowały przypadki alkoholizmu, a tymi, których krewni nie byli uzależnieni od alkoholu. Tak więc nietypową reakcję na benzodiazepiny należy traktować raczej jako przesłankę zwiększonego ryzyka uzależnienia od alkoholu niż jako konsekwencję długotrwałego nadużywania alkoholu. Obiecujące zastosowanie techniki obrazowania czynności mózgu stanowią badania procesów poznawczych i emocjonalnych towarzyszących uzależnieniu, głodowi i nawrotom. Na przykład, wstępne badania pozwoliły stwierdzić korelację głodu kokainy z nasileniem metabolizmu w sieciach komórek nerwowych, integrujących emocjonalne i poznawcze aspekty pamięci [33]. Podobne mechanizmy związane z głodem alkoholu wyjaśniałyby przyczyny indywidualnych różnic w podatności na uzależnienie od alkoholu [34]. Leczenie alkoholizmu Rozpoznanie. Rutynowe zastosowanie w praktyce klinicznej technik obrazowania dotyczy wykrywania objawów współwystępujących zazwyczaj z alkoholizmem, takich jak uszkodzenia mózgu w następstwie urazów głowy [35], różne zaburzenia psychiczne [36)] oraz spowodowane 3 / 7

4 piciem alkoholu zaburzenia organiczne objawiające się demencją lub amnezją [37]. Zespół abstynencyjny. U ponad 15% alkoholików jednym z objawów abstynencyjnych są napady drgawkowe, a prawdopodobieństwo wystąpienia takich napadów oraz ich nasilenie wzrasta wraz z liczbą uprzednich epizodów zespołu abstynencyjnego. Sullivan i współpracownicy [38], stosując techniki obrazowania struktury mózgu, stwierdzili u alkoholików, u których występowały napady drgawkowe obustronne obkurczenie tkanki w okolicy przedczołowej. Nie wiadomo jednak, czy napady drgawkowe przyczyniają się do obkurczania tkanki mózgowej, czy też są po części skutkiem wcześniej powstałych uszkodzeń tych obszarów mózgu. Zastosowanie technik PET i SPECT pozwoliło badaczom zlokalizować i policzyć miejsca na powierzchni komórki nerwowej, w których oddziałują na nią nuroprzekaźniki uwikłane w rozwój alkoholizmu. Wyniki tych badań wskazują na osłabienie przekaźnictwa serotoninowego w stanach głębokiej depresji, które często towarzyszą objawom zespołu abstynencyjnego [39]. Obrazowanie funkcji mózgu wykorzystywane jest także do oceniania wpływu naloksonu na głód spowodowany odstawieniem (40). Środek ten jest chemicznie spokrewniony z naltreksonem - lekiem stosowanym w zwalczaniu głodu substancji uzależniającej (ReVia). Terapia psychospołeczna. Zaproponowana przez Higginsa [41] koncepcja terapii neurobehawioralnej uwzględnia oparte na uczeniu się podejście do zapobiegania nawrotom, przy czym szczególną uwagę zwraca się na zmiany neurobiologiczne towarzyszące abstynencji. Na przykład, w powszechnie stosowanej strategii leczenia kładzie się nacisk na rozwijanie umiejętności rozpoznawania wpływów środowiskowych i stanów emocjonalnych, które pobudzają głód alkoholu i wyzwalają picie oraz radzenia sobie z nimi. Podejście to wymaga zdolności do obserwowania i oceny własnych zachowań oraz wyciągania nauk z niepowodzeń [41]. Naukowcy stosują techniki obrazowania czynności mózgu do badania procesów leżących u podłoża osłabienia tych funkcji poznawczych [42]. Dodatek: Techniki obrazowania Obrazowanie strukturalne jest trójwymiarowym obrazem "skrawka" mózgu, na którym dostrzec można więcej szczegółów niż na tradycyjnym zdjęciu rentgenowskim. CT jest udoskonaloną techniką prześwietlania promieniami X. Technika MRI polega natomiast na interpretowaniu sygnałów wysyłanych przez tkankę mózgu w silnym polu magnetycznym [43]. W medycynie techniki te wykorzystywane są zarówno w celach diagnostycznych (np. w przypadku guzów), jak też do badań naukowych. Wśród technik obrazowania działania mózgu najbardziej popularne są PET i SPECT oraz odpowiednio zmodyfikowane techniki rezonansu magnetycznego [14, 43]. PET i SPECT dostarczają przetworzonych komputerowo, kodowanych kolorami trójwymiarowych obrazów rozkładu w tkance mózgowej radioaktywnej substancji wprowadzonej do krwi. Takie obrazy umożliwiają wykrycie zmian przepływu krwi w poszczególnych obszarach mózgu, a także pozwalają określić lokalizację różnych neuroprzekaźników lub receptorów. Z kolei technika MRI pozwala określić lokalizację i poziom pobudzenia towarzyszącego procesom ruchowym, czuciowym i poznawczym, które pod wpływem alkoholu ulegają osłabieniu już po kilku sekundach [44]. Dzięki technice MRS udaje się wykryć specyficzne cząsteczki zawierające 4 / 7

5 alkohol [45] oraz zmiany metabolizmu, które są przyczyną pogorszenia integralności struktury neuronalnej [43]. Techniki obrazowania a alkoholizm. Podglądanie pracy mózgu - komentarz dyrektora NIAAA dr. med. Enocha Gordisa Techniki obrazowania mózgu pomagają naukowcom badać, jak alkohol przyczynia się do uszkodzeń narządów wewnętrznych, takich jak mózg czy wątroba. Postęp, jaki dokonał się ostatnio w technikach obrazowania, pozwala także badać uzależnienie od alkoholu jako takie. Badacze zaczęli dokonywać pomiarów wpływu alkoholu na nastrój, stany emocjonalne, głód alkoholu i procesy poznawcze, oceniając jednocześnie funkcje metaboliczne, fizjologiczne i neurochemiczne mózgu. Te innowacje w technikach obrazowania przysłużą się nie tylko poznaniu w dziedzinie badań nad alkoholem, ale także we wszystkich tych obszarach medycyny, w których istnieje ścisłe powiązanie między biologią a zachowaniem. Tłumaczenie: Magdalena Ślósarska Bibliografia [1] Rosenbloom, M.J.; Pfefferbaum, A.; and Sullivan, E.V. Structural brain alterations associated with alcoholism. Alcohol Health Res World 19(4): , [2] Pfefferbaum, A.; Sullivan, E.V.; Mathalon, D.H.; et al. Frontal lobe volume loss observed with magnetic resonance imaging in older chronic alcoholics. Alcohol Clin Exp Res 21(3]: , [3] Pfefferbaum, A.; Lim, K.O.; Zipursky, R.B.; et al. Brain gray and white matter volume loss accelerates with aging in chronic alcoholics: A quantitative MRI study. Alcohol Clin Exp Res 16(6): , [4] Pfefferbaum, A.; Sullivan, E.V.; Rosenbloom, M.J.; et al. Increase in brain cerebrospinal fluid volume is greater in older than in younger alcoholic patients: A replication study and CT/MRI comparison. Psychiatry Res 50(4): , [5] Pfefferbaum, A.; Sullivan, E.V.; Rosenbloom, M.J.; et al. A controlled study of cortical gray matter and ventricular changes in alcoholic men over a 5-year interval. Arch Gen Psychiatry 55(10): , [6] Sullivan, E.V.; Marsh, L.; Mathalon, D.H.; et al. Anterior hippocampal volume deficits in nonamnesic, aging chronic alcoholics. Alcohol Clin Exp Res 19(1): , 1995a. [7] Sullivan, E.V.; Lane, B.; Deshmukh, A.; et al. In vivo mammillary body volume deficits in amnesic and nonamnesic alcoholics. Alcohol Clin Exp Res 23(10): , [8] Agartz, I.; Momenan, R.; Rawlings, R.R.; et al. Hippocampal volume in patients with alcohol dependence. Arch Gen Psychiatry 56(4): , [9] Sullivan, E.V.; Rosenbloom, M.J.; Deshmukh, A.; et al. Alcohol and the cerebellum: Effects on balance, motor coordination, and cognition. Alcohol Health Res World 19(2): , 1995b. [10] Hommer, D.; Momenan, R.; Rawlings, R.; et al. Decreased corpus callosum size among alcoholic women. Arch Neurol 53(4): , 1996a. [11] Hommer, D.; Momenan, R.; Ragan, P.; et al. Changes in CSF, ventricular, gray and white matter volumes in female alcoholics measured by automated segmentation of MRI images. Alcohol Clin Exp Res 20(2 Suppl.):33A, 1996b. [12] Volkow, N.D.; Hitzemann, R.; Wang, G.-J.; et al. Decreased brain metabolism in neurologically intact healthy alcoholics. Am J Psychiatry 149(8): , [13] Wang, G.-J.; Volkow, N.D.; Roque, C.T.; et al. Functional importance of ventricular enlargement and cortical atrophy in healthy subjects and alcoholics as assessed with PET, MR imaging, and neuropsychologic testing. Radiology 186(1):59-65, / 7

6 [14] Fowler, J.S., and Volkow, N.D. PET imaging studies in drug abuse. Clin Toxicol 36(3): , [15] Mann, K. Alcohol and the brain: Neuropathology and imaging studies. In: Peters, T.J. Alcohol Misuse: A European Perspective. Amsterdam, The Netherlands: Harwood Academic Publishers, pp [16] Jagannathan, N.R.; Desai, N.G.; and Raghunathan, P. Brain metabolite changes in alcoholism: An in vivo proton magnetic resonance spectroscopy (MRS) study. Magn Reson Imaging 14(5): , [17] Seitz, D.; Widmann, U.; Seeger, U.; et al. Localized protein magnetic resonance spectroscopy of the cerebellum in detoxifying alcoholics. Alcohol Clin Exp Res 23(1) , [18] Sullivan, E.V.; Deshmukh, A.; Desmond, J.E.; et al. Cerebellar volume deficits and neuropsychological functions in alcoholics. Alcohol Clin Exp Res 22(3 Suppl.): 63A, [19] Ingvar, M.; Ghatan, P.H.; Wirsén-Meurling, A.; et al. Alcohol activates the cerebral reward system in man. J Stud Alcohol 59(3): , [20] Oscar-Berman, M.; Shagrin, B.; Evert, D.L.; et al. Impairments of brain and behavior: The neurological effects of alcohol. Alcohol Health Res World 21(1):65-75, [21] Nicolás, J.M.; Catafau, A.M.; Estruch, R.; et al. Regional cerebral blood flow-spect in chronic alcoholism: Relation to neuropsychological testing. J Nuc Med 34(9): , [22] Shear, P.K.; Jernigan, T.L.; and Butters, N. Volumetric magnetic resonance imaging quantification of longitudinal brain changes in abstinent alcoholics. Alcohol Clin Exp Res 18(1): , [23] Pfefferbaum, A.; Sullivan, E.V.; Mathalon, D.H.; et al. Longitudinal changes in magnetic resonance imaging brain volumes in abstinent and relapsed alcoholics. Alcohol Clin Exp Res 19(5): , [24] Johnson-Greene, D.; Adams, K.M.; Gilman, S.; et al. Effects of abstinence and relapse upon neuropsychological function and cerebral glucose metabolism in severe chronic alcoholism. J Clin Exp Neuropsychol 19(3): , [25] Martin, P.R.; Gibbs, S.J.; Nimmerrichter, A.A.; et al. Brain proton magnetic resonance spectroscopy studies in recently abstinent alcoholics. Alcohol Clin Exp Res 19(4): , [26] Gansler, D.A.; Harris, G.J.; Oscar-Berman, M.; et al. Hypoperfusion of inferior frontal brain regions in abstinent alcoholics: A pilot SPECT study. J Stud Alcohol 61(1):32-37, [27] Modell, J.G., and Mountz, J.M. Focal cerebral blood flow change during craving for alcohol measured by SPECT. J Neuropsychiatry 7(1):15-22, [28] Hommer, D.; Andreasen, P.; Rio, D.; et al. Effects of m-chlorphenylpiperazine on regional brain glucose utilization: A positron emission tomographic comparison of alcoholic and control subjects. J Neurosci 17(8): , [29] Volkow, N.D.; Wang, G.-J.; Hitzemann, R.; et al. Decreased cerebral response to inhibitory neurotransmission in alcoholics. Am J Psychiatry 150(3): , [30] Volkow, N.D.; Wang, G.-J.; Overall, J.E.; et al. Regional brain metabolic response to lorazepam in alcoholics during early and late alcohol detoxification. Alcohol Clin Exp Res 21(7): , [31] Volkow, N.D.; Wang, G.-J.; Begleiter, H.; et al. Regional brain metabolic response to lorazepam in subjects at risk for alcoholism. Alcohol Clin Exp Res 19(2): , [32] Streeter, C.C.; Ciraulo, D.A.; Harris, G.J.; et al. Functional magnetic resonance imaging of alprazolam-induced changes in humans with familial alcoholism. Psychiatry Res 82:69-82, [33] Grant, S.; London, E.D.; Newlin, D.B.; et al. Activation of memory circuits during cue-elicited cocaine craving. Proc Nat Acad Sci USA 93(21): , [34] Verheul, R.; Van den Brink, W.; and Geerlings, P. A three-pathway psychobiological model of craving for alcohol. Alcohol 34(2): , [35] Bannister, R. Brain and Bannister s Clinical Neurology. 7th ed. New York: Oxford University Press, [36] Lim, K.O.; Hedehus, M.; Moseley, M.; et al. Compromised white matter tract integrity in schizophrenia inferred from diffusion tensor imaging. Arch Gen Psychiatry 56(4): , [37] Sheedy, D.; Lara, A.; Garrick, T.; et al. Size of mammillary bodies in 6 / 7

7 health and disease: Useful measurements in neuroradiological diagnosis of Wernicke s encephalopathy. Alcohol Clin Exp Res 23(10): , [38] Sullivan, E.V.; Marsh, L.; Mathalon, D.H.; et al. Relationship between alcohol withdrawal seizures and temporal lobe white matter volume deficits. Alcohol Clin Exp Res 20(2): , [39] Heinz, A.; Ragan, P.; Jones, D.W.; et al. Reduced central serotonin transporters in alcoholism. Am J Psychiatry 155(11): , [40] Ilgin, N.; Eldeiry, S.; Mandold, D.; et al. Measurement of brain mu opioid receptor binding in alcohol dependence by PET. J Nuc Med 38 (Suppl. 5):34P, [41] Higgins, S.T. Applying learning and conditioning theory to the treatment of alcohol and cocaine abuse. In: Johnson, B.A., and Roache, J.D., eds. Drug Addiction and Its Treatment: Nexus of Neuroscience and Behavior. Philadelphia: Lippincott-Raven, pp [42] Weingartner, H.J.; Andreason, P.J.; Hommer, D.W.; et al. Monitoring the source of memory in detoxified alcoholics. Biol Psychiatry 40(1):43-53,1996. [43] Pfefferbaum, A., and Rosenbloom, M.J. Brain-imaging tools for the study of alcoholism. Alcohol Health Res World 14(3): , [44] Levin, J.M.; Ross, M.H.; Mendelson, J.H.; et al. Reduction in BOLD fmri response to primary visual stimulation following alcohol ingestion. Psychiatry Res 82(3): , [45] Spielman, D.M.; Glover, G.H.; Macovski, A.; et al. Magnetic resonance spectroscopic imaging of ethanol in the human brain: A feasibility study. Alcohol Clin Exp Res 17(5): , / 7

Źródło: Alcohol Alert, nr: 53, Lipiec 2001, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism.

Źródło: Alcohol Alert, nr: 53, Lipiec 2001, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. tłum. Magdalena Ślósarska Rok: 2001 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 13 Źródło: Alcohol Alert, nr: 53, Lipiec 2001, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Powszechną

Bardziej szczegółowo

BADANIA LABORATORYJNE WYKONYWANE W PRZYPADKU NIEDOKRWIENNEGO UDARU MÓZGU

BADANIA LABORATORYJNE WYKONYWANE W PRZYPADKU NIEDOKRWIENNEGO UDARU MÓZGU 442 Część II. Neurologia kliniczna BADANIA LABORATORYJNE WYKONYWANE W PRZYPADKU NIEDOKRWIENNEGO UDARU MÓZGU Badania neuroobrazowe Badanie tomografii komputerowej głowy Zasadniczym rozróżnieniem wydaje

Bardziej szczegółowo

WSTĘP. Skaner PET-CT GE Discovery IQ uruchomiony we Wrocławiu w 2015 roku.

WSTĘP. Skaner PET-CT GE Discovery IQ uruchomiony we Wrocławiu w 2015 roku. WSTĘP Technika PET, obok MRI, jest jedną z najbardziej dynamicznie rozwijających się metod obrazowych w medycynie. Przełomowymi wydarzeniami w rozwoju PET było wprowadzenie wielorzędowych gamma kamer,

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon

Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon VI.2 VI.2.1 Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon Omówienie rozpowszechnienia choroby Deksametazonu sodu fosforan w postaci roztworu do wstrzykiwań stosowany jest

Bardziej szczegółowo

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ Według raportu WHO z 2010 roku ilość osób z otępieniem na świecie wynosi 35,5 miliona, W Polsce oceniono w 2014 roku, że dotyczy ponad 500 000 osób z różnymi rodzajami otępienia,

Bardziej szczegółowo

Przydatność spektroskopii MR u noworodków

Przydatność spektroskopii MR u noworodków Przydatność spektroskopii MR u noworodków DR HAB. MED. PRZEMKO KWINTA, PROF. UJ KLINIKA CHORÓB DZIECI KATEDRY PEDIATRII, INSTYTUT PEDIATRII WL UJ W KRAKOWIE Nowe techniki MR Obrazowanie dyfuzyjne DWI diffusion-

Bardziej szczegółowo

Depresja a uzależnienia. Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień

Depresja a uzależnienia. Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień Depresja a uzależnienia Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień Alkoholizm w chorobach afektywnych Badania NIMH* (1990) (uzależnienie + nadużywanie) Badania II Kliniki

Bardziej szczegółowo

AD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi

AD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi AD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi GENETYCZNIE UWARUNKOWANA, NEUROLOGICZNA DYSFUNKCJA, CHARAKTERYZUJĄCA SIĘ NIEADEKWATNYMI

Bardziej szczegółowo

Wg W. Duch Jak działa mózg. UMK Toruń notatki z wprowadzenia do kognitywistyki. Dostępne na str. www.fizyka.umk.pl/~duch/wyklady/

Wg W. Duch Jak działa mózg. UMK Toruń notatki z wprowadzenia do kognitywistyki. Dostępne na str. www.fizyka.umk.pl/~duch/wyklady/ Analiza urazów powypadkowych. JuŜ Egipski papirus sprzed 3500 lat wymienia 28 uszkodzeń, dokonywano wtedy trepanacji czaszki by wyciąć guzy. Arystoteles uznał serce za siedlisko uczuć i rozumu. W -3 w.

Bardziej szczegółowo

Źródło: Alcohol Alert, nr: 40, Kwiecień 1998, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism.

Źródło: Alcohol Alert, nr: 40, Kwiecień 1998, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. tłum. Monika Lewicka Rok: 1999 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 1 Źródło: Alcohol Alert, nr: 40, Kwiecień 1998, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Najszybciej

Bardziej szczegółowo

Wykład 4. metody badania mózgu II. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii

Wykład 4. metody badania mózgu II. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii Wykład 4 metody badania mózgu II dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii Terminologia SAGITTAL SLICE Number of Slices e.g., 10 Slice Thickness e.g., 6 mm In-plane resolution e.g., 192 mm / 64 = 3 mm IN-PLANE

Bardziej szczegółowo

TYPOLOGIA LESCHA. ZASTOSOWANIE W PSYCHOTERAPII.

TYPOLOGIA LESCHA. ZASTOSOWANIE W PSYCHOTERAPII. TYPOLOGIA LESCHA. ZASTOSOWANIE W PSYCHOTERAPII. Opracowanie: Mieczysław Potrzuski Lesch Alcoholism Typology(LAT) oparta na badaniu 444 pacjentów uzależnionych od alkoholu (rozpoznanych według DSM III),

Bardziej szczegółowo

Wykład X. Krótka historia neurobiologii poznawczej (cognitive neuroscience)

Wykład X. Krótka historia neurobiologii poznawczej (cognitive neuroscience) Wykład X Krótka historia neurobiologii poznawczej (cognitive neuroscience) Historia badań nad mózgiem Joseph Gall, Johann Spurzheim (1810): frenologia 35 specyficznych funkcji mózgu anatomiczna personologia

Bardziej szczegółowo

Dostrzegalne zmiany u pacjenta na tym etapie terapii winny manifestować się tym, że pacjent :

Dostrzegalne zmiany u pacjenta na tym etapie terapii winny manifestować się tym, że pacjent : CARE BROK sp. z o.o Szkoła Specjalistów Psychoterapii Uzależnień i Instruktorów Terapii Uzależnień O7-306 Brok ul. Warszawska 25 tel.: 793 607 437 lub 603 801 442 mail.: care@brok.edu.pl www.brok.edu.pl

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ

STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ mgr Bartłomiej Rospond POSZUKIWANIE NEUROBIOLOGICZNEGO MECHANIZMU UZALEŻNIENIA OD POKARMU - WPŁYW CUKRÓW I TŁUSZCZÓW NA EKSPRESJĘ RECEPTORÓW DOPAMINOWYCH D 2 W GRZBIETOWYM PRĄŻKOWIU U SZCZURÓW STRESZCZENIE

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School

Bardziej szczegółowo

Podstawowe zasady leczenia zaburzeń psychicznych

Podstawowe zasady leczenia zaburzeń psychicznych Podstawowe zasady leczenia zaburzeń psychicznych Instytucjonalizacja i wykluczenia. i zapomnienie Metody leczenia 1. Biologiczne - farmakologiczne - niefarmakologiczne - neurochirurgiczne 2. Psychologiczne

Bardziej szczegółowo

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość

Bardziej szczegółowo

Fizjologia człowieka

Fizjologia człowieka Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski

Bardziej szczegółowo

Zobacz wywiad z Pacjentem Ośrodka

Zobacz wywiad z Pacjentem Ośrodka Leczenie alkoholizmu to leczenie ciała, umysłu i duszy. Oznacza to, że alkoholizm nie wynika z żadnej innej choroby czy zaburzenia, ale sam w sobie jest chorobą, z której wypływają dalsze konsekwencje,

Bardziej szczegółowo

Znaczenie wczesnej interwencji we wspomaganiu rozwoju dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu i strategie terapii.

Znaczenie wczesnej interwencji we wspomaganiu rozwoju dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu i strategie terapii. Michał Wroniszewski Fundacja SYNAPSIS Znaczenie wczesnej interwencji we wspomaganiu rozwoju dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu i strategie terapii. Otrębusy, 8.11.2011 r. SKALA ZJAWISKA 1. Epidemiologa

Bardziej szczegółowo

Dr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa

Dr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa Dr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa ROZPOZNAWANIE: PET - CT W ONKOLOGII poszukiwanie ognisk choroby - wczesne wykrywanie różnicowanie zmian łagodnych

Bardziej szczegółowo

Neurokognitywistyka. Mózg jako obiekt zainteresowania w

Neurokognitywistyka. Mózg jako obiekt zainteresowania w Neurokognitywistyka. Mózg jako obiekt zainteresowania w psychologii poznawczej Małgorzata Gut Katedra Psychologii Poznawczej WyŜsza Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie http://cogn.vizja.pl Wykład

Bardziej szczegółowo

Wyzwania wynikające z rozwoju metod obrazowania

Wyzwania wynikające z rozwoju metod obrazowania Wyzwania wynikające z rozwoju metod obrazowania Konferencja w ramach projektu Wykorzystywanie nowych metod i narzędzi w kształceniu studentów UMB w zakresie ochrony radiologicznej Uniwersytet Medyczny

Bardziej szczegółowo

Problem uzależnień w kontekście domów pomocy społecznej

Problem uzależnień w kontekście domów pomocy społecznej Problem uzależnień w kontekście domów pomocy społecznej Jadwiga Fudała PARPA www.parpa.pl 1 Problemy wynikające ze spożywania alkoholu przez mieszkańców DPS zdrowotne (w tym zdrowotne konsekwencje spożywania

Bardziej szczegółowo

Źródło: Alcohol Alert, nr 63, 2004, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism.

Źródło: Alcohol Alert, nr 63, 2004, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. tłum. Anna Nowosielska Rok: 2004 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: Źródło: Alcohol Alert, nr 63, 2004, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Trudności w chodzeniu,

Bardziej szczegółowo

Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h

Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h S t r o n a 1 Studiium Psychoterapiiii Uzalleżniień Harmonogram szkolleniia edycjja 2010/2011 II SEMESTR Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny

Bardziej szczegółowo

Nikotyna W niskich dawkach wykazuje działanie stymulujące, co jest głównym powodem, dla którego palenie tytoniu sprawia przyjemność. Nikotyna działa n

Nikotyna W niskich dawkach wykazuje działanie stymulujące, co jest głównym powodem, dla którego palenie tytoniu sprawia przyjemność. Nikotyna działa n Nałogi Uzależnienie to nabyta silna potrzeba wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji. W praktyce określenie to ma kilka znaczeń. Grupa substancji, których nadużywanie prowadzi do

Bardziej szczegółowo

Zanieczyszczenia powietrza a zdrowie najnowsze badania naukowe. Jak przyśpieszyć walkę ze smogiem w Polsce?

Zanieczyszczenia powietrza a zdrowie najnowsze badania naukowe. Jak przyśpieszyć walkę ze smogiem w Polsce? Zanieczyszczenia powietrza a zdrowie najnowsze badania naukowe. Jak przyśpieszyć walkę ze smogiem w Polsce? dr Michał Bućko Health and Environment Alliance / HEAL Polska Webinarium, Warszawa, 15.11.2016

Bardziej szczegółowo

Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011

Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,

Bardziej szczegółowo

Żabno, dnia r.

Żabno, dnia r. Żabno, dnia 07.03.2014r. EUROPEJSKI DZIEŃ LOGOPEDY PPPP W TARNOWIE, FILIA ŻABNO NIEDOSŁUCH LUB GŁUCHOTA UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE ALALIA ALALIA PROLONGATA NIEDOKSZTAŁCENIE MOWY O TYPIE AFAZJI AFAZJA (DYZFAZJA)

Bardziej szczegółowo

Długotrwały niedobór witaminy C (hipoascorbemia) powoduje miażdżycę oraz osadzanie się lipoproteiny(a) w naczyniach krwionośnych transgenicznych myszy

Długotrwały niedobór witaminy C (hipoascorbemia) powoduje miażdżycę oraz osadzanie się lipoproteiny(a) w naczyniach krwionośnych transgenicznych myszy Długotrwały niedobór witaminy C (hipoascorbemia) powoduje miażdżycę oraz osadzanie się lipoproteiny(a) w naczyniach krwionośnych transgenicznych myszy Nowa publikacja Instytutu Medycyny Komórkowej dr Ratha

Bardziej szczegółowo

PROBLEM NADWAGI I OTYŁOŚCI W POLSCE WŚRÓD OSÓB DOROSŁYCH - DANE EPIDEMIOLOGICZNE -

PROBLEM NADWAGI I OTYŁOŚCI W POLSCE WŚRÓD OSÓB DOROSŁYCH - DANE EPIDEMIOLOGICZNE - PROBLEM NADWAGI I OTYŁOŚCI W POLSCE WŚRÓD OSÓB DOROSŁYCH - DANE EPIDEMIOLOGICZNE - Wg raportu GUS Stan zdrowia ludności w 2009 r. Otyłość jest chorobą przewlekłą spowodowaną nadmierną podażą energii zawartej

Bardziej szczegółowo

functional Magnetic Resonance Imaging

functional Magnetic Resonance Imaging functional Magnetic Resonance Imaging (funkcjonalny) rezonans magnetyczny historia Roy i Sherrington wysunęli hipotezę, że lokalna aktywność neuronalna ma związek z lokalnymi zmianami przepływu krwi i

Bardziej szczegółowo

Zespół S u d e cka /

Zespół S u d e cka / ANDRZEJ ZYLUK Zespół S u d e cka / algodystrofia / CRPS DIAGNOSTYKA I LECZENIE prof. dr hab. n. med. A N D R Z E J Z Y L U K Zespół Sudecka / a lg o d y s tro fia / CRPS DIAGNOSTYKA I LECZENIE & PZWL Spis

Bardziej szczegółowo

ZAKRES PRZEDMIOTOWY PROGRAMU SZKOLENIOWEGO

ZAKRES PRZEDMIOTOWY PROGRAMU SZKOLENIOWEGO Załącznik nr 1 ZAKRES PRZEDMIOTOWY PROGRAMU SZKOLENIOWEGO I Program szkolenia w zakresie podstawowych umiejętności udzielania profesjonalnej pomocy psychologicznej obejmuje: 1) Trening interpersonalny

Bardziej szczegółowo

Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h

Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h S t r o n a 1 Studiium Psychoterapiiii Uzalleżniień Harmonogram szkolleniia edycjja 2013/2014 II SEMESTR Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny

Bardziej szczegółowo

Funkcjonowanie domu pomocy społecznej o profilu dla osób uzależnionych od alkoholu. Kraków, dnia 6 września 2016 roku

Funkcjonowanie domu pomocy społecznej o profilu dla osób uzależnionych od alkoholu. Kraków, dnia 6 września 2016 roku Funkcjonowanie domu pomocy społecznej o profilu dla osób uzależnionych od alkoholu Kraków, dnia 6 września 2016 roku Podstawowe założenia funkcjonowania Domu Dom Pomocy Społecznej w Krakowie ul. Rozrywka

Bardziej szczegółowo

Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid

Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid http://www.maggiedeblock.be/2005/11/18/resolutie-inzake-de-klinischebiologie/ Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Obecna Minister Zdrowia Maggy de Block wraz z Yolande Avontroodt, i Hilde Dierickx

Bardziej szczegółowo

Azilect fakty Czym jest Azilect? Jak działa Azilect? Kto może skorzystać na leczeniu Azilectem?

Azilect fakty Czym jest Azilect? Jak działa Azilect? Kto może skorzystać na leczeniu Azilectem? Azilect fakty Czym jest Azilect? Azilect (rasagilina 1mg) jest pierwszym, prawdziwie innowacyjnym lekiem stosowanym w chorobie Parkinsona (PD Parkinson s Disease) wprowadzonym w ostatnich latach. Jest

Bardziej szczegółowo

Emilia Socha Fundacja WHC socha@korektorzdrowia.pl

Emilia Socha Fundacja WHC socha@korektorzdrowia.pl Emilia Socha Fundacja WHC socha@korektorzdrowia.pl W styczniu 1907 roku, ukazała się praca niemieckiego neurologa, Aloisa Alzheimera, O szczególnej chorobie kory mózgowej Opisywała ona przypadek pacjentki,

Bardziej szczegółowo

Źródło: Alcohol Alert, nr: 30, Październik 1995, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov

Źródło: Alcohol Alert, nr: 30, Październik 1995, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov tłum. Magdalena Ślósarska Rok: 2000 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 7 Źródło: Alcohol Alert, nr: 30, Październik 1995, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Diagnozowanie

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH na 2015 rok

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH na 2015 rok Załącznik do Uchwały Nr V/22/2015 Rady Miejskiej w Różanie z dnia 26 stycznia 2015 r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH na 2015 rok Jednym z istotnych problemów społecznych

Bardziej szczegółowo

Prawda Fałsz 1. Osoby z chorobą Alzheimera są szczególnie podatne na depresję.

Prawda Fałsz 1. Osoby z chorobą Alzheimera są szczególnie podatne na depresję. Test wiedzy o chorobie Alzheimera Poniżej znajdują się stwierdzenia dotyczące choroby Przeczytaj proszę każde stwierdzenie i otocz kółkiem Prawda, jeśli uważasz, że zdanie jest prawdziwe, lub Fałsz, jeśli

Bardziej szczegółowo

Wstęp do kognitywistyki. Wykład 6: Psychologia poznawcza

Wstęp do kognitywistyki. Wykład 6: Psychologia poznawcza Wstęp do kognitywistyki Wykład 6: Psychologia poznawcza Sześciokąt nauk kognitywnych I. Psychologia poznawcza Poznanie to zdolność człowieka do odbierania informacji z otoczenia i przetwarzania ich w celu

Bardziej szczegółowo

Trening funkcji poznawczych u osób starszych

Trening funkcji poznawczych u osób starszych Trening funkcji poznawczych u osób starszych Dr n. med. Adrianna Maria Borowicz Wyższa Szkoła Edukacji i Terapii w Poznaniu Polskie Towarzystwo Gerontologiczne, Oddział w Poznaniu Funkcje poznawcze to

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia psychiczne w dzieciństwie. Iwona A. Trzebiatowska

Zaburzenia psychiczne w dzieciństwie. Iwona A. Trzebiatowska Zaburzenia psychiczne w dzieciństwie co będzie b w życiu dorosłym Iwona A. Trzebiatowska Schizofrenia Brak możliwości rozpoznanie poniżej 6 rż Wcześniejsze zachorowania u chłopców Udział czynnika organicznego

Bardziej szczegółowo

Źródło: Alcohol Alert nr 41, Lipiec 1998, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov

Źródło: Alcohol Alert nr 41, Lipiec 1998, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov tłum. Krzysztof Fronczyk Rok: 1999 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 2 Źródło: Alcohol Alert nr 41, Lipiec 1998, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Człowiek dorosły

Bardziej szczegółowo

UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE. Bartłomiej Gmaj Andrzej Wakarow

UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE. Bartłomiej Gmaj Andrzej Wakarow UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE Bartłomiej Gmaj Andrzej Wakarow Upośledzenie umysłowe Obniżenie sprawności umysłowej powstałe w okresie rozwojowym. Stan charakteryzujący się istotnie niższą od przeciętnej ogólną

Bardziej szczegółowo

Podręcznik ćwiczeniowy dla pacjenta

Podręcznik ćwiczeniowy dla pacjenta Podręcznik ćwiczeniowy dla pacjenta 9 Dostarczone przez Janssen Healthcare Innovation (Szczegóły na tylnej stronie okładki) Używki Wprowadzenie Moduł 9 Str 01 Niniejszy moduł powstał z myślą o uczestnikach,

Bardziej szczegółowo

Wybrane zaburzenia lękowe. Tomasz Tafliński

Wybrane zaburzenia lękowe. Tomasz Tafliński Wybrane zaburzenia lękowe Tomasz Tafliński Cel prezentacji Przedstawienie najważniejszych objawów oraz rekomendacji klinicznych dotyczących rozpoznawania i leczenia: Uogólnionego zaburzenia lękowego (GAD)

Bardziej szczegółowo

Ośrodkowy układ nerwowy. Zmiany morfologiczne i funkcjonalne.

Ośrodkowy układ nerwowy. Zmiany morfologiczne i funkcjonalne. Ośrodkowy układ nerwowy. Zmiany morfologiczne i funkcjonalne. Prof. dr hab. med. Monika Puzianowska-Kuznicka Zakład Geriatrii i Gerontologii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego Zespół Kliniczno-Badawczy

Bardziej szczegółowo

Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych

Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych Lekarz Daria Dziechcińska-Połetek Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: Dr hab. n. med. Ewa Kluczewska, prof. nadzw.

Bardziej szczegółowo

Leczenie zaburzeń depresyjnych u pacjentów z rozpoznaniem

Leczenie zaburzeń depresyjnych u pacjentów z rozpoznaniem FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII 98,3,78-82 Antoni Florkowski, Wojciech Gruszczyński, Henryk Górski, Sławomir Szubert, Mariusz Grądys Leczenie zaburzeń depresyjnych u pacjentów z rozpoznaniem

Bardziej szczegółowo

Terapie dla kobiet z zaawansowanym rakiem piersi w Polsce

Terapie dla kobiet z zaawansowanym rakiem piersi w Polsce Warszawa, 27.01.2016 Seminarium naukowe: Terapie przełomowe w onkologii i hematoonkologii a dostępność do leczenia w Polsce na tle Europy Terapie dla kobiet z zaawansowanym rakiem piersi w Polsce Dr n.

Bardziej szczegółowo

FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO. Prof. dr hab. Jan J. Braszko Zakład Farmakologii Klinicznej UMB

FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO. Prof. dr hab. Jan J. Braszko Zakład Farmakologii Klinicznej UMB FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO Prof. dr hab. Jan J. Braszko Zakład Farmakologii Klinicznej UMB Oparte na dowodach zalecenia w leczeniu nadciśnienia tętniczego wg. Joint National Committee (JNC

Bardziej szczegółowo

Neurokognitywistyka WYKŁAD 6a

Neurokognitywistyka WYKŁAD 6a Neurokognitywistyka WYKŁAD 6a Obrazowanie aktywności metodą funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (fmri) Prof. dr hab. Krzysztof Turlejski Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Instytut Biologii

Bardziej szczegółowo

SZCZEGÓŁOWE WARUNKI BADANIA LEKARSKIEGO W ZAKRESIE UKŁADU

SZCZEGÓŁOWE WARUNKI BADANIA LEKARSKIEGO W ZAKRESIE UKŁADU Załącznik nr 5 Załącznik nr 5 SZCZEGÓŁOWE WARUNKI BADANIA LEKARSKIEGO W ZAKRESIE UKŁADU NERWOWEGO, SZCZEGÓŁOWE W WARUNKI TYM PADACZKI BADANIA LEKARSKIEGO W ZAKRESIE UKŁADU NERWOWEGO, W TYM PADACZKI 1.

Bardziej szczegółowo

Co to jest termografia?

Co to jest termografia? Co to jest termografia? Słowo Termografia Pochodzi od dwóch słów "termo" czyli ciepło i "grafia" rysować, opisywać więc termografia to opisywanie przy pomocy temperatury zmian zachodzących w naszym organiźmie

Bardziej szczegółowo

Rozdział 7. Nieprawidłowy zapis EEG: EEG w padaczce

Rozdział 7. Nieprawidłowy zapis EEG: EEG w padaczce Rozdział 7. Nieprawidłowy zapis EEG: EEG w padaczce Znaczenie zapisu EEG w rozpoznaniu i leczeniu EEG wspiera kliniczne rozpoznanie padaczki, ale na ogół nie powinno stanowić podstawy rozpoznania wobec

Bardziej szczegółowo

Czynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości

Czynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości Czynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości OTYŁOŚĆ Choroba charakteryzująca się zwiększeniem masy ciała ponad przyjętą normę Wzrost efektywności terapii Czynniki psychologiczne Czynniki środowiskowe

Bardziej szczegółowo

Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik

Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik Oddział Kliniczny Kardioanestezji i Intensywnej Terapii Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu Jaki sens ma to co robimy? Warto wiedzieć co się dzieje z naszymi

Bardziej szczegółowo

7 IV ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA

7 IV ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA 7 IV ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA DEPRESJA Depresja: przyczyny, objawy, rodzaje depresji, leczenie Przyczyny depresji są różne. Czasem chorobę wywołuje przeżycie bardzo przykrego zdarzenia najczęściej jest to

Bardziej szczegółowo

Realizacja programu terapeutycznego dla współuzależnionych autorstwa Mirosławy Kisiel, który podzielony jest na dwa etapy:

Realizacja programu terapeutycznego dla współuzależnionych autorstwa Mirosławy Kisiel, który podzielony jest na dwa etapy: GRUPY WSPARCIA Grupa wsparcia dla osób współuzależnionych. Grupa spotyka się cyklicznie w środy od godz. 16.00 19.00. Realizacja programu terapeutycznego dla współuzależnionych autorstwa Mirosławy Kisiel,

Bardziej szczegółowo

ALKOHOLIZM NA CZYM POLEGA ALKOHOLIZM?

ALKOHOLIZM NA CZYM POLEGA ALKOHOLIZM? ALKOHOLIZM NA CZYM POLEGA ALKOHOLIZM? Termin "alkoholizm" odnosi się do choroby zwanej także zespołem uzależnienia od alkoholu. Jest to najcięższe stadium grupy problemów alkoholowych, do której należą

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie zjawiska rezonansu magnetycznego w medycynie. Mariusz Grocki

Wykorzystanie zjawiska rezonansu magnetycznego w medycynie. Mariusz Grocki Wykorzystanie zjawiska rezonansu magnetycznego w medycynie. Mariusz Grocki [1] WYŚCIG DO TYTUŁU ODKRYWCY. JĄDRO ATOMU W ZEWNĘTRZNYM POLU MAGNETYCZNYM. Porównanie do pola grawitacyjnego. CZYM JEST ZJAWISKO

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA Funkcjonowanie podmiotów leczniczych sprawujących opiekę nad uzależnionymi od alkoholu. Dz.U.2018.2410 z dnia 2018.12.27 Status: Akt obowiązujący Wersja od: 27 grudnia 2018 r. Wejście w życie: 31 grudnia

Bardziej szczegółowo

Ocena żywotności mięśnia sercowego w badniach 18FDG-PET

Ocena żywotności mięśnia sercowego w badniach 18FDG-PET Ocena żywotności mięśnia sercowego w badniach 18FDG-PET Dr n. med. Małgorzata Kobylecka Zakład Medycyny Nuklearnej WUM Międzynarodowa Szkoła Energetyki Jądrowej 26-30 Października 2015 Warszawa Frank M.

Bardziej szczegółowo

Czy nadciśnienie tętnicze wpływa na starzenie się mózgu? - analiza na podstawie obrazowania metodą rezonansu magnetycznego.

Czy nadciśnienie tętnicze wpływa na starzenie się mózgu? - analiza na podstawie obrazowania metodą rezonansu magnetycznego. Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk o Zdrowiu z Oddziałem Pielęgniarstwa i Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej mgr inż. Agnieszka Sabisz Czy nadciśnienie tętnicze wpływa na starzenie się mózgu?

Bardziej szczegółowo

Czym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją?

Czym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją? Czym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją? Dolnośląski Szpital Specjalistyczny im. T. Marciniaka Centrum Medycyny Ratunkowej stale podnosi jakość prowadzonego

Bardziej szczegółowo

STAN PADACZKOWY. postępowanie

STAN PADACZKOWY. postępowanie STAN PADACZKOWY postępowanie O Wytyczne EFNS dotyczące leczenia stanu padaczkowego u dorosłych 2010; Meierkord H., Boon P., Engelsen B., Shorvon S., Tinuper P., Holtkamp M. O Stany nagłe wydanie 2, red.:

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu: Kierunek: Inżynieria Biomedyczna Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy moduł kierunkowy ogólny Rodzaj zajęć: wykład, laboratorium TECHNIKI OBRAZOWANIA MEDYCZNEGO Medical Imaging Techniques Forma

Bardziej szczegółowo

Możliwości pozytonowej emisyjnej tomografii ( PET ) w prowadzeniu pacjenta ze szpiczakiem mnogim.

Możliwości pozytonowej emisyjnej tomografii ( PET ) w prowadzeniu pacjenta ze szpiczakiem mnogim. Możliwości pozytonowej emisyjnej tomografii ( PET ) w prowadzeniu pacjenta ze szpiczakiem mnogim. Bogdan Małkowski Zakład Medycyny Nuklearnej Centrum Onkologii Bydgoszcz Zastosowanie fluorodeoksyglukozy

Bardziej szczegółowo

,,BĄDŹ CZUJNY, NIE ULEGAJ NAŁOGOM

,,BĄDŹ CZUJNY, NIE ULEGAJ NAŁOGOM ,,BĄDŹ CZUJNY, NIE ULEGAJ NAŁOGOM UZALEŻNIENIE UZALEŻNIENIE TO NABYTA SILNA POTRZEBA WYKONYWANIA JAKIEJŚ CZYNNOŚCI LUB ZAŻYWANIA JAKIEJŚ SUBSTANCJI. WSPÓŁCZESNA PSYCHOLOGIA TRAKTUJE POJĘCIE UZALEŻNIENIA

Bardziej szczegółowo

DOSY (Diffusion ordered NMR spectroscopy)

DOSY (Diffusion ordered NMR spectroscopy) Wykład 8 DOSY (Diffusion ordered NMR spectroscopy) Dyfuzja migracja cząsteczek pod wpływem gradientu stężenia Pierwsze Prawo Ficka: przepływ cząsteczek jest proporcjonalny do gradientu stężenia: J przepływ

Bardziej szczegółowo

Elementy neurolingwistyki

Elementy neurolingwistyki Elementy neurolingwistyki Neurolingwistyka bada relacje języka i komunikacji do pewnych aspektów funkcjonowania mózgu metody: badania zdolności językowych po uszkodzeniach mózgu, eksperymenty, konstrukcja

Bardziej szczegółowo

WPŁYW NIEDOBORU HORMONU WZROSTU NA ROZWÓJ STRUKTUR MÓZGU, FUNKCJI POZNAWCZYCH ORAZ MOTORYCZNYCH."

WPŁYW NIEDOBORU HORMONU WZROSTU NA ROZWÓJ STRUKTUR MÓZGU, FUNKCJI POZNAWCZYCH ORAZ MOTORYCZNYCH. WPŁYW NIEDOBORU HORMONU WZROSTU NA ROZWÓJ STRUKTUR MÓZGU, FUNKCJI POZNAWCZYCH ORAZ MOTORYCZNYCH." Sympozjum Neuronauka a dziecko 9.03.2013 Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego Natalia Bezniakow

Bardziej szczegółowo

Akademia Pozytywnej Profilaktyki. Szkolenia dla Komisji ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 2015/2016

Akademia Pozytywnej Profilaktyki. Szkolenia dla Komisji ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 2015/2016 Szkolenia dla Komisji ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 2015/2016 Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych - zadania i zakres działań 1. Alkohol etylowy jako: substancja psychoaktywna substancja

Bardziej szczegółowo

EMA potwierdza zalecenia mające na celu zminimalizowanie ryzyka wystąpienia zakażenia mózgu PML w trakcie stosowania leku Tysabri

EMA potwierdza zalecenia mające na celu zminimalizowanie ryzyka wystąpienia zakażenia mózgu PML w trakcie stosowania leku Tysabri 26 lutego 2016 EMA/137488/2016 EMA potwierdza zalecenia mające na celu zminimalizowanie ryzyka wystąpienia zakażenia mózgu PML w trakcie stosowania leku Tysabri W przypadku pacjentów narażonych na większe

Bardziej szczegółowo

Bajka o Smoku Wawelskim

Bajka o Smoku Wawelskim Bajka o Smoku Wawelskim Wprowadzenie dla nauczyciela: Według statystyk małopolskiej policji, na terenie naszego województwa w roku 2012 doszło do 3901 wypadków i 25801 kolizji, w których śmierć poniosło

Bardziej szczegółowo

Medyczne przyczyny chwiejności emocjonalnej

Medyczne przyczyny chwiejności emocjonalnej Medyczne przyczyny chwiejności emocjonalnej Małgorzata Dąbrowska-Kaczorek Lekarz specjalizujący się w psychiatrii i psychoterapii pozn-behehawioralnej Centrum Diagnozy i Terapii ADHD Zaburzenia psychiczne

Bardziej szczegółowo

A n d r z e j M a j e w s k i

A n d r z e j M a j e w s k i P a p i e r o s y i a l k o h o l s ł u s z n i e n a z y w a n e s ą u ż y w k a m i, g d y ż z u ż y w a j ą c z ł o w i e k a A n d r z e j M a j e w s k i Uzależnienie - nabyta potrzeba wykonywania

Bardziej szczegółowo

Bajka o Jasiu i Małgosi

Bajka o Jasiu i Małgosi Bajka o Jasiu i Małgosi Wprowadzenie dla nauczyciela: Według statystyk małopolskiej policji, na terenie naszego województwa w roku 2012 doszło do 3901 wypadków i 25801 kolizji, w których śmierć poniosło

Bardziej szczegółowo

Czy substancje zaburzające gospodarkę hormonalną stanowią szczególną grupę chemikaliów?

Czy substancje zaburzające gospodarkę hormonalną stanowią szczególną grupę chemikaliów? Czy substancje zaburzające gospodarkę hormonalną stanowią szczególną grupę chemikaliów? 4 KONGRES ŚWIATA PRZEMYSŁU KOSMETYCZNEGO Sopot, 2013 Dorota Wiaderna Biuro do spraw Substancji Chemicznych CO DETERMINUJE

Bardziej szczegółowo

Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2012 Leczenie dystonii ogniskowych i połowiczego kurczu twarzy

Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2012 Leczenie dystonii ogniskowych i połowiczego kurczu twarzy Załącznik nr 13 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE DYSTONII OGNISKOWYCH I POŁOWICZEGO KURCZU TWARZY ICD-10 G24.3 - kręcz karku G24.5 - kurcz

Bardziej szczegółowo

Czy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć?

Czy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć? Czy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć? Beata Cywińska-Durczak SAPL.PCH.18.10.1754 NAFLD (non-alkoholic fatty liver disease)

Bardziej szczegółowo

NADUZYWANIA ALKOHOLU

NADUZYWANIA ALKOHOLU Alkoholizm i Narkomania in 2 (16) 94 H. Wehr, B. Habrat, B. Czartoryska, D. Górska, M. Poźniak ZASTOSOWANIE OZNACZANIA BETA-HEKSOZOAMINIDAZY W MOCZU. DO DIAGNOSTYKI NADUZYWANIA ALKOHOLU Wstęp W poprzedniej

Bardziej szczegółowo

Lekarz wobec pacjenta palącego tytoń?

Lekarz wobec pacjenta palącego tytoń? Lekarz wobec pacjenta palącego tytoń? Palenie jest najważniejszym, pojedynczym, możliwym do wyeliminowania czynnikiem odpowiedzialnym za szereg chorób i zgonów. Jest przyczyną większej liczby zgonów niż

Bardziej szczegółowo

BUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY

BUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY UCZENIA SIĘ I PAM IĘCI BUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) Objętość ok. 1300 cm 3 Kora mózgowa powierzchnia ok. 1m 2 Obszary podkorowe: Rdzeń przedłużony (oddychanie, połykanie,

Bardziej szczegółowo

ZMIANY W ORGANIZMIE SPOWODOWANE PICIEM ALKOHOLU

ZMIANY W ORGANIZMIE SPOWODOWANE PICIEM ALKOHOLU ZMIANY W ORGANIZMIE SPOWODOWANE PICIEM ALKOHOLU ( na podstawie artykułu zamieszczonego na portalu internetowym www.wp.pl zebrał i opracował administrator strony www.atol.org.pl ) Przewlekłe nadużywanie

Bardziej szczegółowo

Dzienny Oddział Terapii Uzależnień

Dzienny Oddział Terapii Uzależnień Dzienny Oddział Terapii Uzależnień Dzienny Oddział Terapii zajmuje Uzależnień się terapią uzależnień w ciągu od dnia alkoholu, w godzinach narkotyków, (od od poniedziałku 8.00 hazardu do 15.00 do w systemie

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr V/32/07 Rady Gminy Świerklaniec z dnia 30 stycznia 2007 roku

Uchwała Nr V/32/07 Rady Gminy Świerklaniec z dnia 30 stycznia 2007 roku Uchwała Nr V/32/07 Rady Gminy Świerklaniec z dnia 30 stycznia 2007 roku w sprawie: przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na rok 2007. Na podstawie art. 4 1 ust.2

Bardziej szczegółowo

Używki- to produkty spożywcze nie mające właściwości odżywczych, zawierające substancje, które działają pobudzająco na układ nerwowy.

Używki- to produkty spożywcze nie mające właściwości odżywczych, zawierające substancje, które działają pobudzająco na układ nerwowy. Używki- to produkty spożywcze nie mające właściwości odżywczych, zawierające substancje, które działają pobudzająco na układ nerwowy. Uzależnienie nałóg - to silne pragnienie zażywania konkretnych środków,

Bardziej szczegółowo

Mechanizmy biologiczne i psychologiczno społeczne regulujace zachowanie człowieka. Dariusz Mazurkiewicz

Mechanizmy biologiczne i psychologiczno społeczne regulujace zachowanie człowieka. Dariusz Mazurkiewicz Mechanizmy biologiczne i psychologiczno społeczne regulujace zachowanie człowieka Dariusz Mazurkiewicz Podejście biologiczne: Zachowanie człowieka jest zdeterminowane czynnikami natury biologicznej: neuroprzekaźniki

Bardziej szczegółowo

Znaczenie metod neuroobrazowania w diagnostyce padaczek

Znaczenie metod neuroobrazowania w diagnostyce padaczek Copyright 2005 Via Medica ISSN 1734 5251 Znaczenie metod neuroobrazowania w diagnostyce padaczek Cezary Siemianowski 1, Leszek Królicki² 1 Klinika Neurologii i Epileptologii, Centrum Medyczne Kształcenia

Bardziej szczegółowo

Wykład wygłoszony na zaproszenie firmy Capgemini Polska w trakcie warsztatu w ramach Dni Zdrowia

Wykład wygłoszony na zaproszenie firmy Capgemini Polska w trakcie warsztatu w ramach Dni Zdrowia Wykład wygłoszony na zaproszenie firmy Capgemini Polska w trakcie warsztatu w ramach Dni Zdrowia Katowice, 22.11.2010 Życie we współczesnym świecie obfituje w czynniki utrudniające zachowanie zdrowia we

Bardziej szczegółowo

Aneks I. Wnioski naukowe oraz podstawy zmian warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu.

Aneks I. Wnioski naukowe oraz podstawy zmian warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu. Aneks I Wnioski naukowe oraz podstawy zmian warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu. 1 Wnioski naukowe Uwzględniając raport oceniający komitetu PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie

Bardziej szczegółowo

MultiHance - Nowy środek kontrastujący o wysokiej wartości relaksacyjności do stosowania w diagnostyce centralnego układu nerwowego

MultiHance - Nowy środek kontrastujący o wysokiej wartości relaksacyjności do stosowania w diagnostyce centralnego układu nerwowego MultiHance - Nowy środek kontrastujący o wysokiej wartości relaksacyjności do stosowania w diagnostyce centralnego układu nerwowego Stwardnienie rozsiane (Multiple Sclerosis - MS) jest chorobą zapalną

Bardziej szczegółowo

FORMULARZ ZGŁOSZENIOWY KONKURS NA NAJLEPSZE STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE ZRZESZONE 1. NAZWA KOŁA: KOŁO NAUKOWE CHORÓB AFEKTYWNYCH 2.

FORMULARZ ZGŁOSZENIOWY KONKURS NA NAJLEPSZE STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE ZRZESZONE 1. NAZWA KOŁA: KOŁO NAUKOWE CHORÓB AFEKTYWNYCH 2. FORMULARZ ZGŁOSZENIOWY KONKURS NA NAJLEPSZE STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE ZRZESZONE W STUDENCKIM TOWARZYSTWIE NAUKOWYM UJ CM 1. NAZWA KOŁA: KOŁO NAUKOWE CHORÓB AFEKTYWNYCH 2. WYDZIAŁ: LEKARSKI 3. JEDNOSTKA:

Bardziej szczegółowo