KLAUZULE UMOWNE W ŚWIETLE

Transkrypt

1 Prawa Konsumenta w Unii Europejskiej USŁUGI DOTYCZĄCE OCHRONY ZDROWIA NIEUCZCIWE KLAUZULE UMOWNE W ŚWIETLE ORZECZNICTWA EUROPEJSKIEGO Katarzyna Syroka Europejskie Centrum Konsumenckie Polska Warszawa, r. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 1

2 PLAN PREZENTACJI 1. Podstawy prawne dotyczące nieuczciwych klauzul w umowach związanych z ochroną zdrowia. 2. Definicja pojęcia klauzule abuzywne. 3. Omówienie orzecznictwa wybranych krajów europejskich: Belgia Grecja Niemcy Włochy 4. Rola Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 2

3 PODSTAWY PRAWNE Rezolucja (76) 47 Komitetu Ministrów Rady Europy z r. o klauzulach abuzywnych w umowach konsumenckich i o metodach ich kontroli. Dyrektywa Rady 93/13 EWG z 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich ( L 0013, Dz. U. UE L 95, 21/04/1993). Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny ( Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów ( Dz.U. z 2007 r. Nr 50, poz. 331 z późn. zm.). Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 3

4 DEFINICJA POJĘCIA KLAUZULE ABUZYWNE Art Kodeksu cywilnego Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiąŝą go, jeŝeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, raŝąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 4

5 TREŚĆ KLAUZUL ABUZYWNYCH W KC Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 5

6 TREŚĆ KLAUZUL ABUZYWNYCH W KC Treść klauzul w KC dotyczy w szczególności: jednostronnie ujętych uprawnień kształtujących albo zastrzeŝonych tylko na rzecz przedsiębiorcy; uprawnień zastrzeŝonych nieproporcjonalnie; dla obu stron, lecz sytuacji przewidujących arbitralność decyzji (przedsiębiorcy) o ich wykonaniu; niesymetrycznego rozkładu praw i obowiązków stron umowy. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 6

7 SYSTEM KONTROLI KLAUZUL ABUZYWNYCH Kontrola ad hoc (doraźna), dokonywana dzięki klauzuli generalnej. Incydentalna kontrola treści umowy, przez kontrolę treści umowy zaczerpniętej z uŝycia klauzuli generalnej. Kontrola takiego. abstrakcyjna wzorca jako Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 7

8 REM CONTRAHI TAMEN VOLUISTI ZDANIEM E. ŁĘTOWSKIEJ: Sędziowie, oceniając sytuację, muszą pokonać własne przekonanie, wyniesione z lat studiów, ze skoro coś jest w umowie, to znaczy, ze obie strony tego chciały, a chcącemu nie dzieje się krzywda. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 8

9 BELGIA Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 9

10 BELGIA Orzeczenie Sądu I instancji w Soignies z dnia 21 listopada 1996 roku: szpital zastosował jednostronne klauzule kary umownej, zasłaniając się medycznym charakterem świadczonych usług. Jednostronne zastosowanie niezgodne z prawem. kary umownej jest Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 10

11 BELGIA Orzeczenie Sędziego Pokoju z dnia 1 kwietnia 1997 roku: za niezgodne z prawem zostało uznane posługiwanie się przez prywatnego lekarza formularzem, który głosił m.in in.,ŝe w przypadku skorzystania przez któregoś z pacjentów z usług lekarza ze szpitala publicznego lub półprywatnego wynagrodzenie lekarza prywatnego będzie wynosić równowartość od jednego do 10-krotności wynagrodzenia dla szpitala. Wysokość wynagrodzenia w kontraktach wyraŝona we frankach. musi być zawsze Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 11

12 GRECJA Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 12

13 GRECJA Orzeczenie Administracyjnego Sądu Odwoławczego w Pireusie z dnia 1 stycznia 1994 roku: klauzula wyłączająca odpowiedzialność szpitala za szkodę, której pacjent doznał w wyniku działania zewnętrznego (jako Ŝe nie jest ona spowodowana niedbalstwem lekarzy jest niezgodna z prawem). Lekarzy wiąŝe obowiązek szczególnej troski o dobro pacjenta i całkowite wyłączenie ich odpowiedzialności jest niedopuszczalne. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 13

14 NIEMCY Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 14

15 NIEMCY Orzeczenie Trybunału Federalnego z dnia 14 lipca 1988 roku: za niezgodną z prawem naleŝy uznać klauzulę stwierdzającą, Ŝe w przypadku zawarcia retroaktywnej umowy lub zmian w wysokości opłat za pobyt w szpitalu czy leczenie administracja szpitala ma prawo samodzielnie przekalkulować koszty. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 15

16 NIEMCY Orzeczenie Trybunału Federalnego z dnia 30 października 1991 roku: niedopuszczalna jest klauzula znajdująca się w formularzu umowy, która uzaleŝnia wynagrodzenie prywatnego lekarza od przeciętnego wynagrodzenia za dany rodzaj usług. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 16

17 NIEMCY Orzeczenie Trybunału Federalnego z dnia 22 grudnia 1992 roku: klauzula głosząca, iŝ kaŝdy zabieg lub diagnoza przeprowadzane przez lekarzy na prywatne Ŝądanie pacjenta będą traktowane jak przedmioty odrębnych umów między pacjentem a danym lekarzem, a nie umowy pacjent-szpital - jest niezgodna z prawem. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 17

18 NIEMCY C.D. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 18

19 NIEMCY Orzeczenie Sądu Apelacyjnego z dnia 24 kwietnia 1996 roku: klauzula postanawiająca, Ŝe pacjent mający polisę ubezpieczeniową pokrywającą koszty leczenia sam będzie odpowiadał za wynikłe później wydatki nieobjęte polisą jest abuzywna. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 19

20 NIEMCY Orzeczenie Sądu I Instancji z dnia 20 czerwca 1996 roku: moŝliwe jest powierzenie części obowiązków kontraktowych innym osobom, jednak zabronione jest wykonywanie czynności naleŝących do głównych obowiązków wykonawcy (zwłaszcza wysoko wykwalifikowanego przez inne osoby nie będące w relacji kontraktowej i mogące go narazić na niebezpieczeństwo. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 20

21 NIEMCY Orzeczenie Sądu I Instancji z dnia 8 września 1999 roku: niedopuszczalna jest klauzula ustawiająca moŝliwość retroaktywnej zmiany opłat za usługi świadczone przez firmę pielęgniarską pod warunkiem poinformowania kontrahenta. Niezgodna z prawem jest równieŝ klauzula wyłączająca odpowiedzialność firmy pielęgniarskiej za działania osób innych niŝ jej pracownicy. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 21

22 WŁOCHY Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 22

23 WŁOCHY Orzeczenie Cywilnego Sądu Kasacyjnego z dnia 6 lutego 1996 roku: niezgodne z prawem jest postanowienie umowy, które uznaje milczenie dłuŝnika za uznanie roszczenia drugiej strony. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 23

24 WŁOCHY Orzeczenie Sędziego Pokoju w Mediolanie z dnia 9 kwietnia 1997 roku: klauzula nakładająca na tylko jedną ze stron karę umowną w wysokości 50% jej świadczenia w przypadku nieprzyjęcia świadczenia kontrahenta jest niezgodna z prawem. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 24

25 PREZES URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW Prezes UOKiK jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów. Nadzór nad działalnością Prezesa UOKiK sprawuje Prezes Rady Ministrów. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 25

26 PREZES URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW - KOMPETENCJE Prowadzenie postępowań antymonopolowych w sprawach praktyk ograniczających konkurencję naduŝywania pozycji dominującej na rynku oraz niedozwolonych porozumień (karteli). Prawo kontroli koncentracji, w celu niedopuszczenia do sytuacji, w której w wyniku łączenia się przedsiębiorców powstanie podmiot dominujący na rynku. Prowadzenie postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Działania zmierzające do wyeliminowania z obrotu prawnego niedozwolonych postanowień umownych to znaczy kształtujących interesy konsumentów w sposób sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami. Podstawowym narzędziem są kontrole wzorców umownych E15 stosowanych przez przedsiębiorców. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 26

27 Slajd 26 E15 Lepiej uprościć i zrobić "wzorców umów" ECK6;

28 REJESTR KLAUZUL NIEDOZWOLONYCH Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 27

29 WARTO W TYM KONTEKŚCIE ZAUWAśYĆ Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 28

30 ROLA DECYZJI PREZESA UOKIK NT. PRAKTYK NARUSZAJĄCYCH ZBIOROWE INTERESY KONSUMENTÓW DECYZJA NR RBG 10/2003 ( ) uznaje się za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów nieudzielanie osobom, pragnącym uczestniczyć w porodach rodzinnych rzetelnych, prawdziwych i pełnych informacji o warunkach uczestniczenia w takim porodzie w ten sposób, Ŝe osobom zamierzającym towarzyszyć kobietom rodzącym przed i w trakcie porodu udziela się informacji jakoby za poród rodzinny naleŝałoby uiścić opłatę w wysokości 400 złotych i nakazuje zaniechania jej stosowania. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 29

31 ROLA DECYZJI PREZESA UOKIK NT. PRAKTYK NARUSZAJĄCYCH ZBIOROWE INTERESY KONSUMENTÓW DECYZJA NR RBG 24/ ( ) uznaje się za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, praktykę Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego im. dr A. Jurasza Akademii Medycznej w Bydgoszczy, polegającą na naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej i prawdziwej informacji, poprzez informowanie konsumentów za pomocą regulaminów obowiązujących w Klinikach Pediatrycznych, Ŝe: dziecko w Klinice ma prawo do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej sprawowanej przez Rodzica lub Opiekuna od ; moŝliwe jest, aby dziecku przez całą dobę towarzyszyła matka Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 30

32 KONTAKT Z ECK Telefonicznie: (infolinia) (faks) Elektronicznie: www: info@konsument.gov.pl, ks@konsument.gov.pl Listownie oraz osobiste wizyty w Centrum: Europejskie Centrum Konsumenckie Plac Powstańców Warszawy Warszawa Dziękuję za uwagę! Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 31