Błędy i nieprawidłowości pełnomocników odszkodowawczych. Rola profesjonalnego pełnomocnika

Transkrypt

1 Błędy i nieprawidłowości pełnomocników odszkodowawczych. Rola profesjonalnego pełnomocnika Warszawa, 24 marca 2015r. Konferencja Kancelarie odszkodowawcze jako uczestnicy rynku ubezpieczeniowego - wczoraj, dziś i jutro. Jakub Nawracała, radca prawny

2 Działalność kancelarii odszkodowawczych wiąże się z interakcją z różnymi osobami i podmiotami poszkodowanymi klientami, zakładami ubezpieczeń, sądami i urzędami, innymi kancelariami odszkodowawczymi, Pociąga to za sobą potencjalne ryzyko błędów i nieprawidłowości - w szczególności polegających na naruszeniu praw i interesów innych osób i podmiotów; Błędy i nieprawidłowości mogą dotyczyć w szczególności: 1) Stosowania praktyk narażających zbiorowe interesy konsumentów; 2) Stosowania niedozwolonych postanowień umownych (tzw. klauzul abuzywnych) w umowach z klientami; 3) Stosowania nieuczciwych praktyk rynkowych; 4) Zawierania z klientami umów w okolicznościach, które można potraktować jako wyzysk; 5) Czynów nieuczciwej konkurencji w stosunku do innych kancelarii odszkodowawczych;

3 1. Naruszenie zbiorowych interesów konsumentów. Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów: Art Zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. 2. Przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działanie przedsiębiorcy, w szczególności: 1) stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, z późn. zm.); 2) naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji; 3) nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji. Art Prezes Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, jeżeli przedsiębiorca ten, choćby nieumyślnie (pkt 4) dopuścił się naruszenia zakazu określonego w art. 24.

4 1. Naruszenie zbiorowych interesów konsumentów. Podstawowe przesłanki uznania praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów: 1) Działanie bezprawne przedsiębiorcy; 2) Które narusza zbiorowy interes konsumentów; W szczególności chodzi o (wyliczenie przykładowe): 1) Stosowanie klauzul abuzywnych; 2) Naruszenie obowiązku przekazywania konsumentowi rzetelnej i pełnej informacji; 3) Czyny nieuczciwej konkurencji; 4) Nieuczciwe praktyki rynkowe; Ryzyko uznania praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów polega przede wszystkim na możliwości nałożenia kary przez Prezesa UOKiK (do 10% obrotu);

5 1. Naruszenie zbiorowych interesów konsumentów. Przykłady praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów stosowanych niektóre kancelarie odszkodowawcze: 1) Stosowanie w umowach z klientami klauzul abuzywnych (szerzej w dalszej części prezentacji); 2) Stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych (szerzej w dalszej części prezentacji); 3) Niedopełnienie obowiązku potwierdzenia konsumentowi na piśmie informacji o prawie odstąpienia od umowy w terminie dziesięciu dni od dnia jej zawarcia, najpóźniej w momencie rozpoczęcia spełniania świadczenia, co stanowi naruszenie art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (obecnie ustawą z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta); 4) Naruszenie obowiązku wręczania konsumentom wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy, co jest niezgodne z w/w ustawy;

6 2. Klauzule abuzywne. Art k.c. 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. 2. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. 3. Nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. 4. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje. Art k.c. Oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny. Art k.c. Wymienia przykładowe rodzaje niedozwolonych postanowień umownych, co do których w razie wątpliwości przyjmuje się domniemanie, że są klauzulami abuzywnymi.

7 2. Klauzule abuzywne. Podstawowe przesłanki uznania danego postanowienia za klauzulę abuzywną: 1) Ukształtowanie praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami; 2) Naruszenie interesów konsumenta w stopniu rażącym; 3) Postanowienie: nie może być postanowieniem określającym główne świadczenia stron, chyba że jest niejednoznaczne; Ryzyka związane ze stosowaniem klauzul abuzywnych: 1) Brak związania konsumenta danym postanowieniem; 2) Stosowanie klauzul abuzywnych to praktyka naruszająca zbiorowe interesy konsumentów ryzyko kary nakładanej przez Prezesa UOKiK; 3) Koszty przegranego procesu cywilnego z klientem / Prezesem UOKiK; 4) Koszty wpisu do rejestru klauzul abuzywnych prowadzonego przez Prezesa UOKiK;

8 2. Klauzule abuzywne. Przykładowe klauzule abuzywne stosowane w umowach przez niektóre kancelarie odszkodowawcze: 1) Zastrzeżenie całości wynagrodzenia na rzecz kancelarii (procent od pozyskanych przez klienta świadczeń) pomimo wypowiedzenia umowy przez klienta; 2) Zastrzeżenie domniemania, że wszystkie świadczenia pozyskane przez klienta są efektem działań kancelarii; 3) Zapis na sąd właściwy miejscowo dla kancelarii na wypadek sporu z klientem;

9 3. Nieuczciwe praktyki rynkowe. Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym: Art Praktyka rynkowa stosowana przez przedsiębiorców wobec konsumentów jest nieuczciwa, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu. 2. Za nieuczciwą praktykę rynkową uznaje się w szczególności praktykę rynkową wprowadzającą w błąd oraz agresywną praktykę rynkową, a także stosowanie sprzecznego z prawem kodeksu dobrych praktyk. Praktyki te nie podlegają ocenie w świetle przesłanek określonych w ust. 1. ( ) Art Praktykę rynkową uznaje się za działanie wprowadzające w błąd, jeżeli działanie to w jakikolwiek sposób powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął. ( ) Art Praktykę rynkową uznaje się za zaniechanie wprowadzające w błąd, jeżeli pomija istotne informacje potrzebne przeciętnemu konsumentowi do podjęcia decyzji dotyczącej umowy i tym samym powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął.

10 3. Nieuczciwe praktyki rynkowe. Podstawowe przesłanki uznania danej praktyki za nieuczciwą: 1) Działanie sprzecznie z dobrymi obyczajami; 2) Zniekształcenie lub ryzyko zniekształcenia zachowania rynkowego konsumenta; W szczególności chodzi o (wyliczenie przykładowe): 1) Wprowadzanie konsumentów w błąd; 2) Agresywna praktyka rynkowa; 3) Stosowanie kodeksu praktyk sprzecznego z prawem;

11 3. Nieuczciwe praktyki rynkowe. Ryzyka związane ze stosowaniem nieuczciwych praktyk rynkowych: 1) Stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych to praktyka naruszająca zbiorowe interesy konsumentów ryzyko kary nakładanej przez Prezesa UOKiK; 2) Środki ochrony konsumenta z art. 12 ust. 1 ustawy konsument może domagać się: 1) zaniechania tej praktyki; 2) usunięcia skutków tej praktyki; 3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie; 4) naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych, w szczególności żądania unieważnienia umowy z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń oraz zwrotu przez przedsiębiorcę kosztów związanych z nabyciem produktu; 5) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej, ochroną dziedzictwa narodowego lub ochroną konsumentów.

12 3. Nieuczciwe praktyki rynkowe. Przykładowe nieuczciwe praktyki rynkowe stosowane przez niektóre kancelarie odszkodowawcze: uznaje się za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działanie XXXXX, polegające na stosowaniu nieuczciwej praktyki rynkowej polegającej na wprowadzającym w błąd zaniechaniu na skutek umieszczenia w treści wzorców umów pn. Umowa Nr postanowienia formułującego sposób obliczenia ceny, w którym nie uwzględniono obowiązującej wysokości stawki podatku od towarów i usług, co stanowi naruszenie art. 3 w związku z art. 6 ust. 1 i 4 pkt 3 oraz w związku z art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (decyzja Prezesa UOKiK)

13 4. Wyzysk. Art. 388 Kodeksu Cywilnego 1. Jeżeli jedna ze stron, wyzyskując przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony, w zamian za swoje świadczenie przyjmuje albo zastrzega dla siebie lub dla osoby trzeciej świadczenie, którego wartość w chwili zawarcia umowy przewyższa w rażącym stopniu wartość jej własnego świadczenia, druga strona może żądać zmniejszenia swego świadczenia lub zwiększenia należnego jej świadczenia, a w wypadku gdy jedno i drugie byłoby nadmiernie utrudnione, może ona żądać unieważnienia umowy. 2. Uprawnienia powyższe wygasają z upływem lat dwóch od dnia zawarcia umowy.

14 4. Wyzysk. Podstawowe przesłanki uznania, że mamy do czynienia z wyzyskiem: 1) Wykorzystanie: a) Przymusowego położenia; b) Niedoświadczenia; c) Lub niedołęstwa klienta; 2) Rażąca nierównomierność świadczeń stron (w praktyce chodzi o bardzo wysoką prowizję dla kancelarii); Ryzyka związane ze stosowaniem wyzysku: 1) Ryzyko ingerencji Sądu w wysokość wynagrodzenia płaconego przez klienta; 2) Ryzyko unieważnienia przez Sąd umowy;

15 5. Inne nieprawidłowości w stosunku do klientów. Ochrona danych osobowych - zaniedbania dotyczące: 1) Uzyskiwania zgód na przetwarzanie danych osobowych od wszystkich poszkodowanych klientów; 2) Uzyskiwania zgód na przetwarzanie danych wrażliwych (danych o stanie zdrowia); 3) Spełnienia wymogów z ustawy o ochronie danych osobowych oraz rozporządzeń wykonawczych do niej w zakresie ochrony danych; 4) Zgłoszenia bazy danych do GIODO. Reprezentacja małoletnich zaniedbania dotyczące uzyskiwania zgody Sądu Rodzinnego na zawarcie ugody w imieniu małoletniego.

16 6. Czyny nieuczciwej konkurencji. Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Art Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. 2. Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności: wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama, organizowanie systemu sprzedaży lawinowej oraz prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym.

17 6. Czyny nieuczciwej konkurencji. Podstawowe przesłanki uznania, że doszło do czynu nieuczciwej konkurencji: 1) Działanie sprzecznie z prawem lub dobrymi obyczajami; 2) Naruszające interes innego przedsiębiorcy lub klienta; W praktyce działalności kancelarii odszkodowawczych chodzi przede wszystkim o nieuczciwe i nieetyczne działania w celu pozyskania klienta i wydarcia go innej kancelarii;

18 6. Czyny nieuczciwej konkurencji. Ryzyka uznania, że doszło do czynu nieuczciwej konkurencji: Art W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać: 1) zaniechania niedozwolonych działań; 2) usunięcia skutków niedozwolonych działań; 3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie; 4) naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych; 5) wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych; 6) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego - jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

19 Rola profesjonalnego pełnomocnika poszkodowanego. Rzetelna informacja dla poszkodowanego o przysługujących mu uprawnieniach; Zabezpieczenie, zebranie i przygotowanie materiału potrzebnego do zgłoszenia roszczeń i ewentualnego prowadzenia sprawy w sądzie; Utrzymywanie stałego kontaktu z poszkodowanym; Wyręczanie poszkodowanego we wszelkich czynnościach związanych z dochodzeniem roszczenia, w których jest to możliwe oraz pomoc w czynnościach, które poszkodowany musi wykonać samodzielnie; Prowadzenie sprawy przed zakładem ubezpieczeń / innym podmiotem lub na etapie postępowania sądowego.

20 Rola profesjonalnego pełnomocnika poszkodowanego. USTALENIE OKOLICZNOŚCI ZDARZENIA: Świadkowie (rodzina, postronni, służby medyczne, policja, straż pożarna, etc.); Policja, prokuratura; Sąd karny; Prywatne opinie biegłych;

21 Rola profesjonalnego pełnomocnika poszkodowanego. USTALENIE SKUTKÓW ZDARZENIA uszczerbek na zdrowiu co należy ustalić: Konieczność leczenia, rehabilitacji, opieki; Brak możliwości uzyskania świadczeń w ramach NFZ; Konsekwencje dla sfery życia zawodowego (brak możliwości wykonywania pracy, możliwość podjęcia innego zatrudnienia, konieczność przekwalifikowania zawodowego); Konieczność dostosowania miejsca zamieszkania do potrzeb osoby niepełnosprawnej; Zwiększone potrzeby poszkodowanego (leczenie, rehabilitacja, opieka, specjalna dieta, etc.);

22 Rola profesjonalnego pełnomocnika poszkodowanego. USTALENIE SKUTKÓW ZDARZENIA uszczerbek na zdrowiu co należy zebrać / zrobić: Dokumentacja medyczna, prywatne opinie medyczne; Informacje z placówek NFZ o braku możliwości pokrycia kosztów / długim okresie oczekiwania; Zeznania świadków (rodzina, przyjaciele, świadkowie postronni); Dokumentacja zdjęciowa (obrazująca stan poszkodowanego); Rachunki i faktury za leczenie, lekarstwa, rehabilitację, etc.; recepty; Spis kosztów i rachunki za przejazdy do placówek medycznych, wizyt rodziny w szpitalu, etc. Ceny usług opiekunów w danym terenie (MOPS, ogłoszenia); Ustalenie wysokości zarobków poszkodowanego (PIT-y, umowy o prace, umowy zlecenia, faktury, etc.), możliwości innego zatrudnienia (PUP, ogłoszenia); Jak najszybsze podjęcie leczenia / rehabilitacji; Wystąpienie o przyznanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego;

23 Rola profesjonalnego pełnomocnika poszkodowanego. USTALENIE SKUTKÓW ZDARZENIA śmierć osoby bliskiej co należy ustalić: Krąg ewentualnych osób uprawnionych; Faktyczne relacje pomiędzy zmarłym a potencjalnymi roszczącymi; Krąg osób, wobec których zmarły był zobowiązany do alimentacji / dobrowolnie dostarczał środków utrzymania; Zarobki zmarłego / potrzeby osób roszczących; Świadczenia z ubezpieczenia społecznego wypłacane osobom uprawnionym po śmierci zmarłego; Ogólna sytuacja życiowa osób uprawnionych, wpływ śmierci zmarłego na tą sytuację; Koszty pogrzebu;

24 Rola profesjonalnego pełnomocnika poszkodowanego. USTALENIE SKUTKÓW ZDARZENIA śmierć osoby bliskiej co należy zebrać / zrobić: Dokumentacja dotycząca zgonu (dokumentacja medyczna, akt zgonu, etc.); Zeznania świadków (rodzina, przyjaciele, świadkowie postronni); Dokumentacja zdjęciowa (obrazująca relacje rodzinne); Rachunki i faktury za leczenie zmarłego; Rachunki i faktury związane z kosztami pogrzebu (nagrobek, pochówek, stypa, odzież żałobna, kwiaty, wieńce, etc.); Ustalenie wysokości zarobków zmarłego (PIT-y, umowy o prace, umowy zlecenia, faktury, etc.); Ustalenie możliwości zarobkowych oraz potrzeb osób uprawnionych (jak wyżej oraz spis kosztów związanych z utrzymaniem osób uprawnionych po śmierci zmarłego a także dokumenty potwierdzające te koszty); Wystąpienie o przyznanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego do osób uprawnionych;

25 Dziękuję za uwagę! Jakub Nawracała, radca prawny