Ogólna budowa i aparat ruchu psa

Transkrypt

1 Ogólna budowa i aparat ruchu psa ESPZiWP Kurs Kynologia Ogólna budowa morfologiczna

2 Aparat ruchu Ze względu na budowę i właściwości aparat ruchu można podzielić na: - część czynną układ mięśniowy - część bierną układ szkieletowy Dzięki współdziałaniu tych układów pies może:» wykonywać ruchy lokomocyjne» zmieniać ułożenie ciała względem siebie» utrzymać odpowiednią postawę ciała» osłabiać skutki działania różnych przeciążeń

3 Szkielet (inaczej kościec) to wszystkie kości w organizmie zwierzęcia. Aparat ruchu tworzą wszystkie kości wraz z ich połączeniami i mięśniami szkieletowymi. Kości nie wchodzące w skład aparatu ruchu to tzw. kości trzewne (są to: k.prącia, k.przegrody nosowej i kości serca) Szkielet Stanowi rusztowanie ciała i jest oparciem dla mięśni. Ponadto pełni również inne funkcje: ochronną dla narządów, krwiotwórczą (szpik kostny wypełniający wnętrze kości tworzy ciałka krwi), magazynującą ( w kościach gromadzi się wiele soli mineralnych, szczególnie wapń)..

4 Szkielet psa jest zbudowany z około 319 kości. Ze względu na budowę zewnętrzną kości podzielono na kilka grup: kości długie np. kość udowa, ramienna kości płaskie np. kości czaszki, łopatka kości krótkie np. kości nadgarstka, stępu kości różnokształtne np. kręgi Tkanka chrzęstna Składa się z istoty międzykomórkowej, w której zanurzone są włókna białkowe oraz komórki chrzęstne: chondrocyty. Nie jest unaczyniona ani unerwiona, odżywianie zachodzi z łącznotkankowej ochrzęstnej na drodze dyfuzji. Rodzaje tkanki chrzęstnej: szklista buduje powierzchnie stawowe i przymostkowe części żeber, występuje w części chrzęstnej nosa, nagłośni, oskrzelach sprężysta występuje w małżowinie usznej włóknista występuje w miejscu przyczepu ścięgien do kości, współtworzy krążki międzykręgowe

5 Tkanka kostna Zbudowana jest z komórek (osteoblastów, osteocytów i osteoklastów) oraz z istoty międzykomórkowej, którą tworzy istota podstawowa i zanurzone w niej włókna kolagenowe (osseinowe). Tkankę kostną dzielimy na grubowłóknistą (występuje w życiu płodowym, a później jedynie w szwach i miejscach przyczepów ścięgien do kości) oraz drobnowłóknistą, która występuje w dwóch postaciach: jako istota gąbczasta oraz istota zbita. - istota zbita - buduje trzony kości długich i blaszki kości płaskich. Złożona jest z cylindrycznych otworów - osteonów, przebitych kanałem Hawersa, przez który biegną naczynia krwionośne zaopatrujące kość w pożywienie i tlen. Osseina tworzy szereg współśrodkowych rur zw. blaszkami kostnymi, obejmujących kanał dookoła. Pomiędzy blaszkami w jamach kostnych leżą komórki kostne - osteocyty, połączone ze sobą i z systemem Hawersa kanałami zaopatrzeniowymi. - istota gąbczasta - buduje nasady kości długich i wypełnia przestrzenie między blaszkami istoty zbitej w kościach płaskich. Składa się z cieniutkich beleczek, łączących się w cienką sieć, przebiegających zgodnie z układem działania linii sił. Taka budowa daje istocie gąbczastej maksymalną wytrzymałość przy wykorzystaniu minimum budulca.

6 Komórki tkanki kostnej Wyróżniamy trzy typy komórek tkanki kostnej: komórki kostne (= osteocyty), komórki kościotwórcze (= osteoblasty) komórki kościogubne (= osteoklasty). Osteocyty, budujące kość, leżą w jamkach i kontaktują się kanalikami kostnymi. Osteoblasty dzięki swoim podziałom produkują nowe komórki kości (w czasie wzrostu organizmu lub w czasie regeneracji kości), produkują także kolagen i inne substancje organiczne wchodzące w skład substancji międzykomórkowej. Osteoklasty, powstają najczęściej z przekształcenia osteocytów w miejscach uszkodzenia kości, produkują enzymy lizogenne, które trawią uszkodzone osteocyty. W miejscu regeneracji inne osteocyty przekształcają się w osteoblasty, czyli komórki kościotwórcze produkujące nowe komórki kostne. Budowa kości Kość (łac. Os) jest to twór łącznotkankowy wchodzący w skład szkieletu. a nasada kości b trzon kości c nasada kości d istota gąbczasta e istota zbita f okostna g jama szpikowa Kości pokrywa łącznotkankowa okostna, która spełnia funkcje odżywcze, ochronne i bierze udział w regeneracji kości.

7 Skład chemiczny Istota międzykomórkowa - stanowiąca główny budulec kości złożona jest ze związków organicznych i nieorganicznych (soli mineralnych). Składnikiem organicznym kości jest substancja białkowa zwana osseiną. Stanowi ona 35% masy kostnej. Przesycona jest solami mineralnymi (ok. 65% masy kostnej), występującymi w postaci kompleksowego związku węglanu wapnia i fosforanu wapnia. Poza tym w skład substancji nieorganicznych kości wchodzi niewielka ilość sodu, magnezu, potasu, chloru i fluoru. Wzrastanie kości na długość W kościach długich organizmów młodocianych między nasadą a trzonem występuje warstwa chrząstki zwanej nasadową. Dzięki narastaniu tkanki kostnej w bezpośrednim sąsiedztwie chrząstki nasadowej kość wydłuża się. Proces ten trwa aż do momentu zakończenia wzrostu. Pod wpływem hormonów rozmnażanie się komórek zostaje zahamowane. Chrząstki nasadowe ulegają skostnieniu, nasady zrastają się z trzonem i rozrastanie się kości na długość ustaje.

8 Typy połączeń między kośćmi Połączenia ścisłe kości - kościozrosty w takich połączeniach nie ma możliwości przemieszczania się kości względem siebie. Przykładem mogą być kości czaszki, gdzie brzegi kości zachodzą na siebie tworząc ząbkowane linie - szwy. Połączenia półścisłe kości (chrząstkozrosty). Między dwoma zakończeniami kostnymi znajdują się krążki chrzęstne lub chrzęstno włókniste. Ten typ połączenia występuje m.in. między kręgami i w spojeniu łonowym. Połączenia ruchome kości - stawy, które umożliwiają szeroki zakres ruchów. Budowa stawu 1 więzadło 2 torebka stawowa, warstwa włóknista błona, która zamyka od zewnątrz jamę stawową, zapewnia stabilność i odgranicza staw od otoczenia 3 torebka stawowa, warstwa maziowa produkuje maź, która nawilża chrząstki stawowe zmniejszając tarcie 4 powierzchnia stawowa kości 5 chrząstka stawowa pokrywa powierzchnie stykających się kości, zapobiega ich ścieraniu, ułatwia poślizg 6 jama stawowa przestrzeń wypełniona mazią

9 3 Rodzaje stawów staw kulisty np. staw barkowy 2 staw eliptyczny, np. staw promieniowo nadgarstkowy 3 staw siodełkowy, np. staw nadgarstkowo śródręczny kciuka 4 zawiasowy, np. staw łokciowy 5 obrotowy, np. staw między pierwszym a drugim kręgiem szyjnym Szkielet psa Szkielet psa dzielimy na: 1/ czaszkę 2/ kręgosłup i klatkę piersiową 3/ kościec kończyn piersiowych 4/ kościec kończyn miedniczych

10 Czaszka Czaszka składa się z wielu kości, połączonych za pośrednictwem szwów, a u starszych osobników poprzez kościozrosty. Ruchome połączenie występuje tylko w stawie skroniowo-żuchwowym. Wyróżniamy dwie części czaszki: Mózgoczaszkę stanowi obudowę dla mózgu i narządów zmysłów Trzewioczaszkę stanowi rusztowanie kostne dla początkowych odcinków układu trawiennego i oddechowego Czaszka ważniejsze elementy A szczęka B żuchwa C- kość nosowa D kość ciemieniowa E- kość potyliczna F wyrostek potyliczny G kość czołowa

11 U noworodków na granicach zetknięcia się kości czaszki utrzymuje się dość długo tkanka łączna, tworząc wgłębienia zwane ciemiączkami. Obecność ciemiączek i nieskostniałych połączeń między kośćmi sklepienia czaszki umożliwia powiększanie rozmiarów głowy podczas rozwoju. U dorosłego psa ciemiączko powinno być zarośnięte. U niektórych ras zdarza się, że ciemiączko zarasta długo, nawet do 7-8 miesiąca życia.

12 Kształt czaszek psów zależy od morfotypu Na podstawie parametrów głowy wyróżnia się trzy morfotypy: dolichocefaliczny (długogłowy), mesaticefaliczny (średniogłowy) oraz brachycefaliczny (krótkogłowy). Kręgosłup jest: osią i główną podporą ciała narządem ruchu osłoną dla rdzenia kręgowego Kręgosłup Kręgosłup zbudowany jest z kręgów i dzieli się na pięć odcinków: 1 - szyjny ( 7 kręgów) 2 - piersiowy( (13 kręgów) 3 - lędźwiowy ( 7 kręgów) 4 - krzyżowy ( 3 kręgi ) 5 - ogonowy ( do 23 kręgów)

13 Kręgosłup Kręgi szyjne C1-C7 Kręgi piersiowe T1-T13 Kręgi lędźwiowe L1-L7 Kręgi krzyżowe zrośnięte w kość krzyżową S1-3 Kręgi W budowie przeciętnego kręgu wyróżniamy część przednią i tylną. Część przednia to trzon kręgu, a tylna to łuk kręgu. Trzon kręgu ma kształt niskiego krążka z dwiema wklęsłymi powierzchniami po przeciwległych stronach górnej i dolnej. Pomiędzy trzonem, a łukiem znajduje się otwór kręgowy. Otwory kręgów tworzą kanał kręgowy. W kanale tym znajduje się część ośrodkowego układu nerwowego, zwana rdzeniem kręgowym.

14 Kręgi szyjne I kręg szyjny atlas (dźwigacz) II kręg szyjny axis (obrotnik) Kręgi piersiowe wysokie wyrostki kolczyste pochylone do tyłu. Wyrostek kolczysty 10 kręgu ustawiony pionowo (krąg przeponowy)

15 Kręgi lędźwiowe - dość długie trzony, wyrostki kolczyste pochylone do przodu. Kręgi krzyżowe są zrośnięte tworząc kość krzyżową

16 Klatka piersiowa Szkielet klatki piersiowej składa się z: 13 kręgów piersiowych,13 par żeber i mostka Żebro składa się części kostnej i chrząstki żebrowej. Mostek składa się z trzonu (B) i rękojeści (A). Żebra Zależnie od sposobu połączenia z mostkiem żebra dzielą się na: żebra mostkowe (prawdziwe) łączą się z mostkiem bezpośrednio poprzez chrząstki żebrowe ( I VIII) żebra łukowate (rzekome) łączą się ze sobą i poprzez żebro VIII z mostkiem (IX-XIII) Dzięki budowie chrzęstno kostnej klatka piersiowa jest mocna i sprężysta. Ochrania narządy wewnętrzne, a dzięki ruchomości żeber możliwe jest rozszerzanie i kurczenie klatki piersiowej podczas oddychania.

17 Kościec kończyny przedniej 1. Obręcz kończyny przedniej a) Łopatka - A b) Obojczyk (zredukowany) 2. Kościec kończyny przedniej wolnej a) K. Ramienna - B b) K. Łokciowa - C c) K. Promieniowa - D d) K. Nadgarstka - E e) kości śródręcza - F f) kości palców G grzebień łopatki - A wyrostek barkowy - B guzek nadpanewkowy - D guzek podpanewkowy E Łopatka Główka kości barkowej - C

18 Kości kończyny miedniczej - obręcz kończyny miedniczej kość biodrowa kość kulszowa kość łonowa - kość udowa - kości podudzia (piszczelowa i strzałkowa) - kości stępu - kości śródstopia - kości palców Obręcz miedniczna

19 Szkielet kończyny miedniczej C kość biodrowa B - guz krzyżowy A guz biodrowy D- kość kulszowa E kość łonowa P staw biodrowy F kość udowa G rzepka H staw kolanowy I kość piszczelowa J kość strzałkowa K staw skokowy L guz piętowy M- kości stępu N kości śródstopia O kości palców A - trzewioczaszka B - mózgoczaszka C - guz potyliczny D kręgi szyjne E łopatka F kręgi piersiowe G kręgi lędźwiowe H kość krzyżowa K - guz siedzeniowy L staw biodrowy M guz biodrowy N miednica O- kość udowa P staw kolanowy R kości podudzia U k.stępu S guz piętowy T2- kości śródstopia W- kości palców Q- kość ramienna Z- staw barkowy Y staw łokciowy X kości przedramienia V- k. nadgarstka T1 k. śródręcza Szkielet psa w całości

20 Układ mięśniowy Rodzaje mięśni: 1) Trzewne tzw. mięśniówka gładka 2) Somatyczne (szkieletowe) 3) Swoisty serca Budowa mięśni Mięsnie trzewne tzw. mięśniówka gładka, buduje narządy wewnętrzne, ich ruchy są niezależne od woli zwierzęcia; zbudowane są z tkanki mięśniowej gładkiej. Mięśnie szkieletowe zbudowane są z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej, zbudowanej z długich włókien. Komórki są wielojądrzaste, z widocznymi poprzecznymi paskami. Praca mięśni szkieletowych jest zależna od woli zwierzęcia, a ich skurcze są szybkie. Każdy mięsień składa się z części mięśniowej i części ścięgnistej

21 a b c e d f a. kość b. ścięgno c. mięsień d. włókienko mięśniowe e. pęczek mięśniowy f. włókna mięśnia poprzecznie prążkowanego Budowa mięśnia. a a. ścięgno b. brzusiec b a Ścięgna są zbudowane z tkanki łącznej. Są elastyczne i bardzo mocne. Służą do przyczepiania mięśnia do kości. Brzusiec jest to środkowa część mięśnia wydłużająca się i skracająca podczas jego pracy.

22 Pies posiada około 350 mięśni szkieletowych. Ruch - krok (stęp) podłoża dotykają zawsze 3 kończyny - kłus - galop Kłus różni się od galopu tym, że pies nie jest nigdy w zawieszeniu, czyli nie ma nigdy takiej chwili, w której żadna z łap nie dotyka podłoża.