Szkielet osiowy zbudowany jest z czaszki, kręgosłupa, żeber i mostka.

Transkrypt

1 SZKIELET OSIOWY

2 Szkielet osiowy zbudowany jest z czaszki, kręgosłupa, żeber i mostka. CZASZKA (cranium) Czaszka składa się z dwóch części: tylno górnej, która stanowi czaszkę mózgową i przednio dolnej, stanowiącej czaszkę trzewną. Kości czaszki mózgowej: 1. kośd czołowa, 2. kośd sitowa, 3. dwie kości ciemieniowe, 4. kośd potyliczna, 5. dwie kości skroniowe, 6. kośd klinowa. Kości czaszki trzewnej: 1. kośd łzowa, 2. lemiesz, 3. małżowina nosowa dolna, 4. szczęka, 5. kośd nosowa, 6. kośd jarzmowa, 7. kośd podniebienna, kości twarzy 8. żuchwa, 9. kośd gnykowa.

3

4 KRĘGOSŁUP (columna vertebralis) Kręgosłup jest ruchomym słupem kostnym zbudowanym z kręgów, rozciągającym się od podstawy czaszki do dolnego kooca tułowia. Jest położony w linii pośrodkowej, po grzbietowej stronie ciała. Stanowi podporę dla górnej części ciała i w związku z tym, w miarę zstępowania ku dołowi, zwiększają się wymiary i masywnośd budowy kręgów. Ma budowę segmentarną składa się z odcinków: szyjnego 7 kręgów, piersiowego 12 kręgów, lędźwiowego 5 kręgów, krzyżowego 5 kręgów, guzicznego 4-5 kręgów.

5 BUDOWA KRĘGU Na każdym kręgu wyróżnia się częśd przednią trzon kręgu i tylną łuk kręgowy. Trzon ma kształt walca z powierzchnią górną i dolną. Między trzonem a łukiem znajduje się otwór kręgowy. Ponieważ kręgosłup jest zbudowany z nakładających się na siebie kręgów, otwory kręgowe tworzą razem kanał kręgowy przebiegający przez całą długośd kręgosłupa. W kanale kręgowym znajduje się rdzeo kręgowy, który jest częścią ośrodkowego układu nerwowego. Łuk kręgowy w miejscach odejścia od trzonu jest od niego znacznie niższy. Odcinek ten nosi nazwę nasady łuku kręgowego. W tych miejscach tworzą się wcięcia kręgowe górne (płytsze) i dolne (głębsze). Od łuku kręgowego odchodzi 7 wyrostków: nieparzysty tylny wyrostek kolczysty, parzyste (boczne) wyrostki poprzeczne, dwie pary wyrostków stawowych: górne i dolne.

6 KRĘGI SZYJNE C1 C7 Kręg szczytowy (atlas) Guzek przedni Łuk przedni Dołek zębowy Otwór wyrostka poprzecznego Łuk tylny Guzek tylny Powierzchni a stawowa górna dołek stawowy górny otwór kręgowy Powierzchnia stawowa dolna dołek stawowy dolny

7 Kręg obrotowy (axis) ząb kręgu obrotowego powierzchnia stawowa tylna trzon łuk tylny wyrostek stawowy dolny wyrostek kolczysty powierzchnia stawowa przednia powierzchnia stawowa górna trzon powierzchnia stawowa dolna

8 CECHY KRĘGÓW SZYJNYCH Jest ich 7 i są najmniejszymi kręgami. Dwa pierwsze różnią się budową ze względu na połączenie z czaszką. W pierwszym kręgu brakuje trzonu, wyrostków stawowych i wyrostka kolczystego. W drugim kręgu po raz pierwszy występuje trzon. W kręgach od 2 do 6 wyrostek kolczysty jest rozwidlony. Wyrostek kolczysty 7 kręgu jest nierozdwojony i długi. Wszystkie kręgi posiadają wyrostki poprzeczne z otworami wyrostków poprzecznych, trzony są niskie, a otwory kręgowe duże i trójkątne. Wyrostki stawowe ustawione są skośnie.

9 KRĘGI PIERSIOWE Th1 Th12 wyrostek kolczysty wyrostek poprzeczny dołek żebrowy powierzchnia stawowa wyrostka stawowego górnego otwór kręgowy dołek żebrowy trzon wyrostek stawowy górny dołek żebrowy dołek żebrowy wcięcie kręgowe dolne wyrostek stawowy dolny dołek żebrowy

10 CECHY KRĘGÓW PIERSIOWYCH Jest ich 12. Łączą się z żebrami i dlatego posiadają dodatkowe powierzchnie stawowe, które występują jako dołki żebrowe na trzonach kręgów u nasady łuków (dla połączenia z głowami żeber) i na wyrostkach poprzecznych(dla połączenia z guzkami żeber). Ograniczenie ruchu w tym odcinku kręgosłupa blokują: - długi, dachówkowato ułożony wyrostek kolczysty i ustawione w płaszczyźnie czołowej wyrostki stawowe. Trzony są masywne, klinowatego kształtu (częśd przednia jest niższa). Otwory kręgowe są małe i mają okrągły kształt.

11 KRĘGI LĘDŹWIOWE L1 L5 wcięcie kręgowe górne trzon wcięcie kręgowe dolne wyrostek stawowy górny wyrostek suteczkowaty wyrostek żebrowy wyrostek dodatkowy wyrostek kolczysty wyrostek stawowy dolny otwór kręgowy

12 CECHY KRĘGÓW LĘDŹWIOWYCH Jest ich 5. Wyrostek poprzeczny kręgu lędźwiowego jest szczątkowym żebrem, stąd jego nazwa wyrostek żebrowy. Wyrostek poprzeczny występuje w postaci tzw. wyrostka dodatkowego, który znajduje się z tyłu u nasady wyrostka żebrowego. Jest on niewielki stanowi chropowatośd, kolec lub nieznaczną wyniosłośd. Na każdym kręgu lędźwiowym, na bocznej stronie wyrostka stawowego górnego znajduje się guzek wyrostek suteczkowaty. Trzony są duże, o płaskich, nerkowatego kształtu powierzchniach. Otwory kręgowe mają najczęściej kształt trójkątny. Wyrostki stawowe ustawione są w płaszczyźnie strzałkowej, co ułatwia ruch w odcinku lędźwiowym kręgosłupa.

13 KRĘGI KRZYŻOWE S1 S5 KOŚD KRZYŻOWA (os sacrum) wyrostek stawowy górny pierwszego kręgu krzyżowego podstawa kości krzyżowej grzebieo krzyżowy pośrodkowy guzowatośd krzyżowa grzebieo krzyżowy boczny powierzchnia uchowata grzebieo krzyżowy pośredni otwory krzyżowe grzbietowe rożek krzyżowy rożek guziczny kośd guziczna

14 kośd guziczna rożki guziczne

15

16 CECHY KOŚCI KRZYŻOWEJ Powstała ze zrośnięcia się pięciu kręgów krzyżowych. Ma kształt trójkąta podstawą skierowanego ku górze, a wierzchołkiem ku dołowi. Z boku łączy się stawowo z kością biodrową budując z tyłu miednicę. Na powierzchni miednicznej znajdują się zrośnięte trzony, które tworzą 4 kresy poprzeczne z boku ograniczone czterema parami otworów krzyżowych miednicznych. Na powierzchni grzbietowej znajdują się zrośnięte łuki i wyrostki. Zrośnięte łuki wraz z trzonami ograniczają kanał krzyżowy zakooczony rozworem krzyżowym. Zrośnięte wyrostki kolczyste tworzą grzebieo krzyżowy pośrodkowy, bocznie wyrostki stawowe tworzą grzebieo krzyżowy pośredni, a zrośnięte wyrostki poprzeczne zewnętrznie tworzą grzebieo krzyżowy boczny. Między grzebieniami krzyżowymi pośrednim i bocznym znajdują się 4 pary otworów krzyżowych grzbietowych. Na rozbudowanej części bocznej znajduje się powierzchnia uchowata, a przyśrodkowo od niej guzowatośd krzyżowa. Kośd krzyżowa zakooczona jest wierzchołkiem.

17 KOŚD KRZYŻOWA - wklinowana między kości miedniczne Widok od strony miednicznej (przedniej) Widok od strony grzbietowej (tylnej)

18 KOŚD GUZICZNA (os coccygis) Składa się z 4-5 szczątkowych kręgów. Ma kształt zbliżony do trójkąta. U góry, w kierunku kości krzyżowej zachowane są wyrostki stawowe górne, zwane rożkami guzicznymi (łączą się powierzchniami stawowymi z rożkami krzyżowymi). Jedynie na pierwszym kręgu guzicznym zachowały się pewne cechy kręgów, jak trzon i szczątkowe wyrostki poprzeczne. Kręgi guziczne nie grają żadnej roli w mechanice całego kręgosłupa, podobnie jak kręgi krzyżowe, zrastają się w pojedynczą kośd guziczną.

19 KLATKA PIERSIOWA W skład szkieletu klatki piersiowej wchodzi 12 kręgów piersiowych, 12 par żeber i mostek. trzon mostka

20 ŻEBRO Jest kością długą w kształcie łuku wypukłością zwróconą na zewnątrz. Składa się z części środkowej trzonu i dwóch kooców: tylnego kręgosłupowego i przedniego mostkowego. Żebro kostne (kośd żebrowa) przechodzi koocem przednim w chrząstkę żebrową.

21 ŻEBRO c.d. 7 par górnych żeber określa się jako żebra prawdziwe, które łączą się bezpośrednio chrząstką żebrową z mostkiem. 5 par dolnych żeber nazywa się żebrami rzekomymi. Chrząstki żebrowe VIII, IX i X żebra łączą się z mostkiem za pośrednictwem chrząstki żebrowej żebra położonego wyżej i razem z chrząstką VIII żebra tworzą łuk żebrowy prawy i lewy. Chrząstki żebrowe XI i XII żebra kooczą się swobodnie między mięśniami brzucha.

22 ŻEBRO c.d. Każde żebro składa się z większej części kostnej i przymostkowej mniejszej części chrzęstnej. W części kostnej znajduje się koniec mostkowy i kręgowy. Na koocu kręgowym leży głowa żebra z powierzchnią stawową, którą na żebrach od II do IX dzieli grzebieo głowy na dwie części. Za głową znajduje się zwężenie szyjka żebra. Na górnej powierzchni szyjki przebiega grzebieo szyjki żebra. Na bocznym koocu szyjki żebra, na tylnej powierzchni żebra znajduje się guzek żebra z powierzchnią stawową. Guzek występuje na żebrach od I do X. Na trzonie żebra wyróżnia się powierzchnię zewnętrzną wypukłą i wewnętrzną wklęsłą. Powierzchnia zewnętrzna tworzy bocznie od guzka kąt żebra zwrócony ku tyłowi i dołowi. W przebiegu żebra wyróżnia się 3 krzywizny: 1. płaszczyzny (łukowaty przebieg), 2. obrotu (skręcenie wzdłuż), 3. esowate skręcenie w stosunku do płaszczyzny poziomej.

23 ŻEBRO I (costa) guzek żebra głowa żebra powierzchnia stawowa głowy żebra szyjka trzon guzek mięśnia pochyłego przedniego bruzda tętnicy podobojczykowej

24 ŻEBRO II - głowa - szyjka - grzebieo szyjki żebra - guzek żebra - trzon guzowatośd mięśnia zębatego przedniego

25 ŻEBRO V powierzchnia stawowa guzka żebra bruzda żebra kąt żebra

26 ŻEBRO XI powierzchnia stawowa głowy żebra szyjka trzon ŻEBRO XII

27 MOSTEK (sternum) wcięcie szyjne wcięcie obojczykowe Jest kością płaską, nieparzystą, położoną z przodu ciała. Łączy się z żebrami i razem z kręgosłupem odcinka piersiowego tworzy szkielet klatki piersiowej. Składa się z rękojeści, trzonu i wyrostka mieczykowatego. Rękojeśd łączy się z trzonem za pomocą chrząstkozrostu. Trzon łączy się z wyrostkiem mieczykowatym również za pomocą chrząstkozrostu, ale w wieku starczym najczęściej ulega on skostnieniu tworząc kościozrost. wcięcie żebrowe I rękojeśd chrząstkozrost wcięcie żebrowe II trzon wcięcie żebrowe VII wyrostek mieczykowaty

28 POŁĄCZENIA ŻEBER Z MOSTKIEM Kooce przednie żeber zakooczone chrząstką żebrową łączą się z mostkiem. Żebro I łączy się z rękojeścią mostka chrząstkozrostem (prawie nieruchomo). Żebra od II do VII łączą się z mostkiem stawami mostkowo żebrowymi. Żebra VIII i IX nie łączą się z mostkiem bezpośrednio. Każde z nich tworzy z leżącym wyżej żebrem staw międzychrząstkowy. Żebro X jest zwykle połączone z IX żebrem pasmem łącznotkankowym. Żebra XI i XII są żebrami wolnymi.

29 POŁĄCZENIA ŻEBER Z MOSTKIEM c.d. obojczyk żebro I więzadło żebrowo - obojczykowe więzadło mostkowo żebrowe promieniste chrząstka żebra II więzadło mostkowo żebrowe śródstawowe

30 POŁĄCZENIA ŻEBER Z KRĘGAMI W obrębie odcinka piersiowego kręgosłupa występują stawy żebrowo kręgowe łączące głowy i guzki żeber z kręgami. Staw głowy żebra łączy głowę żebra z dołkami żebrowymi kręgów znajdującymi się na trzonach kręgów. Na głowie żeber II-X znajduje się grzebieo, od którego do krążka międzykręgowego biegnie więzadło śródstawowe głowy żebra. Dzieli ono jamę stawową na 2 piętra. Staw posiada torebkę stawową, wzmocnioną na powierzchni przedniej przez więzadło promieniste głowy żebra. więzadło promieniste głowy żebra Staw żebrowo poprzeczny łączy guzek żebra z dołkiem żebrowym wyrostka poprzecznego. Stawy te występują przy żebrach I-X. Są wzmocnione przez więzadła żebrowo poprzeczne łączące żebro z wyrostkiem poprzecznym kręgu tworzącego staw i kręgu położonego wyżej. więzadło żebrowo - poprzeczne

31 staw głowy żebra staw żebrowo - poprzeczny