ANALIZA ANTROPOLOGICZNA CMENTARZYSKA CIAŁOPALNEGO Z TARGOWISKA, STANOWISKA 10 I 11 II. KATALOG SZCZĄTKÓW KOSTNYCH

Transkrypt

1 Jarosław Wróbel Analiza antropologiczna cmentarzyska ciałopalnego z Targowiska, stanowiska 10 i 11 II. Katalog szczątków kostnych Analiza antropologiczna cmentarzyska ciałopalnego z Targowiska, stanowiska 10 i 11 Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce, Kraków 2014 Jarosław Wróbel ANALIZA ANTROPOLOGICZNA CMENTARZYSKA CIAŁOPALNEGO Z TARGOWISKA, STANOWISKA 10 I 11 II. KATALOG SZCZĄTKÓW KOSTNYCH Grób 1 Lokalizacja: ar 120/150 Głęb. B1-C Masa: 5 g; Stan zachowania: drobne fragmenty kości sklepienia czaszki, kilka ułamków z korzenia (korzeni?) zębów stałych, fragment żebra, fragmenty trzonów kości długich; Układ kości: rozproszony; fragment przedmiotu z brązu. Grób 3 Lokalizacja: ar 130/170 Głęb. B-C Masa: 2 g; Stan zachowania: ułamki kości sklepienia czaszki; Grób 4 Lokalizacja: ar 130/170 Głęb. B-C Masa: 60 g; Stan zachowania: fragmenty trzonów kości długich, drobne fragmenty istoty zbitej i gąbczastej; Układ kości: zwarty. Grób 6 Lokalizacja: ar /160 Masa: 1800 g;, nieliczne sine przebarwienia Stan zachowania: fragmenty łuski kości czołowej, fragmenty łusek kości ciemieniowych, skroniowych i łuski kości potylicznej, fragmenty wyrostków jarzmowych kości skroniowych, niewielkie fragmenty kości jarzmowych, drobne fragmenty szczęki, wyrostek stawowy żuchwy, drobne fragmenty trzonu żuchwy, nieliczne korzenie zębów stałych (w tym kieł, dolny siekacz, fragmenty korzeni trzonowców), duże fragmenty żeber, kręgów z wszystkich części kręgosłupa (niemal kompletne trzony większości kręgów), fragmenty trzonów i nasad obojczyków, fragmenty łopatek (w tym panewki i fragmenty wyrostków), fragmenty trzonów kości długich, fragmenty nasad kości długich (rozpoznano wszystkie nasady), ułamki kości nadgarstka, fragmenty kości śródręcza, fragmenty kości miednicznej (w tym duże fragmenty talerzy biodrowych, guzy kulszowe, drobne fragmenty z kości łonowych), fragmenty kości krzyżowej (w tym 1

2 JAROSŁAW WRÓBEL powierzchnie uchowate), rzepki, fragmenty kości śródstopia (w tym niemal kompletne kości skokowe i piętowe), fragmenty kości śródstopia, paliczki; Wiek: Adultus (zamknięte nasady kości długich, tylne odcinki szwu strzałkowego są otwarte - dość ostre); Płeć: męska? (duża masa kości, dość masywne sklepienie czaszki i okolica otworu słuchowego); Układ kości: 2/3 naczynia wypełnione zbitą warstwą kości, na niej naczynie (puste) i szpila złamana intencjonalnie; Uwagi: na fragmencie trzonu kości długiej liczne punktowe przebarwienia solami miedzi. Grób 7 (ciałopalny, jamowy) Lokalizacja: ar 120/150 Głęb. C-D Masa: 10 g; Stan zachowania: ułamki trzonów kości długich; Układ kości: skupisko kości. Grób 9 (ciałopalny, jamowy) Lokalizacja: ar 160/150 Głęb. B-B1-C Masa: 20 g; Stan zachowania: fragmenty trzonów kości długich, ułamki sklepienia czaszki; Grób 11 (ciałopalny, jamowy) Lokalizacja: ar 150/160 Zawartość: przepalone fragmenty kości ludzkich należące do 1 osobnika; Masa: 435 g; Przepalenie: silne i równomierne barwy kredowo Stan zachowania: nieliczne fragmenty sklepienia czaszki fragment łuski kości czołowej, kilka fragmentów kości ciemieniowych oraz łuski kości potylicznej, fragment łuski kości ciemieniowej, rozdrobnione fragmenty kości skalistej, niewielki ułamek szczęki, dwa drobne fragmenty trzonu żuchwy, silne rozdrobnione fragmenty gałęzi żuchwy, fragment korzenia stałego kła i przedtrzonowca, drobne fragmenty z podstawy czaszki (w tym kłykcie potyliczne), kilka fragmentów żeber, dobrze zachowane fragmenty kręgów szyjnych (w tym atlasu i obrotnika), kilka fragmentów trzonów kręgów piersiowych, fragment trzonu kręgu lędźwiowego, fragment trzonu obojczyka, fragmenty trzonów i nasad kości długich (w tym główki i bloczka kości ramiennej, nasady bliższej kości łokciowej, główek i nasad dolnych kości udowych, nasady górnej kości piszczelowej), fragment kości łódeczkowatej, haczykowatej, kilka fragmentów kości śródręcza i paliczków, fragment spojenia łonowego, fragmenty nie oznaczonych kości stępu, kilka fragmentów kości śródstopia; Wiek: Adultus / Maturus (stan szwów czaszkowych); Grób 12 Lokalizacja: ar 150/160 Głęb. C-D Masa: 80 g; Stan zachowania: drobne fragmenty kości sklepienia czaszki, ułamki kręgów, fragmenty trzonów kości długich, fragmenty nasad i okolic przynasadowych kości długich, fragmenty kości stępu (w tym niemal kompletna kość skokowa); Wiek: Infans II; Układ kości: koncentracja przy dnie (małego) naczynia. Grób 13 Lokalizacja: ar 150/160 Głęb. C-D Masa: 15 g; Stan zachowania: ułamki kości sklepienia czaszki, kości skaliste, kilka bardzo drobnych ułamków zawiązków zębów mlecznych, ułamki kręgów, fragmenty trzonów kości długich, drobne ułamki istoty gąbczastej; 2

3 Analiza antropologiczna cmentarzyska ciałopalnego z Targowiska, stanowiska 10 i 11 Wiek: Infans I (okołoporodowy); Układ kości: zwarty od połowy naczynia (małego). Grób 14 Lokalizacja: ar 150/160 Głęb. D-E Masa: 10 g; białej, nieliczne węgle drzewne; Stan zachowania: kilka ułamków z kości sklepienia czaszki, bardzo drobne fragmenty żeber i kręgów, fragmenty trzonów kości długich, ułamki istoty zbitej z kości płaskich; Wiek: Infans II-X; Grób 15 (ciałopalny, jamowy) Lokalizacja: ar 150/160 Głęb. C-D Masa: 25 g; Stan zachowania: fragmenty kości sklepienia czaszki, fragmenty trzonów kości długich, ułamki nasad kości długich; Grób 16 (ciałopalny, jamowy) Lokalizacja: ar 150/160 Głęb. D Masa: 10 g; Stan zachowania: ułamki sklepienia czaszki, kręgów, trzonów kości długich, nasad kości długich; Układ kości: niewielkie skupisko kości. Grób 17 Lokalizacja: ar 160/150 Głęb. B-C Masa: 8 g; Stan zachowania: fragmenty trzonów kości długich; Grób 18 Lokalizacja: ar 150/160 Głęb. D-E Masa: 55 g;, dość liczne sine przebarwienia Stan zachowania: fragment łuku brwiowego, fragment środkowej części łuski kości czołowej, fragmenty łusek kości ciemieniowych, fragment łuski kości potylicznej, zawiązki 3 mlecznych trzonowców, prawa kość skalista, drobne fragmenty żeber, kręgów, fragmenty trzonów kości długich, ułamki gąbczaste (w tym fragmenty nasad kości długich); Wiek: Infans I (około 1 rok); Układ kości: naczynie (małe) wypełnione kośćmi, na górze kości sklepienia czaszki, na nich kółeczko z brązu. Grób 20 Lokalizacja: ar 80/150 Głęb. C-D Masa: 5 g; Stan zachowania: fragmenty kości sklepienia czaszki, drobne fragmenty trzonów kości długich, fragmenty kości płaskich, drobne fragmenty istoty gąbczastej; Wiek: Infans I (okołoporodowy); Grób 22 Lokalizacja: ar 120/160 Głęb. B1 Masa: 1 g; 3

4 JAROSŁAW WRÓBEL Stan zachowania: bardzo drobne fragmenty trzonów kości długich; Wiek: Infans I (a); Grób 23 (ciałopalny, jamowy) Lokalizacja: ar 120/170 Głęb. B-C Masa: 1 g; Przepalenie: silne i równomierne do barwy kredowo Stan zachowania: ułamki trzonu kości długich; Grób 24 (ciałopalny, jamowy) Lokalizacja: ar 120/180 Głęb. B Masa: 5 g; Stan zachowania: fragmenty trzonów kości długich; Wiek: Infans II; Układ kości: niewielkie skupisko kości. Grób 27 Lokalizacja: ar 150/150 Głęb. C-D Zawartość: przepalone kości ludzkie należące do 1 osobnika; Masa: 70 g; Przepalenie: silne i równomierne barwy kredowo Stan zachowania: fragmenty łuski kości czołowej, fragmenty kości ciemieniowych, duże fragmenty szczęki, drobne ułamki korzeni zębów stałych, fragmenty żeber, kręgów, trzonów kości długich, fragmenty nasad kości długich; Wiek: Adultus; Grób 29 (ciałopalny, popielnicowy?) Lokalizacja: ar 110/160 Głęb. B-C Zawartość: przepalone kości ludzkie należące do 1 osobnika; Waga: 800 g; Przepalenie: silne i równomierne do barwy kredowo Stan zachowania: fragmenty łuski kości czołowej, liczne fragmenty kości ciemieniowych, ułamki kości potylicznej, drobne fragmenty twarzoczaszki i podstawy czaszki, lewa kość skalista, fragmenty żeber, kręgów, trzonu obojczyka, drobne ułamki z łopatek, fragmenty trzonów kości długich, silnie rozdrobnione fragmenty nasad kości długich, fragmenty paliczków, ułamki kości miednicznej, ułamki kości stępu; Wiek: Senilis (silna niemal całkowita obliteracja szwu strzałkowego, częściowa obliteracja szwu węgłowego, fragment nieoznaczonego trzonowca sugerujący całkowite starcie korony); Płeć: męska? (masywne kości sklepienia czaszki, silne urzeźbienie potylicy); Układ kości: skupisko kości; Uwagi: na kościach sklepienia czaszki zielonkawe przebarwienia solami miedzi. Grób 32 Lokalizacja: ar 150/170 Głęb. B-C Masa: 30 g; Stan zachowania: liczne, silnie rozdrobnione fragmenty podstawy czaszki, ułamki żeber, kręgów, fragmenty trzonów kości długich, ułamki istoty gąbczastej; Wiek: Infans I (a); Układ kości: koncentracja w dolnej warstwie naczynia. Grób 33 Lokalizacja: ar 150/170 Głęb. B-C Masa: 20 g; Stan zachowania: fragmenty sklepienia czaszki, fragmenty trzonów kości długich, nieoznaczone fragmenty gąbczaste; Wiek: Infans I; Układ kości: koncentracja w warstwie przydennej. 4

5 Analiza antropologiczna cmentarzyska ciałopalnego z Targowiska, stanowiska 10 i 11 Grób 34 Lokalizacja: ar 140/170 Głęb. B-C Masa: 460 g; Stan zachowania: nieliczne kości sklepienia czaszki (szwy nie są widoczne), ułamki kości skalistych, drobne fragmenty szczęki i trzonu żuchwy, fragmenty żeber, fragmenty kręgów (w tym większe fragmenty trzonów kręgów lędźwiowych), fragment trzonu obojczyka, większe fragmenty obu łopatek (głównie panewek i grzebieni), fragmenty trzonów kości długich, fragmenty nasad kości długich (w tym nasady dolnej kości udowej, nasady górnej i dolnej kości piszczelowej, nasady bliższej kości łokciowej), nieliczne fragmenty kości nadgarstka, fragment talerza kości biodrowej, fragment kości łonowej (spojenia łonowego), fragment górnego kręgu krzyżowego, fragmenty kości stępu (w tym piętowej), śródstopia, paliczków; Wiek: Senilis; Układ kości: zwarty w całej, zachowanej części naczynia (dolna połowa). Grób 35 Lokalizacja: ar 150/160 Głęb. B1 - C Zawartość: przepalone fragmenty kości ludzkich należące do 1 osobnika; Masa: 230 g;, z wyjątkiem fragmentu gałęzi żuchwy i drobnego fragmentu sklepienia czaszki o sino niebieskim zabarwieniu; Stan zachowania: kilka drobnych fragmentów kości ciemieniowych, kilka drobnych fragmentów + jeden duży ułamek łuski kości potylicznej, fragmenty gałęzi lewej części żuchwy, kilka drobnych fragmentów żeber i kręgów (w tym niemal kompletny trzon kręgu szyjnego), fragment panewki i grzebienia łopatki, fragmenty trzonów i nasad kości długich (w tym główek kości ramiennych i główki kości udowej), fragment panewki kości miednicznej, duży fragment prawej kości biodrowej z niemal kompletnie zachowaną powierzchnią uchowatą, nieoznaczone fragmenty gąbczaste; Wiek: Senilis (zachował się dość długi odcinek szwu węgłowego ektokranialnie obliteracja jest niemal kompletna, endokranialnie szew całkowicie zamknięty); Patologie: bardzo silne zmiany zwyrodnieniowe obejmujące kręg szyjny trzon silnie spłaszczony, asymetryczny, powierzchnie trzonów pokryte guzkami kostnymi, na krawędziach trzonu wałki kostne ze zlanych osteofitów brzeżnych; Układ kości: na dnie naczynia skupisko kości kroplowato-mieszkowatego kształtu (wysokości ok. ¼ popielnicy), w pozostałej części naczynia brak kości. Kształt skupiska wyraźnie sugeruje, iż kości złożone były w organicznym opakowaniu (pęcherz, skóra, tkanina itp.). Grób 37 Lokalizacja: ar 140/160 Głęb. C-D Masa: 12 g; Stan zachowania: fragmenty kości sklepienia czaszki, fragment kości skalistej, ułamki żeber, ułamki kręgów, fragmenty trzonów kości długich, drobne ułamki istoty gąbczastej; Wiek: Infans I (okołoporodowy); Układ kości: niewielka, zbita warstwa kości na dnie naczynia. Grób 38 Lokalizacja: ar 140/160 Głęb. B1-C Zawartość: przepalone kości ludzkie należące do min. 1 osobnika; Masa: 10 g; Przepalenie: silne i równomierne do barwy kredowo Stan zachowania: drobne ułamki sklepienia czaszki, fragment główki kości ramiennej, fragmenty trzonów kości długich, nie oznaczone fragmenty zbite i gąbczaste; Układ kości: rozproszone. Grób 39 (ciałopalny, popielnicowy?) Lokalizacja: ar 140 /170 Głęb. B1-C Masa: 30 g; 5

6 JAROSŁAW WRÓBEL Stan zachowania: fragmenty kości sklepienia czaszki, drobne ułamki z żuchwy i szczęki, fragmenty blaszek górnych obu oczodołów, kości skaliste, fragmenty zawiązków zębów mlecznych (w tym 2 kompletne zawiązki górnych siekaczy), ułamki żeber, kręgów, fragmenty trzonów kości długich, ułamki istoty gąbczastej, ułamki paliczków; Wiek: Infans I (okołoporodowy); Układ kości: zwarty od połowy naczynia. Grób 40 (ciałopalny, jamowy) Lokalizacja: ar 150/170 Głęb. B-B1, B1-C Zawartość: przepalone kości ludzkie należące do 1 osobnika; Masa: 270 g; Przepalenie: silne i równomierne barwy kredowo Stan zachowania: drobne ułamki kości sklepienia czaszki, trzon wraz zębem obrotnika, lewa kość skalista fragmenty + trzonów i wyrostków kręgowych, fragmenty trzonów kości długich, fragment nasady dolnej kości udowej i nasady dalszej kości promieniowej, fragment kości nadgarstka, nieoznaczone fragmenty gąbczaste; Wiek: Adultus/Maturus (stan szwów czaszkowych, zamknięta nasada kości udowej); Grób 42 Lokalizacja: ar 140/160 Głęb. D-E Masa: 1200 g; Stan zachowania: fragmenty kości sklepienia czaszki, fragment kości skalistej, drobne ułamki szczęki, fragmenty trzonu żuchwy, fragmenty żeber, duże fragmenty kręgów (w tym kilka kompletnych trzonów kręgów piersiowych i lędźwiowych, fragmenty trzonów obojczyków, fragmenty panewek łopatek, fragment grzebienia łopatki, fragmenty trzonów kości długich, fragmenty nasad kości długich (w tym główki i bloczka kości ramieniowej, nasady bliższej kości łokciowej i promieniowej, nasady dolnej kości udowej, nasady górnej kości piszczelowej, nasad kości strzałkowych), fragmenty kości śródręcza, niewielkie fragmenty talerzy biodrowych, kości kulszowych i łonowych, fragment górnego kręgu krzyżowego, fragmenty rzepek, nieliczne fragmenty kości śródstopia i stępu; Wiek: Senilis (stan szwów czaszkowych); Płeć: męska? (masywny trzon żuchwy, duże wymiary poszczególnych elementów szkieletu); Patologie: osteofity brzeżne na krawędziach trzonów kręgów lędźwiowych; Układ kości: zwarty od dna naczynia. Grób 43 (ciałopalny, jamowy) Lokalizacja: ar 140/160 Głęb. B1-C Masa: 60 g; Stan zachowania: fragment łuski kości czołowej, niewielkie fragmenty kości ciemieniowych, większe fragmenty łuski kości potylicznej, fragment trzonu obojczyka, fragmenty trzonów kości długich, paliczek, ułamki kręgów, drobne ułamki gąbczaste; Wiek: Maturus II (obliteracja szwów czaszkowych); Układ kości: cienka, zbita warstwa na dnie Gróbu. Grób 93 Lokalizacja: ar 130/160 Głęb. B-C Masa: 180 g; Stan zachowania: nieliczne ułamki kości sklepienia czaszki (szwy czaszkowe niewidoczne), fragment górnej części oczodołu (z krawędzią górną), nieliczne ułamki korzeni zębów stałych, drobne fragmenty żeber, kręgów, fragmenty trzonów kości długich, ułamki paliczków, drobne ułamki istoty gąbczastej, fragment kości łonowej; Wiek: Senilis; Płeć: żeńska? Układ kości: zwarty w całej zachowanej części naczynia (przydennej). 6

7 Analiza antropologiczna cmentarzyska ciałopalnego z Targowiska, stanowiska 10 i 11 Grób 94 Lokalizacja: ar 130/170 Głęb. B-C Zawartość: przepalone kości ludzkie należące do 1 osobnika; Masa: 220 g; Stan zachowania: fragment łuski kości czołowej, drobne fragmenty kości ciemieniowych, drobne fragmenty łuski kości potylicznej, drobne fragmenty twarzoczaszki i podstawy czaszki, fragmenty żeber, kręgów, fragment grzebienia łopatki, fragmenty trzonów i nasad kości długich (w tym główki kości ramiennej), kilka fragmentów kości śródręcza i paliczków, drobne fragmenty gąbczaste z kości biodrowych, fragmenty kości śródstopia; Wiek: Maturus (zachowały się dwa fragmenty szwu strzałkowego o częściowej obliteracji od zewnątrz i całkowitej od wewnątrz, fragmenty otwartego szwu węgłowego); Układ kości: zbita warstwa na dnie naczynia (3 cm wysokości), w wyższych warstwach jedynie bardzo drobne i nieliczne ułamki kostne. Grób 121 naczynie 1 Lokalizacja: ar 60/150 Głęb. B1-C Zawartość: bardzo małe fragmenty przepalonych kości ludzkich należących min. 1 osobnika; Masa: 5 g; Przepalenie: silne i równomierne do barwy kredowo Stan zachowania: fragmenty trzonów kości długich; Grób 122 (ciałopalny, jamowy) Lokalizacja: ar 50/180 Głęb. B-C Zawartość: przepalone kości ludzkie należące do min. 1 osobnika; Masa: 1 g; Przepalenie: silne i równomierne do barwy kredowo Stan zachowania: ułamki trzonów kości długich; Wiek: Infans I; Grób 123 (ciałopalny, jamowy) Lokalizacja: ar 50/180 Głęb. B-C Zawartość: przepalone kości ludzkie należące do min. 1 osobnika; Masa: 50 g; Przepalenie: silne i równomierne do barwy kredowo Stan zachowania: fragmenty kości sklepienia czaszki, fragmenty trzonów kości długich; Grób 125 Lokalizacja: ar 110/180 Głęb. B1-C Zawartość: przepalone kości ludzkie należące do min. 1 osobnika; Masa: 5 g; Przepalenie: silne i równomierne do barwy kredowo Stan zachowania: drobne ułamki sklepienia czaszki, fragmenty blaszki górnej lewego oczodołu, fragmenty trzonów kości długich; Patologie: perforacje blaszki górnej lewego oczodołu (Cribria orbitalia); Grób 126 Lokalizacja: ar 110/180 Głęb. B-C Zawartość: przepalone fragmenty kości ludzkich należące do 1 osobnika; Masa: 670 g; Przepalenie: silne i równomierne do barwy kredowo z wyjątkiem kilku fragmentów sklepienia czaszki, trzonów kości długich i fragmentu żebra, posiadających sino niebieskie zabarwienie; Stan zachowania: fragment prawej części łuski kości czołowej z brzegiem górnym oczodołu, fragment środkowej części łuski kości czołowej, fragmenty kości ciemieniowych, fragmenty łuski kości potylicznej, fragment łuski kości skroniowej, niewielki fragment trzonu żuchwy z okolicy M2, fragment środkowej części trzonu żuchwy z widocznym kolcem bródkowym, kilka bardzo drobnych fragmentów korzeni zębów stałych, fragmenty obu kości skalistych, 7

8 JAROSŁAW WRÓBEL fragmenty grzebieni łopatek, rozdrobnione fragmenty kilku żeber i kręgów, fragmenty trzonów i nasad kości długich (w tym: bloczka kości ramiennej, nasady bliższej kości promieniowej, nasady dolnej kości udowej, nasady górnej kości piszczelowej), fragment kości czworobocznej większej i łódeczkowatej, kilka fragmentów kości śródręcza i paliczków, drobne lecz dość liczne fragmenty talerzy biodrowych, fragment rzepki, fragment kości kulszowej, fragment kości stępu (w tym skokowej i piętowej?), kilka fragmentów kości śródstopia; Wiek: Adultus/Maturus (zachowane są później zarastające fragmenty szwu strzałkowego tendencja do obliteracji, fragmenty otwartego szwu węgłowego); Płeć: żeńska? (cienki brzeg górny oczodołu, dość delikatna budowa sklepienia czaszki, delikatna budowa trzonu żuchwy, przeciętne urzeźbienie potylicy, delikatna budowa szkieletu postkranialnego); Układ kości: zbite skupisko od dna naczynia do wysokości ok. 7 cm, w wyższych warstwach tylko nieliczne ułamki kostne. Grób 128 Lokalizacja: ar 110/190 Głęb. B-C Zawartość: przepalone kości ludzkie należące do 1 osobnika; Masa: 2 g; Przepalenie: silne i równomierne do barwy kredowo Stan zachowania: drobne fragmenty sklepienia czaszki, fragmenty trzonów kości długich; Wiek: Adultus/Maturus; Grób 130 Lokalizacja: ar 100/190 Głęb. B-C Masa: 5 g; Stan zachowania: kilka fragmentów kości sklepienia czaszki (w tym fragment środkowej części łuski kości czołowej z zachowanym szwem sutura frontalis, fragment trzonu kości długiej z okolicy przynasadowej; Grób 132 Lokalizacja: ar 100/180 Głęb. B-C Masa: 1000 g; Stan zachowania: fragmenty sklepienia czaszki (max. 30 x 40 mm) reprezentowane przez ułamki łuski kości czołowej, fragmenty łusek kości ciemieniowych, fragmenty łuski kości potylicznej, kilka fragmentów łusek kości skroniowych, fragment prawej okolicy nadoczodołowej z brzegiem górnym oczodołu i częścią łuku brwiowego, fragmenty blaszek dolnych obu oczodołów, kilka bardzo drobnych fragmentów szczęki i trzonu żuchwy, fragment lewego wyrostka stawowego żuchwy, fragmenty korzeni zębów stałych (w tym: górnego I1, C, 2 przedtrzonowców, kilka drobnych nie oznaczonych fragmentów, liczne fragmenty żeber, kręgów szyjnych (w tym atlasu, ząb obrotnika), drobne fragmenty kręgów piersiowych i lędźwiowych, fragment trzonu obojczyka, fragment wyrostka barkowego łopatki, fragmenty trzonów i nasad kości długich (w tym główki i bloczka kości ramiennej, nasady bliższej kości promieniowej, główki kości udowej, nasad dolnych kości udowych, nasady górnej kości piszczelowej, nasady górnej kości strzałkowej), kilka fragmentów kości śródręcza, fragment kości łódeczkowatej, drobne fragmenty gąbczaste z talerzy biodrowych, większe fragmenty kości stępu (w tym: skokowe, fragment guza piętowego, fragmenty kości klinowatych, kilka fragmentów kości śródstopia i paliczków; Wiek: Adultus/Maturus (zachowane nieliczne fragmenty szwu strzałkowego tendencja do obliteracji, fragmenty otwartego szwu strzałkowego i wieńcowego, zamknięte nasady kości śródstopia, śródręcza i kości długich); Płeć: żeńska (ostry brzeg górny oczodołu, delikatny łuk brwiowy, niewielka masywność czaszki i szkieletu postkranialnego); Układ kości: W górnych partiach popielnicy znajdowały się rozproszone ułamki kostne, w niższych partiach zbita warstwa fragmentów kostnych, kości miednicy i kończyn dolnych koncentrowały się przy dnie naczynia. Grób 135 Lokalizacja: ar 100/180 Głęb. C-D 8

9 Analiza antropologiczna cmentarzyska ciałopalnego z Targowiska, stanowiska 10 i 11 Masa: 910 g; Stan zachowania: fragmenty łusek kości ciemieniowych, skroniowych, fragmenty łuski kości potylicznej, ułamki kości skalistych, wyrostki jarzmowe kości skroniowych, niewielkie fragmenty szczęki, ułamki trzonu żuchwy, bardzo silnie rozdrobnione ułamki korzeni zębów stałych, silnie rozdrobnione fragmenty żeber i kręgów (ze wszystkich odcinków kręgosłupa), fragmenty wyrostków łopatek, fragment nasady obojczyka, fragmenty trzonów kości długich, fragmenty nasad kości długich (w tym główka kości ramieniowej, nasada bliższa i dalsza łokciowej, bliższa promieniowej, nasady kości udowych i piszczelowych, górna i dolna strzałkowej), fragmenty kości nadgarstka i śródręcza, fragmenty panewek miednicznych, talerzy biodrowych, mniejsze fragmenty kości kulszowych i łonowych), fragmenty kręgów krzyżowych, rzepki, fragmenty kości stępu (w tym skokowych, piętowych, sześcienna, klinowate), fragmenty kości śródstopia i paliczki; Wiek: Adultus (zamknięte nasady kości długich, tylne odcinki szwu strzałkowego są otwarte-ostre); Układ kości: prawie całe naczynie wypełnione kośćmi, na wierzchu pokrywa ze sklepienia czaszki, kości stóp i miednica na dnie. Grób 136 Lokalizacja: ar 100/180 Głęb. C-D Masa: 5 g; Stan zachowania: ułamki kości sklepienia czaszki, ułamki żeber i kręgów, drobne fragmenty trzonów kości długich, fragment talerza kości biodrowej; Wiek: Infans I (okołoporodowy); Grób 137 Lokalizacja: ar 90/180 Głęb. C-D Masa: 30 g; Stan zachowania: liczne fragmenty kości sklepienia czaszki, fragment trzonu żuchwy, kości skaliste, zawiązki 2 mlecznych trzonowców + kilka ułamków innych zawiązków mlecznych, drobne fragmenty kręgów, fragmenty trzonów kości długich, ułamki gąbczaste z nasad kości długich, ułamki z kości biodrowych, fragmenty paliczków; Wiek: Infans I (okołoporodowy); Grób 138 Lokalizacja: ar 110/190 Głęb. C-D Masa: 1175 g; Stan zachowania: fragmenty kości sklepienia czaszki (m.in. kości czołowej, fragmenty kości ciemieniowych z widocznymi szwami o częściowej i zaawansowanej obliteracji), ułamki podstawy czaszki (w tym kości skaliste), fragment kości potylicznej zawierający część krez skroniowych bez wyraźnego urzeźbienia, drobne fragmenty twarzoczaszki (m.in. zachowane górne i dolne brzegi oczodołów, także z fragmentem kości jarzmowej, okolica otworu słuchowego z fragmentem wyrostka jarzmowego kości skroniowej), fragmenty szczęki z dołami zębodołowymi obejmujący niemal kompletny łuk zębowy, fragment żuchwy w postaci wyrostka stawowego lewego oraz trzonu żuchwy z widocznymi zębodołami, liczne fragmenty korzeni zębów stałych, fragmenty żeber, kręgów, trzonów kości długich, fragmenty nasad kości długich (m.in. głowa kości udowej, nasada dolna kości udowej), fragment łopatki, fragmenty kości nadgarstka, paliczków, fragmenty panewki kości miednicznej, talerza biodrowego, fragment rzepki, fragmenty kości stępu i śródstopia; Wiek: Maturus II; Płeć: żeńska? Układ kości: połowa naczynia wypełniona zbita warstwą kości, układ anatomiczny. Grób 139 Lokalizacja: ar 110/190 Głęb. C-D Masa: 5 g; 9

10 JAROSŁAW WRÓBEL Stan zachowania: ułamki kości sklepienia czaszki, fragmenty żeber, drobne fragmenty kręgów i trzonów kości długich; Wiek: Infans I (a); Układ kości: koncentracja przy dnie naczynia. Grób 141 Lokalizacja: ar 90/190 Głęb. C - D Zawartość: przepalone fragmenty kości ludzkich należące do 1 osobnika; Masa: 1410 g; Przepalenie: silne i równomierne barwy kredowo Stan zachowania: zachowały się drobne, liczne fragmenty z łuski kości czołowej, fragmenty kości ciemieniowych, skroniowych, klinowych, fragmenty łuski kości potylicznej, fragmenty wyrostków jarzmowych kości skroniowych, drobne fragmenty kości jarzmowych, fragmenty podniebienia, drobne ułamki trzonu żuchwy, wyrostki stawowe żuchwy, fragmenty gałęzi żuchwy, fragmenty korzeni zębów stałych (w tym: górny I1, 2 dolne siekacze, kieł, 3 przedtrzonowce, fragmenty korzeni 2-3 trzonowców), drobne fragmenty kości skalistych, fragmenty trzonów obojczyków, fragment grzebienia i wyrostka kruczego łopatki, liczne fragmenty kręgów szyjnych piersiowych i lędźwiowych, fragmenty trzonów i nasad kości długich (w tym główek kości ramiennych, bloczka prawej kości ramiennej, nasad bliższych i dalszych kości promieniowych, nasady bliższej kości łokciowej, główek i nasad dolnych kości udowych, nasad górnych i nasady dolnej kości piszczelowej, nasady dolnej kości strzałkowej), fragmenty licznych kości nadgarstka (w tym: łódeczkowate, haczykowate, trójgraniasta, półksiężycowata, czworoboczna mniejsza), fragmenty kości śródręcza, paliczki, dość duże fragmenty talerzy biodrowych, mniejsze fragmenty kości łonowych i kulszowych, fragment najwyższego kręgu szczytowego, liczne fragmenty kości stępu (w tym: niemal kompletne kości skokowe, fragment piętowej, fragmenty kości klinowatych), kilka fragmentów kości śródstopia; Wiek: Adultus/Maturus (kilka fragmentów szwu strzałkowego tendencja do obliteracji / obliteracja wstępna, fragmenty pozostałych szwów są otwarte); Płeć: męska? (gruby brzeg górny oczodołu, masywna żuchwa, duże wymiary nasad kości długich / przeciętna masywność czaszki i trzonów kości długich); Układ kości: obecne w całym wypełnisku, im bliżej dna tym liczniejsze, kości miednicy i kończyn dolnych koncentrowały się w dolnej partii naczynia. Grób 142 Lokalizacja: ar 100/190 Głęb. C-D Masa: 712 g; Przepalenie: silne i nierównomierne, barwy kredowo Stan zachowania: fragmenty podstawy czaszki (w tym kości skaliste, fragment otworu wielkiego z kłykciem potylicznym, fragment drugiego kłykcia potylicznego), fragmenty sklepienia czaszki, fragmenty twarzoczaszki (w tym element kości szczęki), wyrostek kłykciowy żuchwy, ułamki kręgów (w tym fragment obrotnika z zachowanym zębem), fragmenty żeber, fragmenty trzonów i nasad kości długich (w tym głowy kości udowej), fragment obojczyka, zawiązki i fragmenty korzeni zębów stałych, fragmenty korzeni zębów mlecznych, fragmenty paliczków, śródstopia, śródręcza, fragmenty miednicy, fragmenty kości skokowej, fragmenty kości stępu, fragment kości krzyżowej; Wiek: Infans II (b); Układ kości: w naczyniu zwarty, część kości rozproszona poza popielnicą. Grób 146 Lokalizacja: ar 110/180 Głęb. B, BC Zawartość: przepalone kości ludzkie należące do min. 1 osobnika; Masa: 20 g ; Przepalenie: silne i równomierne do barwy kredowo Stan zachowania: fragmenty sklepienia czaszki, fragmenty kości długich; Wiek: Adultus/Maturus (stan szwów czaszkowych); Grób 147 Lokalizacja: ar 110/190 Głęb.? Masa: 10 g; 10

11 Analiza antropologiczna cmentarzyska ciałopalnego z Targowiska, stanowiska 10 i 11 Stan zachowania: drobne fragmenty kości sklepienia czaszki, trzonów kości długich, ułamki żeber, kręgów, nieoznaczone ułamki istoty gąbczastej; Układ kości: koncentracja przy dnie naczynia. Grób 148 Lokalizacja: ar 110/190 Głęb. B-C Masa: 10 g; Stan zachowania: ułamki kości sklepienia czaszki i trzonów kości długich, fragmenty gąbczaste; Układ kości: rozproszone. Grób 149 Lokalizacja: ar 90/190 Głęb. C1-D Masa: 1 g; Stan zachowania: ułamki sklepienia czaszki i trzonów kości długich; Wiek: Infans II-X; Układ kości: nieliczne kostki, koncentracja przy dnie naczynia. Grób 150 Lokalizacja: ar 110/190 Głęb. B-C Masa: 1270 g; Stan zachowania: nieliczne fragmenty sklepienia czaszki (w tym fragmenty łusek kości ciemieniowych, fragment łuski kości potylicznej), lewa kość skalista, prawa kość jarzmowa, drobne fragmenty szczęki, prawa głowa żuchwy, fragmenty trzonu żuchwy (w tym część środkowa z widocznym kolcem bródkowym), korzenie zębów stałych (w tym górny siekacz, kieł, dwa dolne siekacze, 3 przedtrzonowce, ułamki 2 trzonowców), nieliczne fragmenty żeber, silnie rozdrobnione fragmenty kręgów (w tym nieco większe fragmenty trzonów kręgów szyjnych, między innymi obrotnika + ząb obrotnika), fragment panewki łopatki, fragment nasady obojczyka, fragmenty trzonów kości długich, fragmenty nasad kości długich (w tym bloczka ramieniowej, bliższej promieniowej, górnych + dolnych udowych, dolnej strzałkowej), kość haczykowata, główkowata, łódeczkowata, kilka fragmentów kości śródręcza i członów palcowych, nieliczne ułamki z kości miednicznej, rzepka, fragment kości skokowej i piętowej + kilka drobnych fragmentów pozostałych kości stępu, nieliczne fragmenty kości śródstopia; Wiek: Adultus/Maturus (tendencja do obliteracji przednich odcinków szwu strzałkowego) Płeć: męska (duża, masywna, silnie urzeźbiona kość jarzmowa, masywny trzon żuchwy z silnymi przyczepami mięśni, duże wymiary i masywna budowa innych elementów szkieletu); Układ kości: zwarty, w środku warstw kości znajdował się przedmiot z brązu. Grób 152 Lokalizacja: ar 110/190 Głęb.B1-C Masa: 920 g; Stan zachowania: fragmenty kości sklepienia czaszki (liczne fragmenty otwartych szwów czaszkowych), ułamki podstawy czaszki (w tym dołek żuchwy), drobne fragmenty twarzoczaszki, fragmenty szczęki z dołami zębodołowymi, fragmenty kości podniebiennych, liczne fragmenty korzeni zębów stałych, fragmenty żeber, kręgów, trzonów kości długich, fragmenty nasad kości długich (w tym nasady bliższej kości promieniowej i ramiennej), fragmenty kości nadgarstka, paliczków, fragmenty panewki kości miednicznej, talerza biodrowego, kości kulszowej (guza kulszowego), fragmenty kości stępu i śródstopia; Wiek: Adultus; Płeć: żeńska? (delikatna budowa szkieletu); Grób 161 Lokalizacja: ar 60/210 Głęb.? 11

12 JAROSŁAW WRÓBEL Zawartość: przepalone, fragmenty kości ludzkich 1 osobnika; Masa: 1050 g; Przepalenie: silne i równomierne, barwy kremowo, kilka fragmentów z sino niebieskimi przebarwieniami; Stan zachowania: nieliczne ułamki łuski kości czołowej, drobne fragmenty nadoczodołowe z fragmentami brzegów górnych oczodołów, fragmenty łusek kości ciemieniowych, kilka fragmentów łuski kości potylicznej, fragmenty łusek kości skroniowych, drobne ułamki podstawy czaszki, kilka drobnych fragmentów szczęki, fragmenty trzonu żuchwy (w tym większy fragment prawej części trzonu), prawa gałąź żuchwy z wyrostkami stawowymi, silnie rozdrobnione ułamki korzeni zębów stałych, nieliczne fragmenty żeber, kilka ułamków trzonów obojczyków, fragment łopatki (ułamek panewki), dobrze zachowane trzony kręgów szyjnych, nieliczne ułamki kręgów piersiowych i lędźwiowych, fragmenty trzonów i nasad kości długich (w tym główek kości ramieniowych i udowych, bloczków kości ramieniowych, nasady bliższej kości promieniowej, nasady górnej kości piszczelowej), fragmenty kości nadgarstka, silnie rozdrobnione fragmenty gąbczaste z talerzy biodrowych, rzepki, nieliczne ułamki kości stępu, śródstopia, paliczków; Wiek: Adultus (nasady kości długich zamknięte, ale w przypadku główki kości ramieniowej i udowej jeszcze słabo widoczna linia zrośnięcia, szwy czaszkowe bez tendencji do obliteracji); Płeć: żeńska? (delikatna budowa czaszki i szkieletu postkranialnego, niewielkie wymiary poszczególnych elementów szkieletu); Układ kości: niemal całe naczynie wypełnione zbitą warstwą kości, brak układu anatomicznego. Grób 162 naczynie 1 Lokalizacja: ar 60/210 Głęb. B-D Masa:1g; Stan zachowania: drobne ułamki kości sklepienia czaszki; Wiek: Infans II-X; Grób 163 Lokalizacja: ar 60/210 Głęb. B-D Masa: 80 g; Stan zachowania: kilka ułamków sklepienia czaszki (fragmenty kości ciemieniowych), ułamek łuski kości czołowej z fragmentem brzegu górnego oczodołu, drobne fragmenty korzeni zębów stałych, fragment kłykcia potylicznego, drobne ułamki żeber i kręgów, fragmenty trzonów kości długich; Wiek: dorosły (20-X); Układ kości: koncentracja przy dnie naczynia. Grób 164 (naczynie nr 1) Lokalizacja: ar 60/210 Głęb. B-C Masa: 360 g; Stan zachowania: ułamki łuski kości czołowej z okolic nadoczodołowych, fragmenty kości ciemieniowych, drobne ułamki łuski kości potylicznej, niewielkie fragmenty szczęki i trzonu żuchwy, silnie rozdrobnione ułamki zębów stałych, kości skaliste, fragmenty żeber, kręgów, fragmenty trzonów kości długich, fragmenty nasad kości długich (w tym nasady bliższej kości ramieniowej, główki i nasady dolnej kości udowej, nasady górnej kości piszczelowej), fragmenty gąbczaste z talerzy biodrowych, fragmenty kości stępu, paliczki; Wiek: Juvenis; Układ kości: od dna do połowy wysokości naczynia liczne fragmenty kostne tworzące dość zbitą warstwę, w wyższych partiach naczynia znajdowały się nieliczne, rozproszone ułamki kostne, brak układu anatomicznego. Grób 165 naczynie 1 Lokalizacja: ar 60/210 Głęb. B-C Masa: 540 g; 12

13 Analiza antropologiczna cmentarzyska ciałopalnego z Targowiska, stanowiska 10 i 11 Stan zachowania: fragmenty łusek kości ciemieniowych, kilka fragmentów łuski kości potylicznej, ułamki łuski kości skroniowej, fragment wyrostka jarzmowego kości skroniowej, niewielki fragment podniebienia kostnego, drobne fragmenty trzonu żuchwy, fragmenty kości skalistych, fragmenty korzeni zębów stałych (w tym dolny siekacz, 2 kły, 2 przedtrzonowce, drobne fragmenty trzonowców), ułamki żeber, fragmenty kręgów (w tym kilka większych fragmentów trzonów kręgów szyjnych), fragmenty trzonów kości długich, silnie rozdrobnione fragmenty nasad kości długich, fragmenty paliczków; Wiek: Adultus (szew strzałkowy bez tendencji do obliteracji, nasady kości długich prawdopodobnie były przyrośnięte, nasady paliczków są zamknięte); Układ kości: koncentracja przy dnie. Grób 166 naczynie 1 Lokalizacja: ar 60/210 Głęb. C Masa: 100 g; Stan zachowania: drobne ułamki kości ciemieniowych (widoczne fragmenty otwartych szwów czaszkowych), ułamek lewej części szczęki z widoczną krawędzią otworu gruszkowatego i zębodołem stałego kła, ułamki kręgów (w tym szyjnych), liczne fragmenty trzonów kości długich, nieoznaczone ułamki istoty zbitej i gąbczastej; Wiek: Adultus/Maturus; Układ kości: koncentracja przy dnie naczynia. Grób 168 (ciałopalny, popielnicowy?) Lokalizacja: ar 60/210 Głęb. B-D Masa: 3 g; Stan zachowania: bardzo drobne elementy sklepienia czaszki, fragmenty trzonów kości długich; Układ kości: rozproszone. Grób 171 naczynie 1 Lokalizacja: ar 60/210 Głęb. B-C Warstwa 461, Nr zap.723 Masa: 10 g; Stan zachowania: ułamki kości sklepienia czaszki, fragmenty trzonów kości długich; Układ kości: koncentracja przy dnie. Grób 172 Lokalizacja: ar 60/210 Głęb. B-C Masa: 1 g; Stan zachowania: ułamki istoty zbitej z trzonów kości długich; Wiek: Infans II-X; Grób 174 naczynie 2 Lokalizacja: ar 60/210 Głęb. B-C Masa: 60 g; Stan zachowania: fragmenty łusek kości ciemieniowych, drobne ułamki kręgów, fragmenty trzonów kości długich, fragmenty nieoznaczonych nasad kości długich; Wiek: Adultus/Maturus (fragmenty szwu strzałkowego, odcinki otwarte i wstępną obliteracją); Płeć: męska? (masywne trzony kości długich, bardzo masywne, grube sklepienie czaszki); Grób 175 naczynie 1 Lokalizacja: ar 50/210 Głęb. B-C 13

14 JAROSŁAW WRÓBEL Masa: 24 g; Stan zachowania: drobne ułamki kości sklepienia czaszki i twarzoczaszki, kilka ułamków korzeni zębów stałych, ułamki trzonów kości długich; Układ kości: koncentracja przy dnie. Grób 176 (ciałopalny, jamowy) Lokalizacja: ar 50/210 Głęb. B-C Masa: 1 g; Stan zachowania: bardzo drobne ułamki sklepienia czaszki i trzonów kości długich; Wiek: Infans II-X; Grób 177 (ciałopalny, jamowy) Lokalizacja: ar 50/210 Głęb. B-C Masa: 2 g; Stan zachowania: dwa niewielkie fragmenty kości sklepienia czaszki, drobne ułamki istoty zbitej i gąbczastej; Wiek: Infans II; Grób 182 Lokalizacja: ar 70/180 Głęb. B-C Masa: 1 g; Stan zachowania: ułamki trzonów kości długich; Wiek: Infans II-X; Układ kości: zachowała się jedynie przydenna część naczynia z rozproszonymi, bardzo nielicznymi ułamkami kości. Grób 185 naczynie 1 Lokalizacja: ar 80/220 Głęb. B-C Masa:10 g; Stan zachowania: fragmenty łusek kości ciemieniowych (widoczne fragmenty otwartego szwu węgłowego), drobne ułamki żeber i kręgów, fragmenty trzonów kości długich; Wiek: Adultus/Maturus; Układ kości: koncentracja na dnie naczynia. Grób 186 naczynie nr 1 Lokalizacja: ar 80/220 Głęb. B Zawartość: przepalone kości ludzkich należących do 1 osobnika; Masa: 740 g; Stan zachowania: nieliczne ułamki sklepienia czaszki (ułamki potylicy i kości ciemieniowych), drobne fragmenty kości oczodołów, drobne ułamki z trzonu żuchwy, fragment wyrostka stawowego żuchwy, nieliczne i silnie rozdrobnione ułamki zębów stałych, drobne ułamki z obojczyka i łopatki, fragmenty kręgów (głównie duże fragmenty i niemal kompletne trzony kręgów lędźwiowych), ułamki żeber, fragmenty trzonów kości długich, fragmenty nasad kości długich (w tym nasad górnych i dolnych kości piszczelowych i udowych, fragment nasady kości strzałkowej), niewielkie fragmenty talerzy biodrowych, kości kulszowych, fragmenty panewek kości miednicznej, fragmenty górnej części kości krzyżowej, duże fragmenty kości stępu (w tym niemal kompletne kości skokowe i piętowe), fragmenty paliczków; Wiek: Maturus (stan szwów czaszkowych); Płeć: żeńska? (delikatna budowa szkieletu); Układ kości: zwarty w części przydennej i środkowej popielnicy. Grób 186 naczynie nr 4 Lokalizacja: ar 80/220 Głęb.? 14

15 Analiza antropologiczna cmentarzyska ciałopalnego z Targowiska, stanowiska 10 i 11 Masa: 110 g; Stan zachowania: fragmenty łuski kości czołowej, kości ciemieniowej, łuski kości potylicznej, kości skroniowych, fragmenty kości skalistych, bardzo drobne fragmenty kręgów, ułamki trzonów kości długich, duży fragment okolicy przynasadowej nasady górnej kości piszczelowej i kości udowej, nieliczne ułamki kości miednicy (w tym fragmenty kości kulszowych), fragmenty paliczków, niewielkie ułamki kości stępu; Wiek: Infans I (a/b); Układ kości: koncentracja przy dnie małego naczynia; Uwagi: na kości ciemieniowej zielonkawa plamka (sole miedzi). Grób 187 naczynie 1 Lokalizacja: ar 80/220 Głęb. B-C Masa: 370 g; Stan zachowania: niewielkie ułamki łuski kości czołowej, fragmenty łusek kości ciemieniowych, kilka ułamków łuski kości potylicznej, drobne ułamki trzonu żuchwy i kości szczękowej, lewa kość skalista, nieliczne i bardzo silnie rozdrobnione ułamki korzeni zębów stałych, fragment trzonu obojczyka, ułamek panewki łopatki, drobne ułamki kręgów, liczne fragmenty trzonów, silnie rozdrobnione ułamki nasad kości długich, fragmenty istoty gąbczastej z kości biodrowych, fragmenty paliczków, fragmenty kości skokowej i obu kości piętowych, drobne ułamki gąbczaste pochodzące prawdopodobnie z dalszych kości stępu; Wiek: Adultus (na podstawie stanu szwu strzałkowego); Układ kości: koncentracja przy dnie naczynia, pod naczyniem drobne kostki i węgielki. Grób 189 Lokalizacja: ar 60/210 Głęb. B-C Masa: 270 g; Stan zachowania: ułamki wszystkich kości sklepienia czaszki, drobne ułamki z podstawy czaszki i twarzoczaszki, fragmenty korzeni mlecznych trzonowców, zawiązek przedtrzonowca, liczne fragmenty kręgów, nieliczne ułamki żeber, fragment trzonu obojczyka, liczne fragmenty nasad i trzonów kości długich, fragmenty paliczków, fragmenty rzepek; Wiek: Infans I (ok. 5 lat na podstawie stadium wyrzynania zębów); Układ kości: kości koncentrują się w warstwie przydennej i środkowej naczynia. Grób naczynie 2 (przystawka) Lokalizacja: ar 60/210 Głęb. B-C Masa: 2 g; Stan zachowania: ułamki sklepienia czaszki, fragment kości skalistej, fragmenty trzonów kości długich; Wiek: Infans I (okołoporodowy); Układ kości: koncentracja przy dnie naczynia. Grób 197 Lokalizacja: ar 70/180 Głęb. B-C Masa: 40 g; Stan zachowania: ułamki łuski kości ciemieniowej, fragment łuski kości czołowej, fragmenty trzonów kości długich, nieoznaczony fragment istoty gąbczastej; Wiek: Juvenis; Grób 201 Lokalizacja: ar 60/210 Głęb. C-D 15

16 JAROSŁAW WRÓBEL Masa: 5 g; Stan zachowania: drobne ułamki istoty zbitej (głównie z trzonów kości długich), drobne ułamki istoty gąbczastej; Wiek: Infans II-X; Układ kości: koncentracja przy dnie naczynia. Grób 204 (ciałopalny, jamowy) Lokalizacja: ar 60/200 Głęb. C-D Masa: poniżej 1 g; Stan zachowania: drobne fragmenty trzonów kości długich, ułamek paliczka; Wiek: Infans II- X; Grób 207 Lokalizacja: ar 70/220 Głęb. B Masa: 1250 g;, bardzo nieliczne sine przebarwienia; Stan zachowania: ułamki łuski kości czołowej, okolice nadoczodołowe z brzegami górnymi obu oczodołów, ułamki łusek kości ciemieniowych, kilka fragmentów łuski kości potylicznej, fragmenty kości skalistych, fragmenty szczęki i trzonu żuchwy, fragmenty korzeni zębów stałych (w tym 2 trzonowce, 2 przedtrzonowce, górny I1, 2 dolne siekacze), nieliczne ułamki żeber, rozdrobnione fragmenty kręgów z wszystkich partii kręgosłupa, panewka łopatki, fragmenty trzonów i nasad obojczyków, fragmenty trzonów i nasad kości długich (w tym duże fragmenty nasad bliższych i dalszych kości ramieniowych, nasady bliższej kości łokciowej i promieniowej, nasad dolnych i górnych kości udowych, niewielkie ułamki nasady górnej i dolnej kości piszczelowej), fragmenty kości nadgarstka, drobne ułamki gąbczaste z talerzy biodrowych, niewielki fragmenty kości kulszowych, ułamek kości łonowej, fragmenty kości piętowych i kości skokowej, paliczki; Wiek: Maturus (silnie obliterowane, najpóźniej zarastające odcinki szwu strzałkowego); (mozaika cech płciowych); Układ kości: od 2/3 wysokości do dna naczynia zbity układ kości, brak układu anatomicznego. Grób 208 Lokalizacja: ar 70/220 Głęb. B-C Masa: 60 g; Stan zachowania: drobne ułamki kości sklepienia czaszki, fragment łuku jarzmowego, fragment środkowej część trzonu żuchwy, silnie rozdrobnione ułamki żeber i kręgów, fragmenty trzonów kości długich, nasada dolna kości udowej; Układ kości: koncentracja przy dnie naczynia. Grób 209 naczynie 1 Lokalizacja: ar 70/220 Głęb.B-C Masa: 1380 g; Stan zachowania: fragmenty sklepienia czaszki (w tym: kości ciemieniowych z otwartymi szwami czaszkowymi, kości czołowej, fragmenty łuski kości potylicznej z widocznymi kresami), elementy twarzoczaszki (w tym: okolice otworu słuchowego, element kości szczękowej obejmujący niemal kompletny łuk zębowy, fragment łuski kości czołowej z brzegiem górnym oczodołu delikatnej budowy, fragment wyrostka jarzmowego kości skroniowej z zachowaną okolicą otworu słuchowego, fragment otworu gruszkowatego), fragmenty podstawy czaszki (w tym kość skalista), fragmenty korzeni zębów stałych (w tym dolny siekacz, przedtrzonowiec i trzonowce), fragment prawej gałęzi żuchwy z zębodołem trzonowca oraz prawy wyrostek kłykciowy żuchwy oraz fragment lewego, fragmenty żeber i kręgów (w tym obrotnik), elementy łopatki z zachowaną powierzchnią stawową, element kości krzyżowej, fragmenty trzonów i nasad kości długich (w tym głowa kości ramieniowej i 2 udowej, nasada górna i dolna 16

17 Analiza antropologiczna cmentarzyska ciałopalnego z Targowiska, stanowiska 10 i 11 kości piszczelowej, nasada dolna kości strzałkowej, bloczek kości ramieniowej, nasada bliższa kości łokciowej), element powierzchni uchowatej miednicy, fragment panewki kości biodrowej, fragmenty rzepki, fragment kości skokowej, fragmenty paliczków, elementy śródstopia, fragment przedmiotu z brązu; Wiek: Adultus; Płeć: żeńska? Układ kości: kości w układzie zbliżonym do anatomicznego, przykryte misą; Uwagi: w otoczeniu naczynia - ułamki kości sklepienia czaszki i twarzoczaszki, ułamki korzeni zębów stałych (w tym dolnego siekacza, przedtrzonowa), ułamki żeber, fragmenty trzonów kości długich, fragment kości haczykowatej, ułamki paliczków. Grób 211 Lokalizacja: ar 70/220 Głęb. B-C Masa: 1 g; Stan zachowania: niewielkie ułamki sklepienia czaszki, trzonów kości długich, nieoznaczone ułamki gąbczaste; Grób 212 Lokalizacja: ar 60/220 Głęb. B-C Masa: 290 g; Przepalenie: silne i równomierne, barwy kremowo Stan zachowania: kilka fragmentów łuski kości i czołowej, liczne fragmenty kości ciemieniowych, ułamki łuski kości potylicznej, prawa kość jarzmowa, kości skaliste, fragmenty szczęki, ułamki trzonu żuchwy, wyrostki stawowe żuchwy, liczne ułamki zębów mlecznych, fragmenty zawiązków zębów stałych oraz kompletny zawiązek górnego I1 oraz nieoznaczonego kła, fragmenty żeber, liczne ułamki kręgów, fragmenty trzonów obojczyków, ułamki łopatek, fragmenty talerzy biodrowych, liczne fragmenty trzonów kości długich, nieoznaczone fragmenty nasad kości długich, fragmenty paliczków; Wiek: Infans I, około 4 lata (stadium wyrzynania zębów); Układ kości: kości od połowy wysokości naczynia tworzą dość zbitą warstwę, na wierzchu znajdowały się kości sklepienia czaszki tworząc pokrywę, pod którą znajdowały się resztki szkieletu postkranialnego. Grób 213 naczynie nr 1 Lokalizacja: ar 60/220 Zawartość: przepalone ludzkie 1 osobnika; fragment kości zwierzęcej; Masa: 2200 g; / kremowo Stan zachowania: fragmenty obu łuków brwiowych i brzegów górnych oczodołów, ułamki łuski kości czołowej, liczne fragmenty kości ciemieniowych, kilka fragmentów łuski kości potylicznej, fragment łuski kości skroniowej, kości skaliste, drobne ułamki podstawy czaszki, duże fragmenty kości jarzmowych, kilka ułamków szczęki (w tym: większy fragment z lewą krawędzią otworu gruszkowatego i zębodołami zębów stałych: I1, I2, C, P1, P2), kilka drobnych fragmentów trzonu żuchwy, fragmenty obu gałęzi i wyrostków stawowych żuchwy, liczne, silnie rozdrobnione korzenie zębów stałych, nieliczne fragmenty żeber, liczne fragmenty kręgów szyjnych (w tym: atlasu i obrotnika), piersiowych, lędźwiowych, nieliczne ułamki z obu łopatek, fragmenty trzonów i nasad obojczyków, duży fragment trzonu mostka, fragmenty trzonów i nasad kości długich (dobrze zachowane nasady wszystkich kości długich), fragmenty kości nadgarstka, śródręcza, śródstopia, fragmenty talerzy biodrowych, ułamki kości kulszowych, fragmenty kości łonowych z okolicy spojenia łonowego, rzepki, dobrze zachowane, niemal wszystkie kości stępu (kompletnie zachowane kości skokowe i piętowe), kości śródstopia, paliczki; Wiek: Maturus (zamknięte nasady kości długich, obliteracja szwu strzałkowego od średniej do niemal całkowitej); Płeć: męska (dość gruby brzeg górny oczodołu, dość silnie wykształcone łuki brwiowe, silne urzeźbienie potylicy, duże wymiary nasad kości długich); Patologie: fovea capitis jednej z główek kości udowej otoczona jest nieregularnym wałem kostnym o wysokości około 3 mm (częściowe skostnienie więzadła?), brak zmian na drugiej główce; 17

18 JAROSŁAW WRÓBEL Układ kości: całe naczynie wypełnione zbitą warstwą kości, brak układu anatomicznego; Uwagi: kilka punktowych zielonkawych przebarwień solami miedzi na łusce kości potylicznej. Grób 214 naczynie 1 Lokalizacja: ar 60/220 Masa: 490 g; nieliczne fragmenty kostne o silnym, lecz nie równomiernym przepaleniu (sine przebarwienia); Stan zachowania: łuki brwiowe, brzegi górne oczodołów, ułamki łuski kości czołowej, liczne fragmenty kości ciemieniowych, ułamki łuski kości potylicznej, kości skaliste, fragmenty podstawy czaszki z widocznymi dołkami żuchwy, fragment łuski kości skroniowej, ułamki trzonu żuchwy, wyrostki stawowe żuchwy, fragmenty szczęki, fragmenty korzeni zębów mlecznych, zawiązki zębów stałych (dolne i górne M2, 3 przedtrzonowce), ułamki łopatek, fragmenty trzonów obojczyków, duże fragmenty żeber (kilka niemal kompletnych), niewielkie fragmenty kręgów (z wszystkich partii kręgosłupa), fragmenty nasad kości długich (rozpoznano wszystkie nasady), ułamki kości nadgarstka, śródręcza, paliczki, fragmenty gąbczaste z kości biodrowych, fragment kości kulszowej, ułamki kości krzyżowej, fragment rzepki, ułamki kości stępu (w tym skokowe, piętowa), paliczki; Wiek: Infans I (około 5-6 lat); Układ kości: koncentracja przy dnie naczynia. Grób 217 naczynie 1 Lokalizacja: ar 60/220 Masa: 220 g; Stan zachowania: fragmenty kości sklepienia czaszki, drobne ułamki żeber i kręgów, fragmenty trzonów kości długich, fragment nasady kości strzałkowej, fragment panewki kości miednicznej, fragmenty gąbczaste z nasad i okolic przynasadowych; Wiek: Adultus (wstępna faza obliteracji najwcześniej zarastającego odcinka szwu strzałkowego); Grób 218 naczynie 1 Lokalizacja: ar 60/220 Masa: 290 g; Stan zachowania: kilka drobnych fragmentów łusek kości ciemieniowych, fragment łuski kości potylicznej, kilka drobnych fragmentów korzeni zębów stałych, fragmenty trzonów kości długich, fragmenty nasad kości długich (w tym główki kości ramieniowej), drobne fragmenty żeber, ułamki trzonów i wyrostków kręgów (w tym szyjnych), niewielkie fragmenty z kości biodrowych i kulszowych, ułamki kości stępu i paliczków; Wiek: Adultus/Maturus (stan szwów czaszkowych); Grób 219 naczynie 1 Lokalizacja: ar 60/220 Masa: 850 g; Stan zachowania: nieliczne ułamki sklepienia czaszki (głównie ułamki kości ciemieniowych), kilka drobnych ułamków szczęki i trzonu żuchwy, drobne ułamki zębów stałych, nieliczne ułamki żeber i kręgów, liczne fragmenty trzonów kości długich, fragmenty nasad kości długich (główki kości udowej, nasad dolnych kości udowych, główki kości ramieniowych, bloczek kości ramieniowej, nasada bliższa i dalsza kości promieniowej, nasada bliższa kości łokciowej, nasady kości strzałkowej), ułamki paliczków, drobne ułamki z kości miednicznej, duże fragmenty obu kości skokowej, duży fragment kości piętowej drobne fragmenty pozostałych kości stępu, ułamki kości śródstopia; Wiek: Maturus (stan szwów czaszkowych); Płeć: żeńska? (delikatna budowa czaszki i szkieletu postkranialnego, niewielkie wymiary korzeni zębów); Układ kości: koncentracja w warstwie przydennej. 18

19 Analiza antropologiczna cmentarzyska ciałopalnego z Targowiska, stanowiska 10 i 11 Grób 220 naczynie 1 Lokalizacja: ar 60/220 Masa:2170 g; Stan zachowania: liczne fragmenty kości sklepienia czaszki (w tym kości ciemieniowych z widocznymi fragmentami szwów otwarte, z tendencją do obliteracji, wstępnie zarośnięte), fragmenty łuski kości potylicznej z silnie wykształconymi krezami i guzowatością potyliczną, ułamki wyrostków sutkowatych, fragmenty kości skroniowych, liczne fragmenty korzeni zębów, fragment prawej części szczęki, prawy wyrostek stawowy żuchwy, liczne fragmenty kręgów z wszystkich odcinków kręgosłupa, fragmenty żeber, fragmenty nasad kości długich (w tym nasady bliższej kości ramieniowej, łokciowej, promieniowej, nasady górnej kości piszczelowej, nasady dalszej kości ramieniowej), fragmenty trzonów kości długich, fragmenty kości nadgarstka, fragmenty kości śródręcza, paliczków, fragmenty talerzy biodrowych (w tym: powierzchni uchowatej, fragmenty panewki kości miednicznej, fragmenty kości łonowej, fragmenty rzepki, fragmenty kości stępu (w tym piętowej, skokowej), fragmenty kości śródstopia; Wiek: Maturus I; Płeć: męska; Układ kości: zwarty od ponad połowy naczynia, namiastka układu anatomicznego. Grób 220 naczynie 2 Lokalizacja: ar 60/220 Masa: 65 g; Stan zachowania: fragmenty kości sklepienia czaszki, drobne ułamki szczęki i trzonu żuchwy, wyrostek stawowy żuchwy, kości skaliste, drobne ułamki żeber i kręgów, ułamki trzonów i nasad kości długich, fragmenty gąbczaste z kości miednicznej, fragmenty paliczków; Wiek: Infans I a (ok. 1-2 lata); Układ kości: zwarty przy dnie naczynia (ok. 1/3 wysokości). Grób 221 Lokalizacja: ar 60/220 Masa: 240 g; Stan zachowania: nieliczne ułamki kości ciemieniowych (szew strzałkowy otwarty bez tendencji do obliteracji, kilka fragmentów łuski kości potylicznej, ułamki podstawy czaszki, fragment brzegu dolnego oczodołu, nieliczne fragmenty korzeni zębów stałych (w tym 2-3 trzonowych) liczne fragmenty żeber, fragmenty kręgów (głównie, dobrze zachowane trzony kręgów szyjnych - w tym obrotnik), fragmenty trzonów kości długich, drobne ułamki nasad kości długich, duży fragment kości miednicznej z niemal całkowicie zachowaną panewką, fragmenty paliczków (nasady zamknięte); Wiek: Adultus; Płeć: żeńska? Układ kości: połowa naczynia wypełniona zbitą warstwą kości, brak układu anatomicznego, nieliczne fragmenty kostne w otoczeniu naczynia. Grób 222 Lokalizacja: ar 60/220 Głęb B-D Masa: 2 g; Stan zachowania: ułamki trzonów kości długich, fragment żebra; Wiek: Infans II-X; Grób 224 (ciałopalny, jamowy) Lokalizacja: ar 60/220 Masa: 10 g; Stan zachowania: ułamki kości sklepienia czaszki, drobne fragmenty twarzoczaszki, częściowo zachowany korzeń przedtrzonowa, fragmenty trzonów kości długich; 19

20 JAROSŁAW WRÓBEL Grób 226 Lokalizacja: ar 60/220 Masa: 34 g; Stan zachowania: obecne fragmenty kości sklepienia oraz podstawy czaszki, fragmenty trzonów i nasad kości długich, nieliczne fragmenty żeber; Grób 227 Lokalizacja: ar 50/220 Masa: 6 g; Stan zachowania: fragmenty sklepienia czaszki, fragmenty kości długich, zawiązek siekacza górnego; Wiek: Infans I (ok. 2-3 lata); Grób 228 Lokalizacja: ar 60/220 Masa: 1 g; Stan zachowania: kilka ułamków pochodzących z trzonów kości długich; Wiek: 20-X Grób 229 Lokalizacja: ar 60/220 Masa: 240 g; Stan zachowania: fragmenty sklepienia czaszki kości czołowej, kości ciemieniowej, potylicznej, niewielkie i nieliczne ułamki podstawy czaszki, drobny ułamek szczęki, drobne ułamki trzonu żuchwy, fragmenty korzeni 3 mlecznych trzonowców, 2 siekaczy, zawiązki 2 przedtrzonowców, liczne fragmenty kręgów, kilka ułamków żeber, kilka niewielkich fragmentów z łopatek i obojczyków, ułamek trzonu mostka, liczne fragmenty trzonów kości długich, duże fragmenty przynasadowe kości udowych i piszczelowych, fragment główki kości udowej, fragment nasady dalszej kości ramieniowej, fragment nasady dalszej kości promieniowej, fragmenty paliczków, ułamki kości miednicznej (z talerzy biodrowych, fragmenty kości kulszowych), fragmenty kości stępu (w tym: duże fragmenty kości piętowych i skokowych); Wiek: Infans I (ok. 5-6 lat stadium wyrzynania zębów); Układ kości: zbita warstwa kości w środku naczynia, powyżej i poniżej tylko warstwa gleby, bezpośrednio nad warstwą kości kółeczko z brązu; pod naczyniem bardzo drobne i nieliczne ułamki kostne (głównie fragmenty istoty zbitej) należące zapewne do osobnika z popielnicy (łączna masa poniżej 1 g). Grób 230 Lokalizacja: ar 60/220 Masa: 980 g; Przepalenie: silne i równomierne do barwy kredowo Stan zachowania: kilka fragmentów łuski kości czołowej (w tym 1 ułamek z widocznym brzegiem górnym oczodołu), liczne fragmenty kości ciemieniowych, fragmenty łuski kości potylicznej, duże fragmenty podniebienia składające się w niemal kompletną całość, wyrostki stawowe żuchwy, fragmenty trzonu żuchwy, silnie rozdrobnione ułamki korzeni zębów stałych, ułamki podstawy czaszki (w tym obie kości skaliste), fragmenty trzonów i nasad obojczyków, liczne ułamki żeber, liczne i dobrze zachowane fragmenty kręgów (niemal kompletne trzony) szyjnych (w tym obrotnik), piersiowych i lędźwiowych, fragmenty trzonów kości długich, fragmenty nasad kości długich (w tym nasady bliższej i dalszej kości promieniowej, nasady bliższej kości łokciowej, główek i bloczków kości ramieniowych, główek kości udowych, nasady dolnej kości udowej, nasady górnej kości piszczelowej), nieliczne ułamki gąbczaste z kości biodrowych, fragment kości kulszowej, fragmenty rzepek, ułamki kości stępu (w tym skokowej i piętowej), kości śródstopia, paliczki 20