AGENDA Umocnienie i rozszerzenie Unii Europejskiej

Transkrypt

1 AGENDA 2000 Umocnienie i rozszerzenie Unii Europejskiej

2 Agenda 2000 Spis treœci Solidniejsze fundamenty 3 Agenda 2000: manifest zmian 4 L ejszy i bardziej zielony europejski model rolny: zadowoleni konsumenci, czystsze otoczenie, konkurencyjni rolnicy, stabilne wydatki 6 Nowe oblicze polityki regionalnej: skoncentrowana pomoc, ukierunkowane finanse i zdecentralizowane zarz¹dzanie 11 Ramowy plan finansowy na okres : uwolnione fundusze na reformy i rozszerzenie, wydatki poddane surowej dyscyplinie 15 Rozszerzenie: spotkanie z historycznym priorytetem 18 Wnioski 23

3 Solidniejsze fundamenty Unia Europejska przygotowuje siê do nadchodz¹cego tysi¹clecia, kontynuuj¹c swe przekszta³canie, podnosz¹c poziom integracji i rozszerzaj¹c zakres swych obowi¹zków. Niektóre z podjêtych dzia³añ wyprzedzaj¹ wyzwania polityczne, ekonomiczne i zwi¹zane z bezpieczeñstwem, które pojawi¹ siê z ca³¹ pewnoœci¹ w ci¹gu najbli szych dwudziestu lat. Celem innych jest przygotowanie Unii do znacznego wzrostu liczby pañstw cz³onkowskich (nawet o 13 nowych krajów), przewidzianego na pierwsze lata XXI wieku. W 1999 roku przygotowano grunt dla przysz³oœci: 1 maja: wejœcie w ycie Traktatu Amsterdamskiego, który przewiduje umocnienie demokratycznych procesów kontroli i w³¹czenie siê Unii Europejskiej w dziedziny takie jak tworzenie miejsc pracy i ochrona naszych spo³eczeñstw przed zorganizowan¹ przestêpczoœci¹ i nielegaln¹ imigracj¹; wreszcie po roku, który bêdzie zaliczany do najbardziej znacz¹cych, w czerwcu odby³y siê wybory do nowego Parlamentu Europejskiego na nastêpne piêæ lat, a jesieni¹ nast¹pi³o objêcie funkcji przez now¹ Komisjê Europejsk¹, której przewodniczy by³y premier W³och Romano Prodi. Pozwoli³o to Unii na ponowne nabranie rozmachu. 1 stycznia: narodziny euro i pocz¹tek unii ekonomiczno-walutowej; 24 i 25 marca: zaaprobowanie przez g³owy pañstw lub szefów rz¹dów europejskich zgromadzonych w Berlinie reform zapisanych w Agendzie 2000, których celem jest modernizacja polityki Unii i przygotowanie jej do rozszerzenia; 3

4 Agenda 2000 Agenda 2000: manifest zmian Wœród nowych kierunków Unii ustalonych w 1999 roku nie ma wa niejszego ni wprowadzanie reform zapisanych w Agendzie Reformy te opieraj¹ siê na propozycjach Komisji Europejskiej i zosta³y zaaprobowane przez Radê Europejsk¹ obraduj¹c¹ w Berlinie w marcu 1999 roku. S¹ one odpowiedzi¹ na pragnienia wyra ane przez mieszkañców Europy. Dotycz¹ one: wyrównania szans i wy szej jakoœci ycia osób yj¹cych w regionach s³abiej rozwiniêtych; przekazania nastêpnym pokoleniom œrodowiska, którego stan zaczyna siê poprawiaæ po dokonywanych w przesz³oœci szkodach i zniszczeniach; dostêp do szerszej gamy wysokiej jakoœci produktów spo ywczych, nie nios¹cych adnego zagro enia dla zdrowia oraz wytwarzanych po konkurencyjnych cenach przez ludnoœæ rolnicz¹ maj¹c¹ zagwarantowane rozs¹dne dochody oraz, na koniec: odpowiedzialne i skuteczne zarz¹dzanie finansami wspólnotowymi w celu zagwarantowania tego samego rygoru bud etowego na szczeblu Unii i pañstw cz³onkowskich. Jedno z g³ównych zadañ Unii polega tak- e na znoszeniu podzia³ów istniej¹cych w Europie i na rozszerzaniu pokoju i dobrobytu panuj¹cego w obecnych pañstwach cz³onkowskich na kraje Europy Œrodkowo-Wschodniej. Reformy Agendy 2000 zmierzaj¹ do przemodelowania Unii w taki sposób, by zapewniæ sukces procesowi rozszerzania i zagwarantowaæ obywatelom europejskim lepsze perspektywy ekonomiczne. Unia musi podj¹æ wyzwanie negocjowania swego rozszerzenia z 13 krajami kandyduj¹cymi, równoczeœnie przygotowuj¹c je energicznie do przyst¹pienia i uczestnicz¹c finansowo w przygotowaniach do przyst¹pienia wstêpnego. Potrójne wyzwanie Komisja, k³ad¹c nacisk na koniecznoœæ modernizacji i konsolidacji Unii, przedstawi³a propozycje skoncentrowane szczególnie na nastêpuj¹cych trzech wielkich wyzwaniach: 1. Modernizacja europejskiego modelu rolnego Europejski model rolny, ró ni¹cy siê znacznie od wystêpuj¹cego u licznych konkurentów Unii, musi spe³niaæ wiele funkcji, do których nale y promocja rozwoju ekonomicznego i œrodowiskowego w celu zachowania wiejskiego stylu ycia i krajobrazu wiejskiego. Podtrzymanie ekonomicznie zdrowego rolnictwa ma fundamentalne znaczenie, dlatego trzeba zmodernizowaæ wspóln¹ politykê roln¹, wypracowan¹ pocz¹tkowo dla szeœciu krajów cz³onkowskich, a nie piêtnastu jak dziœ czy docelowo dwudziestu oœmiu. 4

5 2. Redukowanie ró nic zamo noœci i perspektyw ekonomicznych miêdzy regionami Od ponad dwudziestu lat Unia Europejska boryka siê z problemem, jaki stanowi¹ ró nice ekonomiczne miêdzy regionami. Po rozszerzeniu jej zadania w tym zakresie bêd¹ jeszcze trudniejsze, poniewa dochód na g³owê mieszkañca w krajach kandyduj¹cych stanowi zaledwie trzeci¹ czêœæ œredniej wspólnotowej. Wed³ug Komisji nasta³ czas, by pomoc przyznawana z funduszy strukturalnych Unii by³a w bardziej zdecydowany sposób kierowana do krajów, których gospodarka wyraÿnie wymaga nowego bodÿca. 3. Przestrzeganie ustalonych priorytetów, nawet jeœli wp³ywy do bud etu wzrosn¹ tylko w niewielkim stopniu do 2006 roku Berlin - godzina decyzji Reformy, które Komisja przedstawi³a po raz pierwszy w lipcu 1997 roku pod nazw¹ Agenda 2000, zosta³y zaaprobowane przez g³owy pañstw lub szefów rz¹dów zebranych w Berlinie w marcu 1999 roku po zakrojonej na szerok¹ skalê debacie publicznej, prowadzonej w ca³ej Europie. Nastêpnie otrzyma³y one zgodê Parlamentu Europejskiego, póÿniej da³y ycie szczegó³owym uregulowaniom, które zosta³y zaaprobowane przez wszystkie instytucje wspólnotowe. G³ówne skutki tych reform analizowane s¹ na kolejnych stronach niniejszej broszury. Komisja zdefiniowa³a bardzo w¹skie ramowe za³o enia finansowe na okres Stara³a siê zagwarantowaæ bud et wspólnotowy wystarczaj¹cy na poniesienie kosztów rozszerzenia w tym okresie, przyjmuj¹c równoczeœnie strategiê ograniczenia wydatków uchwalon¹ przez kraje cz³onkowskie w ramach unii ekonomiczno-walutowej. Dziêki reformom, jakie przynosi Agenda 2000, wysi³ki w dziedzinie ochrony œrodowiska naturalnego znajd¹ wiêkszy oddÿwiêk w polityce Unii. EKA 5

6 Agenda 2000 L ejszy i bardziej zielony europejski model rolny: zadowoleni konsumenci, czystsze otoczenie, konkurencyjni rolnicy, stabilne wydatki Europejscy rolnicy przywi¹zuj¹ coraz wiêcej uwagi do podniesienia jakoœci produktów spo ywczych. Œwiat wsi, który kiedyœ wydawa³ siê niezmienny i wieczny, dzisiaj podlega ci¹g³ym presjom, które prowadz¹ go do zmian. Ta ewolucja musi znaleÿæ odzwierciedlenie tak e w polityce odnosz¹cej siê do sfer ycia wiejskiego, pocz¹wszy od samej Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). WPR zosta³a wypracowana w latach piêædziesi¹tych i szeœædziesi¹tych dla Europy, w której ywa by³a pamiêæ g³odu i ubóstwa na wsi - problemów, które powinny by³y zostaæ na zawsze wykorzenione. Jednym z g³ównych œrodków podjêtych w tym celu przez Uniê by³o zagwarantowanie rolnikom pewnych cen. Przyczyni³o siê to do stabilizacji rynku, niezale - nie od czynników wymykaj¹cych siê spod kontroli, takich jak klimat; zagwarantowa³o rolnikom zrównowa one i regularne dochody i pozwoli³o na wzrost produkcji. Na pocz¹tku nowego wieku WPR musi ewoluowaæ i stawiæ czo³a nowym wyzwaniom. Dlaczego reforma WPR jest konieczna? Projekt radykalnej reformy polityki rolnej, który zosta³ wdro ony przez Komisjê, ma swe Ÿród³o zarówno w ³onie Unii, jak i poza ni¹. G³ównymi czynnikami zewnêtrznymi s¹: wzrost œwiatowego popytu na ywnoœæ, wyraÿne przejœcie do bardziej liberalnego handlu œwiatowego, a tak e wyzwanie rozszerzenia Unii Europejskiej na wschód. Na polu wewnêtrznym wyró niæ mo na cztery wielkie czynniki. Po pierwsze, realne pozostaje ryzyko ponownego wyst¹pienia zaburzeñ równowagi rynku w niektórych sektorach. Po drugie, Traktat Amsterdamski, który wszed³ w ycie 1 maja 1999 roku, wyznaczy³ wspólnotowemu prawodawcy zadanie w³¹czenia do uregulowañ prawnych troski o œrodowisko naturalne. WPR musi odpowiedzieæ ponadto na wzrost zainteresowania konsumen- CE 6

7 tów jakoœci¹ i bezpieczeñstwem produktów ywnoœciowych oraz dobrym traktowaniem zwierz¹t. Wreszcie WPR musi spe³niaæ wymóg skuteczniejszej administracji, wprowadzaj¹c wiêksz¹ decentralizacjê, wzrost jawnoœci i uproszczenie przepisów. Droga reform Komisja przedstawi³a swój projekt reformy g³ównych sektorów europejskiej gospodarki wiejskiej i rozwoju wsi wiosn¹ 1998 roku. W maju 1998 roku, po zaaprobowaniu œrodków zapisanych w Agendzie 2000 podczas Rady Europejskiej i po konsultacji z Parlamentem Europejskim, Rada Ministrów Rolnictwa ustali³a formalne teksty. Chocia pod pewnymi wzglêdami uchwalona ostatecznie polityka nie ma tak wielkiego zasiêgu jak ta zaaprobowana pocz¹tkowo, to i tak ta reforma WPR jest najbardziej radykaln¹ i najszersz¹ z dot¹d podejmowanych. Nowa WPR jest posuniêciem wa nym raczej dla wspierania gospodarki wiejskiej w szerokim znaczeniu, ni jedynie samej produkcji rolnej, i gwarantuje wynagradzanie rolników ju nie tylko za to, co produkuj¹, ale równie za ogólny wk³ad w ycie spo³eczne. Czego dotycz¹ reformy? Uchwalone reformy dotycz¹ sektorów upraw rolnych, produkcji miêsa wo³owego, mleczarstwa i produkcji wina. Rynek oliwy z oliwek i tytoniu zosta³ ju zreformowany w 1998 roku. Te sektory stanowi¹ ³¹cznie ponad po³owê produkcji rolnej Unii Europejskiej. Agenda 2000 przewiduje równie prowadzenie nowych dzia³añ na rzecz rozwoju wsi w okresie Redukcja cen gwarantowanych Ceny gwarantowane rolnikom zostaj¹ zredukowane o 20% w sektorze produkcji wo³owiny i o 15% w sektorze upraw i mleczarstwa. Te redukcje bêd¹ wprowadzane stopniowo w celu przyzwyczajania rolników do cen praktykowanych na rynku œwiatowym. Przyczyni¹ siê one w ten sposób do podniesienia konkurencyjnoœci produktów rolnych na rynku wewnêtrznym i rynku zewnêtrznym, wywo³uj¹c jednoczeœnie pozytywne skutki zarówno dla popytu wewnêtrznego, jak i wysokoœci eksportu. Równie wa ny jest fakt, e zmiany te przyczyni¹ siê do stopniowej integracji nowych pañstw cz³onkowskich z Europy Œrodkowo-Wschodniej. Utrzymanie obowi¹zku zagwarantowania rolnikom sta³ych dochodów Unia podtrzymuje podjêty wczeœniej obowi¹zek pomagania rolnikom w godnym yciu, dziêki bezpoœrednim wyp³atom, których wysokoœæ bêdzie podnoszona w celu zrekompensowania spadku cen gwarantowanych. 7

8 Agenda 2000 W strefach wiejskich nale y stworzyæ nowe rodzaje miejsc pracy. Nowe podejœcie do wyzwañ, przed którymi staje gospodarka wiejska Nowa polityka rozwoju wsi musi pozwoliæ na wdro enie zwartych i trwa³ych za- ³o eñ ramowych, zapewniaj¹cych przysz³oœæ stref wiejskich Unii. Uzupe³nia ona reformy rynku innymi dzia³aniami, które zmierzaj¹ do promowania rolnictwa konkurencyjnego i wielofunkcyjnego w kontekœcie globalnej strategii rozwoju wsi. Ka de pañstwo musi wypracowaæ swoje w³asne programy rozwoju wsi. Te programy musz¹ byæ zgodne z celami wytyczonymi na szczeblu europejskim i korzystaæ ze wspólnotowego wsparcia finansowego. Ka dy z nich przewiduje du ¹ iloœæ ró nych œrodków, takich jak przyznawanie pomocy m³odym rolnikom, realizacjê dzia³añ formacyjnych czy promowanie metod gospodarowania bardziej sprzyjaj¹cych œrodowisku. Nowa polityka rozwoju wsi opiera siê na dwóch istotnych zasadach: decentralizacji zadañ (od szczebla europejskiego do szczebla krajowego) i elastycznoœci planowania, opartego na szerokim spektrum œrodków, które musz¹ byæ wdra ane stosownie do specyficznych potrzeb krajów cz³onkowskich. Ten spójny zespó³ œrodków ma s³u yæ spe³nieniu trzech g³ównych celów: umocnieniu sektorów rolnego i leœnego, przy czym ten ostatni zosta³ po raz pierwszy uznany za integraln¹ czêœæ polityki rozwoju wsi; podniesieniu konkurencyjnoœci stref wiejskich; zachowaniu œrodowiska naturalnego i dziedzictwa wsi europejskiej. Dzia³ania w zakresie ochrony œrodowiska stanowi¹ jedyny obowi¹zkowy element nowej generacji programów rozwoju wsi. Stanowi¹ one zatem decyduj¹cy krok w kierunku uznania roli rolnictwa w zachowaniu i poprawie zasobów naturalnych Europy. Wspólnotowa inicjatywa na rzecz zachowania krajobrazu Kluczowym elementem strategii Unii w zakresie rozwoju wsi jest w³¹czenie ludnoœci lokalnej w poszukiwanie lokalnych rozwi¹zañ lokalnych problemów. LEADER, jedna z czterech inicjatyw wspólnotowych realizowanych w ramach funduszy strukturalnych, opiera siê na sukcesie poprzednich programów LEADER w tym, co dotyczy tworzenia nowych miejsc pracy i wdra ania sieci wymiany idei i wiedzy zawodowej w kwestii rozwoju wsi. GLOBAL PICTURES 8

9 Bardziej zielona WPR WPR przywi¹zuje coraz wiêksze znaczenie do ochrony œrodowiska i wiêkszego udzia³u rolników w zarz¹dzaniu zasobami naturalnymi i zachowaniu krajobrazów wiejskich. Œrodki rolno-œrodowiskowe bêd¹ sprzyja³y trwa³emu rozwojowi stref wiejskich i wyjd¹ naprzeciw wzrastaj¹cemu zapotrzebowaniu na us³ugi œrodowiskowe, zachêcaj¹c do stosowania metod gospodarowania, pozwalaj¹cych na ochronê œrodowiska i zachowanie zasobów naturalnych. Wœród œrodków przeznaczonych na promowanie pe³niejszego w³¹czania ochrony œrodowiska do WPR znajduje siê rozszerzenie rekompensat przekazywanych rolnikom z ubo szych regionów na regiony, w których rolnictwo poddane jest pewnym niedogodnoœciom zwi¹zanym ze œrodowiskiem naturalnym. Leœnictwo natomiast zosta³o uznane za integraln¹ czêœæ rozwoju wsi z racji swych funkcji: ekologicznej, ekonomicznej i spo³ecznej. Przygotowanie terenu dla rozszerzenia Unia Europejska stworzy³a specyficzny instrument maj¹cy pomóc sektorowi rolnictwa i gospodarki wiejskiej pañstw kandyduj¹cych w przygotowaniu siê do przyst¹pienia. Instrument ten, SAPARD, wyposa ony jest w bud et 529 milionów euro rocznie, przeznaczony na finansowanie programów strukturalnych i programów rozwoju wsi. Priorytetami s¹ zw³aszcza inwestycje w gospodarstwa rolne, rozwój struktur przetwórstwa i handlu, poprawa kontroli weterynaryjnej i fitosanitarnej oraz promocja zró nicowania dzia³alnoœci ekonomicznej w strefach wiejskich. Pañstwa cz³onkowskie równie mog¹ dokonywaæ bezpoœrednich wyp³at rolnikom, z zastrze eniem, e bêd¹ respektowaæ wymogi w dziedzinie ochrony œrodowiska. Innymi s³owy, nale y do nich okreœlenie œrodków œrodowiskowych, jakie powinny byæ stosowane przez rolników, a tak- e odpowiednie sankcje w razie nieprzestrzegania tego zapisu. Sankcje te mog³yby w razie koniecznoœci byæ posuniête a do zmniejszenia lub zniesienia bezpoœrednich wyp³at. 9

10 Agenda 2000 Prostsze przepisy Reforma WPR przewiduje znaczne uproszczenia w ró nych dziedzinach. Na przyk³ad w sektorze produkcji winoroœli i wina dziœ obowi¹zuje tylko jeden rodzaj uregulowañ, podczas gdy wczeœniej by³o ich dwadzieœcia trzy. W zakresie rozwoju wsi jeden regulamin zastêpuje dziewiêæ dotychczasowych. Zdecentralizowano i uproszczono tak e zarz¹dzanie wszystkimi programami. Do g³ównych celów polityki rolnej Unii nale y ochrona i rekonstrukcja krajobrazu. Decyzje podejmowane na szczeblu lokalnym Sposoby zarz¹dzania bezpoœrednimi wyp³atami dla producentów zosta³y zrewidowane, by pozwoliæ pañstwom cz³onkowskim na realizacjê specyficznych priorytetów krajowych lub regionalnych. Ka - de pañstwo cz³onkowskie bêdzie mia³o mo liwoœæ swobodnego przyznawania swych œrodków, pod warunkiem przestrzegania pewnych kryteriów wspólnotowych, maj¹cych zapobiec zak³óceniom konkurencji. I tak, czêœæ wyp³at bezpoœrednich w zakresie produkcji wo³owiny i mleczarstwa bêdzie przyznawana w formie koperty krajowej finansowanej z bud etu wspólnotowego, któr¹ pañstwa cz³onkowskie mog¹ swobodnie dysponowaæ. Kluczowymi has³ami planowania rozwoju wsi s¹ elastycznoœæ i partnerstwo; decyzje o przyznawaniu funduszy na niektóre inicjatywy, takie jak program LEADER, podejmowane s¹ przez sam¹ wspólnotê wiejsk¹. EC W stronê europejskiego modelu rolnego Nowa reforma przyczyni siê do utworzenia rzeczywiœcie wielofunkcyjnego, dro - nego i konkurencyjnego sektora rolnego, gwarantuj¹cego równoczeœnie przysz³oœæ s³abszym regionom wiejskim. Twórcy reformy uznaj¹, e rolnictwo powinno odgrywaæ g³ówn¹ rolê w zachowaniu krajobrazu i wnosiæ istotny wk³ad w ywotnoœæ œwiata wiejskiego. Za³o eniem reformy jest równie udzielenie odpowiedzi na obawy konsumentów co do bezpieczeñstwa i jakoœci produktów ywnoœciowych oraz w³aœciwego traktowania zwierz¹t. Wreszcie reforma WPR ma na celu czuwanie nad ochron¹ i popraw¹ stanu œrodowiska wiejskiego dla przysz³ych pokoleñ. 10

11 Nowe oblicze polityki regionalnej: skoncentrowana pomoc, ukierunkowane finanse i zdecentralizowane zarz¹dzanie Fundusze strukturalne Unii Europejskiej pozostan¹ w okresie jednym z g³ównych narzêdzi solidarnoœci miêdzy Europejczykami: nadal bêd¹ bowiem przyczyniaæ siê do tworzenia miejsc pracy i rozwoju ekonomicznego przez inwestycje w infrastrukturê i dzia³ania formacyjne w ubo szych regionach. Przewodni¹ zasad¹, na której opiera siê reforma polityki regionalnej przewidziana przez Agendê 2000, jest koncentracja pomocy. Aby u ywaæ pieniêdzy z funduszy strukturalnych tak skutecznie, jak to tylko mo liwe, postanowiono skoncentrowaæ ich stosowanie, redukuj¹c liczbê priorytetowych celów z siedmiu do trzech; ponadto blisko 70% ca³kowitych wydatków dotyczyæ bêdzie regionów opóÿnionych w rozwoju ( Tytu³ 1 ). Istniej¹ cztery fundusze strukturalne. Zarz¹dzanie nimi opiera siê na wspólnych regu³ach gwarantuj¹cych, e pomoc wspólnotowa przyznawana bêdzie w ramach d³ugoterminowych programów rozwojowych uchwalonych przez w³adze pañstwowe. S¹ to nastêpuj¹ce fundusze: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) Europejski Fundusz Socjalny (EFS) sekcja Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnych (EFOGR) Finansowy Instrument Orientacji Rybo- ³ówstwa (FIOR). Wysokoœæ wydatków zatwierdzonych na okres powinna pozwoliæ Unii na kontynuacjê wysi³ków na rzecz spójnoœci ekonomicznej i socjalnej. Oznacza to, e interwencje, z których korzystaj¹ obecnie pañstwa cz³onkowskie w ramach funduszy strukturalnych, nie bêd¹ zmniejszone po rozszerzeniu Unii, chocia mog¹ byæ modyfikowane wskutek zmian w polityce prowadzonej w tej dziedzinie. Tytu³ 1, Rozmieszczenie pomocy regionalnej Unii Regiony mog¹ce korzystaæ z pomocy z funduszy strukturalnych Unii na mocy Tytu³u 1. Regiony objête wczeœniej Tytu³em 1, otrzymuj¹ce pomoc tymczasow¹. Program specjalny EC 11

12 Agenda 2000 Nowe fundusze strukturalne na okres Tytu³ 1 Tytu³ 2 Tytu³ 3 Problem Regiony opóÿnione w rozwoju Regiony z trudnoœciami strukturalnymi Regiony, w których konieczna jest pomoc w dziedzinie szkolnictwa, formacji i zatrudnienia (wszystkie regiony z wyj¹tkiem tych, które podlegaj¹ Tytu³owi 1) Fundusze wspólnotowe na okres (w miliardach euro) 135,9 22,50 24,05 Udzia³ bud etu funduszy strukturalnych (w %) 69,7% 11,5% 12,3% * Z funduszy EFOGR i FIOR finansowane s¹ równie inne typy dzia³alnoœci w regionach nie podlegaj¹cych Tytu³owi 1. Uruchamiane fundusze* Odsetek objêtej populacji (w %) EFRR, EFS, EFOGR, FIOR 22,2% EFRR, EFS, 18% EFS (brak danych) Tytu³ 1: Koncentracja pomocy na rzecz regionów opóÿnionych w rozwoju Regionami opóÿnionymi w rozwoju, mog¹cymi pretendowaæ do specyficznej pomocy, s¹ regiony, których wewnêtrzny produkt brutto na mieszkañca (czyli ca³kowita wartoœæ produkcji ekonomicznej podzielona przez liczbê mieszkañców) stanowi mniej ni 75% œredniej wspólnotowej. Takie regiony znajduj¹ siê w dziewiêciu pañstwach cz³onkowskich. Chodzi tu zw³aszcza o regiony peryferyjne Unii (zamorskie departamenty Francji, Azory, Madera i Wyspy Kanaryjskie), które sytuuj¹ siê poni ej progu 75%. Tytu³ 1 obejmuje tak e najs³abiej zaludnione regiony Finlandii i Szwecji, które mog¹ korzystaæ ze specjalistycznej pomocy na mocy traktatów przyst¹pieniowych z 1995 roku. W ramach tego Tytu³u wypracowany zosta³ specyficzny program dla wspierania procesu pokojowego w Irlandii Pó³noc- nej. Ten program, nazwany PEACE, zosta³ wprowadzony na okres piêciu lat i wyposa ony w finansowanie wspólnotowe w wysokoœci 500 milionów euro, z czego 100 milionów przeznaczono na rzecz projektów prowadzonych w Republice Irlandii. Tytu³ 2: Wyprowadzanie regionów z kryzysu, w którym siê znajduj¹, oraz promowanie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia Kryzysy wynikaj¹ czêsto ze zmian ekonomicznych. Regiony podlegaj¹ce Tytu- ³owi 2 musz¹ korzystaæ z pomocy, aby mog³y rozwi¹zywaæ problemy zwi¹zane z zamieraj¹c¹ dzia³alnoœci¹. W regionach tych zazwyczaj poziom bezrobocia jest wysoki, gdy przemys³, którego sytuacja bardzo siê pogarsza, zatrudnia³ du ¹ liczbê robotników. Tytu³ 2 obejmuje najwy ej 18% ludnoœci Unii, w tym 10% w strefach przemys³owych i w sektorze us³ug, 5% na obszarach wiejskich, 2% w miastach i 1% w strefach zale nych od rybo³ówstwa. 12

13 Pomoc tymczasowa Regiony, którym przyznano pomoc z Tytu³u 2 w okresie , ustaj¹c¹ zgodnie z nowym programem, a do koñca 2005 roku bêd¹ otrzymywaæ pomoc stopniowo malej¹c¹. Tytu³ 3: Edukacja, formacja i zatrudnienie: pomoc dla ludnoœci w przystosowaniu siê i przygotowaniu do zmian Fundusze przeznaczono tak e dla wszystkich obszarów nie objêtych Tytu³em 1. Tytu³ 3 bêdzie stanowi³ ramy dla wszystkich strategii wspólnotowych na rzecz rozwoju zasobów ludzkich, czyli wszelkich dzia³añ zmierzaj¹cych do podniesienia kompetencji zawodowych obywateli. Przyczyni siê on ponadto do powstania nowej europejskiej strategii zatrudnienia i ró - nych krajowych planów dzia³ania opracowywanych przez ka de pañstwo cz³onkowskie w ramach po³¹czonych wysi³ków dla tworzenia miejsc pracy. Wachlarz œrodków, które mog¹ korzystaæ z takiego finansowania, jest bardzo du y. Chodzi mianowicie o: aktywn¹ politykê na rzecz rynku pracy prowadzon¹ w ramach walki z bezrobociem; promocjê równoœci szans dla wszystkich w dziedzinie dostêpu do rynku pracy; wk³ad w poprawê perspektyw zatrudnienia ludnoœci przez wdra anie systemów ci¹g³ej edukacji i formacji; œrodki maj¹ce na celu uprzedzenie i u³atwienie przystosowania siê do zmian ekonomicznych i spo³ecznych; pozytywne dzia³ania maj¹ce na celu wzrost udzia³u kobiet w rynku pracy. Inicjatywy wspólnotowe Inicjatywy te powinny pozwoliæ na ustalenie wspólnych rozwi¹zañ wspólnych problemów zwi¹zanych z rozwojem regionalnym. Agenda 2000 przewiduje zmniejszenie liczby inicjatyw wspólnotowych z trzynastu do czterech. Tymi priorytetami bêd¹ odt¹d: wspó³praca ponadnarodowa, ponadgraniczna i miêdzyregionalna, zmierzaj¹ca do promowania zrównowa onego rozwoju na ca³ym terytorium Europy (INTERREG); przekszta³cenia ekonomiczne i socjalne w miastach dotkniêtych kryzysem (URBAN); rozwój wsi (LEADER); wspó³praca ponadnarodowa w celu znalezienia nowych sposobów walki z dyskryminacj¹ i wszelkiej natury nierównoœciami w dostêpie mê czyzn i kobiet do rynku pracy (EQUAL). Realizacja tych czterech inicjatyw powinna poch³on¹æ 5,35% ca³ego bud etu funduszy strukturalnych w okresie Unia Europejska pomaga w zwiêkszaniu dostêpu do telekomunikacji i w przystosowaniu taryfy op³at w odleg³ych regionach. EC 13

14 Agenda 2000 Kontynuowanie pomocy przyznanej przez Fundusz Spójnoœciowy EKA Dzia³ania w sektorze kultury mog¹ stworzyæ wiele nowych miejsc pracy - fundusze strukturalne Unii pozwalaj¹ na zwiêkszenie pomocy dla projektów w tej dziedzinie. Programy zarz¹dzane zgodnie z zasad¹ decentralizacji Nowe ustalenia przewiduj¹ bardziej klarowny podzia³ zadañ w materii zarz¹dzania funduszami strukturalnymi, podobnie jak i szersze stosowanie zasady pomocniczoœci (decyzje podejmowane jak najbli ej zainteresowanych). Pañstwa cz³onkowskie bêd¹ zobowi¹zane do kierowania programami i ich finansowania. Oznacza to, e bêd¹ musia- ³y czuwaæ nad tym, by fundusze wspólnotowe by³y u ywane i kontrolowane skutecznie, jednoczeœnie zapobiegaj¹c, wykrywaj¹c i naprawiaj¹c ewentualne nieprawid³owoœci. Fundusz Spójnoœciowy bêdzie nadal wspomagaæ Grecjê, Irlandiê, Portugaliê i Hiszpaniê, jak dzieje siê ju od 1994 roku. Produkt krajowy brutto w tych krajach jest bowiem ni szy ni 90% œredniej wspólnotowej. Fundusz ten, który dotowany jest z bud etu w wysokoœci 18 miliardów euro na okres siedmiu lat, utworzony zosta³, by pomóc tym krajom w nadrobieniu opóÿnieñ w poziomie ycia, przez wspieranie projektów w dziedzinie ochrony œrodowiska i infrastruktur transportu. Fundusz Spójnoœciowy jest dope³nieniem czterech funduszy strukturalnych ; cechuj¹ go jednak nieco odrêbne w³aœciwoœci techniczne. W 2003 roku Komisja zweryfikuje, czy wszystkie wy ej wymienione kraje mog¹ nadal korzystaæ z pomocy z Funduszu Spójnoœciowego. Jeœli któryœ z nich przekroczy próg 90% œredniego PKB i przestanie spe³niaæ kryteria przyznawania pomocy, to ogólny bud et Funduszu zostanie konsekwentnie zmniejszony. 14

15 Ramowy plan finansowy na okres : uwolnione fundusze na reformy i rozszerzenie, wydatki poddane surowej dyscyplinie Zgoda co do wspólnotowych ramowych za³o eñ finansowych na okres siedmiu lat œwiadczy o woli zagwarantowania przez pañstwa cz³onkowskie, Komisjê i Parlament Europejski: dyscypliny bud etowej w ca³ej Unii; realizacji rozszerzenia przy respektowaniu pu³apu wspólnotowych zasobów w³asnych; wzmo onej skutecznoœci i kontroli wydatków przypadaj¹cych wielkiej polityce, jak¹ stanowi rolnictwo i rozwój regionalny; rewizji kontrybucji poszczególnych pañstw cz³onkowskich do bud etu wspólnotowego tak, by lepiej odzwierciedla³y one ich zdolnoœæ p³atnicz¹. Ustalono priorytety Zamieszczona na str. 17 tabela przedstawia podzia³ œrodków z bud etu. Jest on odzwierciedleniem pragnienia wiêkszego rygoru finansowego na okres : wydatki na rolnictwo osi¹gn¹ punkt kulminacyjny w 2002 roku, potem zmalej¹; pomoc strukturalna spadnie o oko³o 8%, ale bêdzie koncentrowaæ siê bardziej na regionach, które jej rzeczywiœcie potrzebuj¹; postawiono hipotezê rozszerzenia Unii o szeœæ nowych pañstw najwczeœniej w 2002 roku i zarezerwowano fundusze na ten cel; na sfinansowanie przygotowañ wstêpnego przyst¹pienia krajów kandyduj¹cych przeznaczone zostan¹ fundusze substancjalne; Pieni¹dze Unii Europejskiej s³u ¹ tak e zwiêkszeniu dostêpu do szkolnictwa wy szego, badaniom naukowym czy centrom innowacyjnym dla przedsiêbiorstw w regionach. EC 15

16 Agenda 2000 w tym okresie wydatki nie poch³on¹ ca³oœci wp³ywów, poniewa zachowano doœæ du y margines bezpieczeñstwa wynosz¹cy 1,27% produktu krajowego brutto. Finansowanie bud etu Ogólny bud et Unii finansowany jest z wp³ywów zwanych dochodami w³asnymi, które pochodz¹ z op³at celnych, podatków rolnych i czêœci podatków pobieranych przez pañstwa cz³onkowskie. Te dochody w³asne nie mog¹ przekraczaæ 1,27% skumulowanego produktu krajowego brutto 15 pañstw cz³onkowskich; po reformach z 1999 roku nie zosta³y one zmodyfikowane. G³owy pañstw lub przewodnicz¹cy rz¹dów postanowili jednak przyst¹piæ do trzech reform bud etowych w celu lepszego zrównowa enia kontrybucji pañstw cz³onkowskich w wydatki Unii; s¹ to nastêpuj¹ce reformy: redukcja przekazywanego przez pañstwa cz³onkowskie VAT-u; wzrost op³at celnych i podatków, które mog¹ byæ nastêpnie przekazywane pañstwom cz³onkowskim na pokrycie ich kosztów pobierania tych op³at i walki z nadu yciami; utrzymanie mechanizmu kompensacyjnego stosowanego od 1994 roku na rzecz Zjednoczonego Królestwa z kilkoma ma- ³ymi poprawkami, maj¹cymi na celu zapobieganie wszelkim nie przys³uguj¹cym mu korzyœciom, i udzielenie Niemcom, Holandii, Austrii i Szwecji zgody na zmniejszenie ich wk³adu w tê rekompensatê. Porozumienie miêdzyinstytucjonalne W maju 1999 roku Parlament Europejski, Rada i Komisja zawar³y nowe porozumienie miêdzyinstytucjonalne, na mocy którego zobowi¹zuj¹ siê do respektowania pu³apów wydatków, skuteczniejszej wspó³pracy i stosowania pewnej dyscypliny w procedurach bud etowych Unii. 16

17 Perspektywy finansowe: wydatki Unii w okresie Perspektywy finansowe stanowi¹ porozumienie polityczne co do maksymalnych wysokoœci wydatków Unii. Bud et wspólnotowy ustalany jest ka dego roku przez Parlament Europejski i Radê Ministrów w oparciu o te ustalenia. Œrodki na zobowi¹zania wyra ane s¹ w milionach euro na podstawie cen w 1999 roku. Bud et Unii przewiduje odrêbne œrodki dla decyzji o przyznaniu funduszy ( œrodki na zobowi¹zania ) i póÿniejsze przekazywanie tych sum ( niezbêdne œrodki ). 1 euro (C)» = ok. 4,14 z³ (styczeñ 2000) Rolnictwo Fundusze strukturalne i fundusze spójnoœciowe Polityka wewnêtrzna Dzia³ania zagraniczne Administracja Rezerwy Pomoc w okresie przedprzyst¹pieniowym dla krajów kandyduj¹cych Œrodki na zobowi¹zania Œrodki zastrze one dla ewentualnych nowych pañstw cz³onkowskich po przyst¹pieniu Niezbêdne œrodki Niezbêdne œrodki 1,13% 1,12% 1,18% 1,19% 1,15% 1,13% 1,13% (w % PNB pañstw cz³onkowskich) 17

18 Agenda 2000 Rozszerzenie: spotkanie z historycznym priorytetem We wnioskach Rady Europejskiej z Berlina z marca 1999 roku g³owy pañstw i przewodnicz¹cy rz¹dów chcieli upewniæ pañstwa kandyduj¹ce do przyst¹pienia do Unii Europejskiej, przypominaj¹c, e rozszerzenie pozostaje dla Unii Europejskiej historycznym priorytetem. Negocjacje przyst¹pieniowe bêd¹ kontynuowane w tempie w³aœciwym dla ka dego kraju, mo liwie jak najszybszym. To zobowi¹zanie opiera siê na przekonaniu, e rozszerzenie stanowi historyczn¹ szansê stworzenia Europy silniejszej, wiêkszej i stabilniejszej. Bêdzie to wielki krok dla 500 milionów obywateli, którzy bêd¹ yæ w Europie rozszerzonej na 28 pañstw. Rozszerzenie przyniesie wiele korzyœci tak e obecnym pañstwom cz³onkowskim: bardziej donios³y g³os Europy w œwiecie, szersza, a wiêc skuteczniejsza, wspó³praca nad takimi wyzwaniami jak zanieczyszczenie œrodowiska i zorganizowana przestêpczoœæ czy mo liwoœæ tworzenia nowych miejsc pracy i uzyskanie znacznych oszczêdnoœci przez przedsiêbiorstwa. Negocjacje posuwaj¹ siê pomyœlnie Agenda 2000 zaleca³a otwarcie negocjacji przyst¹pieniowych z Cyprem, Czechami, Estoni¹, Polsk¹, S³oweni¹ i Wêgrami. Te negocjacje zosta³y rozpoczête w marcu 1998 roku; dotycz¹ one szczególnie warunków przyjêcia i aplikacji ca- ³okszta³tu legislacji Unii ( zdobyczy wspólnotowych ) przez kandydatów. Negocjacje z tymi szeœcioma krajami nie musz¹ siê zakoñczyæ koniecznie w tym samym czasie. Bêd¹ odbywaæ siê oddzielnie, a tempo poszczególnych rokowañ zale eæ bêdzie od stopnia przygotowania osi¹gniêtego przez ka de z kandyduj¹cych pañstw oraz od z³o onoœci kwestii do uregulowania. Nie mo na wiêc przewidzieæ czasu ich trwania. Podczas tego procesu Unia zrobi wszystko, aby negocjacje odbywa³y siê w sposób zrównowa ony i obiektywny dla wszystkich krajów kandyduj¹cych. Przyst¹pienie do Unii stanowi dla krajów Europy œrodkowej, wschodniej i po³udniowo-wschodniej perspektywê stabilizacji demokratycznej i socjalnej oraz wzrost dobrobytu. Dla wielu spoœród tych krajów przy³¹czenie siê do Unii jest praktycznie powrotem do domu i do europejskich tradycji politycznych i kulturalnych, od których by³y odciête przez wiele dziesiêcioleci. 18

19 Grecja Portugalia Hiszpania W³ochy Francja Luksemburg Irlandia Wielka Brytania Belgia Holandia Niemcy Dania Austria Szwecja Finlandia Cypr Malta Turcja Bu³garia Rumunia S³owenia Wêgry S³owacja Czechy Polska Litwa otwa Estonia Kraje cz³onkowskie UE Kraje kandyduj¹ce 19

20 Agenda 2000 Na drodze do przyst¹pienia Agenda 2000 przedstawiona przez Komisjê w 1997 roku zawiera³a równie opinie tej ostatniej na temat poszczególnych próœb o przyst¹pienie. Komisja w ka dej z tych opinii bada³a poziom przygotowañ osi¹gniêty przez poszczególne kraje w œwietle obiektywnych kryteriów przyst¹pieniowych, okreœlonych przez Uniê w 1993 roku, którymi s¹: stabilny ustrój demokratyczny gwarantuj¹cy pierwszeñstwo prawa, poszanowanie praw cz³owieka i ochrona mniejszoœci, dro na gospodarka rynkowa oraz administracja publiczna zdolna do stosowania i egzekwowania zdobyczy wspólnotowych. Perspektywiczne podejœcie przyjête przez Komisjê polega³o na ocenie tak e tych postêpów, które pañstwa kandyduj¹ce maj¹ nadziejê dokonaæ. Komisja zaleca³a, by negocjacje przyst¹pieniowe zosta³y otwarte z Czechami, Estoni¹, Wêgrami, Polsk¹, S³owacj¹ i Cyprem. Na podstawie tych rekomendacji podczas Rady Europejskiej w Luksemburgu w grudniu 1997 roku, Unia zapocz¹tkowa³a proces dotycz¹cy wszystkich krajów pragn¹cych siê przy³¹czyæ. Proces ten obejmuje Konferencjê Europejsk¹, wielostronne forum, na którym dyskutuje siê nad kwestiami o znaczeniu ogólnym oraz globalny proces przyst¹pieniowy, w którym uczestniczy dziesiêæ krajów kandyduj¹cych z Europy Œrodkowo- Wschodniej, Cypr i Malta (ta ostatnia bowiem odnowi³a w 1998 roku sw¹ poprzedni¹ proœbê o przyjêcie). Chodzi tu o proces globalny w tym sensie, e przewiduje siê, i te wszystkie kraje przyst¹pi¹ do Unii na podstawie identycznych kryteriów, niezale nie od tego, czy ju zaczê³y, czy te nie, negocjacje. Proces przyst¹pieniowy opiera siê na zintensyfikowanej strategii przedwstêpnej, której celem jest przygotowanie wszystkich krajów kandyduj¹cych do wejœcia do Unii. W³aœciwe negocjacje z innymi krajami kandyduj¹cymi bêd¹ mog³y siê zacz¹æ po osi¹gniêciu przez nie postêpów w zakresie wy ej wymienionych kryteriów. Partnerstwa dla przyst¹pienia g³ówny element procesu przyst¹pieniowego Chc¹c, aby przyst¹pienie odby³o siê bez przeszkód, nowe pañstwa cz³onkowskie powinny siê do niego starannie przygotowaæ. Wymaga to z ich strony czegoœ wiêcej ni zwyk³ego przejêcia zdobyczy wspólnotowych. Ich administracja publiczna, rynki finansowe, przemys³, us³ugi musz¹ byæ w stanie nie tylko przetrwaæ, ale tak e prosperowaæ w nowym œrodowisku. Partnerstwa dla przyst¹pienia pomagaj¹ ró nym krajom kandyduj¹cym w pe³nym przygotowaniu siê. Ka de partnerstwo polega na porozumieniu miêdzy Uni¹ Europejsk¹ a zainteresowanym krajem kandyduj¹cym; jest dostosowywane do specyficznych potrzeb tego kraju i gromadzi we wspólnych ramach wszelk¹ pomoc, zw³aszcza finansow¹, przyznan¹ przez Uniê. 20

21 Pomoc finansowa pomno ona przez dwa Podczas Rady Europejskiej w Berlinie postanowiono, e pomoc przedprzyst¹pieniowa przyznana pañstwom kandyduj¹cym z Europy Œrodkowo-Wschodniej bêdzie podwojona pocz¹wszy od roku 2000: miêdzy 2000 a 2006 rokiem przekazywane bêd¹ im sumy w wysokoœci 3,120 miliarda euro rocznie via program Phare, za poœrednictwem którego Unia pomaga tym krajom ju od 1990 roku, i dwa nowe instrumenty na okres przedprzyst¹pieniowy: ISPA (finansowanie inwestycji w dziedzinie transportu i œrodowiska) i SAPARD (modernizacja rolnictwa i rozwój wsi). Kiedy pierwsze kraje przyst¹pi¹ do Unii, zarezerwowana dot¹d dla nich pomoc na okres przedprzyst¹pieniowy zostanie przeznaczona dla nastêpnych krajów kandyduj¹cych; w konsekwencji mo liwe bêdzie rozdzielenie tej samej iloœci œrodków miêdzy mniejsz¹ liczbê krajów. Rozwój struktur instytucjonalnych polega na przystosowaniu i umocnieniu demokratycznych instytucji i administracji oraz organów publicznych tak, aby zagwarantowaæ poprawne przyjêcie i przestrzeganie prawa wspólnotowego od momentu jego transpozycji, a tak e odpowiadaj¹cego mu ustawodawstwa krajowego. Nale y zatem rozwijaæ niezbêdne do tego celu struktury, zasoby ludzkie i zdolnoœci zarz¹dzania. Od upadku muru berliñskiego w 1989 roku Unia Europejska pracuje nad wspieraniem demokracji i rozwoju gospodarczego w krajach Europy Œrodkowo-Wschodniej. GLOBAL PICTURES Nowe mo liwoœci i inwestycje W swej Agendzie 2000 Komisja Europejska zaproponowa³a nastawienie programu Phare na przygotowanie krajów kandyduj¹cych do przyst¹pienia, skupiaj¹c pomoc na dwóch najwa niejszych dla w³aœciwego funkcjonowania tych krajów w ³onie Unii priorytetach, a mianowicie na rozwoju instytucji i wspieraniu inwestycji. Kraje kandyduj¹ce musz¹ tak e przyznaæ œrodki na znaczne inwestycje w dziedzinie przystosowania swoich przedsiêbiorstw i podstawowych infrastruktur do norm europejskich w takich kwestiach jak ochrona œrodowiska, warunki pracy, komercjalizacja produktów spo ywczych i informowanie konsumentów. 21

22 Agenda 2000 Programy bliÿniacze Programy bliÿniacze wprowadzono w maju 1998 roku; jest to bardzo wa na inicjatywa, maj¹ca na celu pomoc krajom kandyduj¹cym w spe³nieniu tych samych co kraje cz³onkowskie kryteriów w zakresie wdra ania i respektowania norm i przepisów europejskich. Chodzi tu, jak sama nazwa wskazuje, o to, by pozwoliæ administracji i organom pó³publicznym kraju kandyduj¹cego na wspó³pracê nad jakimœ specyficznym projektem z ich odpowiednikami w którymœ z krajów cz³onkowskich. Ta wspó³praca polega generalnie na stworzeniu i realizacji projektu gwarantuj¹cego przeniesienie i wdro enie jakiejœ czêœci prawa wspólnotowego, a jego celem nie jest popieranie wspó³pracy o charakterze ogólnym, lecz raczej uzyskanie specyficznych wyników przez obie strony. Te bliÿniacze programy dotyczy³y pocz¹tkowo czterech priorytetowych sektorów okreœlonych w uk³adach o partnerstwie, a mianowicie rolnictwa, ochrony œrodowiska, finansów i sprawiedliwoœci oraz spraw wewnêtrznych (wzmo enie kontroli na granicach krajów kandyduj¹cych, walka z przestêpczoœci¹ zwi¹zan¹ z narkomani¹ lub innymi formami przestêpczoœci itd.). Mo na tu do³¹czyæ tak e inne dziedziny, aby stopniowo rozszerzyæ ten proces na ca³oœæ ustawodawstwa Unii. Udzia³ w programach wspólnotowych Wszystkie kraje Europy Œrodkowej oraz Cypr mog¹ ju uczestniczyæ we wspólnotowych programach wspó³pracy i wymiany ponadgranicznej miêdzy obywatelami i przedsiêbiorstwami. Chodzi tu miêdzy innymi o programy Sokrates i Leonardo (szkolnictwo i formacja zawodowa), ale równie o programy dotycz¹ce kultury, badañ naukowych, energii, œrodowiska oraz ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw. Ta mo liwoœæ zostanie przyznana tak e Malcie i Turcji. Planuje siê równie udzia³ tych krajów w pracach agencji Unii, zw³aszcza Europejskiej Agencji Ochrony Œrodowiska i Europejskiego Obserwatorium Narkotyków i Narkomanii. Kiedy do Unii przy³¹cz¹ siê nowe kraje, ich administracja publiczna bêdzie musia³a dobrze funkcjonowaæ (fundusze na jej szkolenie przyznawane przez Uniê znacznie wzrosn¹). EKA 22

23 Wnioski Wprowadzaj¹c w po³owie 1999 roku wszystkie kluczowe elementy Agendy 2000, Unia Europejska udowodni³a jej przeciwnikom i sceptykom, e racja le a- ³a po jej stronie. Wielu bowiem uwa a³o, e problemy s¹ zbyt z³o one, procedury podejmowania decyzji zbyt d³ugotrwa³e, a konflikty interesów zbyt wielkie, by mo na by³o dotrzymaæ terminów. nowych problemów, ale równie nowych perspektyw. Agenda 2000 uprzedza wiele spoœród tych trudnoœci. U progu nowego tysi¹clecia Europa musi wykorzystaæ ofiarowan¹ jej szansê rozszerzenia i rozwoju. Sukces ten œwiadczy o determinacji wszystkich instytucji (Rady, Parlamentu i Komisji) w kwestii wyposa enia Unii w instrumenty polityczne umo liwiaj¹ce zaspokajanie potrzeb wyra anych przez obywateli. Ich liczba znacznie wzroœnie wraz z przyst¹pieniem nowych cz³onków, przyst¹pieniem, które jest synonimem Aby dowiedzieæ siê wiêcej Internetowa strona instytucji europejskich ( Europa ): europa.eu.int/comm/agenda2000. Jest ona przewodnikiem w poszukiwaniu szczegó³owych informacji o reformach Agendy Agenda 2000, O silniejsz¹ i rozleglejsz¹ Europê (tom I) oraz Wyzwanie rozszerzenia (tom II), Komisja Europejska, Biuro Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich, Luksemburg 1997, nr katalogu CB-CO EN-C i CB-CO EN- C. Ca³y tekst tego dokumentu, który pochodzi z 1997 roku, mo na znaleÿæ te pod wy ej wymienionym adresem internetowym. Komisja Europejska wyda³a wiele bezp³atnych broszur informacyjnych na tematy, o których mowa w niniejszej publikacji; katalog tych publikacji mo na znaleÿæ pod nastêpuj¹cym adresem internetowym: europa.eu.int/comm/dg10/publications. 23

24 Broszura Agenda 2000 Umocnienie i rozszerzenie Unii Europejskiej Pod has³em Agenda 2000 Unia Europejska przeprowadzi³a w 1999 roku reformy wielu spoœród swoich najwa niejszych linii politycznych. Ma ona zamiar w skuteczny i nowatorski sposób sprostaæ wyzwaniom, z którymi siê spotyka, a tak e przygotowaæ siê na powiêkszenie o wiele nowych pañstw cz³onkowskich. Praktyczne przygotowania, niezbêdne do wykorzystania historycznej szansy zniesienia dawnych podzia³ów Europy, postêpuj¹ pomyœlnie, a pomoc finansowa przyznana krajom kandyduj¹cym przez Uniê zostanie podwojona. Wspólna polityka rolna przywi¹zywaæ bêdzie wiêksz¹ wagê do ochrony œrodowiska, jakoœci produktów spo ywczych i kondycji wsi. Polityka regionalna pozostaje jednym z g³ównych narzêdzi solidarnoœci miêdzy Europejczykami z powodu swego znaczenia dla rynku pracy i rozwoju ekonomicznego w ubo - szych regionach. Unia ustali³a równie ogólny schemat swych wydatków, który bêdzie obowi¹zywaæ a do 2006 roku.