Zaimki przeczące (ei kukaan, ei mikään)

Transkrypt

1 Zaimki przeczące ( kukaan, mikään) Pobrano z Zaimki przeczące ( kukaan, mikään) Kiedy stosujemy zaimek przeczący? Zaimek przeczący wskazuje na brak czegoś lub kogoś oraz występuje wyłącznie w zdaniach zaprzeczonych. Przykłady: Ketä he odottavat? Eivät ketään. (Na kogo oni czekają? Na nikogo.) En halua juoda mitään. (Nic nie chcę pić.) Jak odmieniamy zaimki przeczące? 1. Zaimki przeczące zawsze występują przy odmienionym wyrazie zgodnie z formą podmiotu. En halua mitään. (Nic nie chcę.) Et halua mitään. (Nic nie chcesz.) Hän halua mitään. (On nic nie chce.) Emme halua mitään. (Nic nie chcemy.) Ette halua mitään. (Nic nie chcecie.) He vät halua mitään. (Nic nie chcą.)

2 2. Formy mikään (nic) stosujemy w odniesieniu do rzeczy i sytuacji, a kukaan (nikt) w stosunku do osób. 3. Najczęściej używanymi formami w odniesieniu do osób kukaan (nikt) w liczbie mnogiej są nominatiivi i partitiivi. Inne formy liczby mnogiej używane są bardzo rzadko. 4. Przypadek zaimka przeczącego jest taki sam, jak zaimek pytający w pytaniu, które użylibyśmy do tego zdania. Mitä haluat? En halua mitään. (Co chcesz? Nic nie chcę.) Kenelle soitit? En kenellekään. (Do kogo zadzwoniłaś? Do nikogo.) Missä te olitte? Emme missään. (Gdzie byliście? Nigdzie.) Uwaga! Wyjątek tu stanowi dopełnienie w akkusatiivi, które w przeczeniu zamieniamy na partitiivi. Kenet sinä tapasit len? En ketään. (Kogo spotkałaś wczoraj? Nikogo.) 5. Zaimek przeczący kończy się na -an/-än u osób w nominatiivi i partitiivi u rzeczy w nominatiivi, genetiivi lub zaimków pytających zakończonych na samogłoskę a/-ä kaan/ kään u osób w przypadkach z wyjątkiem nominatiivi i partitiivi u rzeczy, jeśli zaimek pytający kończy się na spółgłoskę, -e lub -i osoby rzeczy

3 Przypadek pojedyncza mnoga pojedyncza mnoga Nominatiivi kukaan ketkään mikään mitkään Genetiivi kenenkään kdenkään minkään minkään Akkusatiivi Partitiivi ketään ktään mitään mitään Inessiivi Elatiivi Illatiivi Adessiivi Ablatiivi Alllatiivi Essiivi Translatiivi kenessäkään kenestäkään keneenkään kenelläkään keneltäkään kenellekään kenenäkään keneksikään kssäkään missään missään kstäkään mistään mistään khinkään mihinkään mihinkään klläkään millään millään kltäkään miltään miltään kllekään millekään millekään knäkään minään minään kksikään miksikään miksikään Literatura: White L., A Grammar Book of Finnish, 2006, s

4 Nieodmienne przymiotniki Pobrano z Nieodmienne przymiotniki W języku fińskim występuje kilkanaście wyrazów, które występują tylko w mianowniku. Oto lista nieodmiennych wyrazów: Fiński aimo auki eka ensi eri irti joka kelpo kiinni koko pikku poikki rikki toka viime vika Polski olbrzymi otwarty pierwszy (potocznie, od ensimmäinen) następny różny luźny każdy niezły zamknięty cały mały złamany zepsuty drugi (potocznie, od ) zeszły ostatni (potocznie, od viimnen) Przykłady zdań:

5 Viime vuonna olin Suomessa. (W zeszłym roku byłam w Finlandii.) Ensi viikolla menen kurssille. (W przyszłym tygodniu idę na kurs.) Hän asuu eri kaupungissa kuin minä. (Ona mieszka w innym mieście niż ja.) Sinä tt työtä koko päivän. (Pracowałeś cały dzień.) Literatura: ISO Suomen Kielioppi 586 Pikku, eri, ensi, ihme, (stan ) Uusi kielemme, (stan ) White L., A Grammar Book of Finnish, 2006, s. 297 Zaimek wzajemny Pobrano z Zaimek wzajemny Zaimek wzajemnym jest odpowiednikiem polskiego się (wzajemnie), jeden drugiego i odnosi się do dwóch lub więcej osób. W angielskim będzie odpowiednikiem each other, one another. Kiedy stosujemy zaimek? Zaimek stosujemy, jeżeli czynność jest wykonywana z wzajemnością. He rakastavat toisiaan. / He rakastavat toistaan. (Oni się kochają.)

6 Me pidämme toisistamme. / Me pidämme toisestamme. (Lubimy się.) Soitatteko te joskus toisillenne? / Soitatteko te joskus toisellenne? (Czy dzwonicie czasami do siebie?) He auttoivat toisiaan. / He auttoivat toistaan. (Pomagali sobie nawzajem.) He odottavat toisiaan. / He odottavat toistaan. (Czekają na siebie.) Uwaga! Wyraz może również oznaczać drugi, inny. Wtedy odmiana jest tak jak przymiotnika. W tym artykule skupiono się tylko na znaczeniu się wzajemnie. Jak odmieniamy zaimek wzajemny? Toinen do określenia wzajemności możemy odmienić na dwa sposoby i można je stosować zamiennie: 1. Wyraz odmieniamy przez przypadek w liczbie mnogiej i dodajemy odpowiednią końcówkę dzierżawczą w liczbie mnogiej. Podmiot w zdaniu jest w liczbie mnogiej. Jeżeli podmiotem jest me, wtedy końcówką dzierżawczą jest mme. Jeżeli podmiotem jest te, wtedy końcówką dzierżawczą jest nne. Jeżeli podmiotem jest he lub inny odpowiednik 3. osoby liczby mnogiej, wtedy końcówką dzierżawczą jest nsa lub -an (porównaj zaimki dzierżawcze). Przykład: Rakastakaa tois+i+a+nne! (Kochajcie się!) tois rdzeń wyrazu i oznaczenie liczby mnogieja oznaczenie przypadku partitiivinne końcówka dzierżawcza dla 2. osoby l. mnogiej 2. Stosujemy kombinację dwóch wyrazów +, z czego pierwszy wyraz pozostaje nieodmieniony, a drugi jest odmieniony przez przypadek w liczbie pojedynczej z odpowiednią końcówką dzierżawczą w liczbie

7 mnogiej.przykład: Rakastakaa tois+ta+nne! (Kochajcie się!)tois rdzeń wyrazu ta oznaczenie przypadku partitiivinne końcówka dzierżawcza Sposób 1 i 2 można stosować zamiennie. Rakastakaa toisianne! = Rakastakaa toistanne. Można też spotkać trzeci sposób, jednak nie jest on uznany za zgodny z normami.jest to mieszanka dwóch pierwszych sposobów. Wtedy stosowana jest kombinacja dwóch wyrazów +, z czego pierwszy pozostaje nieodmieniony, ale drugi jest odmieniony przez przypadek w liczbie mnogiej z odpowiednią końcówką dzierżawczą w liczbie mnogiej, tj. - mme, -nne, -nsa/-aan.przykład: Rakastakaa toisianne. Poniżej znajduje się tabelą z odmianą zaimka wzajemnego na dwa sposoby dla 1, 2 i 3. osoby liczby mnogiej: ME Przypadek Sposób 1 Sposób 2 + Nominatiivi toisemme toisemme Partitiivi toisiamme toistamme Genetiivi toistemme toisemme Inessiivi Elatiivi toisissamme toisistamme toisessamme toisestamme Illatiivi toisiimme toiseemme Adessiivi Ablatiivi Allatiivi Essiivi toisillamme toisiltamme toisillemme toisinamme toisellamme toiseltamme toisellemme toisenamme

8 Translatiivi toisiksemme toiseksemme TE Przypadek Sposób 1 Sposób 2 + Nominatiivi toisenne toisenne Partitiivi toisianne toistanne Genetiivi toistenne toisenne Inessiivi Elatiivi Illatiivi Adessiivi Ablatiivi Allatiivi Essiivi toisissanne toisistanne toisiinne toisillanne toisiltanne toisillenne toisinanne toisessanne toisestanne toiseenne toisellanne toiseltanne toisellenne toisenanne Translatiivi toisiksenne toiseksenne HE

9 Przypadek Sposób 1 Sposób 2 + Nominatiivi toisensa toisensa Partitiivi toisiaan toistaan Genetiivi toistensa toisensa Inessiivi Elatiivi Illatiivi Adessiivi Ablatiivi Allatiivi Essiivi toisissaan toisistaan toisiinsa toisillaan toisiltaan toisilleen toisinaan toisessaan toisestaan toiseensa toisellaan toiseltaan toiselleen toisenaan Translatiivi toisikseen toisekseen Literatura: ISO Suomen Kielioppi 733 Vaihtoehdot toisiaan, toistaan ja toistaan, (stan ) Kangasniemi H. Suomen kielen tikapuut. Kielioppi- ja harjoituskirja. Alkstaso 2, s. 175 Sulkala H., Karjalainen M., Finnish. Descriptive Grammar, 1992, s Toinen toistaan, Kielikello 3/1986, (stan )

10 White L., A Grammar Book of Finnish, 2006, s. 129 Zaimek względny joka Pobrano z Zaimek względny joka Zaimek względny wprowadza zdanie podrzędne, odnosząc się do wcześniej wymienionych osób, rzeczy, pojęć, sytuacji. Joka odpowiada polskiemu zaimkowi który, która, które. Kiedy stosujemy joka? Zaimek względny joka stosujemy, aby połączyć dwa zdania zdanie nadrzędne i zdanie podrzędne. Joka w odpowiedniej formie występuje w zdaniu podrzędnym. Tuolla on poika, jonka nimi on Niklas. (Tam jest chłopiec, którego imię to Niklas.) Jak odmieniamy joka? Joka należy odmienić przez właściwy przypadek. Pomocna w ustaleniu, jakiego należy użyć przypadku, jest zamiana zdania złożonego na dwa zdania proste. Tuolla on poika, jonka nimi on Niklas. (Tam jest chłopiec, którego imię to Niklas.) Tuolla on poika. Pojan nimi on Niklas. (Tam jest chłopiec. Chłopca imię to Niklas.) Pojan i jonka są w przypadku genetiivi

11 Wyraz joka jest w tej samej liczbie (pojedynczej lub mnogiej) co wyraz, który opisuje. Tunnen tuon tytön, jolla on tumma tukka. (Znam tę dziewczynę, która ma ciemne włosy.) Tunnen nuo tytöt, joilla on tumma tukka. (Znam te dziewczyny, które mają ciemne włosy.) Zaimek osobowy joka odmieniony przez przypadki w liczbie pojedynczej z przykładami: Liczba poj. Przybliżone tłumaczenie Przykład Nominatiivi joka który Genetiivi jonka którego Partitiivi jota którego Akkusatiivi jonka którego Inessiivi jossa w którym Elatiivi josta z którego Rovaniemi on kaupunki, joka sijaitsee Pohjois- Suomessa. Talon lähellä on joki, jonka vesi on hyvin puhdasta. Nainen, jota minä rakastan, asuu Espanjassa. Tiia on tyttö, jonka tapaan illalla. Lattialla on kassi, jossa on kirja. Maa, josta hän on kotoisin, on lämmin. Rovaniemi to miasto, które znajduje się na północy Finlandii. W pobliżu domu jest rzeka, której woda jest bardzo czysta. Kobieta, którą kocham, mieszka w Hiszpanii. Tiia to dziewczyna, którą spotykam wieczorem. Na podłodze jest torba, w której jest książka. Kraj, z którego on pochodzi, jest ciepły.

12 Illatiivi johon do którego Tunnetko kaupungin, johon matkustamme lomalla? Znasz miasto, do którego jedziemy na wakacje? Adessiivi jolla na którym; który ma Näetkö sinä tuon tytön, jolla on punaiset hiukset? Widzisz tamtą dziewczynę, która ma rude włosy? Ablatiivi jolta od którego Allatiivi jolle dla którego Essiivi jona jako którego Translatiivi joksi na którego Hän on tyttö, jolta minä lainasin rahaa. Minulla on ystävä, jolle kirjoitan sähköpostia joka viikko. Hän ole sellainen ihminen, jona kaikki häntä pitävät. Kyllästyin ihmiseen, joksi olit muuttunut. To jest dziewczyna, od której pożyczyłam pieniądze. Mam w przyjaciela, do którego piszę e co tydzień. On nie jest tym człowiekiem, za jakiego wszyscy go mają. Miałem dość człowieka, w jakiego się zmieniłeś. Zaimek osobowy joka odmieniony przez przypadki w liczbie mnogiej z przykładami: mnoga Przybliżone tłumaczenie Przykład Nominatiivi jotka którzy Genetiivi joiden których Tunnen nuo pojat, jotka istuvat tuolla. Minulla on paljon ystäviä, joiden kanssa voin mennä elokuviin. Znam tych chłopców, którzy tam siedzą. Mam wielu przyjaciół, z którymi mogę pójść do kina.

13 Partitiivi joita których Akkusatiivi jotka których Inessiivi joissa w których Elatiivi joista z których Illatiivi joihin do których Katso sanakirjasta sanat, joita et tunne. Ne kengät, jotka ostin len, menivät rikki. Olen nähnyt kaikki elokuvat, joissa Brad Pitt näyttelee. Luettele viisi elokuvaa, joista pidät. Suomessa on paljon paikkoja, joihin haluaisin matkustaa. Sprawdź w słowniku wyrazy, których nie znasz. Te buty, które wczoraj kupiłam, zepsuły się. Oglądałam wszystkie filmy, w których gra Brad Pitt. Wymień pięć filmów, które lubisz. W Finlandii jest wiele miejsc, do których chciałabym pojechać. Adessiivi joilla na których; którzy mają Tunnetko nuo pojat, joilla on tumma tukka? Znasz tych chłopców, którzy mają ciemne włosy? Ablatiivi joilta od których Allatiivi joille dla których Essiivi joina jako których Translatiivi joiksi na których Minulla on ystäviä, joilta voin kysyä neuvoa. Ystävät ovat ihmisiä, joille voi kertoa suruistaan. On päiviä, joina haluaisin kadota. On kieliä, joiksi Raamattua ole käännetty. Mam przyjaciół, których mogę zapytać o radę. Przyjaciele to ludzie, którym można opowiedzieć o swoich smutkach. Są dni, w które chciałabym zniknąć. Są języki, na które Biblii nie przetłumaczono.

14 Monta/paljon Pobrano z MONTA /PALJON Wyrazy monta i paljon mają podobne znaczenie. Poniżej znajduje ich porównanie. MONTA oznacza wiele i łączy się z wyrazami policzalnymi. Odpowiednik many w języku angielskim. Łączymy go z wyrazem w przypadku partitiivi w liczbie pojedynczej: monta koulua wiele szkół monta tuntia wiele godzin monta ihmistä wiele ludzi monta kokousta wiele spotkań Kirjastoon tulee monta opiskelijaa. Do biblioteki przychodzi wielu studentów. Kuinka monta vuotta olet asunut täällä? Ile lat tu mieszkasz? Montako lasta hllä on? Ile dzieci oni mają? PALJON oznacza dużo, łączy się zarówno z wyrazami niepoliczalnymi jak i policzalnymi. Odpowiednik much lub a lot of w języku angielskim. Łączymy go z wyrazem w przypadku partitiivi w liczbie pojedynczej w sytuacji, gdy mamy rzeczownik niepoliczalny w liczbie pojedynczej np. woda: Kuinka paljon rahaa sinulla on? Ile masz pieniędzy? Hän juo paljon vettä. Ona pije dużo wody.

15 Paljon też możemy połączyć z wyrazem w przypadku partitiivi w liczbie mnogiej w sytuacji, gdy mamy rzeczownik policzalny liczby mnogiej, np. ptaki: paljon kouluja dużo szkół = monta koulua Oliko siellä paljon ihmisiä? Czy było tam dużo ludzi? Puistossa lentelee paljon lintuja. W parku lata wiele ptaków. Aby spytać o cenę produktu należy użyć paljon. Paljonko tämä maksaa? Ile to kosztuje? Kuinka paljon tämä maksaa? Ile to kosztuje? Zaimek zwrotny 'itse' Pobrano z Zaimek zwrotny itse Zaimek zwrotny itse jest odpowiednikiem polskiego siebie, sobie, samemu. Kiedy stosujemy zaimek itse? 1. Jeżeli czynność jest wykonywana przez osobę na samej sobie. Hän puhuu vain itsestään. (Ona mówi tylko o sobie.) Sinä rakastat vain itseäsi. (Ty kochasz tylko siebie.) Nainen katseli itseään plistä. (Kobieta spojrzała na siebie w lustrze.) Mitä sinä ostit itsellesi? (Co kupiłaś sobie?)

16 Tdän täytyy luotta itseenne enemmän. (Powinniście sobie ufać więcej.) 2. Jeżeli czynność jest wykonywana przez osobę samodzielnie. Sinun täytyy tehdä se itse. (Musisz to zrobić sam.) Kokosin tuon palapelin itse. (Sama ułożyłam tę układankę.) 3. Do podkreślenia, że ta osoba, a nie inna. W tym przypadku, jeśli itse występuje po wyrazie wzmacnianym, odmienia się go przez przypadki i dodaje końcówki takie same jak przy zaimkach dzierżawczych (z wyjątkiem wyrazów w mianowniku). Jeżeli itse występuje przed wyrazem głównym, pozostaje on nieodmieniony. Kaikki riippuu mstä itsestämme. (Wszystko zależy od nas samych.) Mies: Vastaa puhelimeen! Vaimo: Vastaa itse! (Mąż: Odbierz telefon! Żona: Sam odbierz!) Katso itse! (Sam zobacz!) Näittekö te presidenttiä itseään? / Näittekö te presidenttiä itse presidenttiä? (Widzieliście samego prezydenta?) Jak odmieniamy zaimek itse? Itse odmieniamy przez przypadki (tylko w liczbie pojedynczej) i dodajemy końcówki, takie same jak przy zaimkach dzierżawczych (z wyjątkiem wyrazów w mianowniku).

17 Przypadek MINÄ SINÄ HÄN ME TE HE Nominatiivi itse Partitiivi itseä itseäni itseäsi itseänsä / itseään itseämme itseänne itseänsä / itseään Genetiivi itsen itseni itsesi itsensä itsemme itsenne itsensä itsessänsä itsessänsä Inessiivi itsessä itsessäni itsessäsi / itsessämme itsessänne / itsessään itsessään itsestänsä itsestänsä Elatiivi itsestä itsestäni itsestäsi / itsestämme itsestänne / itsestään itsestään Illatiivi itseen itseeni itseesi itseensä itseemme itseenne itseensä Adessiivi itsellä itselläni itselläsi itsellänsä / itsellään itsellämme itsellänne itsellänsä / itsellään Ablatiivi itseltä itseltäni itseltäsi itseltänsä / itseltään itseltämme itseltänne itseltänsä / itseltään Allatiivi itselle itselleni itsellesi Essiivi itsenä itsenäni itsenäsi itsellensä / itselleen itsenänsä / itsenään itsellemme itsellenne itsellensä / itselleen itsenämme itsenänne itsenänsä / itsenään itseksinsä itseksinsä Translatiivi itseksi itseksini itseksisi / itseksimme itseksinne / itsekseen itsekseen Uwaga! Polskie czasowniki zwrotne z się zwykle mają odpowiednik fiński bez itse jako czasownik nieprzechodni. W samym czasowniku nieprzechodnim już jest zawarta zwrotność.

18 Liczba mnoga w języku fińskim Pobrano z Liczba mnoga w języku fińskim Liczbę mnogą w mianowniku (nominatiivi) tworzymy dodając końcówkę -t do rdzenia wyrazu. Poniżej przedstawione są 3 kroki do utworzenia wyrazu w mianowniku w liczbie mnogiej. KROK 1: DOKONAJ WYMIANY SPÓŁGŁOSEK K-P-T Sprawdź, czy spółgłoska lub para spółgłosek w ostatniej sylabie występują na liście odmian A i B, a następnie dokonaj zmian spółgłoskowych. Jeśli wyraz kończy się na samogłoskę -a, -ä, -o, -ö, -u, -y, -i, stosujemy odmianę A i zamieniamy spółgłoski występujące w ostatniej sylabie następująco: Odmiana A Wymiana spółgłosek z mocnej na słabą Przykład Liczba pojedyncza Liczba mnoga kk > k pp > p tt > t k > sukka skarpeta > sukat kaappi szafka > kaapit hattu kapelusz > hatut tauko przerwa > tauot

19 p > v t > d nk > ng mp > mm lt > ll nt > nn rt > rr uku > uvu yky > yvy lki > lje rki > rje lupa pozwolenie > luvat taito umiejętność > taidot kaupunki miasto > kaupungit kampa grzebień > kammat silta most > sillat ranta brzeg > rannat kerta raz > kerrat puku strój puvut kyky zdolność kyvyt jälki ślad jäljet järki sens järjet Jeśli wyraz kończy się na spółgłoskę lub -e, stosujemy odmianę B i zamieniamy spółgłoski w ostatniej sylabie wyrazu następująco: Odmiana B

20 Wymiana spółgłosek ze słabej na mocną Przykład Liczba pojedyncza Liczba mnoga k > kk p > pp t > tt > k v > p d > t ng > nk mm > mp ll > lt nn > nt rr > rt hje > hke lje > lke asiakas klient > asiakkaat opas przewodnik > oppaat soitin instrument > soittimet koe test > kokeet tarve potrzeba > tarpeet taide sztuka > taiteet rengas opona > renkaat hammas ząb > hampaat sivellin pędzel > siveltimet ranne nadgarstek > ranteet porras schodek > portaat pohje łydka > pohkeet hylje foka > hylkeet Uwaga! Krok 1 możesz pominąć, jeśli:

21 wyraz kończy się na dwie samogłoski, np. lattia (podłoga) lattiat spółgłoski nie znajdują się w ostatniej sylabie wyrazu, np. ikkuna (okno) ikkunat wyraz kończy się na -us/-ys, -os/-ös, -es pary spółgłosek w ostatniej sylabie to: sk, sp, st, ks, ts, tk, hk, np. matka (podróż) matkat jest to imię fińskie (poza zawierającymi kk, tt lub pp) wyraz należy do wyjątków, np. auto (samochód) autot, muki mukit KROK 2: DOKONAJ ZMIAN LITEROWYCH W KOŃCÓWCE Dodatkowo poza wymianą spółgłosek k-p-t należy dokonać zmian literowych w końcówce: Przykład Wymiana końcówki Liczba pojedyncza Liczba mnoga -e > -ee- huone pokój > huoneet (tzw. stare wyrazy, pochodzenia fińskiego) kieli język > kielet -si > -de- uusi nowy > uudet -el > -ele- kyynel łza > kyynelet -en > -ene- jäsen członek > jäsenet -nen > -se- ihminen człowiek > ihmiset -in > -ime- puhelin telefon > puhelimet -i > -e- -ton/-tön > ttoma-/-ttömä- -ar/-är > -are-/- äre- työtön bezrobotny > työttömät sisar siostra > sisaret

22 -er > -ere- manner ląd > manteret -as/-äs > -aa-/- äärikas bogaty > rikkaat -is > -ii- kallis drogi > kalliit -os/-ös > -okse- /-öksekerros piętro > kerrokset -es > -ekse- vihannes warzywo > vihannekset -us/-ys > -ukse- /-ykse-(pochodzące od czasownika) vastaus odpowiedź > vastaukset -us/-ys > -ude-/- yde-(pochodzące od przymiotnika lub rzeczownika) rakkaus miłość > rakkaudet -nut/-nyt > -nee- väsynyt zmęczony > väsyneet -llut/-llyt > -llee- kuollut zmarły > kuolleet -ssut/-ssyt > -ssee- pessyt umyty > pesseet -rrut/-rryt > -rree- purrut ugryziony > purreet -ut/-yt > -ue-/- yeolut piwo > oluet KROK 3: DODAJ KOŃCÓWKĘ -T Zaimki pytające Pobrano z Zaimki pytające używane są na początku pytania.

23 Mikä Przypadek pojedyncza mnoga Polskie tłumaczenie Nominatiivi mikä mitkä co Genetiivi minkä minkä czego Partitiivi mitä mitä co Akkusatiivi minkä, mikä mitkä co Inessiivi missä missä w czym, gdzie Elatiivi mistä mistä z czego, skąd Illatiivi mihin, minne mihin do czego, dokąd Adessiivi millä millä na czym, czym Ablatiivi miltä miltä z czego Allatiivi mille mille na co, dokąd Essiivi minä minä jako co Translatiivi miksi miksi na co, dlaczego Abessiivi Komitatiivi Instruktiivi Kuka Przypadek mnoga Polskie pojedyncza tłumaczenie Nominatiivi kuka ketkä kto Genetiivi kenen kden, ktten którego Partitiivi ketä ktä kto Akkusatiivi kenet ketkä kogo Inessiivi kenessä kssä w kim Elatiivi kenestä kstä z kogo

24 Illatiivi keneen khin do kogo Adessiivi kenellä kllä na kim, kto ma Ablatiivi keneltä kltä od kodo Allatiivi kenelle klle komu, dla kogo Essiivi kenenä knä jako kto Translatiivi keneksi kksi na kogo Abessiivi kenettä kttä bez kogo Komitatiivi Instruktiivi Kumpi? Który z dwóch? Przypadek pojedyncza mnoga Nominatiivi kumpi kummat Genetiivi kumman kumpien Partitiivi kumpaa kumpia Akkusatiivi kumman kummat Inessiivi kummassa kummissa Elatiivi kummasta kummista Illatiivi kumpaan kumpiin Adessiivi kummalla kummilla Ablatiivi kummalta kummilta Allatiivi kummalle kummille Essiivi kumpana kumpina Translatiivi kummaksi kummiksi Abessiivi kummatta kummitta Komitatiivi kumpine

25 Instruktiivi kummin Zaimki osobowe Pobrano z Zaimki osobowe zastępują podmiot w zdaniu. Zaimek osobowy minä sinä hän se me te he ne Tłumaczenie ja ty on/ ona/ ono to my wy/ pan/ pani/ państwo oni/ one one Komentarz W języku fińskim nie ma podziału rodzaj męski i żeński, dlatego też hän znaczy zarówno on jak i ona se używamy w stosunku do rzeczy i zwierząt, ale potocznie użyjemy też w stosunku do ludzi zamiast hän. ne używamy w stosunku do rzeczy i zwierząt, ale potocznie użyjemy też w stosunku do ludzi zamiast he. Zaimki osobowe minä, sinä, me, te podobnie jak w języku polskim można pominąć w zdaniu, chyba że chcemy podkreślić zaimek. Wystarczy odmieniona forma czasownika, aby wiedzieć jaki jest podmiot.

26 Natomiast zaimki hän, se i he muszą wystąpić w zdaniu. Zaimki osobowe odmienione przez przypadki: Nominatiivi minä sinä hän me te he Genetiivi minun sinun hänen mdän tdän hdän Partitiivi minua sinua häntä mtä ttä htä Akkusatiivi minut sinut hänet mdät tdät hdät Inessiivi minussa sinussa hänessä mssä tssä hssä Elatiivi minusta sinusta hänestä mstä tstä hstä Illatiivi minuun sinuun häneen mhin thin hhin Adessiivi minulla sinulla hänellä mllä tllä hllä Ablatiivi minulta sinulta häneltä mltä tltä hltä Allatiivi minulle sinulle hänelle mlle tlle hlle Essiivi minuna sinuna hänenä mnä tnä hnä Translatiivi minuksi sinuksi häneksi mksi tksi hksi Abessiivi minutta sinutta hänettä mttä tttä httä Komitatiivi Instruktiivi Zaimki nieokreślone Pobrano z Zaimkami nieokreślonymi są m.in.: joku (jakiś, ktoś)

27 jokin (jakiś, coś) kukaan (nikt) mikään (nic) jokainen (każdy) kaikki (wszystko w liczbie pojedynczej, wszyscy, wszystkie w liczbie mnogiej) yksi (jakiś, jeden) eräs (pewien) joku, jokin Mimo że joku używane jest do osób, a jokin do rzeczy, w języku mówionym będą dominować formy (zaimki nieokreślone) wyszczególnione tłustym drukiem: osoby rzeczy Przypadek pojedyncza mnoga pojedyncza mnoga Nominatiivi joku jotkut jokin jotkin Genetiivi jonkun joidenkuiden jonkin joitakin Partitiivi jotakuta joitakuita jotakin joidenkin Inessiivi jossakussa joissakuissa jossakin joissakin Elatiivi jostakusta joistakuista jostakin joistakin Illatiivi johonkuhun joihinhuihin johonkin joihinkin Adessiivi jollakulla joillakuilla jollakin joillakin Ablatiivi joltakulta joiltakuilta joltakin joiltakin Alllatiivi jollekulle joillekuille jollekin joillekin Essiivi jonakuna joinakuina jonakin joinakin Translatiivi joksikuksi joiksikuiksi joksikin joiksikin Tämä on jokin kirja. (To jest jakaś książka.) Joku mies ssoo ovella. (Jakiś mężczyzna siedzi przy drzwiach.) Odotatko jotakuta? (Czekasz na kogoś?) Syön jotakin. (Jem coś.)

28 kukaan, mikään osoby rzeczy Przypadek pojedyncza mnoga pojedyncza mnoga Nominatiivi kukaan ketkään mikään mitkään kenenkään minkään minkään Genetiivi kdenkään / kttenkään Partitiivi ketään ktään mitään mitään Inessiivi Elatiivi kenessäkään kenestäkään kssäkään missään missään kstäkään mistään mistään Illatiivi keneenkään khinkään mihinkään mihinkään Adessiivi Ablatiivi Alllatiivi Essiivi Translatiivi kenelläkään keneltäkään kenellekään kenenäkään keneksikään klläkään millään millään kltäkään miltään miltään kllekään millekään millekään knäkään minään minään kksikään miksikään miksikään jokainen Przypadek Nominatiivi Genetiivi pojedyncza jokainen jokaisen

29 Partitiivi Inessiivi Elatiivi Illatiivi Adessiivi Ablatiivi Alllatiivi Essiivi Translatiivi Abessiivi jokaista jokaisessa jokaisesta jokaiseen jokaisella jokaiselta jokaiselle jokaisena jokaiseksi jokaisetta kaikki Przypadek pojedyncza mnoga Nominatiivi kaikki kaikki Genetiivi kaiken kaikkien Partitiivi kaikkea kaikkia Inessiivi kaikessa kaikissa Elatiivi kaikesta kaikista Illatiivi kaikkeen kaikkiin Adessiivi kaikella kaikilla Ablatiivi kaikelta kaikilta Alllatiivi kaikelle kaikille Essiivi kaikkena kaikkina Translatiivi kaikeksi kaikiksi Abessiivi kaiketta kaikitta Instruktiivi kaikin Komitatiivi kaikkine

30 yksi Przypadek pojedyncza mnoga Nominatiivi yksi yhdet Genetiivi yhden yksien Partitiivi yhtä yksiä Inessiivi yhdessä yksissä Elatiivi yhdestä yksistä Illatiivi yhteen yksiin Adessiivi yhdellä yksillä Ablatiivi yhdeltä yksiltä Alllatiivi yhdelle yksille Essiivi yhtenä yksinä Translatiivi yhdeksi yksiksi Abessiivi yhdettä yksittä Instruktiivi yksin Komitatiivi yksine eräs Przypadek pojedyncza mnoga Nominatiivi eräs eräät Genetiivi erään eräiden Partitiivi erästä eräitä Inessiivi eräässä eräissä Elatiivi eräästä eräistä Illatiivi erääseen eräisiin Adessiivi eräällä eräillä Ablatiivi eräältä eräiltä

31 Alllatiivi eräälle eräille Essiivi eräänä eräinä Translatiivi erääksi eräiksi Abessiivi eräättä eräittä Instruktiivi eräin Komitatiivi eräine Zaimki dzierżawcze Pobrano z Zaimki dzierżawcze określają, do kogo należy dana rzecz lub osoba. Oprócz zaimków dodatkowo dołączane są przyrostki do rzeczownika. Zaimek osobowy Zaimek dzierżawczy Przyrostek Przykład Tłumaczenie minä minun -ni minun kirjani moja książka sinä sinun -si sinun siskosi twoja siostra hän hänen -nsa / -nsä hänen poikansa jej chłopak me mdän -mme mdän tyttäremme nasza córka te tdän -nne tdän talonne wasz dom he hdän -nsa / -nsä hdän veljensä ich brat

32 Rzeczowniki z przyrostkami odmienione przez przypadki: Przypadek pojedyncza (bez przyrostka) Odmiana z przyrostkiem minun + -ni mnoga (bez przyrostka) Odmiana z przyrostkiem minun + -ni Nominatiivi äiti äitini vanhemmat vanhempani Genetiivi äidin äitini vanhempien vanhempieni Partitiivi äitiä äitiäni vanhempia vanhempiani Akkusatiivi äidin äitini vanhemmat vanhempieni Inessiivi äidissä äidissäni vanhemmissa vanhemmissani Elatiivi äidistä äidistäni vanhemmista vanhemmistani Illatiivi äitiin äitiini vanhempiin vanhempiinni Adessiivi äidillä äidilläni vanhemmilla vanhemmillani Ablatiivi äidiltä äidiltäni vanhemmilta vanhemmiltani Allatiivi äidille äidelleni vanhemmille vanhemmilleni Przypadki lokatywne Pobrano z W języku fińskim występują następujące przypadki lokatywne:

33 Nazwa Występuje z przypadku Pytanie Typowa sytuacja Przykłady użycia czasownikami Inessiivi -SSA Missä gdzie? w czym? Przebywanie bez ruchu w zamkniętym pomieszczeniu Z nazwami miesięcy Olen koulussa. (Jestem w szkole.) tammikuussa (w styczniu) olla, asua, käydä, istua Wychodzenie z lub Hän lähtee Elatiivi -STA Mistä skąd? z czego? wyjmowanie czegoś z zamkniętego pomieszczenia Określanie ravintolasta. (On wychodzi z restauracji.) Olen Puolasta. lähteä, tulla, olla, kertoa, keskustella, pitää, tykätä pochodzenia (Jestem z Polski.) Illatiivi -VN, -HVN -ESEEN Mihin Minne dokąd? do czego? Wchodzenie z lub wkładanie czegoś do zamkniętego pomieszczenia Menen kirjastoon.(idę do biblioteki.) mennä, tulla, jäädä, uskoa, vastata Przebywanie bez ruchu w otwartej Se on lattialla. przestrzeni lub na (To jest na powierzchni czegoś podłodze.) Określanie pory Olen kurssilla. Adessiivi -LLA Millä na czym? dnia oraz pory roku Określanie środku transportu (Jestem na kursie.) illalla (wieczorem) olla, asua, käydä, istua, matkustaa Wyrażanie kesällä(latem) przynależność Isoäidillä oli viisi (odpowiednik lasta. (Babcia miała polskiego czasownika pięcioro dzieci.) mieć )

34 Wychodzenie z Juna lähtee otwartej przestrzeni asemalta. (Pociąg lub branie czegoś z odjeżdża z dworca.) Ablatiivi -LTA Miltä z czego? jakiejś powierzchni Określanie pochodzenia Hän on kotoisin Venäjältä. (Ona pochodzi z Rosji.) lähteä, tulla, olla (niektóre yhdeltä = kello miejscowości) yksi(godzina Podawanie godziny pierwsza) Wchodzenie do otwartej przestrzeni Menen torille. lub położenie czegoś (Idę na rynek.) Allatiivi Mille na na jakąś Anna koiralle LLE co? powierzchnię ruokaa! (Daj psu Podawanie jeść.) odbiorcy lub celu Zobacz też: Przypadki lokatywne w skojarzeniach mennä, antaa, sanoa, vastata