Model referencyjny systemu informacyjnego monitorowania procesu nabywania kompetencji

Transkrypt

1 Mode referencyjny systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj AUTOREFERAT ROZPRAWY DOKTORSKIEJ mgr nż. Magdaena Manowsa Promotor: dr hab. Emma Kusztna Recenzenc: dr hab. n.t. Bożena Śmałowsa Wydzał Informaty Zachodnopomors Unwersytet Technoogczny w Szczecne prof. dr nż. Jerzy Sołde Wydzał Inżyneryjno-Eonomczny Transportu Aadema Morsa Szczecn, 2013

2 Sps treśc 1 Atuaność probemu badawczego Przedmot badań Metody nauowe stosowane podczas wyonywana badań Główny ce rozprawy Zadana do rozwązana Wartość teoretyczna Wartość pratyczna Aceptacja wynów przez społeczność nauową Główne osągnęca pracy Srótowa prezentacja strutury uładu pracy Zawartość pracy Mode referencyjny systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj Anaza systemowa procesu dydatycznego uczen Interpretacja reazacj procesu dydatycznego w termnach nformaty Opracowane cząstowych mode systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj Synteza cząstowych mode do postac modeu referencyjnego systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj Zastosowane modeu referencyjnego w nformatycznym systeme wspomagana procesu ształcena Zaończene Sps pubacj

3 1 Atuaność probemu badawczego Anaza systemowa przebegu procesu dydatycznego 1 wsazuje, ż jego organzowane, przebeg osągane rezutaty zaeżą w dużej merze od zachowana sę, motywacj predyspozycj udz. W procese tym uczowym zadanem staje sę ops, montorowane nabywane ompetencj, tóre w obczu wymagań Europejsch Krajowych Ram Kwafacj (ERK Europejse Ramy Kwafacj 2, KRK Krajowe Ramy Kwafacj 3 ) uznane są za efety ształcena. Dostosowane treśc ształcena w ta sposób, by pozwaały nabywać oreśone ompetencje oraz montorowane procesu nabywana ompetencj da ceu zwęszena jego wydajnośc wymaga wsparca, tóre zapewnć mógłby odpowedn system nformatyczny. Opracowane taego systemu jest jedna probemem złożonym, a w przypadu procesów zaeżnych od współdzałana udz wymaga w perwszej oejnośc zdentyfowana systemu nformacyjnego, dzę czemu za pomocą odpowednch procedur mode, można będze przetwarzać nformacje nezbędne da prawdłowej pracy systemu wsazać właścwośc powązanych ze sobą sładowych eementów. Taa dentyfacja stanow podstawę do formazacj zachodzących w systeme procesów jest nezbędna do opracowana strutury archtetury systemu nformatycznego Do reprezentacj złożonych systemów dzałana wyorzystuje sę metodyę modeowana referencyjnego. Modee referencyjne służą do przedstawana oncepcj reazacj systemów nformacyjnych organzacj (obetów) stanową obraz procesów w nej zachodzących. Pozwaają oreść struturę systemu nformacyjnego dobrać narzędza nformatyczne, automatyzujące procesy opsane tym modeam. Ich zastosowane umożwa tworzene ram onstrucyjnych metodycznych da tworzena złożonych systemów nformatycznych, co potwerdza saa wyorzystana tej metody zares opracowanych mode referencyjnych 4. W opracowanym modeu referencyjnym przedstawene powązane ze sobą sładowych eementów systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj pozwaa na oreśene parametrów tego procesu stanow podstawę do oddzaływana na jego przebeg w wynu anazy wartośc zdentyfowanych parametrów. Parametryzacja ta stanow bazę da montorowana procesu nabywana ompetencj, a następne zarządzana nm na podstawe poczynonych obserwacj. Podstawą prowadzena montorowana jest z jednej strony jednoznaczne zdentyfowane obetu montorowana ompetencj, a z drugej anaza różnych warantów przebegu procesu nabywana ompetencj. 2 Przedmot badań Przedmotem badań jest opracowane modeu referencyjnego systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj w procese dydatycznym uczen. Mode ten może stać sę podstawą do budowy odpowednego systemu nformatycznego, tóry będze wsperał sterowane przebegem procesu nabywana ompetencj w procese dydatycznym uczen. Zadane opracowana systemu tej asy jest nezwye złożone z uwag na 1 Proces ształcena, proces nauczana-uczena sę 2 The European Quafcatons Framewor for Lfeong Learnng. [Internet]. [cted 2012 marzec]. Avaabe from: 3 Autonoma programowa uczen. Ramy wafacj da szonctwa wyższego. [Internet]. [cted 2012 marzec]. Avaabe from: KRK/ _Ramy_wafacj_da_sz_wyzsz_165x235_nt.pdf. 4 Fette P, Loos P, Zwcer J. Busness Process Reference Modes: Survey and Cassfcaton. In: Knder, E., Nuttgens, M. (eds.) Proceedngs of the Worshop on Busness Process Reference Modes; 2005; Nancy, France. 3

4 oneczność znaezena metody precyzyjnego oreśena zestawu oraz strutury wedzy, tóra tworzy podstawę ompetencj powązana ze sobą treśc ształcena, oreśena ro technoog nformatycznych w ształcenu zorentowanym na ompetencje, uwzgędnena motywacj uczestnów procesu ształcena oraz wsazana zasad możwośc wyorzystana modeowana symuacyjnego podczas procesu nabywana ompetencj. 3 Metody nauowe stosowane podczas wyonywana badań W ramach przeprowadzonych badań zastosowane zostały metody w ramach następujących obszarów nauowych: modeowane referencyjne systemów, anaza systemowa, nżynera ontoog, sztuczna ntegencja, modeowane symuacyjne, teora systemów oejowych. 4 Główny ce rozprawy Ceem pracy jest opracowane modeu referencyjnego systemu nformacyjnego pozwaającego na prowadzene esperymentów dotyczących oreśena parametrów procesu nabywana umejętnośc (ompetencj) w procese dydatycznym uczen. Hpoteza badawcza brzm następująco: opracowany mode referencyjny systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj oraz zaproponowana metoda jego sprawdzena oparta na modeowanu symuacyjnym powoduje, że jest to rozwązane ompetne, weryfowane może stanowć podstawy do budowy odpowednego systemu nformatycznego. 5 Zadana do rozwązana Opracowane modeu referencyjnego systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj wymaga: a) znaezena metody reprezentacj ompetencj (wedzy teoretycznej, proceduranej projetowej) w ramach wspónego modeu wedzy, b) zdentyfowana omponentów modeu wzajemnej współpracy uczestnów procesu ształcena podczas nabywana ompetencj, c) stworzena możwośc prowadzena esperymentów symuacyjnych dotyczących reguowana naładów pracy uczestnów procesu ształcena podczas rozwoju ompetencj, d) zntegrowana wymenonych w pt. a-c eementów do postac modeu referencyjnego. 6 Wartość teoretyczna Wartość teoretyczna rozprawy wyna z opracowana modeu referencyjnego na potrzeby tworzena systemu montorowana procesu zorentowanego na nabywane ompetencj. Mode ten jest onsewencją dentyfacj procesu dydatycznego w postac modeu ontoogcznego wedzy sładającej sę na ompetencje, modeu motywacj 4

5 charateryzującego preferencje głównych ognw procesu ształcena (nauczycea uczna) oraz modeu symuacyjnego, tóry stanow narzędze anatyczne da potrzeb montorowana prawdopodobeństwa osągnęca postawonych ceów ształcena przy spodzewanych ogranczenach. 7 Wartość pratyczna Wartość pratyczna rozprawy jest reazowana dzę zastosowanu dostępnych narzędz ontoog, tóre pozwaają w prosty sposób wzuazować zares ompetencj oraz nterpretacj procesu obsług studentów w termnach systemów oejowych, co jest podstawą do wyorzystana dostępnych paetów symuacyjnych w ceu prowadzena anaz statystycznych dotyczących procesu ształcena. Wyorzystane tych metod ma na ceu podnesene pozomu oddzaływana na proces dydatyczny na pozome operacyjnym stanow wsparce da nowych wymagań stawanych przez system ERK KRK. 8 Aceptacja wynów przez społeczność nauową Rezutaty z prowadzonych badań zostały przez autorę zaprezentowane na rajowych zagrancznych onferencjach nauowych: XII Konferencja "Unwersytet Wrtuany: mode, narzędza, pratya, 2012; EUNIS Congress, 2010; X Konferencja "Unwersytet Wrtuany: mode, narzędza, pratya, 2010; ICCCI, Computatona Coectve Integence - Technooges and Appcatons, 2009; IX Konferencja "Unwersytet Wrtuany: mode, narzędza, pratya, 2009; EUNIS Congress, Wynem tych preecj jest szereg pubacj w ramach towarzyszących m materałów onferencyjnych sąże. W baze Web of Scence została umeszczona z nej cytowana praca prezentowana na onferencj ICCCI 2009: Mode of a coaboraton envronment for nowedge management n competence based earnng, Computatona Coectve Integence: Semantc Web, Soca Networs and Mutagent Systems, Lecture Notes n Artfca Integence 5796, Subseres of Lecture Notes n Computer Scence, Sprnger-Verag, Hedeberg, pp Przemysław Różews, Magdaena Cszczy. Ponadto pubacje autor zostały wydane w: Studach materałach Posego Stowarzyszena Zarządzana Wedzą, 2010; Posh Journa of Envronmenta Studes, 2008; Metodach nformaty stosowanej, 2007, 2006; Materałach onferencyjnych: Probemy sterowana bezpeczeństwem systemów złożonych, 2009, 2008, 2007; Materałach onferencyjnych: Probemy regonanego mejsego zarządzana, Główne osągnęca pracy W dysertacj osągnęto następujące wyn: dentyfacja systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj w postac modeu referencyjnego, 5

6 trójwarstwowa strutura modeu referencyjnego, oparta na 3 submodeach: modeu ontoogcznym ompetencj, modeu motywacj podczas nabywana ompetencj oraz modeu symuacj pozwaającym na usprawnene procesu nabywana ompetencj poprzez symuację jego przebegu, ontoogczna reprezentacja zaresu strutury ompetencj, wyorzystane aparatu modeowana symuacyjnego jao narzędza anazy parametrów procesu ształcena przy uwzgędnenu stnejących ogranczeń czasowych osobowych (omputerowe wspomagane procesów nabywana ompetencj), wyorzystane ngwstycznej bazy wedzy na potrzeby odrywana motywacj studentów ustaana wstępnych warunów symuacj. 10 Srótowa prezentacja strutury uładu pracy Rozprawa dotorsa słada sę ze wstępu, czterech rozdzałów, zaończena, bbograf, spsu rysunów, tabe oraz odów. Rozprawa dotorsa czy 131 stron, zawera 53 rysun 15 tabe oraz 1 od programu. Sps teratury pracy obejmuje 153 cytowane pozycje teraturowe. 11 Zawartość pracy We wstępe przedstawono ops probemu badawczego, a taże ce hpotezę nauową. Rozdzał 1, Anaza wyorzystana modeowana referencyjnego systemów nformacyjnych, przedstawa zares zastosowań modeowana referencyjnego. Wsazano roę mode referencyjnych jao mechanzmu wypełnającego uę w zarese formazacj systemów nformacyjnych stanowącego podwanę do budowy odpowednch systemów nformatycznych. Rozdzał 2, Informatyczne aspety defnowana strutury ompetencj, zawera przegąd stosowanych defncj ompetencj wraz ze wsazanem tej, przyjętej da prowadzonych rozważań. Dodatowo przedstawono znaczene ompetencj da współczesnych mechanzmów zarządzana zasobam udzm oraz oreśono ch roę podczas prowadzena procesu nauczana-uczena sę. W rozdzae scharateryzowano rozwój narzędz nżyner ontoog w ceu ch wyorzystana do opsu wedzy, będącej podstawą do nabywana ompetencj. Rozdzał 3, Środowso nformatyczne reazacj procesu nabywana ompetencj, prezentuje zares funcjonanośc mechanzmu, na baze tórego prowadzone jest montorowane rozwój ompetencj. Wyazano, ż repozytorum, jao system wsperający proces dydatyczny, można wyorzystać do dystrybuowana porcj wedzy sładających sę na ompetencje, organzowana współpracy uczestnów procesu nauczana podczas nabywana ompetencj oraz reguowana zaresu nabytych ompetencj. Rozdzał 4, Modeowane referencyjne systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj przedstawa założena mode referencyjny systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj. Opsano poszczegóne omponenty proponowanego modeu oraz ch zaeżnośc funcyjne. Ponadto przedstawono studum przypadu, w tórym odzwercedono funcjonowane zaproponowanego modeu. Zweńczenem pracy jest podsumowane, w tórym scharateryzowano osągnęte wyn oraz przedstawono wład w rozwój badań nauowych. 6

7 11.1 Mode referencyjny systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj Opracowane modeu referencyjnego systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj zostało wyonane w oparcu o przyjętą procedurę badawczą. Procedura ta słada sę z 4 roów: 1. Anaza systemowa procesu dydatycznego uczen 2. Interpretacja reazacj procesu dydatycznego w termnach nformaty 3. Opracowane cząstowych mode systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj: a) mode ontoogczny reprezentacj strutury zaresu ompetencj, b) mode matematyczny współdzałana nauczyce-uczeń (mode motywacj), c) mode symuacyjnego reazacj procesu nabywana ompetencj z oreśonym efetam ształcena. 4. Synteza cząstowych mode do postac modeu referencyjnego systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj Anaza systemowa procesu dydatycznego uczen Głównym ceem przeprowadzonej anazy systemowej jest dentyfacja obetu badań, tórym jest proces dydatyczny reazowany w uczen wyższej zorentowany na nabywane ompetencj. Identyfacja ta pozwaa oreść nową roę uczestnów tego procesu, wsazać na zachodzące pomędzy nm reacje oraz oreść obszary zadana, w obrębe tórych można proces automatyzować. Puntem wyjśca anazy systemowej jest tradycyjne ujęce procesu ształcena, zdefnowane na grunce dydaty przez Oona 5. Wyonana przez Oona anaza pozwaa wyróżnć 3 uczowe płaszczyzny zwązane z reazacją warunujące bezpośredn przebeg procesu ształcena (rysune 1): A ustaene treśc zaresu ształcena, B ustaene zasad współdzałana podczas przebegu ształcena, C anaza efetów ształcena z uwzgędnenem ponesonych naładów na ten ce. Płaszczyzny te stały sę podstawą do zastosowana ompementarnych nstrumentów nformatyzacj ch ntegracj w ceu zamodeowana środowsa, w tórym odbywa sę proces nabywana ompetencj, tórym dzę montorowanu, można będze zarządzać. Jednocześne wyróżnene tych płaszczyzn wsazuje, ż mamy do czynena z obetem, tóry jest złożonym systemem dzałana z nepełną nepewną nformacją wymaga opracowana odpowednego modeu ujmującego ten system jao całość Interpretacja reazacj procesu dydatycznego w termnach nformaty W zdentyfowanych na rysunu 1 płaszczyznach przebegu procesu dydatycznego dobrano metod, tóre pozwaają montorować proces dydatyczny w różnych aspetach od treśc zaresu ształcena po warun współdzałana nauczycea studenta, na ch podstawe wycągać wnos dotyczące erunów zman. Metody te stały sę podstawą do opracowana 3 submode: w perwszej płaszczyźne - modeu oreśana zaresu treśc ompetencj opartego na metodyce ontoog, w drugej płaszczyźne modeu współpracy nauczyce-uczeń na potrzeby rozwoju ompetencj w oparcu o motywację uczestnów, w 5 Ooń W. Wprowadzene do dydaty ogónej. Warszawa: Wydawnctwo Ża;

8 trzecej płaszczyźne modeu obsług nabywana ompetencj nterpretowanego ja system oejowy. Integracja tych trzech mode do postac modeu referencyjnego systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj pozwaa wsazać, ja współpracują ze sobą te modee ja jest ch wpływ na całość procesu nabywana ompetencj. Rysune 1. Obszary nformatyzacj procesu dydatycznego podczas nabywana ompetencj (źródło: opracowane własne) Wyorzystując ontoogę jao mechanzm reprezentacj zawartośc ompetencj, poprzez pojęca reacje mędzy nm można charateryzować zares wedzy sładający sę na oejne porcje ompetencj. Reprezentacja ompetencj w postac grafu jest opracowana zgodne z przyjętą w rozprawe defncją ompetencj, tóra tratuje ompetencje jao umejętność znaezena efetywnego sposobu wyorzystana wedzy teoretycznej do 8

9 rozwązana zadana pratycznego oraz weryfacj znaezonego rozwązana 6. Dodatowo graf ontoog można wyorzystać do wyodrębnena u ompetencyjnych wsazując te werzchoł, tóre naeży rozwjać np. opracowując nowe materały dydatyczne. Odpowedne zasoby materałów dydatycznych, tóre są nezbędne da procesu nabywana ompetencj są zgodne ze struturą ompetencj można przechowywać w repozytorum wedzy. Zawartość repozytorum jest odzwercedenem przygotowanej ontoog, a sposób poruszana sę po grafe daje szansę montorowana śceż nabywana ompetencj. Uczestncy procesu ształcena, na podstawe ta przygotowanej strutury treśc ształcena materałów dydatycznych, mają oreśoną śceżę procesu nabywana ompetencj. Ponadto przetwarzane mode ontoogcznych w zestawenu z zasobam repozytorum jest podstawą do rozwoju ompetencj, w tórym znaczącą roę odgrywają ucznowe. Roą nauczycea jest tae sformułowane zadań da studentów, by w wyznaczonym na ten ce cyu ształcena mog on, na dostosowanym da ch wedzy umejętnośc pozome, nabyć ompetencje, a taże uzupełnć repozytorum w nowy materał dydatyczny. Przyjęte warun współpracy, oparte na motywacj uczestnów, pownny być auowane z puntu wdzena stnejących ogranczeń np. czasowych, sprzętowych, tp. Rozwązanem, tóre można wyorzystać na potrzeby obserwowana różnych warantów ułożena pracy nauczycea ucznów jest symuacja, tóra poprzez wrtuane badana, daje możwość przeształcana rzeczywstośc 7. W procese dydatycznym, na podstawe wyonanych esperymentów symuacyjnych uzysanych wynów, dążyć można do wprowadzana zman w modeu współpracy pomędzy nauczyceem ucznam Opracowane cząstowych mode systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj Na podstawe przytoczonej w podrozdzae , ompetencję K można opsać jao tróję: K={W t,w p,w pr }, gdze W t wedza teoretyczna, W p wedza procedurana, W pr wedza projetowa. Defncja ta jest podstawą opracowana grafu ontoog. Graf ontoog odzwerceda pogąd twórcy (nauczycea) na reazację oreśonego przedmotu, da oreśonej specjanośc, w oreśonej dzedzne. Graf ten można dzeć na oreśone porcje ompetencj, czy grupę pojęć połączonych ze sobą reacjam, tóre dentyfują odpowedną da danej porcj wedzę teoretyczną, proceduraną projetową (rysune 2). Powstały graf staje sę podstawą do zasena repozytorum w materał dydatyczny o odpowednej zawartośc wedzy teoretycznej, proceduranej projetowej. Porcja ompetencj jest zawsze spójnym podgrafem grafu ontoog, opracowanym da ażdego przedmotu (ursu). Sporządzene grafu ontoog jest wynem ntegracj dwóch eementów. Z jednej strony jest to operacja mentana człowea, tóry z uwag na dzedznę przedmotową charater przedmotu decyduje o zaeżnoścach znaczenowych mędzy pojęcam oraz o 6 Tadeusewcz, R; Choraś, R S; Rudows, R (eds.). Lesyon haseł zwązanych z e-nauczanem. Łódź: Wydawnctwo Wyższej Szoły Humanstyczno-Eonomcznej; p Keton WD, Sadows RP, Sadows DA. Smuaton wth Arena. Boston : McGraw H;

10 herarch pojęć. Z drugej strony przygotowane grafu potrzebuje reazacj w środowsu nformatycznym. W tym ceu wyorzystać można dostępne narzędza, np. Protege. Wedza teoretyczna Loga matematyczna Asjo maty... Racune zdań... Wedza procedrana... Metody rezoucj... Wedza projetowa System espertowy Proog Porcja ompetencj system espertowy Porcja ompetencj Proog Rysune 2. Schemat grafu ompetencj 8 Przygotowany graf, zawerający zestaw pojęć reacj mędzy nm, ma struturę drzewastą. Węzły odpowadają trzem typom wedzy. Rozwój ontoog odbywa sę na baze dodawana nowej asy pojęć w grafe ub też pojedynczych egzemparzy. Węzłom przypsuje sę odpowedn materał dydatyczny. Anaza zawartośc materałów dydatycznych przypsanych werzchołom grafu umeszczonych w repozytorum jest bazą do rozwoju ompetencj. Rozwój repozytorum odbywa sę ne tyo na podstawe materałów nauczycea, ae taże w oparcu o zadana studentów. Z puntu wdzena studenta, umeszczone w repozytorum zadana mogą być podstawą do rozwoju e-portfoo studenta 9 ształtowana personazowanej śceż rozwoju zawodowego. Z oe pozycja nauczycea nastawene na nowy mode ształcena oparty na ompetencjach wymaga, by uczna włączyć w proces twórczy rozwoju repozytorum. Przygotowane modeu współdzałana uczestnów procesu dydatycznego stanow próbę formazacj zadana postawonego werbane na ma ceu wyazane złożonośc tego zadana. Mode ten, z uwag na uczową roę opsu zachowań uczestnów procesu ształcena ch motywacj, zwany jest daej modeem motywacj. Zadanem modeu motywacj jest dentyfacja preferencj uczestnów procesu ształcena ustaene warunów współdzałana, tóre mają doprowadzć do rozwoju repozytorum wzrostu ompetencj uczących sę. Motywacja załada zatem stnene taego scenarusza oddzaływana pomędzy studentem a nauczyceem, w tórym rośne zaangażowane studenta w trace reazacj zadań oraz następuje rozszerzene repozytorum np. o nowe zadana. 8 Manowsa M, Kusztna E, Zan O. Mode sec producyjnej da zadań zarządzana wedzą. [Internet] Avaabe from: 9 Cambrdge D. Layerng Networed and Symphonc Seves: A Crtca Roe for eportfoos n Empoyabty through Integratve Learnng. Campus-Wde Informaton Systems. 2008;24(4):

11 Strutura modeu motywacj podczas nabywana ompetencj wymaga scharateryzowana wzęca pod uwagę: opsu sytuacj eduacyjnej wyrażonego przygotowanym grafem ontoog perwotnym stanem repozytorum, funcj motywacj nauczycea defnującej preferencje nauczycea, funcj motywacj studenta oreśającej preferencje studenta, ceowej funcj wyorzystana repozytorum czy ceowej funcj wyboru zadana z repozytorum, będącej onsewencją oreśonej motywacj panowanego rozwoju ompetencj. Formany ops sytuacj eduacyjnej uwzgędnającej motywacje uczestnów, budowy systemu montorowana procesu nabywana ompetencj, przedstawa sę następująco: 1. sytuacja eduacyjna a) uczestncy procesu nauczana-uczena sę: N nauczyce (prowadzący przedmot, dysponent repozytorum przedmotu), U - uczeń, gdze =1,,* - ndes studenta, π ( ) = { χ, λ} gdze π - proces przybyca, χ - rozład, λ - ntensywność przybyca, U - stochastyczny proces przybyca studentów, ( ) b) G D = (W D, S D ) graf ontoogczny przedmotu nauczana, gdze W D - werzchoł grafu/oncepty/obety nauczana), S D rawędze grafu (reacje pomędzy onceptam), c) R = } - repozytorum zadań, { r gdze =1,, * - ndes zadana, = 1,, * ndes ompetencj (porcj ompetencj), ( ) ( ) d) Π( r ) = { Q( r ), A( r )} - parametry zadana r, ( ) gdze Π - zbór parametrów, Q( r ) - stopeń złożonośc zadana, tóry może być wyrażony w sa czbowej (czba onceptów/obetów ze zboru W D, wchodzących w zadane), A( r ) - atuaność zadana - charaterystya zadana, wyznaczona przez nauczycea, tóra może być wyrażona w sa bnarnej, 1, jes zadane r jest atuane da nauczycea w ceu umeszczena w repozytorum A( r ) = 0, w przecwnymprzypadu ( ) 11

12 Atuane, prawdłowo wyonane zadane nauczyce umeszcza w repozytorum zadań R; 2. strutura modeu motywacj (współpracy) uczestnów procesu nauczana-uczena sę a) funcja motywacj nauczycea: gdze F - 2-argumentowa funcja motywacj, N H ( r _ σ N ( r ) = F ( H( r ), X ( r )), ) - ość puntów przydzeonych za prawdłowo wyonane zadane N _ r, ( ) X ( r ) - zasoby czasowe wydzeone na wyonane zadana r, rozumane jao czas onsutacj (harmonogram onsutacj) wyznaczony da danego zadana, b) funcja motywacj studenta (preferencj) σ U ( r ) = F ( W ( U ), C( r ), P( U )), ( ) gdze F - 3-argumentowa funcja motywacj, W ( U ) - wedza bazowa (wstępna) studenta U, C ( r ) - zasoby czasowe wyorzystane przez studenta na wyonane zadana, P( U ) - stopeń ndywduanego zanteresowana studenta w wyonanu zadana (wewnętrzna motywacja studenta), c) sumaryczna funcja motywacj studenta przy wyborze zadana: ( U, r ) = σ( N, r ) + σ( U, r ) = F ( H( r, X( r )) + F ( W( U ), C( r N _ ), P( U )), gdze - sumaryczna funcja motywacj, r - zadane sładające sę na porcję ompetencj, - porcja ompetencj, =1,, *, ( ) 3. mode wyboru zadana przez studenta Konsewencją współpracy nauczycea studenta jest oreśone zachowane studenta przy wyborze wyonanu zadana. Fat wyboru zadana przez studenta możemy oznaczyć jao bnarną funcję: 1, jesstudent U wybera zadane r γ ( U, r ) = 0,w przecwnymprzypadu ( ) Dwa srajne przypad ształtowana sę funcj motywacj nauczycea studenta można przedstawć borąc pod uwagę pracę z grupą ambtnych (o wysoej motywacj) neambtnych studentów (o nsej motywacj). Motywacja studenta, da uproszczena, może 12

13 zostać w obu przypadach opsana pod postacą nowej funcj motywacj rosnącej (da ucznów ambtnych) ub maejącej (da ucznów neambtnych). Kształt funcj nauczycea zaeży od tego, z jaą grupą studentów pracuje w danej chw. Krzywa opsująca motywację nauczycea w ogónym przypadu ma postać nenową. W przypadu studentów neambtnych funcja motywacj nauczycea jest funcją rosnącą, gdyż stneje potrzeba cągłego motywowana studentów do rozwjana ompetencj. W przecwnym przypadu, gdy studenc są ambtn sne zdetermnowan, by osągnąć wyso wyn, jest to funcja maejąca, gdyż z uwag na stnejące ogranczena np. czasowe, nauczyce mus hamować motywację studentów. Przyładowy rozład funcj motywacj nauczycea studenta przedstawa rysune 3. ( U, r ) Sumaryczna funcja motywacj (funcja zachowana) studenta Funcja motywacj nauczycea σn(r ) Funcja motywacjstudenta σu (r ) * r : ( U, r ) = max Q( r ) Rysune 3. Kształt funcj motywacj podczas reazacj procesu dydatycznego z grupą ambtnych studentów (źródło: opracowane własne) Natura funcj ceowej wsazuje, ż jest to funcja nenowa. Kształt nenowośc wyna z reguł sładana funcj, w tym przypadu funcj motywacj nauczycea studenta. Obydwa sładowe eementy ceowej funcj zaeżą od tego samego argumentu w sposób przecwstawny. Sumaryczna funcja Φ v ) osąga mnmaną wartość przy doonanu ( wyboru pewnego zadana r (*- optymany pozom złożonośc zadana). Anaza funcj motywacj nauczycea studentów, ch przebegu, wsazuje, ż zadane znaezena baansu pomędzy tym funcjam ne może być nterpretowane jao asyczne zadane rozwązana funcj. Główną przyczyną taego stanu jest fat, ż w przypadu współdzałana na grunce procesu dydatycznego mamy do czynena z zachowanem człowea, tóre może sę zmenać. Ponadto trudnośc powoduje proces zberana uwzgędnana statysty z przebegu procesu, gdyż mogą one ne przystawać do rzeczywstośc. 4. ceowe funcje modeu współpracy nauczycea studenta a) ceowa funcja studenta r 13

14 Ceem studenta jest przyrost jego ndywduanych ompetencj w rezutace wyonana zadań, co zostaje odzwercedone w postac puntów (ocen) za nabyte porcje ompetencj. Stąd też ceowa funcja studenta może być wyrażona funcjonałem: Φ( U ) = H( r ) γ ( U, r ) = max, ( ) gdze Φ ( U ) - wartość funcj da studenta U po zaończenu wszystch cy nauczana przedmotu/ompetencj, ( H r ) - suma puntów przydzeonych za prawdłowo wyonane zadane r, =1,, * - ndes ompetencj (porcj ompetencj), =1,, * - ndes zadana, =1,, * - ndes studenta, γ ( u,, r ) - bnarna funcja wyboru zadana, H( r ) γ ( U, r ) - sumaryczna ość puntów otrzymanych przez studenta U po wszystch porcjach ompetencj (w ramach wszystch porcj ompetencj), b) ceowa funcja nauczycea Ceem nauczycea jest przyrost grupowej ompetencj, wyrażony czbą nowych zadań w repozytorum. Kryterum wyboru zadań wyznaczonych do umeszczena w repozytorum wyna z preferencj nauczycea, tóre są wyznaczane przez nego na beżąco w ramach ażdej porcj ompetencj ={1,, * } przez atuaność wyonanego zadana A ( r ). Stąd też ceowa funcja nauczycea może być wyrażona funcjonałem: Φ( N) = γ ( U, r ) A( r ) = max, ( ) gdze γ ( U, r ) - fat wyboru zadana przez studenta, γ ( U, r ) A( r ) - ość zadań umeszczonych w repozytorum w ramach wszystch porcj ompetencj =1,,*, wyonanych przez wszystch studentów =1, * Przedstawony powyżej mode anatyczny jest modeem złożonym, z uwag na fat, ż opsuje on preferencje człowea jego zachowane w procese dydatycznym. Podstawy matematyczne są nezbędne jedna do tego, by scharateryzować naturę tego procesu oraz zaproponować mechanzm wsperający anazę jego przebegu. Z puntu wdzena reazacj procesu dydatycznego uczowym zadanem jest anaza oej studentów, tórych mus obsłużyć nauczyce oraz anaza stnejących ogranczeń czasowych, tóre naeży uwzgędnć podczas pracy z grupą zestawene otrzymanych wynów ze spodzewaną czbą zadań mających zasć repozytorum. Ogranczenem da modeu jest sumaryczny czas onsutacj udzeony studentom przez nauczycea, tóry ne może przeroczyć łącznego ustaonego przez nauczycea zasobu czasowego: gdze _ X( r ) γ ( U, r T, ) N ( ) 14

15 _ X ( r ) - zasoby czasowe wydzeone na wyonane zadana r rozumane jao czas onsutacj (harmonogram onsutacj) wyznaczony da danego zadana, materału, T - łączny zasób czasowy nauczycea. N Identyfacja motywacj nauczycea studentów, przy uwzgędnenu potrzeby rozbudowy repozytorum, opsana w postac modeu anatycznego, staje sę podstawą do przeprowadzena esperymentu symuacyjnego, tórego ceem jest znaezene baansu pomędzy funcjam motywacj. Anaza wyonanych esperymentów symuacyjnych uzysanych wynów jest podstawą do wprowadzana zman w modeu współpracy pomędzy nauczyceem ucznem zmany panu rozwoju ompetencj. W ceu oszacowana wstępnych parametrów symuacj np. przewdywanego czasu obsług studentów, poszuwać naeży dróg bardzej precyzyjnej dentyfacj motywacj studentów, zwłaszcza na etape rozpoczęca pracy z nową grupą. Z tego powodu, w rozprawe podjęto próbę wyorzystana ngwstycznej bazy wedzy (LBW), na podstawe tórej asyfuje sę studentów pod ątem ch preferencj przewduje ch zaangażowane w proces dydatyczny (rysune 4). Informacja uzysana na podstawe zaproponowanej metody wsazuje m.n. czy grupa jest zanteresowana masymaną oceną rozwjanem wraz z nauczyceem zasobów repozytorum, ja duża jest czba osób ze słabą motywacją, tp. Rysune 4. Mejsce narzędza wsperającego proces dentyfacj motywacj studentów (źródło: opracowane własne) Ogóny schemat modeu symuacj został przedstawony na rysunu 5. Eementem procesu jest zdarzene, tóre może być nterpretowane jao wpłynęce pracy studenta do oceny, czy też czas przydzeonych studentow onsutacj na potrzeby nabywana ompetencj. Charater przybyca zdarzeń można opsać następująco: nezaeżne przybyce od sebe studentów (prac studentów), zdarzena przychodzą pojedynczo, ażde zdarzene mus być obsłużone, przybyce zdarzena ne zaeży od przybyca nnych zdarzeń. 15

16 Proces obsług przewduje 3 wyjśca z modeu wy1 czba studentów, tórzy naby ompetencje rozwnę zasoby repozytorum, wy2 czba studentów, tórzy naby ompetencje, ae ne rozwnę zasobów repozytorum, wy3 czba studentów, tórzy ne osągnę mnmanego pozomu ompetencj (serowan do popraw). Rysune 5. Ogóna postać modeu symuacj (źródło: opracowane własne) Symuacja jest narzędzem, z tórego bezpośredno orzysta nauczyce. Nauczyce, dzę wynom uzysanych z esperymentów prowadzonych na modeu symuacyjnym, może zmenć strategę pracy ze studentam doonać modyfacj swojej funcj motywacj np. poprzez zmanę stopna trudnośc zadań stanowących podstawę nabyca ompetencj. Mode symuacj pozwaa ocenć różne waranty pracy nauczycea, tóry mus brać pod uwagę ogranczena charaterystyczne da sytuacj eduacyjnej (czas, rodzaj grupy studentów, zaangażowane studentów, tp.). Da ceów zberana statysty prowadzena esperymentów symuacyjnych proces współpracy nauczycea studenta można nterpretować ja system oejowy, w tórym: przy oreśonej zawartośc porcjach materałów dydatycznych można założyć, że praca nauczycea poega na sprawdzenu zadana; przy oreśonym urse, czase grupe praca na stanowsu nauczycea może być potratowana ja serwer z oreśonym wejścem, wyjścem, średnm czasem ocenana; średn czas ocenana wyna z dośwadczena nauczycea (specyfa ażdego ursu przedmotu, trudnośc zadań, typ grupy studentów, czas reazacj zajęć), a jego oreśene jest wsperane dodatowo mechanzmem wydobywana motywacj na podstawe ngwstycznej bazy wedzy; strumeń przepływu studentów jest stochastyczny (w wybranym odcnu czasu ne ma pewnośc u studentów przyjdze, ne wadomo u zaczy zadane, ne wadomo czy ne dojdze nowy student, tp.); studenc obsługwan są na 1 serwerze. Przewduje sę możwość oej, charateryzującej sę oreśonym czasem sposobem obsług. Interpretacja procesu współdzałana w termnach systemów oejowych pozwaa na etape prowadzena symuacj wyorzystać dostępne w notacj Kendaa sposoby charaterysty badanego zjawsa (np. M/M/1, M/G/1) Synteza cząstowych mode do postac modeu referencyjnego systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj. Opracowane, sładowe modee zaprezentowane w punce , charateryzujące wybrane zagadnena przebegu procesu dydatycznego opartego na ompetencjach, muszą zostać zntegrowane w jedną całość, by można było ten proces montorować, modyfować 16

17 zares współpracy nauczycea studentów zgodne z potrzebam możwoścam uczestnów procesu ształcena oraz anazować osągnęte rezutaty. Z uwag na złożoność rozpatrywanego procesu, wyorzystane metody modeowana referencyjnego opracowane stosownego modeu pozwaa na zobrazowane jao całośc przedmotu modeowana, tórym jest proces dydatyczny uczen zorentowany na nabywane ompetencj (rysune 6). Proponowana synteza ma na ceu ujęce podstawowych eementów sładających sę na reazację procesu dydatycznego ta, by proces przetwarzana nformacj wejścowych w wyjścowe pozwoł odpowedzeć na następujące pytana: jaa nformacja jest potrzebna da reazacj cyu ształcena, ja jest sposób wyorzystana tej nformacj w procese, jae są uwarunowana pojawena sę sprzężeń zwrotnych, ja przebega adaptacja procesu ształcena w onretnej sytuacj eduacyjnej. Integracja pozwaa dostrzec nowe zaeżnośc przyczynowo-sutowe w reazacj procesu nauczana-uczena sę oraz montorować proces nabywana ompetencj w jego różnych aspetach. Zasęg montorowana podczas organzowana reazacj procesu dydatycznego zorentowanego na nabywane ompetencj dotyczy: montorowana grafu ontoog oreśane czy ontooga porywa wymagana sytuacj eduacyjnej (wystarczający zares pojęć), anaza zawartośc werzchołów ontoog pod ątem wymagań ompetencyjnych, oreśane erunów rozwoju (poprzez dołożene nowego werzchoła, nowej reacj, rozwój zasobów w węźe), montorowana stanu motywacj nauczycea ucznów oreśene przewdywanych motywacj ucznów jao czynna determnującego zachowane w systeme (wybór zadań), oreśane motywacj nauczycea dotyczącej panowanego rozwoju repozytorum, montorowane różnych warantów reazacj procesu dydatycznego z puntu wdzena powstałych ogranczeń np. czasowych oreśene wartośc parametrów, tóre da oreśonej grupy studentów, w oreśonej sytuacj eduacyjnej, pozwoą zaończyć cy ształcena z oreśonym pozomem ompetencj. Dzę taej weopłaszczyznowej obserwacj proces nabywana ompetencj jest procesem zapanowanym zreazowanym zgodne z wymaganam ompetencj, w oparcu o odpowedno dobrany mode współpracy nauczyce-student, tóry został ocenony w onteśce oszt-orzyść. Każdy z poszczegónych omponentów modeu referencyjnego systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj może zostać zweryfowany. W ceu zwzuazowana zaresu ompetencj opracować można fragment ontoog da przedmotu (rysune 7). Ułożene pojęć reacj pozwaa uchwycć herarchę pojęć wsazać zaeżnośc nadrzędnośc podrzędnośc mędzy nm. Przygotowana ontooga pozwaa na ustruturyzowane wedzy oraz umożwa rozpoznane stanu posadanych nabywanych ompetencj np. poprzez czbę odwedzonych węzłów. Ponadto sposób połączena ze sobą oejnych węzłów nareśa drogę nabywana porcj wedzy sładających sę na ompetencje. Korzystając z rozwązań nżyner ontoog można wyorzystać narzędze Protege do przedstawena wybranego fragmentu ontoog w języu OWL, co w efece pozwaa przetwarzać anazować powstały od programu (np. czy wszyste oncepty reprezentujące wedzę są przydzeone do as: wedza teoretyczna, procedurana projetowa). Powstały graf w zestawenu z zasobam repozytorum może być podstawą do ch rozwoju. Pan rozwoju repozytorum będze bezpośredno odzwercedał motywację nauczycea. Jednaże dopero w zestawenu z anazą potencjału grupy studentów przewdywanego czasu ch obsług funcja ta będze przyberała ostateczny ształt. 17

18 Rysune 6. Mode referencyjny systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj (źródło: opracowane własne) 18

19 Rysune 7. Przyładowy fragment grafu ontoog wyonany w Protege (źródło: opracowane własne) Anaza motywacj studentów może być wyonana w drodze deducj - nauczyce orzystając z własnych, dotychczasowych dośwadczeń z reazacj procesu dydatycznego przewduje słę grupy chęć rozwoju w jego przedmoce. Pragnąc stan motywacj oreść bardzej precyzyjne nauczyce może sorzystać z bazy wynów uzysanych przez studentów w nnych przedmotach. Droga ta jedna tworzy obraz grupy bez uwzgędnena ndywduanego zanteresowana przedmotem, ne uwzgędna stosunu ucznów do wymagań nauczycea, czy np. wpływu dostępu do materałów dydatycznych. Stąd też proponuje sę wyorzystane ngwstycznej bazy wedzy, jao mechanzmu, na podstawe tórego można będze asyfować studentów pod ątem ch motywacj. Rozwązane to, zaproponowane przez prof. A. Pegata 10, pozwaa na wydobywane wedzy przy pomocy zmennych ngwstycznych. Istotną cechą tego podejśca jest agregowane zmennych. W ten sposób badane zagadnene rozpatruje sę z pomnęcem trudnośc zwązanych z weowymarowoścą modeu. Przyładowy mode ngwstycznej bazy wedzy, da potrzeb rozprawy przedstawa rysune 8. Dobór zmennych do oreśena motywacj oparty na propozycj twórcy rozprawy, przy uwzgędnenu znterpretowanu zapsanej matematyczne funcj motywacj studenta ( ). Przeprowadzene anazy pozomu motywacj wśród zadanej grupy studentów, pozwaa umeścć ażdego studenta w przestrzen trójwymarowej rozładu zmennej oreśającej ndywduaną motywację studenta (rysune 9). Informacja o rozładze jest podstawą do ustaana wartośc parametrów w modeu symuacyjnym, a w onsewencj reguowana funcj motywacj nauczycea oddzaływana na studentów. Do opracowana modeu symuacyjnego wyorzystać można paet Arena frmy Rocwe Software. Środowso to w eastyczny sposób pozwaa badać wybrane parametry sytuacj eduacyjnej np. oeja na stanowsu nauczycea ub prognozowany czas obsług wszystch studentów, obcążene nauczycea przy wybranym rozładze prawdopodobeństwa przybyca studentów, etc. 10 Pegat A. Materały dydatyczne z przedmotu "Metody sztucznej ntegencj"

20 Rysune 8. Strutura ngwstycznej bazy wedzy na potrzeby dentyfowana motywacj studenta (źródło: opracowane własne) Indywduana motywacja studenta o starane sę o wyso stopeń z przedmotu Zanteresowane tematyą przedmotu Trudność zaczena przedmotu 0 Rysune 9.Przestrzeń ndywduanej motywacj studenta (źródło: opracowane własne) 20

21 Przyładowy schemat modeu symuacyjnego przedstawa rysune 10. Czyn on ze stanowsa nauczycea serwer obsługujący studentów. Na opracowanym modeu można założyć różne esperymenty symuacyjne, odpowedno mode modyfując ub/ sterując jego parametram. Rysune 10. Schemat modeu symuacyjnego pracy nauczycea z grupą studentów wyonany w paece Arena (źródło: opracowane własne) Doonując przygotowana symuacj nauczyce mus podać wstępne warun reazacj procesu dydatycznego, tóre chce sprawdzć z puntu wdzena przyjętej strateg stnejących ogranczeń (tabea 2). Wyonując esperyment symuacyjny można uzysać nformację m.n. o stane oej na stanowsu nauczycea, czy czbe prac studentów, tóre zostaną serowane do oreśonych wyjść. Wartośc te są stotne da podjęca decyzj o ontynuacj przewdywanej strateg nauczycea ub jej zmane. Tabea 1. Wstępne wartośc parametrów modeu symuacyjnego (źródło: opracowane własne) Rozład przybyca zadań (studentów) Rozład Possona Rozład czasu obsług studentów: Trójątny: mnmany-10mn, najbardzej pożądany-15mn, masymany-30mn Lczba stanows obsług: 1 Interwał czasu: Czas przeznaczony na pracę ze studentam: Czas na poprawene zadana (opóźnene): 6dn 3h/1dzeń 1 dzeń Lczba studentów: 55 Prawdopodobeństwo udana sę studentów do jednego z wyjść: zaczene - 70%, repozytorum - 15%, oreta - 15%; Wyn założonego esperymentu przy oreśonym nterwae czasu, rozładze prawdopodobeństwa wyjść, rozładze obsług studentów oraz panowanym czase sprawdzana zadań przedstawa rysune 11. Wsazują one, ż na stanowsu nauczycea powstane oeja (9-cu studentów), tórej nauczyce ne zdąży obsłużyć w przewdzanym czase. Są to osoby, tórym prawdopodobne ne udało sę nabyć mnmane wymaganych ompetencj. Wyn symuacj są podstawą do reacj nauczycea, np. zmany wymagań, wydłużena czasu pracy ze studentam. Testowane różnych ustaweń symuacj rozszerza zares pewnośc podejmowanych decyzj. Mode symuacyjny, z uwag na jego eastyczność, 21

22 może być rozbudowywany, modyfowany dostosowywany do charateryzowanej sytuacj eduacyjnej. Nazwa czna Osągnęta wartość e wszystch zadan sprawdza nauczyce.czn 58 aczna czba zadan serowanych do orety.czn 12 czba zadan studentow na wejscu. czn 55 repozytorum.czn 7 wyjsce z zaczenem.czn 39 Rysune 11. Wyn wstępnego esperymentu symuacyjnego (źródło: opracowane własne) 11.2 Zastosowane modeu referencyjnego w nformatycznym systeme wspomagana procesu ształcena Doceowym rezutatem opracowanego modeu referencyjnego systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj jest budowa odpowednego systemu nformatycznego. W tam systeme charater wzajemnego oddzaływana ontoog, motywacj uczestnów oraz symuacj można przedstawć w postac agorytmu (rysune 12), w tórym oejne omponenty modeu referencyjnego są podstawą dzałana pęt nabywana ompetencj. Opracowany na baze modeu referencyjnego system nformatyczny może stanowć bazę da systemu wspomagana procesu ształcena, tórego efetem ońcowym mają być nabyte ompetencje (rysune 13). Funcjonowane dwóch modułów tego systemu można wesprzeć już stnejącym narzędzam nformatycznym Protege do ceów przygotowana ontoog przedmotu/ursu oraz Areną na potrzeby prowadzena esperymentów symuacyjnych. Da wsparca modułu motywacj można dodatowo przygotować apację, tóra na podstawe ngwstycznej bazy wedzy pozwo automatyczne anazować wyn motywacj studentów. Dzę trójwarstwowej struturze systemu montorowana stneje możwość prowadzena uerunowanej obserwacj przebegu procesu dydatycznego na różnych płaszczyznach (od anazy treśc ształcena, poprzez anazę motywacj uczestnów procesu ształcena, aż po anazę warunów osągnęca efetów ształcena) oddzaływana na jego przebeg. W ażdym z modułów można montorować parametry, tóre mają wpływ na podejmowane decyzje dotyczące reazacj procesu ształcena, przy czym dopero mode symuacj daje odpowedź na pytane dotyczące osztów (czasowych, osobowych) reazacj oreśonej strateg prowadzena procesu nabywana ompetencj. Przyładowy zestaw montorowanych parametrów da procesu nabywana ompetencj przedstawa rysune 14. Przetwarzane nformacj wejścowych w nformacje wyjścowe w oejnych modułach 22

23 pozwaa dobrać satysfacjonujący w danym momence warant reazacj procesu dydatycznego. Rysune 12. Agorytm dzałana modeu referencyjnego w nformatycznym systeme montorowana procesu nabywana ompetencj (źródło: opracowane własne) 23

24 Rysune 13. Wyorzystane systemu nformatycznego montorowana procesu nabywana ompetencj w systeme wspomagana procesu ształcena (źródło: opracowane własne) Rysune 14. Przyładowy zestaw parametrów anazowanych podczas montorowana procesu nabywana ompetencj w modułach systemu (źródło: opracowane własne) 24

25 Zares anazowanych parametrów charateryzuje przebeg procesu dydatycznego na pozome operacyjnym z tego powodu opracowywany system nformatyczny montorowana procesu nabywana ompetencj jest narzędzem dedyowanym da wsperana pracy nauczycea, choć jego poszczegóne eementy (mode ontoogczny, mode motywacj) mogą być wyorzystane taże przez studenta uczenę (tabea 3). Przetwarzane nformacj o wartoścach parametrów w ażdym modue powoduje, że proces nabywana ompetencj można tratować ompesowo reazować przy uwzgędnenu weu aspetów jego funcjonowana. Tabea 2: Zares wyorzystana omponentów systemu nformatycznego da nauczycea, studenta uczen (źródło: opracowane własne) użytown Nauczyce Student Uczena omponent Mode ontoogczny Mode motywacj Mode symuacj struturyzacja treśc nauczana na potrzeby zarządzana ompetencjam anaza śceże nabywana ompetencj anaza erunów rozwoju ompetencj asyfacja studentów sformułowane własnej funcj motywacj przez nauczycea anaza dobór strateg reazacj procesu dydatycznego na podstawe parametrów oścowych (czas, oeja studentów) wzuazacja śceże nabywana ompetencj anaza zgodnośc treśc przedmotu z syabusam rozpoznane - stopna własnej motywacj na te motywacj grupy - - Zdentyfowane poszczegónych modułów systemu montorowana to dopero perwszy ro na drodze do budowy systemu wspomagana procesu ształcena, tóry pozwo ne tyo śedzć parametry w poszczegónych płaszczyznach reazacj procesu dydatycznego, ae stane sę narzędzem doradczym na potrzeby zarządzana procesem nabywana ompetencj. 12 Zaończene System nformacyjny montorowana procesu nabywana ompetencj jest systemem złożonym ze wzgędu na oneczność uwzgędnena weu aspetów jego funcjonowana: ceów ształcena, motywacj uczestnów procesu ształcena, trudnej do sformazowana wedzy. Z uwag na tę złożoność, zadanem nezwye trudnym jest formazacja taego systemu. W nformatyce brauje narzędz projetowana tej asy systemów, co stało sę podstawą do wyorzystana metody modeowana referencyjnego. 25

26 Opracowany mode referencyjny systemu nformacyjnego montorowana procesu nabywana ompetencj pozwaa opsać powązać reazowane przez ten system funcje zadana. Jest podstawą ne tyo do beżącej oceny procesu nabywana ompetencj, ae dentyfacj ewentuanych warantów jego reazacj. Każdy ze sładowych eementów opracowanego modeu opsuje złożoną rzeczywstość prowadzena montorowana procesu dydatycznego, tórego wynem mają być nabyte ompetencje. Bazę modeu stanową 3 submodee - mode ontoog ompetencj, matematyczny mode współpracy nauczyce student (mode motywacj) oraz mode symuacj, tórych ntegracja tworzy ramy onstrucyjne metodyczne da budowy systemu nformatycznego montorowana procesu nabywana ompetencj. Mode referencyjny, jao wyn przeprowadzonej anazy systemowej stanow główną wartość dodaną pracy. Jest ompesowym rozwązanem probemu montorowana procesu nabywana ompetencj, gdyż obejmuje swym zasęgem płaszczyzny reazacj procesu dydatycznego wyodrębnone przez Oona. Perspetywy daszych badań na te osągnętych wynów można ująć w dwóch obszarach. Perwszy dotyczy opracowana zautomatyzowanego systemu doradczego, tóry pozwaałby nauczyceom ne tyo montorować, ae równeż usprawnać zarządzać procesem nabywana ompetencj. Drug nurt dotyczy opracowana podstaw metodoogcznych do budowy systemu nformatycznego przeształcana syabusów do postac ontoog. System ta może stać sę podstawą do automatycznej anazy treśc ształcena w różnych przedmotach w onteśce nabywana ompetencj, w pełnym procese ształcena np. na pozome wyższym, studach podypomowych, tp. 13 Sps pubacj , Modeng the competence acqurng process n hgher educaton nsttuton, IFAC MIM '2013, Magdaena Manowsa, Emma Kusztna, Oeg Zan, Lars Reng, Lse Bus Kofoed, Andrzej Żyławs, accepted , Mode sec producyjnej da zadań zarządzana wedzą, W: Magazyn eduacj eetroncznej EduAcja, No. 2(4), p.80-88, dostęp on-ne: Magdaena Manowsa, Emma Kusztna, Oeg Zan , Ddactc process based on the repostory system, EUNIS 2010, W: Unversty Informaton Systems. Seected Probems, Wydawnctwo Dfn, Warszawa, pp , Magdaena Cszczy, Katarzyna Sora, Emma Kusztna, Oeg Zan, Ryszard Tadeusewcz , Zapewnene standardów ompetencj w procese nauczana w warunach ODL, W: Materały z X Konferencj Warsztatów Unwersytet Wrtuany: Mode, Narzędza Pratya, Warszawa, (materał na CD), Katarzyna Sora, Magdaena Cszczy, Przemysław Różews, Emma Kusztna , Mode of a coaboraton envronment for nowedge management n competence based earnng, Computatona Coectve Integence: Semantc Web, Soca Networs and Mutagent Systems, Lecture Notes n Artfca Integence 5796, Subseres of Lecture Notes n Computer Scence, Sprnger-Verag, Hedeberg, pp Przemysław Różews, Magdaena Cszczy , Usng a smuaton mode for the earnng process management, Probemy sterowana bezpeczeństwem systemów złożonych, Wydawnctwo Rosyjsego Państwowego Unwersytetu Humanstycznego, Moswa, Rosja, pp , Magdaena Cszczy , Mode systemu nformatycznego wsperającego reazację procesu nauczana opartego na ompetencjach w środowsu repozytorum wedzy, Studa materały 26

27 Posego Stowarzyszena Zarządzana Wedzą, Nr 18, Cechocne, Posa, pp , Magdaena Cszczy, Emma Kusztna , Defncje standardy repozytorum wedzy zbudowanego da potrzeb prowadzena procesu nauczana, Studa materały Posego Stowarzyszena Zarządzana Wedzą, Nr 18, Cechocne, Posa, pp , Magdaena Cszczy, Emma Kusztna, Przemysław Różews , Competence theory as a too for ntegratng nformaton systems n educaton, Posh Journa of Envronmenta Studes, Vo.17, No. 3B, Posa, pp , Przemysław Różews, Emma Kusztna, Magdaena Cszczy, Katarzyna Sora , ISO 9126 norm nterpretaton from the pont of vew of nowedge repostory quaty n a networ envronment, Posh Journa of Envronmenta Studes, Vo.17, No. 4C, pp , Posa, Emma Kusztna, Magdaena Cszczy , Quaty factors for nowedge repostory: based on e-quaty project, EUNIS 2008, Aarhus, Dana, dostęp on-ne: Emma Kusztna, Oeg Zan, Magdaena Cszczy, Ryszard Tadeusewcz , Ontoogy a too for competence modeng, Probemy sterowana bezpeczeństwem systemów złożonych, Moswa, Rosja, pp , Magdaena Cszczy, Katarzyna Sora, Emma Kusztna , The roe of standardzaton n the process of formng quaty of educatona repostory n ODL, Metody Informaty Stosowanej, Nr 4, 2008, Posa, pp , Magdaena Cszczy, Emma Kusztna , Effectveness and productvty n the competence management n educatona organzaton, Probemy regonanego mejsego zarządzana, Moswa, Rosja 2007, pp , Magdaena Cszczy , Informaton system of ddactc materas deveopment, Probemy sterowana bezpeczeństwem systemów złożonych, Moswa, Rosja, pp , Emma Kusztna, Katarzyna Sora, Magdaena Cszczy , Strutura ontoog jao narzędze opsu wedzy dzedznowej, Metody nformaty stosowanej, Vo. 12, No. 2, Posa, pp , Emma Kusztna, Przemysław Różews, Magdaena Cszczy, Katarzyna Sora , Human Resources Deveopment Management n vrtua organzaton, Probemy sterowana bezpeczeństwem systemów złożonych, Moswa, Rosja, pp , Magdaena Cszczy , Probematya procesu zarządzana ompetencjam, Metody nformaty stosowanej, Nr 10, Posa, pp , Magdaena Cszczy. 27