LexisNexis Polska Sp. z o.o.
|
|
- Alina Zielińska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1
2
3 Poszczególne rozdziały napisali: Zofia Kluszczyńska: 3; 5 Wiesław Koczur: 4 pkt ; 8; 9 pkt 9.3 i 9.4 Katarzyna Roszewska: 10 Katarzyna Rubel: 4 pkt 4.1 i 4.2; 7; 9 pkt 9.1 i 9.2 Grażyna Szpor: 1; 2 Tadeusz Szumlicz: 6 Redaktor prowadzący: Grażyna Polkowska-Nowak Opracowanie redakcyjne: Michał Dymiński Redakcja techniczna: Agnieszka Dymkowska Projekt okładki i stron tytułowych: Agnieszka Tchórznicka Copyright by LexisNexis Polska Sp. z o.o Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody Autorów i wydawcy. ISBN LexisNexis Polska Sp. z o.o. Ochota Office Park 1, Al. Jerozolimskie 181, Warszawa tel , faks Infolinia: Redakcja: tel , , , faks biuro@lexisnexis.pl Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony
4 Spis treści Wstęp ROZDZIAŁ 1. Ubezpieczenia w systemie zabezpieczenia społecznego Prawne podstawy zabezpieczenia społecznego Zabezpieczenie społeczne w prawie międzynarodowym Konstytucyjne prawa socjalne Zabezpieczenie społeczne w polskich konstytucjach Administracja zabezpieczenia społecznego Ubezpieczeniowa metoda zabezpieczenia społecznego Metody zabezpieczenia społecznego Cechy metody opiekuńczej Cechy metody zaopatrzeniowej Cechy ubezpieczenia społecznego Pojęcie i rodzaje ubezpieczenia społecznego Ewolucja regulacji prawnej ubezpieczeń społecznych Geneza ubezpieczeń Rozwój ubezpieczeń w XX wieku Kryzysy i reformy ubezpieczeń w Polsce Ubezpieczenia społeczne jako materia ustawowa Cele i kryteria wyodrębniania prawa ubezpieczeń społecznych Przesłanki wyboru ubezpieczeniowej metody zabezpieczenia Ustawy z zakresu ubezpieczeń społecznych Rozporządzenia z zakresu ubezpieczeń społecznych Literatura ROZDZIAŁ 2. Struktura systemu ubezpieczeń społecznych System ubezpieczeń społecznych Pojęcie i klasyfikacja systemów System organizacyjny ubezpieczeń System finansowy ubezpieczeń System informacyjny ubezpieczeń
5 6 Spis treści 2.2. Ubezpieczeni Zasady podlegania ubezpieczeniom Uprawnienia Obowiązki Płatnicy składek Pojęcie składki i zasady jej ustalania Pracodawcy i inne podmioty opłacające składki Obowiązki i uprawnienia płatników składek Zakład Ubezpieczeń Społecznych Organy Zakres działania Funkcje kontrolne Literatura ROZDZIAŁ 3. Świadczenia pieniężne w razie choroby i macierzyństwa Zakres ubezpieczenia chorobowego Zakres przedmiotowy Zakres podmiotowy Zasiłek chorobowy Warunki nabycia prawa do zasiłku chorobowego Wynagrodzenie gwarancyjne Wyłączenie prawa do zasiłku chorobowego Pozbawienie prawa do zasiłku chorobowego Wysokość zasiłku chorobowego Świadczenie rehabilitacyjne Przesłanki prawa do świadczenia Okres pobierania i wysokość świadczenia Zasiłek wyrównawczy Warunki nabycia prawa do zasiłku Wysokość i okres wypłacania zasiłku Zasiłek macierzyński Warunki nabycia prawa do zasiłku Wysokość i okres pobierania zasiłku Zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego Zasiłek opiekuńczy Warunki nabycia prawa do zasiłku Okres pobierania zasiłku opiekuńczego i jego wysokość Postępowanie w sprawach ustalania prawa do zasiłków i ich wypłaty. 95 Literatura
6 Spis treści 7 ROZDZIAŁ 4. Ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych Pojęcie wypadku przy pracy i choroby zawodowej Postępowanie w sprawach wypadków przy pracy i chorób zawodowych Postępowanie w sprawach z zakresu wypadków przy pracy Postępowanie w sprawach z zakresu chorób zawodowych Zakres podmiotowy ubezpieczenia społecznego z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego Katalog świadczeń Świadczenia odszkodowawcze Świadczenia zasiłkowe Świadczenia rentowe oraz dodatki do tych świadczeń Zasady ustalania wysokości składki na ubezpieczenie wypadkowe Prewencja wypadkowa i zasady jej finansowania Literatura ROZDZIAŁ 5. Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Zakres świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Warunki nabycia prawa do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego Przesłanki nabycia prawa do świadczeń Pojęcie okresów składkowych i nieskładkowych Wniosek o ustalenie prawa do świadczeń Emerytury Emerytury dla osób urodzonych przed rokiem Emerytury dla osób urodzonych w latach Emerytury dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze Emerytury dla osób urodzonych po roku Kapitał początkowy Odrębne formy świadczeń emerytalno-rentowych Renty z tytułu niezdolności do pracy i renta rodzinna Pojęcie i rodzaje niezdolności do pracy Przesłanki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy Renta szkoleniowa Renta rodzinna Waloryzacja świadczeń Zasiłek pogrzebowy
7 8 Spis treści 5.5. Zasady przyznawania i wypłaty świadczeń Właściwość organów orzekających Decyzje w sprawach świadczeń Ustanie prawa do świadczeń Wstrzymanie prawa do świadczeń Postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych Literatura ROZDZIAŁ 6. Organizacja i funkcjonowanie funduszy emerytalnych Drugi filar w nowym systemie emerytalnym Otwarty fundusz emerytalny jako instytucja wspólnego inwestowania Powszechne Towarzystwo Emerytalne jako instytucja zarządzająca OFE Działalność lokacyjna OFE Ocena wyników inwestycyjnych OFE Obowiązki informacyjne i nadzór nad OFE Wypłata środków z OFE Pracowniczy fundusz emerytalny Wypłaty emerytur kapitałowych z OFE Ogólne zasady ustalania świadczeń emerytalnych na podstawie uprawnień kapitałowych Rodzaje emerytur kapitałowych Emerytury kapitałowe w świet le rozwiązań ustawowych Literatura ROZDZIAŁ 7. Pracownicze programy emerytalne, indywidualne konta emerytalne oraz konta zabezpieczenia emerytalnego Trzeci filar zabezpieczenia emerytalnego Formy pracowniczego programu emerytalnego Podmioty pracowniczego programu emerytalnego Tworzenie i likwidacja pracowniczego programu emerytalnego Zakładowa umowa emerytalna Deklaracja przystąpienia do programu emerytalnego Rejestracja pracowniczego programu emerytalnego Likwidacja pracowniczego programu emerytalnego Składka z tytułu uczestnictwa w pracowniczym programie emerytalnym Składki podstawowa i dodatkowa Zawieszenie odprowadzania składek podstawowych
8 Spis treści Zwrot i wypłata środków z pracowniczego programu emerytalnego Zwrot środków Wypłata zgromadzonych środków Wypłata transferowa Indywidualne konta emerytalne Formy IKE Umowa o prowadzenie IKE Osoby uprawnione do gromadzenia środków na IKE Limit środków zgromadzonych na IKE Wypłata, wypłata transferowa oraz zwrot środków zgromadzonych na IKE Indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego Formy IKZE Umowa o prowadzenie IKZE Osoby uprawnione do gromadzenia środków na IKZE Limit środków zgromadzonych na IKZE Wypłata, wypłata transferowa oraz zwrot środków zgromadzonych na IKZE Literatura ROZDZIAŁ 8. Ubezpieczenie społeczne rolników Geneza ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych Zasady organizacji ubezpieczenia społecznego rolników Zakres podmiotowy ubezpieczenia społecznego rolników Podmioty ochrony ubezpieczeniowej Ubezpieczenie obowiązkowe Ubezpieczenie dobrowolne Świadczenia z ubezpieczenia społecznego rolników Świadczenia wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie Świadczenia z ubezpieczenia emerytalno-rentowego Ocena obowiązujących rozwiązań Finansowanie ubezpieczenia społecznego rolników Literatura ROZDZIAŁ 9. Koordynacja systemu zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej Pojęcie i zasady ogólne unijnej koordynacji zabezpieczenia społecznego Pojęcie unijnej koordynacji zabezpieczenia społecznego Zasady unijnej koordynacji zabezpieczenia społecznego Zakres podmiotowy unijnej koordynacji zabezpieczenia społecznego Zakres przedmiotowy unijnej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
9 10 Spis treści Systemy świadczeń objęte unijną koordynacją Systemy świadczeń wyłączone z zakresu unijnej koordynacji Skutki włączenia polskiego systemu zabezpieczenia społecznego w ramy unijnej koordynacji Literatura ROZDZIAŁ 10. Aktualne zagadnienia ubezpieczeń społecznych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego Wpływ orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego na stosowanie ubezpieczeń społecznych Zawieranie umów o pracę w celu uzyskania ochrony ubezpieczeniowej Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne Zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne Konsekwencje ubezpieczeniowe zawieszenia działalności gospodarczej Stosowanie Ordynacji podatkowej w systemie ubezpieczeń społecznych Nabycie prawa do renty Prawo do emerytury a rozwiązanie stosunku pracy Wiek emerytalny kobiet i mężczyzn Wcześniejsze emerytury Emerytury pomostowe Ponowne ustalenie prawa do emerytury lub renty po uprawomocnieniu się decyzji Zasady wypłaty świadczeń emerytalno-rentowych i zwrot nienależnie pobranych świadczeń Zasady nabywania prawa do świadczeń w ustawie zasiłkowej Nadużycie prawa do świadczeń z ustawy zasiłkowej Przyczyna zewnętrzna nagłego zdarzenia i jego związek z pracą Literatura
10 Wstęp Na początku trzeciego tysiąclecia ludzie uzyskali, między innymi w wyniku rozwoju technologii, nowe możliwości przezwyciężania odwiecznych zagrożeń, ale też muszą się mierzyć z nowymi rodzajami ryzyka: ekologicznym, zdrowotnym, ekonomicznym i społecznym. W Unii Europejskiej, gdzie nie występują obecnie w dużej skali pierwotne problemy głodu i bezdomności, uwaga koncentruje się na zmniejszaniu niepewności i dystrybucji ryzyka. Wydłużanie przeciętnego trwania życia i zmniejszanie dzietności sprawia, że trudnym wyzwaniem w stanowieniu i stosowaniu prawa staje się dla władz publicznych utrzymanie osiąg niętego poziomu zabezpieczenia społecznego, a w szczególności stabilności krajowych systemów ubezpieczeń społecznych. Do ubezpieczeń społecznych w Polsce odnoszą się obecnie przepisy o charakterze publicznoprawnym i prywatnoprawnym, materialnym i formalnym, międzynarodowym i wewnętrznym. Grupuje się je w osobną gałąź prawa lub wiąże z prawem pracy albo rozpatruje jako fragment prawa zabezpieczenia społecznego lub jako fragment prawa ubezpieczeń (społecznych i gospodarczych). Odmienne ujęcia ubezpieczeń przyjmuje się dla celów badawczych, prawotwórczych czy dydaktycznych, dla realizacji zadań organizacyjnych lub finansowych. Swoiste cechy opracowań mogą wynikać z analiz interdyscyplinarnych. Cele edukacyjne, które ten podręcznik ma realizować, skłaniają do zwięzłej analizy ustaw: o systemie ubezpieczeń społecznych, o świadczeniach w razie choroby i macierzyństwa, o ubezpieczeniu społecznym w razie wypadków przy pracy i chorób zawodowych, o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, o emeryturach kapitałowych oraz o funduszach dożywotnich emerytur kapitałowych, a także o ubezpieczeniu społecznym rolników. Przedstawiono w nim również przepisy ustaw o pracowniczych programach emerytalnych i indywidualnych kontach emerytalnych oraz
11 12 Wstęp zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej. W kształtowaniu treści uwzględniono dogmatyczną analizę podstawowych pojęć, rozstrzyg nięcia judykatury oraz krytyczne uwagi de lege lata i postulaty de lege ferenda, formułowane przez wybitnych teoretyków prawa ubezpieczeń. System ubezpieczeń społecznych jako pojęcie prawne ma zakres wyznaczony ustawowo. Zakres podręcznika obejmuje tak jak ustawa wiodąca o systemie ubezpieczeń społecznych ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe. Nie omówiono natomiast stanowiących przedmiot odrębnego wykładu zagadnień niepieniężnych świadczeń zdrowotnych. O tym, które elementy systemu ubezpieczeń społecznych uznać za podstawowe, decydowali autorzy poszczególnych rozdziałów. Są nimi: sędzia Zofia Kluszczyńska sędzia Sądu Apelacyjnego w Katowicach, dr hab. Wiesław Koczur profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, dr Katarzyna Roszewska adiunkt Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, dr Katarzyna Rubel b. pracownik naukowy CNRS w Centre de droit comparé du travail et de la sécurité sociale (COMPTRASEC) Uniwersytetu Bordeaux IV i CNRS, dr hab. Grażyna Szpor profesor Wydziału Finansów i Ubezpieczeń Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach oraz kierownik Katedry Prawa Informatycznego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, prof. dr hab. Tadeusz Szumlicz profesor zwyczajny, kierownik Katedry Ubezpieczenia Społecznego w Szkole Głównej Handlowej oraz w Wyższej Szkole Finansów i Zarządzania w Warszawie. Podręcznik uwzględnia stan prawny na 15 sierp nia 2013 r. Pragnę serdecznie podziękować moim Koleżankom i Kolegom, wybitnym ekspertom z zakresu ubezpieczeń społecznych, za twórcze współdziałanie w przygotowaniu w ciągu minionych dziesięciu lat aż siedmiu aktualizowanych i uzupełnianych wydań tej książki. Wyrazy wdzięczności składam także Redaktorom Wydawnictwa Lexis Nexis, których profesjonalne wsparcie przyczynia się niewątp liwie do popularności podręcznika. Grażyna Szpor
12 Rozdział 1 Ubezpieczenia w systemie zabezpieczenia społecznego 1.1. Prawne podstawy zabezpieczenia społecznego Zabezpieczenie społeczne w prawie międzynarodowym Zabezpieczenie społeczne to całokształt środków i działań publicznych, za pomocą których społeczeństwo stara się chronić swoich członków przed groźbą niemożności zaspokojenia podstawowych, wspólnie uznanych za ważne, potrzeb. Definicje zabezpieczenia społecznego formułowane w teorii i w dokumentach prawnomiędzynarodowych opierają się na założeniu, że z reguły każdy dorosły członek społeczeństwa ma możliwość i jest obowiązany zapewnić włas ną pracą (majątkiem) zaspokojenie potrzeb swoich i najbliższej rodziny, a prawu zabezpieczenia społecznego przypada jedynie definiowanie społecznie uchwytnych wyjątków od tej reguły oraz normowanie przedsięwzięć uznawanych za możliwe i właś ciwe w celu wypełnienia powstających luk 1. W międzynarodowym prawie zabezpieczenia społecznego można wyodrębnić akty ONZ i Rady Europy, a ponadto kilkanaście umów bilateralnych, których stroną jest Polska. Wśród deklaracji, konwencji i zaleceń uchwalanych przez ONZ i jej agendy szczególnie istotną rolę odegrały Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 1948 r., Międzynarodowy Pakt Praw Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturalnych umowa ratyfikowana przez Polskę oraz Konwencja MOP nr 102 z 1952 r. w sprawie minimalnych norm zabezpieczenia społecznego (Dz.U. z 2005 r. Nr 93, poz. 775). Wśród aktów Rady Europy ważna jest 1 1 J. Piotrowski, Zabezpieczenie społeczne, problematyka i metody, Warszawa 1966.
13 14 1. Ubezpieczenia w systemie zabezpieczenia społecznego 2 Europejska Karta Społeczna protokół dodatkowy do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka z 1950 r. (Dz.U. z 1999 r. Nr 8, poz. 67 ze zm.), którą stopniowo ma zastępować Zrewidowana Europejska Karta Społeczna przyjęta w Strasburgu 3 maja 1996 r., a podpisana w imieniu Rządu RP 25 października 2005 r. W prawie wspólnotowym (unijnym) koordynację krajowych systemów zabezpieczenia społecznego wyznaczały początkowo art. 51 Traktatu Rzymskiego 2 oraz rozporządzenia EWG nr 1408/71 i 574/72, znowelizowane rozporządzeniem (WE) nr 647/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z 13 kwiet nia 2005 r. Obecnie materię tę reguluje rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 883/2004 z 29 kwiet nia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz. UE 2004 L 166/1 ze zm.) oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z 16 wrześ nia 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 z 29 kwiet nia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz. UE 2009 L 284/1 ze zm.). W Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka zabezpieczeniu społecznemu przypisano szerokie znaczenie, uznając prawo każdego człowieka do bezpieczeństwa socjalnego we wszystkich przypadkach niezawinionej utraty środków utrzymania. W węższym znaczeniu operuje się pojęciem zabezpieczenia społecznego w konwencjach Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 102 z 1952 r. i nr 128 z 1967 r. Przyjmuje się w nich uniwersalny zakres podmiotowy tego prawa, ale zakres przedmiotowy ogranicza się do klasycznych ryzyk ubezpieczeń społecznych (bezrobocia, choroby, inwalidztwa, wdowieństwa, starości i śmierci żywiciela rodziny oraz wypadków przy pracy i chorób zawodowych) oraz świadczeń rodzinnych. Przesłankami prawa do świadczeń są: okres ubezpieczenia lub zatrudnienia albo okres zamieszkania. Minimalne normy świadczeń zabezpieczenia społecznego wyznacza się w relacji do poprzednich zarobków będących podstawą wymiaru składek lub w relacji do średnich wynagrodzeń. Zobowiązania międzynarodowe oraz doświadczenia różnych państw miały wpływ na rozwiązania konstytucyjne. Zakres zabezpieczenia społecznego jako instytucji prawnej w Polsce wyznacza obecnie Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwiet nia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.), ustanawiająca prawo do zabezpieczenia spo- 2 Obecnie art. 151 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
14 1.1. Prawne podstawy zabezpieczenia społecznego 15 łecznego jako jedno z praw socjalnych, oraz ustawa z 4 wrześ nia 1997 r. o działach administracji rządowej (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 783 ze zm.) Konstytucyjne prawa socjalne Na przenoszenie dyspozycji norm międzynarodowych do prawa wewnętrznego rzutowały różnice w ocenie charakteru prawnego i sposobu regulacji praw socjalnych. W Europie Zachodniej, porównując prawa osobiste i polityczne z prawami socjalnymi, podkreś lano, że o ile pierwsze i drugie są gwarantowane (istnieją niezależnie od woli gwarantującego), o tyle prawa socjalne są zapewniane (tzn. źródłem dobra chronionego jest zapewniający). Wskazywano też na różnice dotyczące adresatów, przedmiotu roszczenia i egzekwowalności. Zwracano uwagę, że obowiązki państwa w dziedzinie praw osobistych i politycznych polegają na zaniechaniu działania lub tworzeniu sprzyjających okoliczności, a w sferze praw socjalnych na aktywności wypełniającej roszczenie będące treścią uprawnienia. Zastrzeżenia te były uzasadnieniem wprowadzania praw socjalnych do konstytucji państw Europy Zachodniej. Równocześnie jednak doktryna państwa socjalnego i ratyfikacja międzynarodowych traktatów powodowały rozwój ustawodawstwa zwyk łego, okreś lającego podmiotowe uprawnienia obywateli i odpowiednie obowiązki organów i instytucji publicznych. W doktrynie obowiązującej w państwach Europy Środkowo-Wschodniej od połowy XX w. podkreś lano fundamentalne znaczenie praw socjalnych i traktowano je jako materię konstytucyjną. Prawa socjalne ujmowano we wszystkich powojennych konstytucjach tych państw, ale uznawano je często tylko za postulaty polityki socjalnej, a nie za prawa o charakterze podmiotowym. W nauce polskiej przyjmowano, że wśród praw socjalnych są regulacje programowe, wytyczne polityczne, normy organizacyjne i prawa podmiotowe. Krytykowano ich niejasność, ogólnikowość i konsekwencje tego w sferze materialnego prawa socjalnego. Jednakże aż do końca istnienia Polski Ludowej prawnymi podstawami podmiotowych uprawnień socjalnych obywateli w zakresie opieki zdrowotnej, pomocy społecznej i częściowo ubezpieczeń społecznych były ustawy z okresu międzywojennego. Nie przezwyciężono tendencji okreś lonej w latach osiemdziesiątych przez Lecha Kaczyńskiego jako uporczywa niechęć do nakładania na państwo jakichkolwiek prawnie wiążących obowiązków w zakresie dóbr rozdzielanych według potrzeb, a nie według pracy. 3
15 16 1. Ubezpieczenia w systemie zabezpieczenia społecznego 4 W Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. będącej jej najwyższym prawem, ustanowionym z intencją zagwarantowania na zawsze praw obywatelskich i zapewnienia działaniu instytucji publicznych rzetelności i sprawności wzywa się wszystkich, którzy będą ją stosowali, aby czynili to, [ ] dbając o zachowanie przyrodzonej godności człowieka, jego prawa do wolności i obowiązku solidarności z innymi, a poszanowanie tych zasad mieli za niewzruszoną podstawę Rzeczypospolitej Polskiej. Godność człowieka stała się w ten sposób w Polsce konstytucyjnym fundamentem praw socjalnych. Godność człowieka jest kategorią aksjologiczną szczególnie eksponowaną w nauce społecznej Kościoła katolickiego. Godność osoby uznaje się za podstawę jej uprawnień w życiu społecznym, a ochronę godności za nieodzowny element dobra wspólnego każdej społeczności, począwszy od rodziny, a kończąc na społeczności ogólnoludzkiej. Wskazuje się, że godność jest tak ściśle związana z naturą człowieka i jego powołaniem, że nie ma i nie może być takiej racji dobra wspólnego, która nie musiałaby być jej podporządkowana. Godności człowieka odpowiada taki poziom życia, dzięki któremu ma on zapewnioną żywność, odzież, mieszkanie, wypoczynek, opiekę zdrowotną oraz niezbędne świadczenia ze strony władz, zwłaszcza w razie choroby, niezdolności do pracy, wdowieństwa, starości, bezrobocia oraz niezawinionego pozbawienia środków niezbędnych do życia Zabezpieczenie społeczne w polskich konstytucjach 5 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 21 marca 1921 r. (Dz.U. Nr 44, poz. 267 ze zm.), obowiązująca także w latach , stanowiła, że każdy obywatel ma prawo do opieki państwa nad jego pracą, a w razie braku pracy, nieszczęśliwego wypadku i niedołęstwa do ubezpieczenia społecznego, które ustala osobna ustawa. Stanowiła także, iż dzieci bez dostatecznej opieki rodzicielskiej, zaniedbane pod względem wychowawczym, mają prawo do opieki państwa w zakresie oznaczonym ustawą, a osobne ustawy unormują opiekę macierzyństwa. Ponadto, według Konstytucji Marcowej, państwo miało udostępniać opiekę moralną i pociechę religijną obywatelom, którymi się bezpośrednio opiekuje w za- 3 Szerzej por. J. Auleytner, Wprowadzenie do doktryn polityki społecznej, Warszawa 1986; tenże, Polityka społeczna, czyli ujarzmienie chaosu socjalnego, Warszawa 2002, s. 192 i n.
16 1.1. Prawne podstawy zabezpieczenia społecznego 17 kładach publicznych: koszarach, szpitalach, przytułkach, więzieniach i zakładach wychowawczych. Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 22 lipca 1952 r. stanowiła w art. 60, że jej obywatele mają prawo do ochrony zdrowia oraz pomocy w razie choroby lub niezdolności do pracy. Coraz szerszemu urzeczywistnianiu tego prawa służą zaś: rozwój ubezpieczenia społecznego robotników i pracowników umysłowych na wypadek starości i niezdolności do pracy oraz rozbudowa różnych form pomocy społecznej, a ponadto rozwój organizowanej przez państwo ochrony zdrowia ludności, rozbudowa urządzeń sanitarnych i podnoszenie stanu zdrowotnego miast i wsi, stałe polepszanie warunków bezpieczeństwa, ochrony i higieny pracy, szeroka akcja zapobiegania chorobom i ich zwalczania, coraz szersze udostępnianie bezpłatnej pomocy lekarskiej, rozbudowa szpitali, sanatoriów, wiejskich ośrodków zdrowia i opieka nad inwalidami. Dopełnieniem były równie obszerne i niedające możliwości domagania się czegokolwiek od władz prawa do pracy i wypoczynku (art. 58 i 59), równości praw kobiety i mężczyzny, opieki nad małżeństwem i rodziną (art. 66 i 67). Konstytucja RP z 1997 r. stanowi, że obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiąg nięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia społecznego okreś la ustawa. Obywatel pozostający bez pracy nie z włas nej woli i niemający innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego, którego zakres i formy okreś la ustawa (art. 67). Konstytucja stanowi też, iż władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i w podeszłym wieku (art. 68 ust. 3), a niepełnosprawnym udzielają, zgodnie z ustawą, pomocy w zabezpieczeniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej (art. 69). Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej ma uwzględniać dobro rodziny. Do szczególnej pomocy władz publicznych, której zakres okreś la ustawa, mają prawo rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne (art. 71 ust. 1) oraz matki przed i po urodzeniu dziecka (art. 71 ust. 2). Państwo zapewnia ochronę praw dziecka, a każdy ma prawo żądać od władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją (art. 72 ust. 1), dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władzy publicznej, która w toku 6
17 18 1. Ubezpieczenia w systemie zabezpieczenia społecznego 7 ustalania jego praw zobowiązana jest do wysłuchania dziecka i w miarę możliwości uwzględniania jego zdania (art. 72 ust. 2 i 3). Władze publiczne prowadzą politykę sprzyjającą zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych obywateli, przeciwdziałają bezdomności, wspierają rozwój budownictwa socjalnego, a ochronę praw lokatorów okreś la ustawa (art. 75). Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że stanowi ona inaczej (art. 8). Na podstawie norm konstytucyjnych mogą być wydawane indywidualne akty stosowania prawa, co dotyczy też niektórych praw socjalnych. Jak jednak stanowi art. 81, praw okreś lonych w art. 65 ust. 4 i 5, art. 66, art. 69, art. 71 i art można dochodzić tylko w granicach okreś lonych w ustawie Administracja zabezpieczenia społecznego 8 Dział zabezpieczenie społeczne obejmuje sprawy: ubezpieczeń społecznych i zaopatrzenia społecznego; funduszy emerytalnych; pomocy społecznej i świadczeń na rzecz rodziny; świadczeń socjalnych, zatrudnienia, rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych; kombatantów i osób represjonowanych; koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, z wyjątkiem rzeczowych świadczeń leczniczych oraz działalności pożytku publicznego (w tym nadzoru nad prowadzeniem tej działalności przez organizacje pożytku publicznego, z wyłączeniem nadzoru nad działalnością w zakresie ratownictwa i ochrony ludności). Konstytucja, poza prawami obywatelskimi, wyznacza też zręby systemu administracji, której ustrój jest konkretyzowany przez ustawy zwyk łe. Ustawę z 4 wrześ nia 1997 r. o działach administracji rządowej można traktować jako podstawę konkretyzacji zakresu zabezpieczenia społecznego. Dział zabezpieczenie społeczne wyodrębniony w tej ustawie obejmuje, jak stanowi art. 31, sprawy: ubezpieczeń społecznych i zaopatrzenia społecznego (pkt 1), funduszy emerytalnych (pkt 2), pomocy społecznej i świadczeń dla osób i gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej (pkt 3), przeciwdziałanie 4 Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r., red. J. Boć, Wrocław 1998; K. Kolasiński, Konstytucyjne prawo do zabezpieczenia społecznego a nowy system ubezpieczeń społecznych, Państwo i Prawo 1999, nr 5, s
Spis treści Wstęp ROZDZIAŁ 1. Ubezpieczenia w systemie zabezpieczenia społecznego ROZDZIAŁ 2. Struktura systemu ubezpieczeń społecznych
Spis treści Wstęp....................................... 11 ROZDZIAŁ 1. Ubezpieczenia w systemie zabezpieczenia społecznego........................... 13 1.1. Prawne podstawy zabezpieczenia społecznego.............
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów 13. Wstęp 17
System ubezpieczeń społecznych : zagadnienia podstawowe / redakcja naukowa Grażyna Szpor ; Zofia Kluszczyńska, Wiesław Koczur, Katarzyna Roszewska, Katarzyna Rubel, Grażyna Szpor, Tadeusz Szumlicz. 8.
Bardziej szczegółowoSystem ubezpieczeƒ spo ecznych
System ubezpieczeƒ spo ecznych Zagadnienia podstawowe Zofia Kluszczyƒska Wies aw Koczur Katarzyna Roszewska Katarzyna Rubel Gra yna Szpor Tadeusz Szumlicz pod redakcjà Gra yny Szpor Wydanie 6 Warszawa
Bardziej szczegółowoSystem ubezpieczeń społecznych
System ubezpieczeń społecznych Zagadnienia podstawowe redakcja naukowa Grażyna Szpor Zofia Kluszczyńska, Wiesław Koczur Katarzyna Roszewska, Katarzyna Rubel Grażyna Szpor, Tadeusz Szumlicz SERIA AKADEMICKA
Bardziej szczegółowoDr hab. Monika Lewandowicz-Machnikowska
Dr hab. Monika Lewandowicz-Machnikowska Regulacja prawna zabezpieczenia społecznego: } uregulowania międzynarodowe } uregulowania krajowe W międzynarodowym prawie zabezpieczenia społecznego można wyodrębnić:
Bardziej szczegółowoRegulacja prawna zabezpieczenia społecznego:
Regulacja prawna zabezpieczenia społecznego: } uregulowania międzynarodowe } uregulowania krajowe W międzynarodowym prawie zabezpieczenia społecznego można wyodrębnić: Ø Akty ONZ oraz konwencje MOP Ø Akty
Bardziej szczegółowoZabezpieczenie społeczne
Zabezpieczenie społeczne Zabezpieczenie społeczne - jako idea i przedmiot polityki Zabezpieczenie społeczne to całokształt środków i działań publicznych, za pomocą których społeczeństwo stara się chronić
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. www.meritum-ubezpieczenia-spoleczne.abc.com.pl 5. 11 Słowo wstępne. 13 Wykaz skrótów. 17 Rozdział I. System ubezpieczeń społecznych
SPIS TREŚCI 11 Słowo wstępne 13 Wykaz skrótów 17 Rozdział I. System ubezpieczeń społecznych 22 1. Podstawowe pojęcia... 1 23 2. Zasady ogólne... 21 25 3. Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym...
Bardziej szczegółowoW 5. Księgarnia PWN: Wojciech Muszalski - Prawo socjalne. Spis treści
W 5 Księgarnia PWN: Wojciech Muszalski - Prawo socjalne Wprowadzenie... 11 Literatura... 14 Część pierwsza. PRAWO PRACY 15 Rozdział I. Ogólna charakterystyka prawa pracy... 17 1. Pojęcie prawa pracy...
Bardziej szczegółowoSpis treści. Część A. Prawo pracy. Część B. Indywidualne stosunki pracy. Wykaz skrótów Literatura XIII XV
Wykaz skrótów Literatura XIII XV Część A. Prawo pracy Rozdział I. Wstęp do prawa pracy 1 1. Pojęcie prawa pracy 1 2. Przedmiot regulacji prawa pracy 1 I. Indywidualne stosunki pracy 2 II. Zbiorowe stosunki
Bardziej szczegółowoZABEZPIECZE NIA SPOŁECZNE
ZABEZPIECZE NIA SPOŁECZNE Ustawa z dnia 4 września 1997 roku o działach administracji rządowej ( Dz. U. Z 2007 r. nr 65, poz. 437 z pózn. zm.) określa zadania i kompetencje właściwych ministrów, m.in.
Bardziej szczegółowoZABEZPIECZENIE SPOŁECZNE W POLSCE
ZABEZPIECZENIE SPOŁECZNE W POLSCE PROBLEMY DO ROZWIĄZANIA W NAJBLIŻSZEJ PRZYSZŁOŚCI Redakcja naukowa Gertruda Uścińska Warszawa 2008 WPROWADZENIE 13 Rozdział I Hanna Perło, Gertruda Uścińska, Hanna Zalewska
Bardziej szczegółowoPrawo socjalne. Autor: Wojciech Muszalski
Prawo socjalne Autor: Wojciech Muszalski Wprowadzenie Część pierwsza. PRAWO PRACY Rozdział I. Ogólna charakterystyka prawa pracy 1. Pojęcie prawa pracy 2. Geneza i rozwój ochrony pracy 3. Ochrona pracy
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia społeczne dlaczego są ważne?
Kraków, 7 marca 2018 r. Ubezpieczenia społeczne dlaczego są ważne? Prof. dr hab. Gertruda Uścińska 2 Struktura prezentacji 1. Kontekst prawny (prawo międzynarodowe i polskie) 2. Ubezpieczenia społeczne
Bardziej szczegółowoISBN: : 978-83-61807-60-5. Projekt okładki: Joanna Kołacz. Skład: Drukarnia KNOW-HOW. Druk: Drukarnia SKLENIARZ. Kraków 2011
Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody wydawcy. Wydawca:
Bardziej szczegółowoŚwiadczenia w razie choroby i macierzyństwa
e-poradnik Praca i Ubezpieczenia Praca i Ubezpieczenia Świadczenia w razie choroby i macierzyństwa Rodzaje świadczeń oraz osoby do nich uprawnione Wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy Zasiłek chorobowy,
Bardziej szczegółowoMIĘDZY ROZWIĄZANIAMI MOP, RE I UE W ZAKRESIE ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO
ZWIĄZKI I ZALEŻNOŚCI MIĘDZY ROZWIĄZANIAMI MOP, I UE W ZAKSIE ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO Gertruda Uścińska Instytut Pracy i Spraw Socjalnych SCHEMAT 1. ZWIĄZKI I ZALEŻNOŚCI Międzynarodowa Organizacja Pracy
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów. Część pierwsza CZĘŚĆ OGÓLNA
Spis treści Wykaz skrótów Część pierwsza CZĘŚĆ OGÓLNA ROZDZIAŁ I. Geneza i rozwój idei zabezpieczenia społecznego 1. Preindustrialne formy zabezpieczenia społecznego 2. Idea zabezpieczenia społecznego
Bardziej szczegółowoLexisNexis Polska Sp. z o.o.
Redaktor prowadzący: Agnieszka M. Zagozda Opracowanie redakcyjne: Michał Dymiński Redakcja techniczna: Małgorzata Duda Projekt okładki i stron tytułowych: Michał Piotrowski Copyright by LexisNexis Polska
Bardziej szczegółowoMłodzi Przedsiębiorczy program nauczania Ekonomii w praktyce w szkole ponadgimnazjalnej O rozliczeniach z ZUS
w praktyce w szkole ponadgimnazjalnej O rozliczeniach z ZUS ZUS zajmuje się przyznawaniem i wypłatą: emerytur i rent zasiłków chorobowych, macierzyńskich opiekuńczych, pogrzebowych świadczeń przedemerytalnych,
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów. Część pierwsza CZĘŚĆ OGÓLNA
Spis treści Wykaz skrótów Część pierwsza CZĘŚĆ OGÓLNA ROZDZIAŁ I. Geneza i rozwój idei zabezpieczenia społecznego 1. Preindustrialne formy zabezpieczenia społecznego 2. Idea zabezpieczenia społecznego
Bardziej szczegółowoPrawo pracy. Wydanie 16. Autor: Małgorzata Barzycka-Banaszczyk
Prawo pracy. Wydanie 16. Autor: Małgorzata Barzycka-Banaszczyk Wykaz skrótów Przedmowa Rozdział I. Źródła prawa pracy 1. Zagadnienia ogólne 2. Charakter prawny norm prawa pracy 3. Źródła prawa pracy I.
Bardziej szczegółowoWykaz skrótów Literatura. Kodeks pracy 1
Przedmowa Wykaz skrótów Literatura XIII XV XVII Kodeks pracy 1 Rozdział I. Źródła prawa pracy 3 Tabl. 1. Hierarchia źródeł prawa pracy 3 Tabl. 2. Zasada uprzywilejowania pracownika 4 Tabl. 3. Zawieszenie
Bardziej szczegółowoI. SYSTEM UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH... str. 8
3 SPIS TREŚCI I. SYSTEM UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH... str. 8 1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych... str. 8 1.1. Osoby objęte ubezpieczeniami społecznymi... str. 8
Bardziej szczegółowoOpis szkolenia. Dane o szkoleniu. Program. BDO - informacje o szkoleniu
Opis szkolenia Dane o szkoleniu Kod szkolenia: 478715 Temat: Rozliczanie składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz zasiłki macierzyńskie i chorobowe - z uwzględnieniem zmian od stycznia 2016 14-15
Bardziej szczegółowoKonstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej ze schematami Marta Derlatka Wydanie 3 Warszawa 2012 Tytuły do artykułów sporządziła: Marta Derlatka Opracowanie redakcyjne: Anna Popławska Opracowanie techniczne:
Bardziej szczegółowoPolityka gospodarcza i społeczna (zabezpieczenie emerytalne)
prof. dr hab. Tadeusz Szumlicz Polityka gospodarcza i społeczna (zabezpieczenie emerytalne) Zakres przedmiotowy systemu zabezpieczenia społecznego wyznacza katalog ryzyk społecznych: choroby macierzyństwa
Bardziej szczegółowoKsięgarnia PWN: Wojciech Muszalski - Prawo socjalne W 5. Spis treści
Księgarnia PWN: Wojciech Muszalski - Prawo socjalne W 5 Wprowadzenie... 11 Literatura... 14 Część pierwsza. PRAWO PRACY... 15 Rozdział I. Ogólna charakterystyka prawa pracy... 17 1. Pojęcieprawapracy...
Bardziej szczegółowoSystem Ubezpieczeń Społecznych- wprowadzenie
System Ubezpieczeń Społecznych- wprowadzenie ORGANIZACJA POLSKIEGO SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO Ustawa z dnia 4 września 1997 roku o działach administracji rządowej (Dz.U. z 2007 r. nr 65, poz. 437
Bardziej szczegółowozmiany w przepisach od stycznia 1999r. - oznaczone indeksem i opisane zmiany w 2011r. - oznaczone grubszym drukiem styczeń - 2012r.
aktualne - ujednolicone przepisy prawne zmiany w przepisach od stycznia 1999r. - oznaczone indeksem i opisane zmiany w 2011r. - oznaczone grubszym drukiem styczeń - 2012r. W treści: dział I - Ubezpieczenia
Bardziej szczegółowoZabezpieczenie społeczne źródła (2)
Zabezpieczenie społeczne źródła (2) Regulacja prawna zabezpieczenia społecznego: î uregulowania międzynarodowe î uregulowania krajowe Uregulowania krajowe: î Konstytucja î ustawy î rozporządzenia î akty
Bardziej szczegółowoPodstawy ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych
Podstawy ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych Punkty ECTS 4 Łączna liczba godzin: 100, w tym: - wykłady 30 godz. - ćwiczenia 45 godz. - samokształcenie 25godz. Typ przedmiotu: obowiązkowy Wymiar godzinowy
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. Pojęcie i ewolucja ryzyka starości. Metody zabezpieczenia ryzyka starości w prawie polskim
Wprowadzenie Pojęcie i ewolucja ryzyka starości Metody zabezpieczenia ryzyka starości w prawie polskim Przemiany gospodarczo polityczne, a reformy systemów emerytalnych. Reformy systemów emerytalnych :
Bardziej szczegółowoSYSTEM EMERYTALNY W POLSCE
SYSTEM EMERYTALNY W POLSCE 1 stycznia 1999 roku weszła w życie reforma systemu emerytalnego. Od tego momentu w Polsce funkcjonują równolegle dwa systemy emerytalne: stary system emerytalny dla osób urodzonych
Bardziej szczegółowoKrakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2013/2014
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2013/2014 WydziałPrawa, Administracji i Stosunków Miedzynarodowych
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Wykaz skrótów... Przedmowa...
SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... Przedmowa... XIII XIX Rozdział I. Źródła prawa pracy... 1 1. Zagadnienia ogólne... 2 2. Charakter prawny norm prawa pracy... 4 3. Źródła prawa pracy... 4 I. Źródła powszechnego
Bardziej szczegółowoPOJĘCIA I KONSTRUKCJE PRAWNE UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO
POJĘCIA I KONSTRUKCJE PRAWNE UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO Część pierwsza CZĘŚĆ OGÓLNA ROZDZIAŁ I. Ubezpieczenia społeczne jako metoda realizacji idei zabezpieczenia społecznego 1. Klasyczne metody realizacji
Bardziej szczegółowoDr Eliza Mazurczak-Jasińska
Dr Eliza Mazurczak-Jasińska 1 Ubezpieczenie chorobowe podstawa prawna Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa tzw. ustawa
Bardziej szczegółowoPrawo zabezpieczenia społecznego i pomocy społecznej #
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Nazwa przedmiotu Prawo zabezpieczenia społecznego i pomocy społecznej Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Kod
Bardziej szczegółowoZgodnie z zapisem art. 24 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS emerytury pomostowe zostaną ustanowione dla
EMERYTURY POMOSTOWE Zgodnie z zapisem art. 24 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS emerytury pomostowe zostaną ustanowione dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31
Bardziej szczegółowow sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w systemach zabezpieczenia społecznego pracowników
DYREKTYWA RADY 86/378/EWG z dnia 24 lipca 1986 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w systemach zabezpieczenia społecznego pracowników RADA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE ZDROWOTNE
Politechnika Częstochowska, Wydział Zarządzania PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE NAZWA PRZEDMIOTU KIERUNEK FORMA STUDIÓW POZIOM KWALIFIKACJI ROK SEMESTR JEDNOSTKA PROWADZĄCA OSOBA SPORZĄDZAJĄCA PROFIL RODZAJ
Bardziej szczegółowoWydział Prawa, Administracji i Ekonomii EMERYTURY Z FUS
EMERYTURY Z FUS CO TO JEST EMERYTURA? Art. 67 ust. 1. Konstytucji RP. Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu
Bardziej szczegółowoSpis treści CZĘŚĆ I. UBEZPIECZENIA GOSPODARCZE
Spis treści Wykaz skrótów......................................................... 8 Wstęp................................................................. 9 CZĘŚĆ I. UBEZPIECZENIA GOSPODARCZE 1. RYZYKO
Bardziej szczegółowoKonspekt wykładu dla aplikantów radcowskich I roku. Ubezpieczenia społeczne Temat r
Konspekt wykładu dla aplikantów radcowskich I roku Ubezpieczenia społeczne Temat 2 11.09.2019r I. Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. 1.Objęcie ubezpieczeniem
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTACJI UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO
Nazwa Przedmiotu Polityka społeczna i system ubezpieczeń społecznych; OBSZAR KSZTAŁCENIA W ZAKRESIE NAUK SPOŁECZNYCH Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego
Bardziej szczegółowoEmerytury: } Część I: Finansowanie. } Część II: Świadczenia
Część II świadczenia Emerytury: } Część I: Finansowanie } Część II: Świadczenia Filarowa konstrukcja ubezpieczeń społecznych model klasyczny : I filar - z budżetu państwa II filar ze składki pracodawców
Bardziej szczegółowoZakład Ubezpieczeń Społecznych
Zakład Ubezpieczeń Społecznych 1 9 Ubezpieczenia społeczne Ich głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa materialnego osobom w podeszłym wieku, niezdolnym do pracy, ofiarom wypadków oraz chorób. Wypłaty
Bardziej szczegółowoUstawa o samorządowych kolegiach odwoławczych
Ustawa o samorządowych kolegiach odwoławczych Komentarz Anna Ostrowska Kamil Sikora Wydanie 1 Stan prawny na 1 stycznia 2012 roku Warszawa 2012 Poszczególne części komentarza opracowali: Anna Ostrowska:
Bardziej szczegółowoCzęść pierwsza CZĘŚĆ OGÓLNA
Spis treści Wykaz skrótów str. 17 Część pierwsza CZĘŚĆ OGÓLNA Rozdział I Geneza i rozwój idei zabezpieczenia społecznego str. 21 1. Preindustrialne formy zabezpieczenia społecznego str. 21 2. Idea zabezpieczenia
Bardziej szczegółowoProgram. Polexpert - informacje o szkoleniu. Kod szkolenia: Miejsce: Warszawa, Centrum miasta. Koszt szkolenia: zł.
odw-rozliczenia z ZUS-em - kompendium dla zaawansowanych.rozliczanie składek na ubezpieczenia społeczne oraz zasiłki macierzyńskie i chorobowe w 2015r. - stosowanie zmienionych przepisów. Kod szkolenia:
Bardziej szczegółowoProgram. Polexpert - informacje o szkoleniu. Kod szkolenia: Miejsce: Warszawa, Centrum miasta. Koszt szkolenia: zł.
odw-rozliczenia z ZUS-em - kompendium dla zaawansowanych.rozliczanie składek na ubezpieczenia społeczne oraz zasiłki macierzyńskie i chorobowe w 2015r. - stosowanie zmienionych przepisów Kod szkolenia:
Bardziej szczegółowoNowa Księga Wieczysta Informatyzacja rejestru publicznego
Nowa Księga Wieczysta Informatyzacja rejestru publicznego Moim najdroższym Wiktorii i Kubie Polecamy równie : u Elektroniczna księga wieczysta A. Stefańska u Księgi wieczyste. Zasady materialnoprawne M.
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Ustawa Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r... 9
SPIS TREŚCI 1. KODEKS PRACY Ustawa Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r.... 9 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej
Bardziej szczegółowoTytuł pretytuł prezentacji. Podtytuł prezentacji zentacji Podtytuł prezentacji dr Antoni Kolek. Pracownicze formy oszczędzania na emeryturę.
Tytuł pretytuł prezentacji Pracownicze formy oszczędzania na emeryturę. PPK a PPE Podtytuł prezentacji zentacji Podtytuł prezentacji dr Antoni Kolek Prowadzący: Jan Kowalski Prezes zarządu Instytutu Emerytalnego
Bardziej szczegółowoWacław Szubert: Ubezpieczenie społeczne stanowi system zagwarantowanych ustawowo i związanych z pracą świadczeń o charakterze roszczeniowym,
Wacław Szubert: Ubezpieczenie społeczne stanowi system zagwarantowanych ustawowo i związanych z pracą świadczeń o charakterze roszczeniowym, pokrywających potrzeby wywołane przez zdarzenia losowe lub inne
Bardziej szczegółowoSPOŁECZNE ASPEKTY ROZWOJU RYNKU UBEZPIECZENIOWEGO
SPOŁECZNE ASPEKTY ROZWOJU RYNKU UBEZPIECZENIOWEGO Wstęp Ogólny zamysł napisania książki wywodzi się ze stwierdzenia, iż dalszy rozwój rynku ubezpieczeniowego w Polsce jest uzależniony od znacznego zwiększenia
Bardziej szczegółowoUSTAWA z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw 1)
Kancelaria Sejmu s. 1/11 USTAWA z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw 1) Opracowano na podstawie: Dz. U. z 2008 r. Nr 237, poz. 1654. Art. 1. W ustawie z dnia
Bardziej szczegółowoZakres działania: Główne cele pomocy społecznej:
Zakres działania: Pomoc społeczna umożliwia przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych tym, którzy nie są w stanie sami ich pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Wspiera ich
Bardziej szczegółowoŚwiadczenia opiekuńcze
Świadczenia opiekuńcze ZASIŁEK PIELĘGNACYJNY przyznaje się w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia osobie niepełnosprawnej opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością
Bardziej szczegółowoUstawa o emeryturach i rentach SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI ł. Wstęp 7 2. Kogo obejmuje ustawa? 12 3. Zakres świadczeń przewidzianych ustawą 16 4. Podstawa wymiaru świadczeń 16 5. Okresy uwzględniane do uprawnień emerytalno-rentowych... 25 5.1. Uwagi
Bardziej szczegółowoSpis treści. 4. Nieodpłatna pomoc prawna w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym charakterystyka
Przedmowa... XIII Wykaz skrótów... XV Wykaz literatury... XIX Wykaz orzecznictwa... LI Wprowadzenie... 1. Założenia metodologiczne... I. Uzasadnienie wyboru tematu... II. Metody badawcze... III. Struktura...
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Ustawa Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r... 9
SPIS TREŚCI 1. KODEKS PRACY Ustawa Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r.... 9 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej
Bardziej szczegółowoUstawa z 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz.U. z 2009 r. nr 97, poz. 800)
Ustawa z 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz.U. z 2009 r. nr 97, poz. 800) Dz.U.09.97.800 [+] ustawa z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych
Bardziej szczegółowoSŁUŻEBNOŚĆ PRZESYŁU. Służebność przesyłu. i roszczenia uzupełniające. Wzory wniosków i pozwów sądowych Przepisy. Roman Dziczek
SŁUŻEBNOŚĆ PRZESYŁU Służebność przesyłu i roszczenia uzupełniające Wzory wniosków i pozwów sądowych Przepisy Roman Dziczek Wydanie 1, 2013 Redaktor prowadzący: Katarzyna Bojarska Opracowanie redakcyjne:
Bardziej szczegółowoEmerytury w nowym systemie emerytalnym dotyczą osób urodzonych po 1 stycznia 1949 roku.
Emerytury w nowym systemie emerytalnym dotyczą osób urodzonych po 1 stycznia 1949 roku. System emerytalny składa się z trzech filarów. Na podstawie podanych niżej kryteriów klasyfikacji nowy system emerytalny
Bardziej szczegółowoSystem Ubezpieczeń Społecznych- wprowadzenie
System Ubezpieczeń Społecznych- wprowadzenie ORGANIZACJA POLSKIEGO SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO Ustawa z dnia 4 września 1997 roku o działach administracji rządowej (Dz.U. z 2007 r. nr 65, poz. 437
Bardziej szczegółowoTallinn 436 tys. mieszkańców (dane za 2015 r.) Ludność: tys. mieszkańców (2016 Statistics Estonia) euro (2014 r.)
Jak ubezpieczają się w Unii (Estonia) Powierzchnia: 45,3 tys. km2 Stolica: Tallinn 436 tys. mieszkańców (dane za 2015 r.) Ludność: 1 312 tys. mieszkańców (2016 Statistics Estonia) Przyrost naturalny: -1,47
Bardziej szczegółowoLexisNexis Polska Sp. z o.o.
Redaktor prowadzący: Joanna Ołówek Opracowanie redakcyjne: Agata Walkowska Redakcja techniczna: Agnieszka Dymkowska Projekt okładki i stron tytułowych: Agnieszka Tchórznicka Autorzy zdjęć: istock.com/twilighteye;
Bardziej szczegółowoŚwiadczenia rodzinne po zmianach od 1 stycznia 2016
Anna Kawecka Krzysztof Świtała Krystyna Tymorek BIBLIOTEKA POMOCY SPOŁECZNEJ Świadczenia rodzinne po zmianach od 1 stycznia 2016 Zamów książkę w księgarni internetowej Warszawa 2015 7 Tekst pochodzi z
Bardziej szczegółowoUSTAWA. z dnia r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych
Projekt USTAWA z dnia...2008 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 1. Ustawa określa: 1) warunki nabywania i utraty prawa do nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych;
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do drugiego wydania
Przedmowa Prawo do ubezpieczenia społecznego jest jednym z praw zagwarantowanych konstytucyjnie. Z art. 67 ust. 1 Konstytucji RP wynika bowiem, iż obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie
Bardziej szczegółowoUSTAWA z dnia 22 maja 2009 r.
Kancelaria Sejmu s. 1/12 USTAWA z dnia 22 maja 2009 r. Opracowano na podstawie: Dz. U. z 2009 o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych 1) r. Nr 97, poz. 800, z 2011 r. Nr 75, poz. 398. Art. 1. Ustawa
Bardziej szczegółowoIII filar ubezpieczenia emerytalnego
III filar ubezpieczenia emerytalnego 1 Przesłanki reformy emerytalnej 2 Wskaźniki zgonów i urodzeń w tys. 600 550 Zgony Urodzenia 500 450 400 350 300 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
Bardziej szczegółowoRozporządzenia wykonawcze do ustawy zasiłkowej 2016 z komentarzem
PRACA ZBIOROWA Rozporządzenia wykonawcze do ustawy zasiłkowej 2016 z komentarzem ISBN 978-83-7440-692-5 2 SPIS TREŚCI I. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA RODZINY, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 8 grudnia 2015
Bardziej szczegółowo9 00 11 15 11 30-13 45 14 00 16 15
ROK I - CZWRTEK WRZESIEŃ 2015 9 00 11 15 11 30-13 45 14 00 16 15 dzień grupa i owca sala grupa i owca sala grupa I owca sala 03.09 lok IV lok I -C Temat 4 C lok IV 10.09 SS Ewelina Kocurek- Grabowska lok
Bardziej szczegółowoUstawa o ewidencji ludności Komentarz
Ustawa o ewidencji ludności Komentarz Zbigniew Czarnik Wojciech Maciejko Paweł Zaborniak Wydanie 1 Warszawa 2012 Poszczególne części komentarza opracowali: Wojciech Maciejko rozdziały 1, 2, 3, 7 Zbigniew
Bardziej szczegółowoŚWIADOMY ZAWSZE UBEZPIECZONY
1 9 z 2 10 w Europie Lata 1880 1930 to czasy eksperymentu i poszukiwań w polityce społecznej najlepszych sposobów ingerencji państwa w sprawy socjalne. Istotną rolę odegrał kanclerz II Rzeszy Otto von
Bardziej szczegółowoUSTAWA. z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych 1) (Dz. U. z dnia 23 czerwca 2009 r.)
Dz.U.2009.97.800 2011-05-01 zm. Dz.U.2011.75.398 art. 20 2013-01-01 zm. Dz.U.2012.637 art. 14 USTAWA z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych 1) (Dz. U. z dnia 23 czerwca
Bardziej szczegółowoDOI: http://dx.doi.org/10.12775/pbps.2014.023
ISSN 2300-9853 DOI: http://dx.doi.org/10.12775/pbps.2014.023 ANDRZEJ BORODO Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Martyna Łaszewska-Hellriegel, Państwo a dzieci czyli jak prowadzić politykę rodzinną
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia społeczne, jako koszt pracodawcy
Płock, 15 stycznia 2018 r. Ubezpieczenia społeczne, jako koszt pracodawcy Aleksandra Słupska koordynator ds. komunikacji społecznej i edukacji Oddział w Płocku Ubezpieczenia społeczne - podział ubezpieczeń
Bardziej szczegółowoSystem emerytalny w Polsce
Warszawa, marzec 2017 r. System emerytalny w Polsce Dariusz Noszczak System emerytalny to część systemu ubezpieczeń społecznych System ubezpieczeń społecznych System emerytalny System ubezpieczeń społecznych
Bardziej szczegółowoZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH w liczbach
ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH w liczbach O ZUS since 1934 Jesteśmy instytucją administracji publicznej, której państwo polskie powierzyło zadania z zakresu powszechnego ubezpieczenia społecznego. Stało
Bardziej szczegółowoDr Eliza Mazurczak-Jasińska
Dr Eliza Mazurczak-Jasińska Regulacja prawna Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 z późn.zm. Przedmiot ochrony:
Bardziej szczegółowoUbezwłasnowolnienie. w polskim systemie prawnym. Aspekty materialnoprawne i formalnoprawne. Larysa Ludwiczak. Wydanie 1
Ubezwłasnowolnienie w polskim systemie prawnym Aspekty materialnoprawne i formalnoprawne Larysa Ludwiczak Wydanie 1 Warszawa 2012 Redaktor prowadzący: Joanna Ośka Opracowanie redakcyjne: Agata Raczkowska
Bardziej szczegółowoZałącznik Nr 1 do Uchwały Nr 224/XXIX/2006 Rady Gminy Zarzecze z dnia 3.03.2006r. S t a t u t. Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej W Zarzeczu
Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr 224/XXIX/2006 Rady Gminy Zarzecze z dnia 3.03.2006r. S t a t u t Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej W Zarzeczu Rozdział I - Postanowienia ogólne 1. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Bardziej szczegółowoZakład Ubezpieczeń Społecznych w liczbach
Zakład Ubezpieczeń Społecznych w liczbach O ZUS Jesteśmy instytucją administracji publicznej, której państwo polskie powierzyło zadania z zakresu powszechnego ubezpieczenia społecznego. Stało się to 24
Bardziej szczegółowoPolityka społeczna (9): Zabezpieczenie emerytalne II i III filar
Polityka społeczna (9): Zabezpieczenie emerytalne II i III filar Literatura I. Jędrasik-Jankowska, Pojęcie i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego, LexisNexis, Warszawa, 2007, s.266-275. 2 Składki
Bardziej szczegółowoUSTAWA o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych Art. 1. Art. 2. Art. 3. Art. 4.
USTAWA z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz. U. z 23 czerwca 2009 r. Nr 97, poz. 800 ze zm., ost. zm. Dz.U. z 2012 r. poz. 637) Art. 1. Ustawa określa: 1) warunki
Bardziej szczegółowoUSTAWA. z dnia 22 maja 2009 r.
Kancelaria Sejmu s. 1/16 USTAWA z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych 1) Opracowano na podstawie: Dz. U. z 2009 r. Nr 97, poz. 800, z 2011 r. Nr 75, poz. 398, z 2012 r.
Bardziej szczegółowoDZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 21 sierpnia 2015 r. Poz. 1217 USTAWA z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw 1) Art. 1.
Bardziej szczegółowoDZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 21 sierpnia 2015 r. Poz. 1217 USTAWA z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw 1) Art. 1.
Bardziej szczegółowoDr Eliza Mazurczak-Jasińska
Dr Eliza Mazurczak-Jasińska W międzynarodowym prawie zabezpieczenia społecznego można wyodrębnić: Akty ONZ Akty Rady Europy Umowy bilateralne, których stroną jest Polska Wśród deklaracji, konwencji i zaleceń
Bardziej szczegółowoWaloryzacja i adekwatność świadczeń w krajowych systemach ubezpieczeń społecznych
Warszawa, kwiecień 2017 r. Waloryzacja i adekwatność świadczeń w krajowych systemach ubezpieczeń społecznych Mirosław Ćwiak Plan wykładu WALORYZACJA WSTĘP MECHANIZM WALORYZACJI TERMIN WALORYZACJI METODA
Bardziej szczegółowoCo nam przysługuje, gdy płacimy składki?
Co nam przysługuje, gdy płacimy składki? 1 25 Ubezpieczenie chorobowe Zasiłek chorobowy świadczenie wypłacane zamiast pensji, gdy osoba ubezpieczona przebywa na zwolnieniu lekarskim. Standardowa wysokość
Bardziej szczegółowoUMOWY ZLECENIA UMOWY O DZIEŁO
Elżbieta Młynarska-Wełpa UMOWY ZLECENIA UMOWY O DZIEŁO 2015 VADEMECUM PŁATNIKA Elżbieta Młynarska-Wełpa UMOWY ZLECENIA UMOWY O DZIEŁO 2015 VADEMECUM PŁATNIKA Autor Elżbieta Młynarska-Wełpa specjalista
Bardziej szczegółowoUSTAWA z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych 1)
Kancelaria Sejmu s. 1/1 USTAWA z dnia 22 maja 2009 r. Opracowano na podstawie: Dz.U. z 2009 r. Nr 97, poz. 800. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych 1) Art. 1. Ustawa określa: 1) warunki nabywania
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wprowadzenie... V Wykaz skrótów... XIII. Część I. Koncepcja konstytucyjnego modelu regulacji wolności i praw jednostki
Spis treści Wprowadzenie... V Wykaz skrótów... XIII Część I. Koncepcja konstytucyjnego modelu regulacji wolności i praw jednostki Rozdział I. Idee przewodnie wolności i praw jednostki w procesie uchwalania
Bardziej szczegółowoU S T A W A z dnia. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw 1)
Projekt U S T A W A z dnia o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw 1) Art. 1. W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm. 2) ) wprowadza
Bardziej szczegółowoWZÓR WNIOSEK O USTALENIE PRAWA DO JEDNORAZOWEJ ZAPOMOGI Z TYTUŁU URODZENIA SIĘ DZIECKA
WZÓR Nazwa organu właściwego prowadzącego postępowanie w sprawie świadczeń rodzinnych: Adres: WNIOSEK O USTALENIE PRAWA DO JEDNORAZOWEJ ZAPOMOGI Z TYTUŁU URODZENIA SIĘ DZIECKA Część I 1. Dane osoby ubiegającej
Bardziej szczegółowo