Wacław Szubert: Ubezpieczenie społeczne stanowi system zagwarantowanych ustawowo i związanych z pracą świadczeń o charakterze roszczeniowym,

Transkrypt

1

2 Wacław Szubert: Ubezpieczenie społeczne stanowi system zagwarantowanych ustawowo i związanych z pracą świadczeń o charakterze roszczeniowym, pokrywających potrzeby wywołane przez zdarzenia losowe lub inne zrównane z nimi zdarzenia, spełnianych przez zobowiązane do tego instytucje oraz finansowanych na zasadzie bezpośredniego lub pośredniego rozłożenia ciężaru tych świadczeń, w całości lub co najmniej w poważnej mierze na zbiorowość osób do nich uprawnionych.

3 Społeczny charakter ubezpieczenia związany jest z: } solidarnym rozłożeniem między wspólnotę ciężaru materialnych skutków ziszczenia się ryzyka socjalnego wywołującego utratę lub niedostatek środków utrzymania } powszechnym charakterem tego ubezpieczenia } gwarancja wypłaty świadczeń z ubezpieczenia społecznego przez Skarb Państwa

4 Obecnie ubezpieczenie społeczne jest podstawową metodą za pomocą, której realizowane jest prawo obywateli RP do zabezpieczenia społecznego z art. 67 Konstytucji ponieważ jest powszechne rodzajów ryzyka socjalnego i obejmuje większość

5 Ubezpieczenie społeczne: - powszechne - rolnicze - rolnicy indywidualni Ubezpieczenie społeczne rolników - regulują odrębne przepisy (ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o o ubezpieczeniu społecznym rolników ) chyba, że podlegają obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie ustawy systemowej. Realizowane jest przez KRUS

6 Ubezpieczenia społeczne uregulowane są w: } ustawie systemowej } przepisy odrębnych

7 Ustawa z dnia r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz.U. 2009, Nr 205, poz. 1585, ze zm.) obejmuje wspólne uregulowania określone w art. 2 dotyczące ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, chorobowego, wypadkowego.

8 Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa Ustawa z dnia 30 października 2002 o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

9 } Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. } o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych } Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. } o emeryturach kapitałowych } Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r } o emeryturach pomostowych

10 Rodzaje ubezpieczeń społecznych: } emerytalne, } rentowe, } chorobowe -w razie choroby i macierzyństwa, } wypadkowe - w razie wypadków przy pracy i chorób zawodowych,

11 Wyróżnienie ubezpieczenia emerytalnego rentowego chorobowego i wypadkowego następuje na podstawie rodzajów ryzyka socjalnego przed skutkami, którego chroni dany rodzaj ubezpieczenia.

12 Ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenie rentowe Ustawa o emeryturach i rentach z FUS, obejmuje następujące świadczenia wymienione w art. 3 } 1) emeryturę, w tym emeryturę częściową; } 2) rentę z tytułu niezdolności do pracy, w tym rentę szkoleniową; } 3) rentę rodzinną; } 4) dodatek pielęgnacyjny; } 5) dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej; } 6) zasiłek pogrzebowy.

13 Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa obejmuje następujące świadczenia } 1) zasiłek chorobowy; } 2) świadczenie rehabilitacyjne; } 3) zasiłek wyrównawczy; } 4) zasiłek macierzyński; } 5) zasiłek opiekuńczy.

14 } Ustawa z dnia 30 października 2002 o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych obejmuje ( art. 6 ust 1) } 1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową; } 2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy; } 3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;

15 } } } } 4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu; 5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty; 6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej; 7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;

16 } 8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej; } 9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej; } 10) dodatek pielęgnacyjny; } 11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

17 Zasada równego traktowania w ubezpieczeniu społecznym (art. 2 ust. systemowej )

18 Zasada równego traktowania oznacza, że wszystkie podmioty prawa (adresaci norm prawnych) charakteryzujący się dana cechą istotną (relewantną) w równym stopniu, maja być traktowani równo, a więc według jednakowej miary, bez zróżnicowania zarówno dyskryminującego jak i faworyzującego. Tak zob. wyrok TK z dnia r. P 5/01 OTK-A 2002, Nr 3 poz. 28

19 Oceniając zróżnicowanie sytuacji prawnej określonych podmiotów należy badać to czy : } kryterium różnicujące ma charakter obiektywny, realny i dostrzegalny, } obiektywnie istniejące różnice muszą być relewantne prawnie, } klasyfikacja podmiotów prowadząca do zróżnicowania sytuacji prawnej musi być sprawiedliwa.

20 Stosowanie zasady równości ściśle łączy się w ubezpieczeniu społecznym ze stosowaniem zasad sprawiedliwości społecznej i solidarności społecznej

21 W prawe zabezpieczenia społecznego mamy ze względu na jego istotę do czynienia z pewną dyferencjacją, a więc zróżnicowaniem sytuacji prawnej jego adresatów, która nie jest przejawem nierówności ale prawną formą realizacji sprawiedliwości społecznej rozdzielczej i wyrównawczej

22 Ustawa stoi na gruncie równego traktowania wszystkich ubezpieczonych bez względu na: } płeć, } rasę, } pochodzenie etniczne, } narodowość, } stan cywilny } stan rodzinny.

23 Zasada równego traktowania dotyczy w szczególności: } 1) warunków objęcia systemem ubezpieczeń społecznych; } 2) obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenie społeczne; } 3) obliczania wysokości świadczeń; } 4) okresu wypłaty świadczeń i zachowania prawa do świadczeń.

24 Ubezpieczony, który uważa, że nie zastosowano wobec niego zasady równego traktowania, ma prawo dochodzić roszczeń z z ubezpieczenia społecznego przed sądem.

25 Ubezpieczenia społeczne cechuje w szczególności występowanie: składki

26 Składka na ubezpieczenie społeczne jest świadczeniem pieniężnym o charakterze przymusowym, celowym, odpłatnym i bezzwrotnym. J. Jędrasik- Jankowska

27 Z ekonomicznego punktu widzenia składka jest ceną gwarancji ubezpieczeniowej -poczucia bezpieczeństwa ( J.Jończyk)

28 Składka może być ujęta jako: } składka łączną } składka podzielona.

29 } Fundusz Ubezpieczeń Społecznych jest państwowym funduszem celowym, powołanym w celu realizacji zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych. } Dysponentem FUS jest ZUS.

30 O wpływach składkowych FUS decydują czynniki o charakterze: } demograficznym } ekonomicznym (rynek pracy, płace) } formalnoprawnym ( obowiązek ubezpieczenia, stopa procentowa składki ) } technicznym (ściągalność składek )

31 Od 1999 r. w Polsce składka jest podzielona i odprowadzana w ramach FUS na cztery fundusze ubezpieczeniowe.

32 W ramach FUS wyodrębnia się fundusze (art. 55 i nast.): } emerytalny } rentowy } chorobowy } wypadkowy Fundusz rezerwowy dla ubezpieczenia rentowego chorobowego i wypadkowego Dla ubezpieczenia emerytalnego tworzy się Fundusz Rezerwy Demograficznej

33 Wysokości składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe wyrażone są w formie stopy procentowej, jednakowej dla wszystkich ubezpieczonych. Stopa procentowa składek na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana dla poszczególnych płatników składek

34 Stopy procentowe składek (art. 22) wynoszą: } na ubezpieczenie emerytalne - 19,52% podstawy wymiaru, } na ubezpieczenia rentowe - 8,00% podstawy wymiaru, } na ubezpieczenie chorobowe - 2,45% podstawy wymiaru, } na ubezpieczenie wypadkowe - od 0,40% do 8,12% podstawy wymiaru.

35 Składka emerytalna i rentowa jest ponadto podzielona miedzy płatnika składek i ubezpieczonego.

36 Od 1999 r. w Polsce w zależności od daty urodzenia ubezpieczonego składka na ubezpieczenie emerytalne była w całości odprowadzana do FUS lub podzielona pomiędzy ZUS i OFE

37 W całości do funduszu emerytalnego w FUS składka osób urodzonych do

38 Składka osób urodzonych po r. podzielona między FUS i OFE - urodzeni po r., a przed r. mieli wybór czy chcieli by część ich składki była w OFE czy ma zostać w całości w Funduszu Emerytalnym w ramach FUS, - urodzeni po r. nie mieli wyboru musieli być w OFE i odprowadzać składkę kapitałową 7,3%

39 Ustawa z dnia 25 marca 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 75, poz. 398 i Nr 199, poz. 1175) wprowadzała subkonto i podział części kapitałowej składki na część odprowadzaną na subkonto i do OFE oraz zapowiada stopniowe podwyższanie składki do OFE w kolejnych latach od roku ) (z poziomu 2,3% w 2011 r. i 2012 r., 2,8% w 2013 r., 3,1% w 2014 r., 3,3% w 2015 r. i 2016 r. do 3,5% w 2017 r. uchylone w kolejnej nowelizacji )

40 Zmiany w systemie emerytalnym wprowadzone ustawą z dnia r. Dz.U. z r. poz. 1717).

41 1. Przeniesienie wyrażonych obligacyjnymi zobowiązaniami Skarbu Państwa części uprawnień emerytalnych ubezpieczonych z otwartych funduszy emerytalnych (OFE) do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS);-

42 W dniu 3 lutego 2014 r. otwarte fundusze emerytalne umorzyły 51,5% jednostek rozrachunkowych zapisanych na rachunku każdego członka otwartego funduszu emerytalnego na dzień 31 stycznia 2014 r. i przekazały do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, działającego w imieniu i na rzecz Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, aktywa, o których mowa w ust. 2, o wartości odpowiadającej sumie wartości umorzonych jednostek rozrachunkowych.

43 Umożliwienie ubezpieczonym dokonania wyboru, czy chcą w dalszym ciągu przekazywać część składki do otwartych funduszy emerytalnych (w odniesieniu do przyszłych składek);

44 W przypadku: odprowadzania składki do otwartego funduszu emerytalnego część składki na ubezpieczenie emerytalne wynosząca: } a) 2,92% podstawy wymiaru składki jest odprowadzana przez Zakład do wybranego przez ubezpieczonego otwartego funduszu emerytalnego, } b) 4,38% podstawy wymiaru składki jest ewidencjonowana przez Zakład na subkoncie,

45 W przypadku nieodprowadzania lub zaprzestania odprowadzania składki do otwartego funduszu emerytalnego, część składki na ubezpieczenie emerytalne wynosząca 7,3% podstawy wymiaru składki jest ewidencjonowana przez Zakład na subkoncie,

46 Składki emerytalne i rentowa ubezpieczonego ewidencjonowana na indywidualnym koncie w ZUS od 1999 r. - jest to tylko zapis księgowy.

47 SKŁADKA NA UBEZPIECZENIE SPOŁECZNE NA UBEZPIECZENIE EMERYTALNE 19,52% NA UBEZPIECZENIE RENTOWE 8% NA UBEZPIECZENIE CHOROBOWE 2,45% NA UBEZPIECZENIE WYPADKOWE 0,40-8,12% pracownik pracodawca pracownik pracodawca pracownik pracodawca 9,67% 9,67% 1,5% 6,5% 2,45% fundusz emerytalny 12,22% Subkonto 4,38% 7,3% OFE 2,92 % 0 % fundusz rentowy fundusz chorobowy fundusz wypadkowy