ZABEZPIECZENIE SPOŁECZNE W POLSCE

Transkrypt

1 ZABEZPIECZENIE SPOŁECZNE W POLSCE PROBLEMY DO ROZWIĄZANIA W NAJBLIŻSZEJ PRZYSZŁOŚCI Redakcja naukowa Gertruda Uścińska Warszawa 2008

2 WPROWADZENIE 13 Rozdział I Hanna Perło, Gertruda Uścińska, Hanna Zalewska ZASIŁKI CHOROBOWE Charakter świadczeń Aktualny stan prawny Podstawowe akty prawne Wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy Okresy wypłaty Płatnicy zasiłków chorobowych Składka na ubezpieczenie chorobowe Publicznie dyskutowane propozycje zmian w zakresie obciążenia pracodawców wydatkami z tytułu niezdolności do pracy z powodu choroby Ekspertyza Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych Umowa społeczna" Projekt nowelizacji Kodeksu pracy - propozycja posłów Klubu Parlamentarnego Platformy Obywatelskiej Propozycja Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy Standardy międzynarodowe Międzynarodowa Organizacja Pracy - Konwencje nr 102 i nr Dokumenty Rady Europy - Europejski Kodeks Zabezpieczenia Społecznego i Zrewidowany Europejski Kodeks Zabezpieczenia Społecznego Rozwiązania w państwach europejskich Analiza statystyczna Propozycje zmian - możliwości zmniejszenia odpowiedzialności i obciążeń pracodawców ; Zmniejszenie liczby dni, za które pracodawca ma obowiązek wypłaty wynagrodzenia za okres choroby Niewypłacanie wynagrodzenia i zasiłku chorobowego za pierwszy dzień każdej nieprzerwanej niezdolności do pracy Przejmowanie przez ZUS wypłaty zasiłków finansowanych z FUS od płatników składek 35 Rozdział II Bożena Balcenak-Paradowska, Hanna Perło, Dorota Bieniasz, Gertruda Uścińska, Małgorzata Rusewicz, Hanna Zalewska ŚWIADCZENIA Z TYTUŁU MACIERZYŃSTWA ' Charakter świadczeń Aktualny stan prawny Świadczenia z systemu ubezpieczeniowego 39

3 2.2. Przedłużenie ochrony po ustaniu zatrudnienia - bezrobotni Świadczenia z tytułu ochrony macierzyństwa w systemie zaopatrzeniowym Ochrona pracy i opieka zdrowotna nad kobietami w okresie ciąży i połogu Osoby nieuprawnione do świadczeń z tytułu macierzyństwa Projektowane zmiany Projekt rządowy - projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw Projekty senackie Projekt poselski Ocena istniejącego systemu i proponowanych zmian : Świadczenia z tytułu macierzyństwa- standardy międzynarodowe...; Rozwiązania w innych krajach ' Analiza statystyczna Propozycje rozwiązań Wprowadzenie okresowego zasiłku macierzyńskiego Zmiana charakteru becikowego" Obniżenie wysokości zasiłku macierzyńskiego za okresy powyżej 18, 20 i 28 tygodni Skutki finansowe etapowego wydłużania wymiaru urlopu macierzyńskiego 60 Rozdział III Bożena Balcerzak-Paradowska, Dorota Bieniasz, Hanna Perło, Anna Ruzik ŚWIADCZENIA RODZINNE Charakter świadczeń Aktualny stan prawny Projektowane zmiany Standardy międzynarodowe Rozwiązania w innych krajach Analiza statystyczna Wydatki na świadczenia rodzinne i świadczeniobiorcy Wsparcie dochodowe samotnych rodziców i rodzin wielodzietnych Propozycje rozwiązań 80 Rozdział IV Gertruda Uścińska, Hanna Zalewska RENTY Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY Charakter świadczeń, Aktualny stan prawny Propozycje publicznie dyskutowane Standardy międzynarodowe, Rozwiązania w innych krajach, Analiza statystyczna Renty z tytułu niezdolności do pracy wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Propozycje rozwiązań 100

4 Rozdział V ŚWIADCZENIA EMERYTALNE 102 Gertruda Uścińska, Anna Ruzik, Hanna Zalewska 1. Zmiany w zakresie wieku emerytalnego Charakter świadczenia Aktualny stan prawny Propozycje poddane publicznej dyskusji Standardy międzynarodowe Rozwiązania w wybranych krajach europejskich Analiza statystyczna obecnych rozwiązań Propozycje zmian 116 Hanna Zalewska, Gertruda Uścińska, Małgorzata Rusewicz 2. Waloryzacja świadczeń emerytalno-rentowych Pojęcie waloryzacji Zasady waloryzacji Publicznie dyskutowane propozycje zmian zasad waloryzacji Propozycje zmian mechanizmu waloryzacji świadczeń i ich finansowe skutki 127 Tadeusz Szumlicz 3. Wypłata świadczeń z kapitałowej części systemu emerytalnego Wypłata świadczeń emerytalnych z kapitałowej części systemu emerytalnego Problem instytucjonalny wypłaty świadczeń Uwagi o funkcjonowaniu systemu o rozwiązaniach kapitałowych 138 Tadeusz Szumlicz 4. Reforma Indywidualnych Kont Emerytalnych IKE na tle zmiany systemu zabezpieczenia emerytalnego Ocena dotychczasowej koncepcji dodatkowego oszczędzania na cele emerytalne w formie IKE Zasadniczo błędna filozofia" IKE Krytyka proponowanych zmian 148 Rozdział VI Bożena Balcerzak-Paradowska, Małgorzata Rusewicz, Dorota Bieniasz, Gertruda Uścińska, Hanna Zalewska ŚWIADCZENIA Z TYTUŁU ŚMIERCI ŻYWICIELA RODZINY Charakter świadczeń Aktualny stan prawny Charakter prawny renty rodzinnej Warunki przyznania i wypłaty renty rodzinnej z ubezpieczenia rentowego Świadczenia przysługujące z ubezpieczenia wypadkowego Jednorazowe odszkodowanie Rozstrzygnięcia wspólne dla renty rodzinnej wypadkowej oraz dla jednorazowego odszkodowania Dodatek dla sieroty zupełnej Zasiłek pogrzebowy 163

5 3. Publicznie dyskutowane propozycje dotyczące świadczeń w razie śmierci żywiciela rodziny Standardy międzynarodowe Rozwiązania w innych krajach Analiza statystyczna Propozycje zmian i ich skutki finansowe Podwyższenie minimalnego wieku wymaganego do przyznania renty rodzinnej dla wdowy lub wdowca Wprowadzenie dodatku do renty rodzinnej dla dzieci będących półsierotami Wprowadzenie wyższego wymiaru rent rodzinnych.' Skutki finansowe 176 Rozdział VII Gertruda Uścińska, Andrzej Szybkie, Hanna Zalewska ŚWIADCZENIA Z TYTUŁU WYPADKÓW PRZY PRACY I CHORÓB ZAWODOWYCH Charakter prawny ochrony z tytułu wypadku przy pracy i choroby zawodowej Aktualny stan prawny Podstawowe regulacje Pojęcie wypadku przy pracy i choroby zawodowej Zakres podmiotowy ubezpieczenia wypadkowego Zakres świadczeń przysługujących z ubezpieczenia wypadkowego w systemie powszechnym w Polsce Publicznie dyskutowane propozycje dotyczące zakresu osobowego ubezpieczenia wypadkowego i możliwości wprowadzenia dobrowolnego ubezpieczenia Obowiązkowe i dobrowolne ubezpieczenie wypadkowe w świetle standardów europejskich Standardy MOP i Rady Europy Rozwiązania w wybranych krajach europejskich Analiza statystyczna obecnych rozwiązań Propozycje rozwiązań oraz skutki finansowe Propozycje rozwiązań na przyszłość Skutki finansoweniektórych proponowanych rozwiązań 201 Rozdział VIII Anna Wilmowska, Dionizy Bilski, Andrzej Kwolek, Małgorzata Rusewicz, Andrzej Szybkie ORZECZNICTWO LEKARSKIE I REHABILITACJA W ZABEZPIECZENIU SPOŁECZNYM Istota orzecznictwa lekarskiego Orzecznictwo lekarskie w zabezpieczeniu społecznym Ewolucja rozwiązań Zmiany wprowadzane od 1996 roku Orzecznictwo o czasowej niezdolności do pracy spowodowanej chorobą Aktualny stan prawny Proponowane zmiany 216

6 4. Rola rehabilitacji w zapobieganiu niepełnosprawności Proponowane zmiany Orzecznictwo dotyczące niepełnosprawności Aktualny stan prawny Instytucje stosujące orzecznictwo Orzecznictwo o długotrwałej niezdolności do pracy spowodowanej naruszeniem sprawności organizmu (niepełnosprawnością) Stan aktualny Sądowe postępowanie odwoławcze w orzecznictwie o niepełnosprawności i niezdolności do pracy Wpływ instytucji zabezpieczenia społecznego na orzecznictwo lekarskie realizowane na ich potrzeby Systemy orzecznictwa lekarskiego w innych krajach Przegląd rozwiązań funkcjonujących w zakresie orzecznictwa lekarskiego w wybranych krajach europejskich Konkluzje Propozycje zmian dotyczących orzecznictwa lekarskiego Propozycje o charakterze ogólnym Propozycje w zakresie orzecznictwa o długotrwałej niezdolności do pracy z powodu niepełnosprawności Propozycje w zakresie orzecznictwa o długotrwałej częściowej niezdolności do pracy z powodu niepełnosprawności Propozycje w zakresie orzecznictwa o długotrwałej całkowitej niezdolności do pracy z powodu niepełnosprawności Propozycje w zakresie orzecznictwa o niezdolności do samodzielnej egzystencji Propozycje w zakresie orzecznictwa o niepełnosprawności dorosłych Propozycje w zakresie orzecznictwa o niepełnosprawności dzieci Propozycje w zakresie wykraczającym poza zagadnienia orzecznictwa lekarskiego, chociaż z nim związane Konkluzje Rekomendacje 250 Rozdział IX Anna Wilmowska, Piotr Błędowski ZAŁOŻENIA DO UBEZPIECZENIA PIELĘGNACYJNEGO Ubezpieczenie społeczne pielęgnacyjne - idea i propozycje rozwiązań Uwagi ogólne Propozycje dotyczące społecznego ubezpieczenia pielęgnacyjnego Propozycje dotyczące stopni niesamodzielności Świadczeniodawcy w ubezpieczeniu pielęgnacyjnym Świadczenia dla osób niesamodzielnych Kasa Ubezpieczenia Pielęgnacyjnego Krajowa Rada ds. Osób Niesamodzielnych Składka na ubezpieczenie pielęgnacyjne Uwagi dodatkowe 271

7 10 Spis treści Rozdział X Ewa Brożyna, Andrzej Barczyński, Ewa Giermanowska AKTYWIZACJA ZAWODOWA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH. ANALIZA ROZWIĄZAŃ. PROPOZYCJE NA PRZYSZŁOŚĆ Polityka społeczna państwa wobec osób niepełnosprawnych Warsztaty terapii zajęciowej i turnusy rehabilitacyjne Zakłady aktywności zawodowej Zakłady pracy chronionej Wsparcie osób niepełnosprawnych w prowadzonej przez nie działalności gospodarczej Dodatkowe uprawnienia pracownicze osób niepełnosprawnych System finansowania rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych : Wsparcie państwa dla pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne Dofinansowanie do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych Zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy, adaptacji pomieszczeń, adaptacji lub nabycia urządzeń Zwrot miesięcznych kosztów zatrudnienia pracowników pomagających pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy Zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy i kosztów płacy osoby niepełnosprawnej Zwolnienia z wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Dofinansowanie do składek na ubezpieczenia społeczne pracowników będących osobami niepełnosprawnymi Realne bariery wstrzymujące aktywizację zawodową niepełnosprawnych Bariery zatrudniania młodzieży niepełnosprawnej Rekomendacje Propozycja zmian w systemie rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych Jakie są główne zagrożenia dla systemu i dlaczego zmiany są konieczne? Postulowane kierunki zmian w modelu organizacji i wsparcia finansowego Propozycje zmian systemowych 316 SUMMARY 321 LITERATURA 324 DOKUMENTY KRAJOWE I MIĘDZYNARODOWE 330