P/07/117 LKR /07 Pan Sławomir Obidziński Prezes Zarządu Nadwiślańskiej Spółki Energetycznej Sp. z o.o. ul. Mickiewicza Brzeszcze

Transkrypt

1 Kraków, dnia stycznia 2008 r. NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA w KRAKOWIE KRAKÓW, ul. Łobzowska 67 (0-12) , , Fax (0-12) P/07/117 LKR /07 Pan Sławomir Obidziński Prezes Zarządu Nadwiślańskiej Spółki Energetycznej Sp. z o.o. ul. Mickiewicza Brzeszcze Wystąpienie pokontrolne NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie przeprowadziła na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1 kontrolę Nadwiślańskiej Spółki Energetycznej Sp. z o.o. z siedzibą w Brzeszczach, zwanej dalej Spółką, w zakresie wydawania zintegrowanych pozwoleń na korzystanie ze środowiska oraz przestrzegania warunków w nich zawartych w okresie od 1 stycznia 2004 r. do 30 listopada 2007 r. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole podpisanym 12 grudnia 2007 r. i omówione na naradzie pokontrolnej 8 stycznia 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie przekazuje na podstawie art. 60 ustawy o NIK niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia pozytywnie działania Spółki w zakresie uzyskiwania pozwoleń zintegrowanych i przestrzegania większości ich warunków, stwierdzając jednocześnie nieprawidłowości, polegające w szczególności na opóźnieniach w realizacji zobowiązań inwestycyjnych Spółki. 1 t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz

2 Przedstawioną ocenę ogólną uzasadniają poniŝsze uwagi i oceny cząstkowe. 1. Instalacje energetycznego spalania paliw w czterech z sześciu zakładów ciepłowniczych wchodzących w skład majątku Spółki odpowiadały kryteriom określonym w ust. 1 załącznika do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości 2, tzn. ich nominalna moc cieplna liczona z wartości opałowej paliwa na wejściu do instalacji przekraczała 50 MWt. Stosownie do art. 201 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska 3 instalacje te wymagały uzyskania pozwolenia zintegrowanego. Jeden z ww. zakładów Zakład Ciepłowniczy Piast w Bieruniu został wydzierŝawiony spółce EKOTERM Sp. z o.o. na podstawie umowy z 1 grudnia 1997 r. DzierŜawca we własnym zakresie i na własny koszt uzyskał pozwolenie zintegrowane dla tej instalacji decyzją Starosty Bieruńsko-Lędzińskiego z 1 sierpnia 2006 r. Dla instalacji w pozostałych trzech zakładach Spółka uzyskała pozwolenia zintegrowane wydane przez: - Starostę Pszczyńskiego decyzją z 30 czerwca 2006 r. (Zakład Ciepłowniczy nr 2 Czeczott w Woli), - Starostę Bieruńsko-Lędzińskiego decyzją z 21 lipca 2006 r. (Zakład Ciepłowniczy nr 6 Ziemowit w Lędzinach), - Starostę Oświęcimskiego decyzją z 25 stycznia 2007 r. (Zakład Ciepłowniczy nr 1 Brzeszcze w Brzeszczach). Wprawdzie tylko w przypadku decyzji dot. ZC nr 2 Czeczott dotrzymany został termin na uzyskanie pozwolenia zintegrowanego, ustalony w załączniku do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 26 września 2003 r. w sprawie późniejszych terminów do uzyskania pozwolenia zintegrowanego 4 na 30 czerwca 2006 r., jednakŝe wszystkie uzyskane zostały przed 30 października 2007 r., tj. przed terminem ustalonym w Akcie dotyczącym warunków przystąpienia do Unii Europejskiej m.in. Rzeczypospolitej Polskiej 5 w Załączniku XII, rozdziale 13, sekcji D Kontrola zanieczyszczeń przemysłowych i zarządzanie ryzykiem. 2 Dz. U. Nr 122, poz t.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902 ze zm. 4 Dz. U. Nr 177, poz poz. 1 załącznika. 5 Dz. U. UE L ze zm. 2

3 2. Łączne koszty uzyskania przez Spółkę trzech pozwoleń zintegrowanych poniesione do 31 października 2007 r. wyniosły tys. zł, z tego 115 tys. zł to koszty opracowania wniosków o udzielenie pozwoleń zintegrowanych, 6 tys. zł koszty opłat rejestracyjnych, a tys. zł nakłady inwestycyjne. NIK pozytywnie ocenia realizację przez Spółkę w latach zadań inwestycyjnych mających na celu dostosowanie prowadzonych instalacji do standardów Unii Europejskiej w zakresie najlepszych dostępnych technik poza zadaniami ujętymi w pozwoleniach zintegrowanych o łącznych nakładach tys. zł. 3. Odpowiednio wcześnie w stosunku do granicznego terminu 30 października 2007 r. Spółka złoŝyła wnioski o udzielenie pozwoleń zintegrowanych, bowiem nastąpiło to w październiku 2005 r. (ZC nr 2 Czeczott, ZC nr 6 Ziemowit ) oraz w kwietniu 2006 r. (ZC nr 1 Brzeszcze ). Jakkolwiek wnioski te wymagały wielu wyjaśnień i uzupełnień, ostatecznie zostały zaakceptowane przez odpowiednich starostów, czego wyrazem były ww. pozwolenia zintegrowane. W ocenie NIK, niezaleŝnie od powyŝszej akceptacji, wnioski te nie spełniały niektórych wymagań art. 208 ust. 2b ustawy Prawo ochrony środowiska, poniewaŝ w Ŝadnym z nich nie zamieszczono: - planów finansowania poszczególnych działań (pkt 4), - uwarunkowań technicznych i ekonomicznych uzasadniających proponowany harmonogram realizacji działań (pkt 5). Ponadto we wniosku dotyczącym ZC Nr 1 Brzeszcze brakowało takŝe: - harmonogramu realizacji działań w okresie obowiązywania pozwolenia (pkt 2), - przewidywanych kosztów realizacji poszczególnych działań (pkt 3), bowiem dane te zamieszczono tylko w odniesieniu do jednego działania, a we wniosku wyszczególniono ich więcej. 4. Wszystkie wnioski o wydanie pozwoleń zintegrowanych na korzystanie ze środowiska przygotowało dla Spółki Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG z Gliwic. Spółka, jako jednoosobowa spółka Skarbu Państwa, nie była zobowiązana do stosowania przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych 6, ale wyboru wykonawcy dokumentacji, stanowiącej przedmiotowe wnioski, dokonano w sposób gospodarny i rzetelny. Świadczy o tym w szczególności: 6 t.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 164, poz ze zm. 3

4 - wystąpienie do 16 podmiotów z prośbą o przedstawienie referencji w zakresie przygotowywania wniosków oraz doradztwa przy uzyskiwaniu pozwoleń zintegrowanych, - zaproszenie czterech firm (spośród ośmiu, które odpowiedziały) do złoŝenia ofert cenowych, - wybór oferty najtańszej (spośród trzech, które wpłynęły). Łączne koszty opracowania przez CMG KOMAG wniosków o udzielenie pozwoleń zintegrowanych, a takŝe udziału tej firmy w postępowaniach formalno-prawnych o wydanie pozwoleń, wyniosły zł. 5. W przypadku wszystkich wniosków o udzielenie pozwoleń zintegrowanych Spółka wniosła opłaty rejestracyjne w nieprawidłowej wysokości, bowiem przy przeliczaniu na złote naleŝnej kwoty w euro stosowała średni kurs złotego do euro z dnia poprzedzającego dzień wniesienia opłaty, zamiast stosownie do 4 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2002 r. w sprawie wysokości opłat rejestracyjnych 7 kurs ogłaszany przez Narodowy Bank Polski w dniu wnoszenia opłaty. Wysokość opłaty zakwestionował jedynie Starosta Oświęcimski, co skutkowało jej uzupełnieniem przez Spółkę (w kwocie 10,35 zł + 0,07 zł odsetek). Opłaty rejestracyjne w odniesieniu do pozostałych wniosków zostały zaniŝone o 8,20 zł, bowiem Spółka zastosowała kurs z 3 października 2005 r., zamiast z dnia wniesienia opłaty, tj. 4 października 2005 r. 6. NIK krytycznie ocenia nieprzestrzeganie przez Spółkę niektórych warunków pozwoleń zintegrowanych w zakresie realizacji harmonogramów działań mających na celu spełnienie wymagań najlepszych dostępnych technik oraz nieinformowanie o tym właściwych starostów. I tak: 1) w pozwoleniu dla instalacji w ZC Nr 1 Brzeszcze zobowiązano Spółkę do realizacji zadania pn. Zabudowa dwustopniowej instalacji odpylania spalin ( zł) w terminie do końca października 2007 r., tymczasem faktyczne zakończenie nastąpiło w grudniu 2007 r., 2) w pozwoleniu dla instalacji w ZC Nr 2 Czeczott Spółka została zobowiązana m.in. do Zabudowy odpylaczy wstępnych dla kotłów WR-5, WR-10 i WR-25 ( zł) w 2006 r. oraz do Zabudowy instalacji odsiarczania spalin z kotłów WR-5 i WR-25 ( zł) w 2007 r. czego nie uczyniono do zakończenia kontroli NIK, przy czym drugiego z tych zadań nawet nie rozpoczęto, 7 Dz. U. Nr 190, poz

5 3) w pozwoleniu dla instalacji w ZC Nr 6 Ziemowit ustalono m.in., Ŝe w 2006 r. Spółka zrealizuje zadanie Zabudowa odpylaczy wstępnych dla kotłów WR-10 i WR-25 ( zł), a w 2007 r. Zabudowę instalacji odsiarczania spalin z kotłów WR-10 i WR-25 ( zł); Ŝadnego z tych zadań nie zrealizowano do zakończenia kontroli NIK, a w przypadku instalacji odsiarczania spalin podobnie jak w ZC Nr 2 Czeczott zadania tego nie rozpoczęto. NaleŜy jednak zauwaŝyć, Ŝe przyczyną opóźnienia budowy dwustopniowej instalacji odpylania spalin w ZC Nr 1 i w ZC Nr 6 było niewywiązanie się wykonawcy z terminu określonego w umowie, a przyczyną niepodjęcia działań w zakresie instalacji odsiarczania spalin w ZC Nr 2 i w ZC Nr 6 brak sprawdzonych rozwiązań technicznych oraz zmiana szacowanych nakładów z 500 tys. zł do ponad tys. zł. NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia pozytywnie powiadomienie Starostów: Bieruńsko- Lędzińskiego i Pszczyńskiego (po zakończeniu kontroli NIK) o niezrealizowaniu zobowiązań w zakresie instalacji odsiarczania spalin, przyczynach opóźnienia oraz o zamiarze zmiany jakości paliwa wykorzystywanego w procesie spalania w celu nieprzekroczenia dopuszczalnej emisji SO 2 w spalinach od 1 stycznia 2008 r Spółka nie dotrzymała terminu realizacji dwóch umów, zawartych w 2006 r. z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, których przedmiotem było dofinansowanie zadań inwestycyjnych (ujętych w pozwoleniach zintegrowanych): - Modernizacja instalacji odpylania kotła WR-25 w Brzeszczach w kwocie zł ( ,50 zł dotacja z EFRR ,50 zł dotacja z NFOŚiGW), - Modernizacja instalacji odpylania kotła WR-25/3 na źródle Ziemowit w Lędzinach w kwocie zł ( ,00 zł z EFRR ,00 zł z NFOŚiGW). Zgodnie z postanowieniami tych umów termin osiągnięcia efektu ekologicznego, polegającego na zwiększeniu skuteczności odpylania, ustalono na 31 października 2007 r., a termin przekazania do NFOŚiGW dokumentów potwierdzających wykonanie i odbiór projektu na 25 listopada 2007 r. Faktyczny odbiór przedmiotowych inwestycji nastąpił w listopadzie ( Ziemowit ) i w grudniu ( Brzeszcze ) 2007 r., a do zakończenia kontroli NIK Spółka nie przekazała do NFOŚiGW wymaganych rozliczeń, warunkujących uruchomienie ww. kwot dotacji. 8 Decyzją z 4 stycznia 2008 r. Starosta Bieruńsko-Lędziński zobowiązał Spółkę do złoŝenia wniosku o zmianę pozwolenia zintegrowanego w terminie do 31 stycznia 2008 r. 9 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. 5

6 Z przedłoŝonych na naradzie pokontrolnej aneksów do ww. umów wynika, Ŝe termin osiągnięcia efektu ekologicznego przesunięto na 15 grudnia 2007 r., a termin przekazania do NFOŚiGW wymaganej dokumentacji na 9 stycznia 2008 r. Na pozytywną ocenę zasługuje takŝe zabezpieczenie w umowach z wykonawcą zadań pokrycia ewentualnej straty wynikającej z utraty dotacji z przyczyn leŝących po jego stronie. 8. NiezaleŜnie od powyŝszych nieprawidłowości w zakresie realizacji zobowiązań inwestycyjnych, Spółka nie przestrzegała równieŝ innych warunków pozwoleń zintegrowanych. Wskazać jednak naleŝy, Ŝe miały one charakter sporadyczny i nie dotyczyły dopuszczalnej emisji gazów i pyłów do powietrza. Polegały one na: - niepoinformowaniu Starosty Oświęcimskiego o braku moŝliwości wykonania pomiaru dla kotła WR-25/6 w ZC Nr 1 Brzeszcze w I półroczu 2007 r., - braku wymaganych pomiarów emisji pyłów i gazów dla kotła WR-25/3 w ZC Nr 6 Ziemowit w II półroczu 2006 r., - przekroczeniu rocznego czasu pracy kotłów WR-5 i WR-10 w ZC Nr 2 Czeczott w 2006 r. W ostatnim z ww. przypadków nie doszło do przekroczenia dopuszczalnej emisji rocznej dwutlenku siarki, dwutlenku azotu oraz pyłu zawieszonego. NaleŜy jednak zaznaczyć, Ŝe takie przekroczenie jest w praktyce niemoŝliwe, bowiem określone w pozwoleniach zintegrowanych limity emisji rocznej wielokrotnie przekraczają faktycznie wprowadzane do powietrza przez zakłady ciepłownicze Spółki ilości tych substancji. 9. Spośród pięciu zakładów ciepłowniczych Spółki cztery wprowadzają ścieki przemysłowe do urządzeń kanalizacyjnych będących własnością innych podmiotów. Ścieki te zawierają substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego, co wynika z treści wydanych Spółce pozwoleń zintegrowanych, a zatem stosownie do przepisu art. 122 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne 10 ich wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego 11. Pozwolenie takie Spółka uzyskała tylko dla ZC nr 1 Brzeszcze, natomiast nie posiada ich dla ZC nr 2 Czeczott, ZC nr 3 Janina i ZC nr 6 Ziemowit, co stanowi istotne naruszenie wymogów ww. ustawy. NIK pozytywnie ocenia deklarację złoŝoną na naradzie pokontrolnej, stosownie do której Spółka wystąpi o brakujące pozwolenia wodnoprawne. 10 t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz ze zm. 11 Pozwolenia zintegrowane nie obejmują tego rodzaju pozwoleń wodnoprawnych. 6

7 Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie wnosi o: 1. Wystąpienie do odpowiednich starostów z wnioskami o zmianę pozwoleń zintegrowanych w zakresie harmonogramów działań mających na celu spełnienie wymagań najlepszych dostępnych technik. 2. Pełne przestrzeganie pozwoleń zintegrowanych w zakresie wymagań formalnych. Stosownie do art. 61 ust. 1 ustawy o NIK Zarządowi Spółki przysługuje prawo zgłoszenia na piśmie umotywowanych zastrzeŝeń do dyrektora Delegatury NIK w Krakowie w sprawie zawartych w niniejszym wystąpieniu ocen, uwag i wniosków w terminie 7 dni od daty jego otrzymania. O sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków oraz o podjętych działaniach lub przyczynach ich niepodjęcia, proszę poinformować NajwyŜszą Izbę Kontroli Delegaturę w Krakowie w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o której mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały w sprawie ich rozstrzygnięcia.. Otrzymują: 1. Adresat, 2. Departament Środowiska, Rolnictwa i Zagospodarowania Przestrzennego NIK, 3. Akta kontroli. 7