Nowa podstawa programowa na lekcjach przyrody. Anna Kimak-Cysewska 2012

Transkrypt

1 Nowa podstawa programowa na lekcjach przyrody Anna Kimak-Cysewska 2012

2 Podstawa programowa to dokument w randze rozporządzenia, w którym zapisano to, czego państwo zobowiązuje się nauczyć przeciętnie zdolnego ucznia

3 Stara podstawa programowa Nowa podstawa programowa Struktura dokumentu Cele edukacyjne Zadania szkoły Treści nauczania Osiągnięcia Cele kształcenia wymagania ogólne Treści nauczania wymagania szczegółowe Język i sformułowania Bardzo ogólne Opis, czego należy nauczyć Precyzyjne, z użyciem czasowników operacyjnych

4 Stara podstawa programowa Nowa podstawa programowa Długość dokumentu Krótki Znaczenie dłuższy Interpretacja zapisów Wieloznaczna Zależna od czytelnika Jednoznaczna Ścieżki edukacyjne Odrębne podstawy programowe dla ścieżek edukacyjnych Brak ścieżek edukacyjnych

5 Stara podstawa programowa Nowa podstawa programowa Spiralny układ treści Powtarzanie i pogłębianie treści w układzie: Kształcenie zintegrowane przyroda biologia w gimnazjum biologia w szkole ponadgimnazjalnej na poziomie podstawowym i rozszerzonym Powtarzanie tylko niezbędnych treści Pogłębianie i rozszerzanie treści w układzie: edukacja wczesnoszkolna przyroda biologia w gimnazjum i I klasie szkoły ponadgim-nazjalnej przyroda w szkole ponadgimnazjalnej/biologia na poziomie rozszerzonym w szkole ponadgimnazjnej

6 Stara podstawa programowa Nowa podstawa programowa Doświadczenia i obserwacje Brak Lista zalecanych doświadczeń i obserwacji Wykorzystanie w praktyce Trudne Konieczność pracy ze standardami wymagań egzaminacyjnych Łatwe Czytelny spis wymagań egzaminacyjnych po każdym etapie edukacji

7 Stara podstawa programowa Nowa podstawa programowa Program nauczania Niezbędny Przydatny Wymagania egzaminacyjne Dotyczą tylko jednego etapu egzaminacyjnego Możliwość egzaminowania z treści realizowanych na wcześniejszych etapach edukacyjnych Realizacja Trudna Zbyt duża ilość treści Łatwiejsza Ograniczona ilość treści

8 Nowa podstawa programowa jest tożsama ze standardami wymagań egzaminacyjnych ma charakter kumulatywny, więc nauczyciel powinien znać podstawę programową także dla wcześniejszych etapów edukacyjnych. nauczyciel wyższego etapu edukacyjnego ma prawo wymagać od ucznia wiedzy z etapów niższych

9 Nowa podstawa programowa odpowiada tylko na pytania kogo i czego nauczyć? (efekt kształcenia). Program nauczania odpowiada na pytania w jakiej kolejności i w jaki sposób? (proces kształcenia) prawie wszystkie treści dawnych ścieżek edukacyjnych zostały włączone do podstaw programowych poszczególnych przedmiotów

10 Nauczyciel ma prawo uczyć więcej, niż jest zapisane w podstawie, pod warunkiem, że zrealizuje całą podstawę programową, a uczniowie są w stanie sprostać dodatkowym wymaganiom może być autorem programu nauczania, przy czym program nauczania musi być opracowany dla co najmniej jednego całego etapu edukacyjnego np. dla II etapu (klasy IV V szkoły podstawowej)

11 Dyrektor szkoły włącza zaproponowany przez nauczyciela program nauczania do szkolnego zestawu programów odpowiada za jakość programów nauczania realizowanych w szkole

12 Podręcznik: jest ważnym, ale jednym z wielu środków dydaktycznych. Obowiązkiem nauczyciela jest zrealizowanie podstawy programowej, a nie podręcznika może zawierać treści z wyższego etapu edukacyjnego, ale powinny one być wyraźnie oznakowane, aby uczeń (a także jego rodzice) wiedzieli, że jest to materiał nadobowiązkowy.

13 Analiza przykładowych zapisów podstawy programowej

14 Wymagania ogólne = cele kształcenia To umiejętności podstawowe dla danego przedmiotu, wspólne dla wszystkich etapów kształcenia, jednak stale doskonalone i rozwijane

15 Wymagania szczegółowe = treści nauczania Określają umiejętności dla poszczególnych zagadnień programowych zawartych w podstawie

16 Ważne uwagi: Wymagania szczegółowe nie niosą żadnych ukrytych treści i należy je interpretować dosłownie, a nie jako hasła odnoszące się do obszerniejszych zagadnień. Kolejność zapisu treści nauczania może być wskazówką co do kolejności realizowania poszczególnych działów tematycznych, ale jej nie narzuca.

17 Przykłady zapisów w obu podstawach Stara podstawa (treści nauczania): Pkt. 10. Pogoda i klimat, obserwacje meteorologiczne Nowa podstawa (wymagania szczegółowe): Pkt. 3. Obserwacje, doświadczenia przyrodnicze i modelowanie: 2) Obserwuje i nazywa zjawiska meteorologiczne zachodzące w Polsce

18 11) wymienia nazwy składników pogody (temperatura powietrza, opady i ciśnienie atmosferyczne, kierunek i siła wiatru) oraz przyrządów służących do ich pomiaru, podaje jednostki pomiaru temperatury i opadów stosowane w meteorologii 12) Obserwuje pogodę, mierzy temperaturę powietrza oraz określa kierunek i siłę wiatru, rodzaje opadów i osadów, stopień zachmurzenia nieba, prowadzi kalendarz pogody

19 Stara podstawa (treści nauczania): Pkt. 14. Czynności życiowe człowieka, etapy rozwoju człowieka ze szczególnym uwzględnieniem dojrzewania biologicznego, zasady higieny. Nowa podstawa (wymagania szczegółowe): Pkt. 8. Organizm człowieka 1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy, krwionośny, rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy tych układów: a) układ kostny elementy układu: czaszka, kręgosłup, klatka piersiowa, kończyny górne, kończyny dolne, b) układ oddechowy jama nosowa, krtań, tchawica, oskrzela, płuca

20 c) układ pokarmowy jama ustna, przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube, odbytnica, d) układ krwionośny serce, naczynia krwionośne: żyły i tętnice, e) układ rozrodczy żeński jajniki, jajowody, macica, pochwa i układ rozrodczy męski jądra, nasieniowody, prącie; 2) wymienia podstawowe funkcje poznanych układów człowieka; 3) rozpoznaje i nazywa, na podstawie opisu, fotografii lub rysunku, etapy rozwoju człowieka (zarodkowy i płodowy, okres noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy, przedszkolny, szkolny, wieku dorosłego, starości); 4) opisuje zmiany zachodzące w organizmach podczas dojrzewania płciowego;

21 Stara podstawa (treści nauczania): Pkt. 12. Kinetyczno-molekularny model budowy materii; rozmiary cząsteczek, oddziaływania międzycząsteczkowe. Nowa podstawa (wymagania szczegółowe): 3) obserwuje i rozróżnia stany skupienia wody, bada doświadczalnie zjawiska: parowania, skraplania, topnienia i zamarzania (krzepnięcia) wody; 4) posługuje się pojęciem drobina jako najmniejszym elementem budującym materię, prezentuje za pomocą modelu drobinowego trzy stany skupienia ciał (substancji);

22 5) opisuje skład materii jako zbiór różnego rodzaju drobin tworzących różne substancje i ich mieszaniny; 6) prezentuje na modelu drobinowym właściwości ciał stałych, cieczy i gazów (kształt i ściśliwość); 7) podaje przykłady ruchu drobin w gazach i cieczach (dyfuzja) oraz przedstawia te zjawiska na modelu lub schematycznym rysunku;

23 Stara podstawa (treści nauczania): Pkt. 13. Podstawowe zjawiska fizyczne i ich zastosowanie:... 2) elektryczne i magnetyczne Nowa podstawa (wymagania szczegółowe): 1) podaje przykłady zjawisk elektrycznych w przyrodzie (np. wyładowania atmosferyczne, elektryzowanie się włosów podczas czesania); 2) demonstruje elektryzowanie się ciał i ich oddziaływania na przedmioty wykonane z różnych substancji; 3) wymienia źródła prądu elektrycznego i dobiera je do odbiorników, uwzględniając napięcie elektryczne;

24 4) opisuje skutki przepływu prądu w domowych urządzeniach elektrycznych, opisuje i stosuje zasady bezpiecznego obchodzenia się z urządzeniami elektrycznymi 5) buduje prosty obwód elektryczny i wykorzystuje go do sprawdzania przewodzenia prądu elektrycznego przez różne ciała (substancje) 6) uzasadnia potrzebę o podaje sposoby oszczędzania energii elektrycznej 7) bada i opisuje właściwości magnesów oraz ich wzajemne oddziaływanie, a także oddziaływanie na różne substancje 8) buduje prosty kompas i wyjaśnia zasadę jego działania, wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie kompasu

25 Stara podstawa (treści nauczania): Pkt. 9. Wybrane krajobrazy świata: 1) lądy i kontynenty Nowa podstawa (wymagania szczegółowe): 1) charakteryzuje warunki klimatyczne i przystosowania do nich wybranych organizmów w następujących krajobrazach strefowych: lasu równikowego wilgotnego, sawanny, pustyni gorącej, stepu, tajgi, tundry, pustyni lodowej;

26 2) opisuje krajobrazy świata, w szczególności: lasu równikowego wilgotnego, sawanny, pustyni gorącej, stepu, tajgi, tundry, pustyni lodowej, rozpoznaje je na ilustracji oraz lokalizuje na mapie; 3) rozpoznaje i nazywa organizmy roślinne i zwierzęce typowe dla poznanych krajobrazów; 4) podaje przykłady współzależności między składnikami krajobrazu, zwłaszcza między klimatem (temperatura powietrza, opady atmosferyczne) a rozmieszczeniem roślin i zwierząt.

27 Podsumowanie: Podział treści nauczania dla poszczególnych klas należy rozpocząć od tego, co jest dziecku najlepiej znane, czyli od najbliższej okolicy, a następnie poszerzyć je o treści dotyczące Polski i świata.

28 Głównymi obszarami aktywności ucznia w ramach przedmiotu powinny być: 1) Obserwowanie i mierzenie 2) Doświadczanie 3) Prowadzenie doświadczeń 4) Dokumentowanie i prezentowanie 5) Stawianie pytań i poszukiwanie odpowiedzi

29 Szkoła powinna zapewnić warunki do bezpiecznego prowadzenia zajęć badawczych i terenowych, obserwacji i doświadczeń Część obserwacji i doświadczeń powinna mieć charakter ciągły lub okresowy w powiązaniu np. ze zmianami pór roku lub stanów pogody. Podczas prowadzenia zajęć proponuje się wykorzystywanie przedmiotów codziennego użytku oraz produktów stosowanych w gospodarstwie domowym.

30 Źródła: Podstawa programowa kształcenia ogólnego