Anna Drężek nauczycielka przyrody Prywatna Szkoła Podstawowa im. Zofii i Jędrzeja Moraczewskich w Sulejówku

Transkrypt

1 Anna Drężek nauczycielka przyrody Prywatna Szkoła Podstawowa im. Zofii i Jędrzeja Moraczewskich w Sulejówku Opinia o Programie nauczania przyrody w szkole podstawowej autorstwa: Barbary Klimuszko, Janiny Sokołowskiej, Bereniki Targos, Marii M. Wilczyńskiej-Wołoszyn Wydawnictwo Edukacyjne Zofii Dobkowskiej Żak Opiniowany program został napisany na podstawie zapisów zawartych w Podstawie programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół zgodnie z rozporządzeniem MEN z dnia 23 grudnia 2008r.(Dz.U. z dnia 15 stycznia 2009r.Nr4,poz.17). Program zawiera: - hasła z Podstawy programowej - realizację haseł z Podstawy programowej, w tym: szczegółowe cele kształcenia i wychowania treści nauczania sposoby osiągania celów osiągnięcia uczniów Struktura programu jest zgodna z rozporządzeniem MEN z dnia 8 czerwca 2009r w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów nauczania (Dz.U.Nr 89,poz.730). Autorki proponują realizację programu w wymiarze 3 godz. tygodniowo, co pozwala na równomierny układ godzin w ciągu całego cyklu kształcenia i realizację 290 godz. w ciągu 3 lat. Analiza treści programu: - zaproponowane w programie dla klasy IV hasła z podstawy programowej ułożono w następującej kolejności: Klasa IV 1. Ja i moje otoczenia. Uczeń rozpoczyna naukę przyrody od poznania: roli własnych zmysłów, przyrządów badawczych oraz metodologii prowadzenia obserwacji i pomiarów oraz ich zapisywania. Pozwala to kształtować u uczniów postawę badawczą, dążącą do poznania i rozumienia prawidłowości świata przyrody. Następnie poznaje czynniki wpływające na jakoś swojego życia i efektywność uczenia się. Pozwoli mu to w sposób właściwy zaplanować dzień oraz nauczyć się jak się uczyć efektywnie. 2.Orientacja w terenie. Orientacja w terenie jest powiązana z obserwacjami astronomicznymi dotyczącymi dziennej wędrówki Słońca oraz właściwościami magnetycznymi Ziemi. Uczeń poznaje konsekwencje

2 wynikające z położenia Ziemi w Układzie Słonecznym. Pomiary niewielkich odległości w terenie pozwalają na kształcenie umiejętności oceniania wielkości obiektów przyrodniczych. 3.Plan i mapa. Naturalnym jest przejście od orientacji i pomiarów w terenie do wprowadzenie w świat mapy. Uczeń poznaje sposób zapisywania obrazu terenu za pomocą umownych znaków. Przejście w ten sposób od konkretnych obrazów do ich symbolicznego zapisu jest szczególnie ważne, ponieważ w klasie IV mogą być uczniowie o rok młodsi niż dotychczas. Umiejętność myślenia abstrakcyjnego nie jest jeszcze u nich dobrze wykształcona. 4.Materia i jej stany skupienia. Poznawanie właściwości materii proponowane jest za pomocą prostych doświadczeń. W czasie ich przebiegu uczeń obserwuje na konkretnych przykładach przemiany zachodzące pod wpływem różnych czynników. Wykonywanie prostych doświadczeń kształtują u uczniów postawę badawczą i zachęcają do stawiania hipotez na temat zjawisk i procesów zachodzących w przyrodzie i do ich weryfikowania. Dział ten jest wprowadzeniem do hasła Pogody i jej wpływ na człowieka i przyrodę. 5.Pogoda i jej wpływ na człowieka i przyrodę. Tematyka pogody i jej wpływu na przyrodę i życie człowieka jest szeroko omawiana na pierwszym etapie edukacyjnym na poziomie obserwacji bezpośrednich stanu pogody. Jest więc uzasadnione wykorzystanie i kontynuowanie tych obserwacji na poziomie klasy IV z rozszerzeniem o próby wyjaśniania przebiegu zjawisk pogodowych w zależności od wysokości słońca nad widnokręgiem w różnych porach roku. Obserwacje te mogą być powiązane z obserwacjami dziennej wędrówki Słońca. 6.Najbliższa okolica. Kolejne hasło służy poznaniu najbliższej okolicy. Omawiane są w nim poszczególne elementy środowiska przyrodniczego na przykładach występujących w najbliższym otoczeniu. Jest to zgodne z zaleceniami zawartymi w Podstawie programowej poznawania najpierw swojego otoczenia, później kraju i świata. Dział ten występuje w powiązaniu z hasłem związanym z wzajemnym oddziaływaniem człowieka i środowiska. 7. Człowiek a środowisko. Dział ten podsumowuje umiejętności zdobyte w klasie IV tj.: - praktyczne zastosowanie wyników obserwacji - analizowanie wyników przeprowadzonych doświadczeń i obserwacji. Zaproponowana przez autorki kolejność realizowania haseł z Podstawy programowej.. w klasie IV wiąże w sposób logiczny poszczególne działy. Uwzględnia potencjalne możliwości percepcyjnych uczniów klasy IV oraz fakt obniżenia wieku szkolnego. Klasa V 1.Właściwości substancji Dział ten poświęcony jest poznaniu właściwości fizycznych substancji w powiązaniu z ich wpływem na organizmy oraz wykorzystaniem w życiu codziennym.

3 2.Krajobrazy Polski Jest kontynuacją działu 2 i 6 z klasy IV. Uczeń uczy się korzystania z mapy poziomicowej i hipsometrycznej. Poznaje główne typy krajobrazów Polski. 3. Krajobrazy Europy W myśl zasady od poznania najbliższego otoczenia do terenów odleglejszych, po poznaniu najbliższej okolicy i Polski, uczeń kontynuuje poznawanie różnorodności krajobrazowej Ziemi na przykładzie wybranych krajobrazów Europy. 4.Organizm człowieka W dziale tym uczeń poznaje własny organizm, jego budowę i funkcjonowanie, zasady prawidłowego odżywiania, rozmnażanie oraz etapy rozwoju, ze szczególnym uwzględnieniem etapu dojrzewania. 5.Zdrowie i troska o zdrowie Nawiązuje do poprzedniego działu. Uczeń poznaje zasady higienicznego trybu życia, wpływ używek na organizm oraz zawady udzielania pierwszej pomocy. 6.Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie Omawiane są w nim zjawiska, z którymi uczeń spotyka się w życiu codziennym: wyładowania elektryczne, energia elektryczna i magnetyzm. Poznaje zasady bezpiecznego korzystania z urządzeń elektrycznych. W klasie V działy podzielone są na treści fizyczne, geograficzne i biologiczne. Daje to możliwość zastosowania innej kolejności realizowania poszczególnych działów, bez naruszania ich struktury oraz realizowania, jeśli w szkole istnieją takie możliwości, przez kilku nauczycieli. Realizacja programu nauczania przyrody przez nauczycieli biologii, fizyki, geografii jest polecana przez niektórych metodyków nauczania przyrody, może wpłynąć na lepsze efekty nauczania. Klasa VI W klasie VI układ działów: 1.Ziemia we wszechświecie 2.Lądy i oceany 3.Krajobrazy świata 4.Przemiany substancji 5. Ruch i siły w przyrodzie jest analogiczny jak w klasie V. Wyodrębnione są treści geograficzne i fizyczne. Mogą być realizowane w kolejności zaproponowanej przez autorki lub równolegle przez geografa i fizyka. - realizacja haseł z podstawy programowej obejmuje: 1.Szczegółowe cele kształcenia i wychowania poszczególnym działom przyporządkowano cele operacyjne w odniesieniu do poszczególnych treści nauczania ( tematów lekcji).zostały one prawidłowo i jasno określone, są dostosowane do możliwości uczniów, sprzyjają zaciekawieniu ucznia światem przyrody i rozwijaniu naturalnych pasji poznawczych dzieci. Uczą prawidłowego prowadzenia i zapisywania doświadczeń i obserwacji, stawiania hipotez i ich weryfikowania. Został również zaakcentowany ważny aspekt życia w rodzinie i zachowań proekologicznych.

4 2.Treści nauczania obejmują zajęcia, które mogą być realizowane na pojedynczych lub kilku lekcjach, w zależności od preferencji nauczyciela i organizacji szkoły. Zakres treści jest odpowiedni do zaproponowanej liczby godzin. 3. Sposoby osiągania celów opisano tu działania, które należy podjąć, aby osiągnąć zamierzone cele. Są one jasno sprecyzowane, ułatwiają nauczycielowi zaplanowanie przebiegu lekcji. Zwrócono uwagę na porządkowanie samodzielnych działań uczniów przez opracowanie regulaminów i korzystanie z instrukcji w czasie pomiarów, obserwacji i doświadczeń. Znaczące miejsce wśród sposobów osiągania celów zajmują zajęcia terenowe. Zaproponowano też dużą liczbę prostych doświadczeń. Powoduje to samodzielne działania uczniów, które wyzwalają naturalną dziecięcą ciekawość, kształtują logiczne myślenie, uczą łączenia przyczyn i skutków, wyciągania wniosków, porządkowania informacji. W znaczący sposób wpływają na efektywność nauczania. 4.osiągnięcia uczniów użyte w opisie czasowniki operacyjne sprawiają, że pożądane osiągnięcia ucznia po każdej lekcji są jasne: dla nauczyciela - wie jakie umiejętności powinien kształcić u uczniów na danej lekcji dla ucznia wie czego oczekuje od niego nauczyciel dla rodziców wiedzą, jakie umiejętności powinno posiadać ich dziecko po każdej lekcji Jasno sprecyzowane pożądane osiągnięcia pozwalają na bieżąco kontrolować nauczycielowi poziom ich spełniania w formie ustnej, pisemnej lub czynnościowej. Opisywany Program nauczania przyrody autorstwa Barbary Klimuszko, Janiny Sokołowskiej, Marii M.Wilczyńskiej-Wołoszyn jest przejrzysty i zrozumiały, stanowi cenną wskazówkę dla nauczycieli. Forma graficzna zapisu Programu w postaci tabeli w sposób znaczący ułatwia korzystanie z niego. Obok siebie są zestawione tematy działów, szczegółowe cele kształcenia i wychowania, treści nauczania, sposoby osiągania celów i osiągnięcia uczniów. Szczegółowa analiza zapisów programu pod względem zgodności z Podstawą programową i rozporządzeniem MEN w sprawie dopuszczania w szkole programów nauczania pozwala stwierdzić jego poprawność merytoryczną i metodyczną. Anna Drężek

5