PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA PRZYRODA. ( zmieniony sierpień 2015r.) DLA KLAS IV - V - VI. SIERPIEŃ 2015r.

Transkrypt

1 PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA PRZYRODA ( zmieniony sierpień 2015r.) DLA KLAS IV - V - VI SIERPIEŃ 2015r.

2 1. Zasady oceniania wynikają z założeń Statutu Szkoły Podstawowej nr 2 im. Jarosława Dąbrowskiego w Olsztynie. 2. Słowniczek pojęć: odpowiedź ustna obejmuje materiał programowy z ostatnich dwóch lekcji aktywność aktywny udział w lekcji np. zgłaszanie się, praca na zajęciach uzupełnianie ćwiczeń, wykonywanie zadań w zeszycie przedmiotowym, systematyczna praca w zeszycie przedmiotowym lub/i w ćwiczeniach, uzupełnianie kart pracy sprawdzian( klasówka ) obejmuje materiał programowy z więcej niż dwie jednostki lekcyjne sprawdzian ( klasówka ) ocena poprawiona kartkówka obejmuje materiał programowy z ostatniej lekcji lub kilku lekcji, na których była ćwiczona ta sama umiejętność lub treści z zakresu działu praca domowa w zeszycie przedmiotowym, w zeszycie ćwiczeń, ustna poprawa pracy domowej zajęcia warsztatowe praca dodatkowa samodzielnie lub zespołowo wykonane przez ucznia inne prace np. wykonanie plakatu, albumu, modelu, doświadczenia, pomocy dydaktycznej, prezentacja, itp. konkurs przyrodniczy aktywność poza lekcjami 3. Cele oceniania. Celem oceniania jest określenie stopnia opanowania wiadomości przez ucznia o otaczającym świecie oraz sprawdzenie nabytych umiejętności praktycznego wykorzystania zdobytej wiedzy w codziennych sytuacjach, umożliwienie rozwoju umiejętności ponadprzedmiotowych, tj. uczenie się, współpraca i współdziałanie, poszukiwanie i porządkowanie informacji, porozumiewanie się w różnych sytuacjach, myślenie, doskonalenie się. Ocenianie ma też na celu motywowanie ucznia do dalszej pracy. 4. Obszary podlegające ocenie w całym etapie edukacyjnym. a) wiadomości wynikające z podstawy programowej, realizowanego programu nauczania przyrody b) umiejętności: Stosowanie podstawowych metod poznania przyrody poprzez: stawianie hipotez na temat zjawisk i procesów zachodzących w przyrodzie i ich weryfikacja,

3 obserwacje, doświadczenia, w tym techniki pomiaru, dokumentowanie i prezentowanie wyników obserwacji i doświadczeń posługiwanie się słownym i graficznym zapisem informacji o przyrodzie, całościowe opisywanie składników środowiska i ich współzależności, korzystanie z różnych źródeł informacji, w tym stosowanie technologii informacyjno komunikacyjnej, wykorzystanie wiedzy o przyrodzie, swoim organizmie do bezpiecznego i zdrowego funkcjonowania w środowisku, projektowanie racjonalnych zasad korzystania z zasobów przyrody, projektowanie i podejmowanie działań zmierzających do poprawy stanu środowiska najbliższej okolicy. 5. Wymagania na poszczególne oceny. Klasa IV Wymagania na ocenę dopuszczającą Wymagania ogólne ujęte w podstawie programowej I. Zaciekawienie światem przyrody. - stawia pytania dotyczące zjawisk zachodzących w przyrodzie - prezentuje postawę badawczą w poznawaniu prawidłowości świata przyrody przez poszukiwanie odpowiedzi na pytania: dlaczego?, jak jest?, co się stanie gdy? II. Stawianie hipotez na temat zjawisk i procesów zachodzących w przyrodzie i ich weryfikacja. Treści nauczania ujęte w Podstawie programowej 1. Ja i moje otoczenie. 1. wymienia czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na jego samopoczucie w szkole oraz w domu i proponuje sposoby eliminowania czynników negatywnych, 3. wymienia zasady prawidłowego uczenia się i stosuje je w życiu, 4. opisuje prawidłowo urządzone miejsce nauki ucznia w szkole podstawowej 6. nazywa zmysły człowieka i wyjaśnia ich rolę w poznawaniu przyrody, stosuje zasady bezpieczeństwa podczas obserwacji przyrodniczych, 7. podaje przykłady przyrządów ułatwiających obserwację przyrody i opisuje ich znaczenie, posługuje się nimi podczas prowadzonych obserwacji, 8. podaje przykłady roślin i zwierząt hodowanych przez człowieka, w tym w pracowni przyrodniczej i wymienia podstawowe zasady opieki nad nimi, 9. rozpoznaje i nazywa niektóre rośliny ( w tym doniczkowe ) Wymagania Dział 1. Poznajemy najbliższe otoczenie wymienia źródła informacji o przyrodzie; proponuje sposoby bezpiecznego spędzania przerw; wyjaśnia, na czym polega zachowanie asertywne (nie używając terminu asertywność ); podaje przykłady form wypoczynku biernego i aktywnego Dział 2. Odkrywamy tajemnice warsztatu przyrodnika wymienia 3 4 elementy przyrody nieożywionej i ożywionej ; podaje nazwy przyrządów służących do prowadzenia obserwacji w terenie; wymienia zmysły umożliwiające poznawanie otaczającego świata podaje przykłady obiektów, które można obserwować za pomocą mikroskopu; podaje nazwy głównych kierunków geograficznych; rysuje różę głównych kierunków geograficznych; wymienia

4 - przewiduje przebieg niektórych zjawisk i procesów przyrodniczych, - wyjaśnia proste zależności między zjawiskami, - przeprowadza obserwacje, doświadczenia według instrukcji, - rejestruje ich wyniki w różnej formie oraz je objaśnia, używając prawidłowej terminologii III. Praktyczne wykorzystanie wiedzy przyrodniczej. - orientuje się w otaczającej go przestrzeni przyrodniczej i kulturowej, - rozpoznaje sytuacje zagrażające zdrowiu i życiu oraz podejmuje działania zwiększające bezpieczeństwo własne i innych, - świadomie działa na rzecz ochrony własnego zdrowia IV. Poszanowanie przyrody. - zachowuje się w środowisku zgodnie z obowiązującymi zasadami, - działa na rzecz ochrony przyrody i dorobku kulturowego społeczności zawierające substancje trujące i szkodliwe dla człowieka i podaje zasady postępowania z nimi. 2.Orientacja w terenie. 1.wyznacza kierunki na widnokręgu za pomocą kompasu, gnomonu, 2. obserwuje widomą wędrówkę słońca w ciągu doby, miejsca wschodu, górowania i zachodu Słońca w zależności od pory roku, wskazuje zależność między wysokością Słońca a długością cienia, 3. orientuje plan, mapę w terenie, posługuje się legendą, 4. identyfikuje na planie i mapie topograficznej miejsce obserwacji i obiekty w najbliższym otoczeniu, określa wzajemne położenie obiektów na planie, mapie topograficznej i w terenie, 5. rozróżnia w terenie i na modelu formy wypukłe i wklęsłe, wskazuje takie formy na mapie poziomicowej. 3. Obserwacje, doświadczenia przyrodnicze i modelowanie. 1) obserwuje wszystkie fazy rozwoju rośliny, dokumentuje obserwacje; 2)obserwuje i nazywa zjawiska atmosferyczne zachodzące w Polsce; 3) obserwuje i rozróżnia stany skupienia wody, bada doświadczalnie zjawiska: parowania, skraplania, topnienia i zamarzania (krzepnięcia) wody; 4) podaje przykłady występowania i wykorzystania rozszerzalności cieplnej ciał w życiu codziennym, wyjaśnia zasadę działania termometru cieczowego; 5) wykonuje i opisuje proste doświadczenia wykazujące istnienie powietrza i ciśnienia atmosferycznego; buduje na podstawie instrukcji prosty wiatromierz i wykorzystuje go w prowadzeniu obserwacji; 6) wymienia nazwy składników pogody (temperatura powietrza, opady i ciśnienie atmosferyczne, kierunek i siła wiatru) oraz przyrządów służących do ich pomiaru, podaje rodzaje map; wymienia zasady pielęgnacji roślin ; dzieli rośliny na drzewa, krzewy i rośliny zielne ; podaje przykłady zwierząt hodowanych przez człowieka Dział 3. Odkrywamy tajemnice zjawisk przyrodniczych podaje przykłady występowania wody w różnych stanach skupienia; odczytuje wskazania termometru; podaje nazwy przemian stanów skupienia wody ; przyporządkowuje stany skupienia wody do właściwych przedziałów temperaturowych ; wymienia składniki pogody ; rozpoznaje rodzaje opadów ; przyporządkowuje nazwy 3 przyrządów do rodzajów obserwacji meteorologicznych; odczytuje symbole umieszczone na mapie pogody; wyjaśnia pojęcia: wschód Słońca, zachód Słońca; wymienia daty rozpoczęcia kalendarzowych pór roku; podaje po 3 przykłady zmian zachodzących w przyrodzie w poszczególnych porach roku Dział 4. Odkrywamy tajemnice życia odróżnia organizmy jednokomórkowe od wielokomórkowych; opisuje dwie wybrane czynności życiowe organizmów; przyporządkowuje podane organizmy do grup troficznych (samożywne, cudzożywne) ; wymienia, na podstawie ilustracji, charakterystyczne cechy drapieżników; układa łańcuch pokarmowy z podanych organizmów Dział 5. Odkrywamy tajemnice ciała człowieka podaje przykłady produktów spożywczych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego; opisuje znaczenie wody dla organizmu; opisuje zasady przygotowywania posiłków; wyjaśnia, dlaczego należy dokładnie żuć pokarm; uzasadnia konieczność

5 V. Obserwacje, pomiary i doświadczenia. - korzysta z różnych źródeł informacji ( własnych obserwacji, badań, doświadczeń, tekstów, map, tabel, fotografii, filmów), - wykonuje pomiary i korzysta z instrukcji słownej, tekstowej, graficznej, - dokumentuje i prezentuje wyniki obserwacji i doświadczeń, - stosuje technologie informacyjno komunikacyjne. jednostki pomiaru temperatury i opadów stosowane w meteorologii; 7) obserwuje pogodę, mierzy temperaturę powietrza oraz określa kierunek i siłę wiatru, rodzaje opadów i osadów, stopień zachmurzenia nieba, prowadzi kalendarz pogody; 8) opisuje i porównuje cechy pogody w różnych porach roku, dostrzega zależność między wysokością Słońca, długością dnia a temperaturą powietrza w ciągu roku. 4. Najbliższa okolica. 1) rozpoznaje w terenie przyrodnicze (nieożywione i ożywione) oraz antropogeniczne składniki krajobrazu i wskazuje zależności między nimi; 2) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie na lądzie; 3) obserwuje i nazywa typowe organizmy lasu, łąki, pola uprawnego; 4) opisuje przystosowania budowy zewnętrznej i czynności życiowych organizmów lądowych do środowiska życia, na przykładach obserwowanych organizmów; 5) wskazuje organizmy samożywne i cudzożywne oraz podaje podstawowe różnice w sposobie ich odżywiania się; 6) przedstawia proste zależności pokarmowe zachodzące między organizmami lądowymi, posługując się modelem lub schematem; 7) rozpoznaje i nazywa warstwy lasu, charakteryzuje panujące w nich warunki abiotyczne; 8) obserwuje zjawiska zachodzące w cieku wodnym, określa kierunek i szacuje prędkość przepływu wody, rozróżnia prawy i lewy brzeg; 9) rozróżnia i opisuje rodzaje wód powierzchniowych; 10) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie w wodzie; 11) obserwuje i nazywa typowe rośliny i zwierzęta żyjące w jeziorze lub rzece, opisuje przystosowania ich budowy zewnętrznej i czynności życiowych do środowiska życia; 12) przedstawia proste zależności pokarmowe występujące w środowisku wodnym, posługując się modelem lub schematem; mycia rąk przed każdym posiłkiem; podpisuje na schemacie elementy szkieletu oraz narządy układów: pokarmowego, krwionośnego, oddechowego i rozrodczego; zaznacza na schemacie ręki miejsce, w którym mierzy się puls; wymienia zasady higieny układu oddechowego, podaje przykłady czynności, do wykonywania których niezbędna jest energia; wymienia narządy zmysłów; opisuje rolę oka i ucha; przyporządkowuje podane cechy budowy zewnętrznej do sylwetki kobiety lub mężczyzny; rozpoznaje na ilustracji komórki rozrodcze: męską i żeńską; wyjaśnia pojęcie zapłodnienie ; podaje nazwy etapów życia po narodzeniu; podaje przykłady zmian w organizmie świadczących o rozpoczęciu okresu dojrzewania u własnej płci Dział 6. Odkrywamy tajemnice zdrowia wymienia drogi wnikania do organizmu człowieka drobnoustrojów chorobotwórczych ; odczytuje informacje umieszczane na opakowaniach żywności (skład, data przydatności do spożycia, sposób przechowywania); wymienia pasożyty wewnętrzne i zewnętrzne człowieka; wyjaśnia, dlaczego ważna jest czystość rąk; opisuje sposób mycia zębów; wymienia numery telefonów alarmowych; opisuje zasady bezpiecznego korzystania z domowych urządzeń elektrycznych; wymienia przyczyny wypadków drogowych; opisuje zasady poruszania się po drogach; podaje przynajmniej dwa przykłady negatywnego wpływu dymu tytoniowego i alkoholu na organizm człowieka; prezentuje właściwe zachowanie asertywne w wybranej sytuacji Dział 7. Odkrywamy tajemnice życia w wodzie wskazuje na mapie lądy oraz morza i oceany; wymienia przystosowania wybranych zwierząt, np. ryb, delfinów, do życia w wodzie; opisuje schemat

6 13) rozpoznaje i nazywa skały typowe dla miejsca zamieszkania: piasek, glina i inne charakterystyczne dla okolicy; 14) opisuje glebę, jako zbiór składników nieożywionych i ożywionych, wyjaśnia znaczenie organizmów glebowych i próchnicy w odniesieniu do żyzności gleby. 5. Człowiek a środowisko. 1) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole, w miejscu zabawy na stan środowiska; 2) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu środowiska na zdrowie człowieka. 6. Organizm człowieka. 1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy, krwionośny, rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy tych układów: a) układ kostny elementy układu: czaszka, kręgosłup, klatka piersiowa, kończyny górne, kończyny dolne, b) układ oddechowy jama nosowa, krtań, tchawica, oskrzela, płuca, c) układ pokarmowy jama ustna, przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube, odbytnica, d) układ krwionośny serce, naczynia krwionośne: żyły i tętnice, e) układ rozrodczy żeński jajniki, jajowody, macica, pochwa i układ rozrodczy męski jądra, nasieniowody, prącie; 2) wymienia podstawowe funkcje poznanych układów człowieka; 3) rozpoznaje i nazywa, na podstawie opisu, fotografii lub rysunku, etapy rozwoju człowieka (zarodkowy i płodowy, okres noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy, przedszkolny, szkolny, wieku dorosłego, starości); 4) opisuje zmiany zachodzące w organizmach podczas dojrzewania płciowego; 5) wykazuje doświadczalnie, Se czynnikiem niezbędnym do spalania jest tlen, identyfikuje produkty spalania i oddychania: dwutlenek węgla, para wodna oraz podaje ich nazwy; 6) opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska rzeki, wymieniając: źródło, bieg górny, środkowy, dolny, ujście; zaznacza na mapie rzekę główną i jej dopływy ; rozpoznaje na rysunku glony jednokomórkowe, kolonijne, wielokomórkowe; odróżnia glony jednokomórkowe od pierwotniaków; rozpoznaje amebę i pantofelka; podpisuje, np. na schematycznym rysunku, strefy życia w jeziorze, w morzach i oceanach; wymienia nazwy 2 3 organizmów żyjących w strefie przybrzeżnej jeziora, morza i oceanu; podaje nazwy organizmów tworzących plankton Dział 8. Odkrywamy tajemnice życia na lądzie wymienia 2 cechy charakteryzujące skały: lite, zwięzłe i luźne; podaje przykłady organizmów żyjących w glebie; opisuje przystosowania zwierząt do zmian temperatury; podpisuje na schemacie nazwy warstw lasu; rozpoznaje na ilustracji dwa drzewa iglaste i dwa drzewa liściaste; opisuje wygląd łąki (uwzględnia występowanie traw, drobnych zwierząt); podaje dwa przykłady znaczenia łąki; wyjaśnia, dlaczego nie wolno wypalać traw; podaje nazwy zbóż uprawianych na polach; podaje przykłady warzyw uprawianych na polach; wymienia nazwy drzew uprawianych w sadach; wymienia dwa szkodniki upraw polowych; uzupełnia brakujące ogniwa w łańcuchach pokarmowych organizmów żyjących na polu

7 zewnętrznego; 7) bada właściwości ogniskujące lupy, powstawanie obrazu widzianego przez lupę i podaje przykłady zastosowania lupy; 8) wskazuje rodzaje źródeł dźwięku, bada doświadczalnie zależność powstającego dźwięku od np. naprężenia i długości struny; 9) bada rozchodzenie się dźwięków w powietrzu i ciałach stałych; 10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła na podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń lub pokazów. 7. Zdrowie i troska o zdrowie. 1) podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i wirusów na zdrowie człowieka, wymienia zachowania zapobiegające chorobom przenoszonym i wywoływanym przez nie; 2) wymienia zasady postępowania z produktami spożywczymi od momentu zakupu do spożycia (termin przydatności, przechowywanie, przygotowywanie posiłków); 3) wymienia zasady prawidłowego odżywiania się i stosuje je; 4) podaje i stosuje zasady dbałości o własne ciało (higiena skóry, włosów, zębów, paznokci oraz odzieży); 5) charakteryzuje podstawowe zasady ochrony narządów wzroku i słuchu; 6) wyjaśnia znaczenie ruchu i ćwiczeń fizycznych w utrzymaniu zdrowia; 7) podaje przykłady właściwego spędzania wolnego czasu, z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw ruchowych oraz poruszania się po drodze; 8) opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych urazach (stłuczenia, zwichnięcia, skaleczenia, złamania, ukąszenia, użądlenia), potrafi wezwać pomoc w różnych sytuacjach; 9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu człowieka (np. niewybuchy i niewypały, pożar, wypadek drogowy, jazda na łyżwach lub kąpiel w niedozwolonych miejscach); 10) wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych np. na opakowaniach środków czystości i korzysta z produktów

8 zgodnie z ich przeznaczeniem; 11) wymienia podstawowe zasady bezpiecznego zachowania się w domu, w tym posługiwania się urządzeniami elektrycznymi, korzystania z gazu, wody; 12) wyjaśnia negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i substancji psychoaktywnych na zdrowie człowieka, podaje propozycje asertywnych zachowań w przypadku presji otoczenia; 13) wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia konieczność ich stosowania. 8. Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie. 1) buduje prosty kompas i wyjaśnia zasadę jego działania, wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie kompasu. 9. Przemiany substancji. 1) podaje i bada doświadczalnie czynniki wywołujące topnienie i krzepnięcie (temperatura) oraz parowanie i skraplanie (temperatura, ruch powietrza, rodzaj cieczy, wielkość powierzchni); Wymagania na ocenę dostateczną Wymagania ogólne ujęte w podstawie programowej I. Zaciekawienie światem przyrody. - stawia pytania dotyczące zjawisk zachodzących w przyrodzie - prezentuje postawę badawczą Treści nauczania ujęte w Podstawie programowej 1. Ja i moje otoczenie. 1. wymienia czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na jego samopoczucie w szkole oraz w domu i proponuje sposoby eliminowania czynników negatywnych, 3. wymienia zasady prawidłowego uczenia się i stosuje je w Wymagania Uczeń otrzymuje ocenę dostateczną jeżeli spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą plus: Dział 1. Poznajemy najbliższe otoczenie wymienia elementy tworzące świat przyrody; opisuje sposób właściwego przygotowania miejsca do nauki;

9 w poznawaniu prawidłowości świata przyrody przez poszukiwanie odpowiedzi na pytania: dlaczego?, jak jest?, co się stanie gdy? II. Stawianie hipotez na temat zjawisk i procesów zachodzących w przyrodzie i ich weryfikacja. - przewiduje przebieg niektórych zjawisk i procesów przyrodniczych, - wyjaśnia proste zależności między zjawiskami, - przeprowadza obserwacje, doświadczenia według instrukcji, - rejestruje ich wyniki w różnej formie oraz je objaśnia, używając prawidłowej terminologii III. Praktyczne wykorzystanie wiedzy przyrodniczej. - orientuje się w otaczającej go przestrzeni przyrodniczej i kulturowej, - rozpoznaje sytuacje zagrażające zdrowiu i życiu oraz podejmuje działania zwiększające bezpieczeństwo własne i innych, - świadomie działa na rzecz życiu, 4. opisuje prawidłowo urządzone miejsce nauki ucznia w szkole podstawowej 6. nazywa zmysły człowieka i wyjaśnia ich rolę w poznawaniu przyrody, stosuje zasady bezpieczeństwa podczas obserwacji przyrodniczych, 7. podaje przykłady przyrządów ułatwiających obserwację przyrody i opisuje ich znaczenie, posługuje się nimi podczas prowadzonych obserwacji, 8. podaje przykłady roślin i zwierząt hodowanych przez człowieka, w tym w pracowni przyrodniczej i wymienia podstawowe zasady opieki nad nimi, 9. rozpoznaje i nazywa niektóre rośliny ( w tym doniczkowe ) zawierające substancje trujące i szkodliwe dla człowieka i podaje zasady postępowania z nimi. 2.Orientacja w terenie. 1.wyznacza kierunki na widnokręgu za pomocą kompasu, gnomonu, 2. obserwuje widomą wędrówkę słońca w ciągu doby, miejsca wschodu, górowania i zachodu Słońca w zależności od pory roku, wskazuje zależność między wysokością Słońca a długością cienia, 3. orientuje plan, mapę w terenie, posługuje się legendą, 4. identyfikuje na planie i mapie topograficznej miejsce obserwacji i obiekty w najbliższym otoczeniu, określa wzajemne położenie obiektów na planie, mapie topograficznej i w terenie, 5. rozróżnia w terenie i na modelu formy wypukłe i wklęsłe, wskazuje takie formy na mapie poziomicowej. 3. Obserwacje, doświadczenia przyrodnicze i modelowanie. 1) obserwuje wszystkie fazy rozwoju rośliny, dokumentuje obserwacje; 2)obserwuje i nazywa zjawiska atmosferyczne zachodzące w Polsce; podaje przykłady czynników pozytywnie i negatywnie wpływających na samopoczucie w szkole i w domu; opisuje zasady zdrowego stylu życia Dział 2. Odkrywamy tajemnice warsztatu przyrodnika wymienia 3 składniki przyrody nieożywionej niezbędne do życia; podaje 3 przykłady wytworów działalności człowieka; opisuje rolę poszczególnych zmysłów w poznawaniu świata; wymienia cechy przyrodnika; przyporządkowuje przyrząd do obserwowanego obiektu; opisuje sposób wyznaczania kierunków geograficznych za pomocą kompasu i gnomonu; rysuje różę głównych i pośrednich kierunków geograficznych; rozpoznaje obiekty przedstawione na planie za pomocą znaków topograficznych; określa położenie innych obiektów na mapie w stosunku do podanego obiektu; opisuje zasady pielęgnacji roślin; podaje przykłady drzew, krzewów i roślin zielnych rosnących w ogrodach; opisuje zasady opieki nad zwierzętami Dział 3. Odkrywamy tajemnice zjawisk przyrodniczych opisuje budowę termometru; wymienia czynniki wywołujące topnienie, krzepnięcie parowanie i skraplanie; zapisuje temperaturę dodatnią i ujemną; podaje nazwy osadów atmosferycznych; podpisuje na rysunku kierunek wiatru; określa jednostki, w których wyraża się składniki pogody; opisuje pozorną wędrówkę Słońca nad widnokręgiem uwzględniając zmiany długości cienia; wyjaśnia pojęcia: równonoc jesienna, równonoc wiosenna, przesilenie letnie, przesilenie zimowe; opisuje cechy pogody w poszczególnych porach roku Dział 4. Odkrywamy tajemnice życia wymienia czynności życiowe organizmów; podaje nazwy królestw organizmów; opisuje cechy roślin,

10 ochrony własnego zdrowia IV. Poszanowanie przyrody. - zachowuje się w środowisku zgodnie z obowiązującymi zasadami, - działa na rzecz ochrony przyrody i dorobku kulturowego społeczności V. Obserwacje, pomiary i doświadczenia. - korzysta z różnych źródeł informacji ( własnych obserwacji, badań, doświadczeń, tekstów, map, tabel, fotografii, filmów), - wykonuje pomiary i korzysta z instrukcji słownej, tekstowej, graficznej, - dokumentuje i prezentuje wyniki obserwacji i doświadczeń, - stosuje technologie informacyjno komunikacyjne 3) obserwuje i rozróżnia stany skupienia wody, bada doświadczalnie zjawiska: parowania, skraplania, topnienia i zamarzania (krzepnięcia) wody; 4) podaje przykłady występowania i wykorzystania rozszerzalności cieplnej ciał w życiu codziennym, wyjaśnia zasadę działania termometru cieczowego; 5) wykonuje i opisuje proste doświadczenia wykazujące istnienie powietrza i ciśnienia atmosferycznego; buduje na podstawie instrukcji prosty wiatromierz i wykorzystuje go w prowadzeniu obserwacji; 6) wymienia nazwy składników pogody (temperatura powietrza, opady i ciśnienie atmosferyczne, kierunek i siła wiatru) oraz przyrządów służących do ich pomiaru, podaje jednostki pomiaru temperatury i opadów stosowane w meteorologii; 7) obserwuje pogodę, mierzy temperaturę powietrza oraz określa kierunek i siłę wiatru, rodzaje opadów i osadów, stopień zachmurzenia nieba, prowadzi kalendarz pogody; 8) opisuje i porównuje cechy pogody w różnych porach roku, dostrzega zależność między wysokością Słońca, długością dnia a temperaturą powietrza w ciągu roku. 4. Najbliższa okolica. 1) rozpoznaje w terenie przyrodnicze (nieożywione i ożywione) oraz antropogeniczne składniki krajobrazu i wskazuje zależności między nimi; 2) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie na lądzie; 3) obserwuje i nazywa typowe organizmy lasu, łąki, pola uprawnego; 4) opisuje przystosowania budowy zewnętrznej i czynności życiowych organizmów lądowych do środowiska życia, na przykładach obserwowanych organizmów; 5) wskazuje organizmy samożywne i cudzożywne oraz podaje podstawowe różnice w sposobie ich odżywiania się; 6) przedstawia proste zależności pokarmowe zachodzące między organizmami lądowymi, posługując się modelem lub schematem; zwierząt i grzybów ; podaje przykłady organizmów roślinożernych; wyjaśnia, na czym polega wszystkożerność; wyjaśnia, czym są zależności pokarmowe; podaje nazwy ogniw łańcucha pokarmowego Dział 5. Odkrywamy tajemnice ciała człowieka wymienia składniki pokarmowe; wymienia zasady spożywania posiłków; wymienia narządy budujące przewód pokarmowy, drogi oddechowe; opisuje rolę układu pokarmowego, serca i naczyń krwionośnych, układu oddechowego; opisuje zasady higieny układu pokarmowego, układu ruchu, oczu i uszu; wymienia produkty oddychania komórkowego; wymienia 3 funkcje szkieletu; wymienia zasady higieny układu ruchu ; opisuje rolę poszczególnych narządów zmysłów; podaje nazwy elementów budowy oka, służących do jego ochrony; wskazuje na planszy małżowinę uszną, przewód słuchowy i błonę bębenkową; wymienia narządy tworzące żeński i męski układ rozrodczy; określa rolę układu rozrodczego; opisuje zasady higieny układu rozrodczego; wyjaśnia pojęcie ciąża ; podaje przykłady zmian zachodzących w organizmie w poszczególnych etapach rozwojowych; wymienia zmiany fizyczne zachodzące w okresie dojrzewania u dziewcząt i chłopców Dział 6. Odkrywamy tajemnice zdrowia wymienia przyczyny chorób zakaźnych; wyjaśnia, co to jest gorączka; opisuje przyczyny zatruć; rozpoznaje wszy i kleszcze; opisuje sposoby zapobiegania zarażeniu się pasożytami wewnętrznymi i zewnętrznymi; wyjaśnia, dlaczego należy dbać o higienę skóry; opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadku skaleczeń i oparzeń; opisuje zasady pielęgnacji ozdobnych roślin trujących i silnie drażniących; opisuje zagrożenia związane z przebywaniem nad wodą, na wsi; opisuje sposób postępowania w przypadku pożaru; wyjaśnia, jak należy postępować z zardzewiałymi przedmiotami

11 7) rozpoznaje i nazywa warstwy lasu, charakteryzuje panujące w nich warunki abiotyczne; 8) obserwuje zjawiska zachodzące w cieku wodnym, określa kierunek i szacuje prędkość przepływu wody, rozróżnia prawy i lewy brzeg; 9) rozróżnia i opisuje rodzaje wód powierzchniowych; 10) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie w wodzie; 11) obserwuje i nazywa typowe rośliny i zwierzęta żyjące w jeziorze lub rzece, opisuje przystosowania ich budowy zewnętrznej i czynności życiowych do środowiska życia; 12) przedstawia proste zależności pokarmowe występujące w środowisku wodnym, posługując się modelem lub schematem; 13) rozpoznaje i nazywa skały typowe dla miejsca zamieszkania: piasek, glina i inne charakterystyczne dla okolicy; 14) opisuje glebę, jako zbiór składników nieożywionych i ożywionych, wyjaśnia znaczenie organizmów glebowych i próchnicy w odniesieniu do żyzności gleby. 5. Człowiek a środowisko. 1) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole, w miejscu zabawy na stan środowiska; 2) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu środowiska na zdrowie człowieka. 6. Organizm człowieka. 1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy, krwionośny, rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy tych układów: a) układ kostny elementy układu: czaszka, kręgosłup, klatka piersiowa, kończyny górne, kończyny dolne, b) układ oddechowy jama nosowa, krtań, tchawica, oskrzela, płuca, c) układ pokarmowy jama ustna, przełyk, żołądek, jelito niewiadomego pochodzenia; podaje przykłady substancji, które mogą uzależniać; podaje przykłady sytuacji, w których należy zachować się asertywnie Dział 7. Odkrywamy tajemnice życia w wodzie podaje przykłady wód słodkich (w tym wód powierzchniowych) i wód słonych; charakteryzuje warunki życia w wodzie ; opisuje przystosowania roślin do życia w wodzie; wyjaśnia, co to jest plankton; podaje nazwy organizmów żyjących w biegu górnym, środkowym i dolnym rzeki; wyjaśnia pojęcia: rzeka główna, dopływ, dorzecze; na planszy lub schematycznym rysunku podpisuje elementy doliny rzeki ; wymienia cechy glonów; podaje nazwy przedstawicieli glonów jednokomórkowych, kolonijnych i wielokomórkowych; wymienia sposoby poruszania się pierwotniaków; z podanych organizmów układa łańcuch pokarmowy w jeziorze; opisuje warunki panujące w strefie przybrzeżnej jeziora ; podaje przykłady roślin strefy przybrzeżnej jeziora; podaje nazwy organizmów tworzących plankton, podaje nazwy zwierząt żyjących w strefie toni wodnej lub strefie wód głębokich jeziora ; opisuje piętrowe rozmieszczenie glonów w morzach i oceanach ; podaje nazwy zwierząt żyjących w strefie otwartej toni wodnej mórz i oceanów Dział 8. Odkrywamy tajemnice życia na lądzie podaje przykłady poszczególnych rodzajów skał; opisuje budowę gleby, wymienia rodzaje gleb występujących w Polsce ; opisuje rolę organizmów glebowych ; wskazuje przystosowania roślin do ochrony przed niekorzystną (zbyt niską lub zbyt wysoką) temperaturą; opisuje zasady zachowania się w lesie ; wymienia nazwy przykładowych organizmów żyjących w poszczególnych warstwach lasu; porównuje wygląd igieł sosny i świerka; wymienia cechy łąki; wymienia zwierzęta mieszkające na łące i żerujące na niej; w formie łańcucha pokarmowego przedstawia proste zależności pokarmowe między

12 cienkie, jelito grube, odbytnica, d) układ krwionośny serce, naczynia krwionośne: żyły i tętnice, e) układ rozrodczy żeński jajniki, jajowody, macica, pochwa i układ rozrodczy męski jądra, nasieniowody, prącie; 2) wymienia podstawowe funkcje poznanych układów człowieka; 3) rozpoznaje i nazywa, na podstawie opisu, fotografii lub rysunku, etapy rozwoju człowieka (zarodkowy i płodowy, okres noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy, przedszkolny, szkolny, wieku dorosłego, starości); 4) opisuje zmiany zachodzące w organizmach podczas dojrzewania płciowego; 5) wykazuje doświadczalnie, Se czynnikiem niezbędnym do spalania jest tlen, identyfikuje produkty spalania i oddychania: dwutlenek węgla, para wodna oraz podaje ich nazwy; 6) opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska zewnętrznego; 7) bada właściwości ogniskujące lupy, powstawanie obrazu widzianego przez lupę i podaje przykłady zastosowania lupy; 8) wskazuje rodzaje źródeł dźwięku, bada doświadczalnie zależność powstającego dźwięku od np. naprężenia i długości struny; 9) bada rozchodzenie się dźwięków w powietrzu i ciałach stałych; 10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła na podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń lub pokazów. organizmami żyjącymi na łące; opisuje sposoby wykorzystywania roślin zbożowych; wymienia nazwy krzewów uprawianych w sadach 7. Zdrowie i troska o zdrowie. 1) podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i wirusów na zdrowie człowieka, wymienia zachowania zapobiegające chorobom przenoszonym i wywoływanym przez nie; 2) wymienia zasady postępowania z produktami spożywczymi od momentu zakupu do spożycia (termin przydatności, przechowywanie, przygotowywanie posiłków); 3) wymienia zasady prawidłowego odżywiania się i stosuje je;

13 4) podaje i stosuje zasady dbałości o własne ciało (higiena skóry, włosów, zębów, paznokci oraz odzieży); 5) charakteryzuje podstawowe zasady ochrony narządów wzroku i słuchu; 6) wyjaśnia znaczenie ruchu i ćwiczeń fizycznych w utrzymaniu zdrowia; 7) podaje przykłady właściwego spędzania wolnego czasu, z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw ruchowych oraz poruszania się po drodze; 8) opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych urazach (stłuczenia, zwichnięcia, skaleczenia, złamania, ukąszenia, użądlenia), potrafi wezwać pomoc w różnych sytuacjach; 9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu człowieka (np. niewybuchy i niewypały, pożar, wypadek drogowy, jazda na łyżwach lub kąpiel w niedozwolonych miejscach); 10) wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych np. na opakowaniach środków czystości i korzysta z produktów zgodnie z ich przeznaczeniem; 11) wymienia podstawowe zasady bezpiecznego zachowania się w domu, w tym posługiwania się urządzeniami elektrycznymi, korzystania z gazu, wody; 12) wyjaśnia negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i substancji psychoaktywnych na zdrowie człowieka, podaje propozycje asertywnych zachowań w przypadku presji otoczenia; 13) wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia konieczność ich stosowania. 8. Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie. 1) buduje prosty kompas i wyjaśnia zasadę jego działania, wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie kompasu. 9. Przemiany substancji. 1) podaje i bada doświadczalnie czynniki wywołujące

14 topnienie i krzepnięcie (temperatura) oraz parowanie i skraplanie (temperatura, ruch powietrza, rodzaj cieczy, wielkość powierzchni); Wymagania na ocenę dobrą Wymagania ogólne ujęte w podstawie programowej I. Zaciekawienie światem przyrody. - stawia pytania dotyczące zjawisk zachodzących w przyrodzie - prezentuje postawę badawczą w poznawaniu prawidłowości świata przyrody przez poszukiwanie odpowiedzi na pytania: dlaczego?, jak jest?, co się stanie gdy? II. Stawianie hipotez na temat zjawisk i procesów zachodzących w przyrodzie i ich weryfikacja. - przewiduje przebieg niektórych zjawisk i procesów przyrodniczych, - wyjaśnia proste zależności między zjawiskami, - przeprowadza obserwacje, doświadczenia według instrukcji, Treści nauczania ujęte w Podstawie programowej 1. Ja i moje otoczenie. 1. wymienia czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na jego samopoczucie w szkole oraz w domu i proponuje sposoby eliminowania czynników negatywnych, 3. wymienia zasady prawidłowego uczenia się i stosuje je w życiu, 4. opisuje prawidłowo urządzone miejsce nauki ucznia w szkole podstawowej 6. nazywa zmysły człowieka i wyjaśnia ich rolę w poznawaniu przyrody, stosuje zasady bezpieczeństwa podczas obserwacji przyrodniczych, 7. podaje przykłady przyrządów ułatwiających obserwację przyrody i opisuje ich znaczenie, posługuje się nimi podczas prowadzonych obserwacji, 8. podaje przykłady roślin i zwierząt hodowanych przez człowieka, w tym w pracowni przyrodniczej i wymienia podstawowe zasady opieki nad nimi, 9. rozpoznaje i nazywa niektóre rośliny ( w tym doniczkowe ) zawierające substancje trujące i szkodliwe dla człowieka i podaje zasady postępowania z nimi. 2.Orientacja w terenie. 1.wyznacza kierunki na widnokręgu za pomocą kompasu, gnomonu, Wymagania Uczeń otrzymuje ocenę dobrą jeżeli spełnia wymagania na ocenę dostateczną plus: Dział 1. Poznajemy najbliższe otoczenie opisuje zasady skutecznego uczenia się ; wyjaśnia, czym jest zdrowy styl życia ; wyjaśnia, dlaczego należy stosować różnorodne formy wypoczynku Dział 2. Odkrywamy tajemnice warsztatu przyrodnika wymienia cechy ożywionych elementów przyrody ; określa rolę obserwacji w poznawaniu przyrody ; opisuje etapy doświadczenia ; podpisuje na schemacie poszczególne części mikroskopu ; wyjaśnia, co to jest widnokrąg ; wyjaśnia, na czym polega orientowanie mapy ; podaje nazwy etapów rozwoju rośliny ; rozpoznaje drzewa i krzewy rosnące w najbliższym otoczeniu ; określa cel hodowli zwierząt ; wyjaśnia, dlaczego nie wszystkie zwierzęta możemy hodować w domu Dział 3. Odkrywamy tajemnice zjawisk przyrodniczych wyjaśnia zasadę działania termometru ; wymienia przyrządy służące do obserwacji meteorologicznych ; opisuje sposób powstawania chmur ; wyjaśnia, czym

15 - rejestruje ich wyniki w różnej formie oraz je objaśnia, używając prawidłowej terminologii III. Praktyczne wykorzystanie wiedzy przyrodniczej. - orientuje się w otaczającej go przestrzeni przyrodniczej i kulturowej, - rozpoznaje sytuacje zagrażające zdrowiu i życiu oraz podejmuje działania zwiększające bezpieczeństwo własne i innych, - świadomie działa na rzecz ochrony własnego zdrowia IV. Poszanowanie przyrody. - zachowuje się w środowisku zgodnie z obowiązującymi zasadami, - działa na rzecz ochrony przyrody i dorobku kulturowego społeczności V. Obserwacje, pomiary i doświadczenia. - korzysta z różnych źródeł informacji ( własnych obserwacji, badań, doświadczeń, tekstów, map, tabel, fotografii, filmów), 2. obserwuje widomą wędrówkę słońca w ciągu doby, miejsca wschodu, górowania i zachodu Słońca w zależności od pory roku, wskazuje zależność między wysokością Słońca a długością cienia, 3. orientuje plan, mapę w terenie, posługuje się legendą, 4. identyfikuje na planie i mapie topograficznej miejsce obserwacji i obiekty w najbliższym otoczeniu, określa wzajemne położenie obiektów na planie, mapie topograficznej i w terenie, 5. rozróżnia w terenie i na modelu formy wypukłe i wklęsłe, wskazuje takie formy na mapie poziomicowej. 3. Obserwacje, doświadczenia przyrodnicze i modelowanie. 1) obserwuje wszystkie fazy rozwoju rośliny, dokumentuje obserwacje; 2)obserwuje i nazywa zjawiska atmosferyczne zachodzące w Polsce; 3) obserwuje i rozróżnia stany skupienia wody, bada doświadczalnie zjawiska: parowania, skraplania, topnienia i zamarzania (krzepnięcia) wody; 4) podaje przykłady występowania i wykorzystania rozszerzalności cieplnej ciał w życiu codziennym, wyjaśnia zasadę działania termometru cieczowego; 5) wykonuje i opisuje proste doświadczenia wykazujące istnienie powietrza i ciśnienia atmosferycznego; buduje na podstawie instrukcji prosty wiatromierz i wykorzystuje go w prowadzeniu obserwacji; 6) wymienia nazwy składników pogody (temperatura powietrza, opady i ciśnienie atmosferyczne, kierunek i siła wiatru) oraz przyrządów służących do ich pomiaru, podaje jednostki pomiaru temperatury i opadów stosowane w meteorologii; 7) obserwuje pogodę, mierzy temperaturę powietrza oraz określa kierunek i siłę wiatru, rodzaje opadów i osadów, stopień zachmurzenia nieba, prowadzi kalendarz pogody; 8) opisuje i porównuje cechy pogody w różnych porach roku, dostrzega zależność między wysokością Słońca, długością dnia a temperaturą powietrza w ciągu roku. jest ciśnienie atmosferyczne ; proponuje doświadczalne wykazanie istnienia ciśnienia atmosferycznego ; opisuje zmiany temperatury powietrza w ciągu dnia ; opisuje zmiany w pozornej wędrówce Słońca nad widnokręgiem w poszczególnych porach roku Dział 4. Odkrywamy tajemnice życia opisuje hierarchiczną budowę organizmów wielokomórkowych ; charakteryzuje czynności życiowe organizmów ; opisuje cechy przedstawicieli poszczególnych królestw organizmów ; wyjaśnia pojęcia: organizm samożywny, organizm cudzożywny ; wymienia cechy roślinożerców ; wymienia przedstawicieli pasożytów ; wyjaśnia, co to jest sieć pokarmowa Dział 5. Odkrywamy tajemnice ciała człowieka opisuje rolę składników pokarmowych w organizmie ; opisuje drogę pokarmu w organizmie ; wymienia funkcje układu krwionośnego, proponuje zestaw prostych ćwiczeń poprawiających funkcjonowanie układu krwionośnego, opisuje budowę płuc ; wyjaśnia, na czym polega oddychanie komórkowe ; porównuje zapotrzebowanie energetyczne organizmu człowieka w zależności od podanych czynników (np. stan zdrowia, wiek, płeć, wysiłek fizyczny) ; rozróżnia rodzaje połączeń kości ; podaje nazwy głównych stawów organizmu człowieka, wymienia zadania mózgu ; wskazuje różnice w budowie ciała kobiety i mężczyzny ; opisuje główne etapy rozwoju dziecka wewnątrz organizmu matki Dział 6. Odkrywamy tajemnice zdrowia wymienia objawy towarzyszące gorączce ; wymienia sposoby zapobiegania zatruciom pokarmowym ; opisuje zasady przechowywania żywności ; opisuje zasady zapobiegania chorobom przenoszonym przez

16 - wykonuje pomiary i korzysta z instrukcji słownej, tekstowej, graficznej, - dokumentuje i prezentuje wyniki obserwacji i doświadczeń, - stosuje technologie informacyjno komunikacyjne 4. Najbliższa okolica. 1) rozpoznaje w terenie przyrodnicze (nieożywione i ożywione) oraz antropogeniczne składniki krajobrazu i wskazuje zależności między nimi; 2) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie na lądzie; 3) obserwuje i nazywa typowe organizmy lasu, łąki, pola uprawnego; 4) opisuje przystosowania budowy zewnętrznej i czynności życiowych organizmów lądowych do środowiska życia, na przykładach obserwowanych organizmów; 5) wskazuje organizmy samożywne i cudzożywne oraz podaje podstawowe różnice w sposobie ich odżywiania się; 6) przedstawia proste zależności pokarmowe zachodzące między organizmami lądowymi, posługując się modelem lub schematem; 7) rozpoznaje i nazywa warstwy lasu, charakteryzuje panujące w nich warunki abiotyczne; 8) obserwuje zjawiska zachodzące w cieku wodnym, określa kierunek i szacuje prędkość przepływu wody, rozróżnia prawy i lewy brzeg; 9) rozróżnia i opisuje rodzaje wód powierzchniowych; 10) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie w wodzie; 11) obserwuje i nazywa typowe rośliny i zwierzęta żyjące w jeziorze lub rzece, opisuje przystosowania ich budowy zewnętrznej i czynności życiowych do środowiska życia; 12) przedstawia proste zależności pokarmowe występujące w środowisku wodnym, posługując się modelem lub schematem; 13) rozpoznaje i nazywa skały typowe dla miejsca zamieszkania: piasek, glina i inne charakterystyczne dla okolicy; 14) opisuje glebę, jako zbiór składników nieożywionych i ożywionych, wyjaśnia znaczenie organizmów glebowych i próchnicy w odniesieniu do żyzności gleby. 5. Człowiek a środowisko. zwierzęta domowe ; opisuje sposób pielęgnacji skóry ze szczególnym uwzględnieniem okresu dojrzewania ; wyjaśnia, na czym polega higiena jamy ustnej ; charakteryzuje objawy stłuczeń, złamań i oparzeń; wyjaśnia, czym są niewypały i niewybuchy ; uzasadnia celowość umieszczania symboli na opakowaniach substancji niebezpiecznych ; opisuje zagrożenia ze strony owadów i roślin ; wyjaśnia, na czym polega palenie bierne ; wymienia skutki przyjmowania narkotyków ; wyjaśnia, czym jest asertywność Dział 7. Odkrywamy taje mnice życia w wodzie wyjaśnia pojęcia: wody słodkie, wody słone ; wymienia cechy budowy zwierząt wodnych ułatwiające pokonywanie oporu wody ; opisuje warunki świetlne panujące w zbiorniku wodnym ; wymienia cechy, którymi różnią się poszczególne odcinki rzeki ; opisuje przystosowania organizmów żyjących w biegu górnym, środkowym i dolnym rzeki ; wyjaśnia pojęcie glony ; wskazuje poszczególne elementy budowy glonów wielokomórkowych ; opisuje znaczenie glonów i pierwotniaków ; opisuje warunki życia w jeziorze w zależności od pory roku ; charakteryzuje roślinność strefy przybrzeżnej jeziora ; opisuje warunki panujące w strefie otwartej toni wodnej jeziora ; wyjaśnia, dlaczego w strefie wód głębokich jeziora nie występują rośliny ; opisuje warunki panujące w strefie głębinowej mórz i oceanów ; podaje przykłady zależności pokarmowych występujących w morzach i oceanach Dział 8. Odkrywamy tajemnice życia na lądzie opisuje budowę skał litych, zwięzłych i luźnych ; wyjaśnia, w jaki sposób powstaje próchnica ; porównuje żyzność poszczególnych rodzajów gleb ; wyjaśnia, dlaczego należy dbać o glebę ; charakteryzuje przystosowania roślin zabezpieczające przed utratą wody ; wymienia przykłady przystosowań

17 1) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole, w miejscu zabawy na stan środowiska; 2) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu środowiska na zdrowie człowieka. 6. Organizm człowieka. 1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy, krwionośny, rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy tych układów: a) układ kostny elementy układu: czaszka, kręgosłup, klatka piersiowa, kończyny górne, kończyny dolne, b) układ oddechowy jama nosowa, krtań, tchawica, oskrzela, płuca, c) układ pokarmowy jama ustna, przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube, odbytnica, d) układ krwionośny serce, naczynia krwionośne: żyły i tętnice, e) układ rozrodczy żeński jajniki, jajowody, macica, pochwa i układ rozrodczy męski jądra, nasieniowody, prącie; 2) wymienia podstawowe funkcje poznanych układów człowieka; 3) rozpoznaje i nazywa, na podstawie opisu, fotografii lub rysunku, etapy rozwoju człowieka (zarodkowy i płodowy, okres noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy, przedszkolny, szkolny, wieku dorosłego, starości); 4) opisuje zmiany zachodzące w organizmach podczas dojrzewania płciowego; 5) wykazuje doświadczalnie, Se czynnikiem niezbędnym do spalania jest tlen, identyfikuje produkty spalania i oddychania: dwutlenek węgla, para wodna oraz podaje ich nazwy; 6) opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska zewnętrznego; 7) bada właściwości ogniskujące lupy, powstawanie obrazu widzianego przez lupę i podaje przykłady zastosowania lupy; 8) wskazuje rodzaje źródeł dźwięku, bada doświadczalnie zależność powstającego dźwięku od np. naprężenia i długości struny; chroniących zwierzęta przed działaniem wiatru ; opisuje sposoby wymiany gazowej u zwierząt lądowych ; opisuje znaczenie lasu ; opisuje wymagania środowiskowe wybranych gatunków zwierząt żyjących w poszczególnych warstwach lasu ; porównuje drzewa liściaste z iglastymi ; rozpoznaje rosnące w Polsce rośliny iglaste ; przedstawia zmiany zachodzące na łące w różnych porach roku; rozpoznaje pięć gatunków roślin występujących na łące ; wyjaśnia, które zboża należą do ozimych, a które do jarych ; podaje przykłady wykorzystywania uprawianych warzyw ; wymienia sprzymierzeńców człowieka w walce ze szkodnikami upraw polowych

18 9) bada rozchodzenie się dźwięków w powietrzu i ciałach stałych; 10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła na podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń lub pokazów. 7. Zdrowie i troska o zdrowie. 1) podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i wirusów na zdrowie człowieka, wymienia zachowania zapobiegające chorobom przenoszonym i wywoływanym przez nie; 2) wymienia zasady postępowania z produktami spożywczymi od momentu zakupu do spożycia (termin przydatności, przechowywanie, przygotowywanie posiłków); 3) wymienia zasady prawidłowego odżywiania się i stosuje je; 4) podaje i stosuje zasady dbałości o własne ciało (higiena skóry, włosów, zębów, paznokci oraz odzieży); 5) charakteryzuje podstawowe zasady ochrony narządów wzroku i słuchu; 6) wyjaśnia znaczenie ruchu i ćwiczeń fizycznych w utrzymaniu zdrowia; 7) podaje przykłady właściwego spędzania wolnego czasu, z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw ruchowych oraz poruszania się po drodze; 8) opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych urazach (stłuczenia, zwichnięcia, skaleczenia, złamania, ukąszenia, użądlenia), potrafi wezwać pomoc w różnych sytuacjach; 9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu człowieka (np. niewybuchy i niewypały, pożar, wypadek drogowy, jazda na łyżwach lub kąpiel w niedozwolonych miejscach); 10) wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych np. na opakowaniach środków czystości i korzysta z produktów zgodnie z ich przeznaczeniem; 11) wymienia podstawowe zasady bezpiecznego zachowania się w domu, w tym posługiwania się urządzeniami elektrycznymi, korzystania z gazu, wody;

19 12) wyjaśnia negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i substancji psychoaktywnych na zdrowie człowieka, podaje propozycje asertywnych zachowań w przypadku presji otoczenia; 13) wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia konieczność ich stosowania. 8. Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie. 1) buduje prosty kompas i wyjaśnia zasadę jego działania, wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie kompasu. 9. Przemiany substancji. 1) podaje i bada doświadczalnie czynniki wywołujące topnienie i krzepnięcie (temperatura) oraz parowanie i skraplanie (temperatura, ruch powietrza, rodzaj cieczy, wielkość powierzchni); Wymagania na ocenę bardzo dobrą Wymagania ogólne ujęte w podstawie programowej I. Zaciekawienie światem przyrody. - stawia pytania dotyczące zjawisk zachodzących w przyrodzie - prezentuje postawę badawczą w poznawaniu prawidłowości świata przyrody przez Treści nauczania ujęte w Podstawie programowej 1. Ja i moje otoczenie. 1. wymienia czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na jego samopoczucie w szkole oraz w domu i proponuje sposoby eliminowania czynników negatywnych, 3. wymienia zasady prawidłowego uczenia się i stosuje je w życiu, 4. opisuje prawidłowo urządzone miejsce nauki ucznia w Wymagania Uczeń otrzymuje ocenę bardzo dobrą jeżeli spełnia wymagania na ocenę dobrą plus: Dział 1. Poznajemy najbliższe otoczenie wyjaśnia zasady, którymi powinni kierować się kolekcjonerzy okazów przyrodniczych ; opisuje wpływ hałasu na samopoczucie w szkole ; charakteryzuje czynniki wpływające na tworzenie dobrej atmosfery w

20 poszukiwanie odpowiedzi na pytania: dlaczego?, jak jest?, co się stanie gdy? II. Stawianie hipotez na temat zjawisk i procesów zachodzących w przyrodzie i ich weryfikacja. - przewiduje przebieg niektórych zjawisk i procesów przyrodniczych, - wyjaśnia proste zależności między zjawiskami, - przeprowadza obserwacje, doświadczenia według instrukcji, - rejestruje ich wyniki w różnej formie oraz je objaśnia, używając prawidłowej terminologii III. Praktyczne wykorzystanie wiedzy przyrodniczej. - orientuje się w otaczającej go przestrzeni przyrodniczej i kulturowej, - rozpoznaje sytuacje zagrażające zdrowiu i życiu oraz podejmuje działania zwiększające bezpieczeństwo własne i innych, - świadomie działa na rzecz ochrony własnego zdrowia szkole podstawowej 6. nazywa zmysły człowieka i wyjaśnia ich rolę w poznawaniu przyrody, stosuje zasady bezpieczeństwa podczas obserwacji przyrodniczych, 7. podaje przykłady przyrządów ułatwiających obserwację przyrody i opisuje ich znaczenie, posługuje się nimi podczas prowadzonych obserwacji, 8. podaje przykłady roślin i zwierząt hodowanych przez człowieka, w tym w pracowni przyrodniczej i wymienia podstawowe zasady opieki nad nimi, 9. rozpoznaje i nazywa niektóre rośliny ( w tym doniczkowe ) zawierające substancje trujące i szkodliwe dla człowieka i podaje zasady postępowania z nimi. 2.Orientacja w terenie. 1.wyznacza kierunki na widnokręgu za pomocą kompasu, gnomonu, 2. obserwuje widomą wędrówkę słońca w ciągu doby, miejsca wschodu, górowania i zachodu Słońca w zależności od pory roku, wskazuje zależność między wysokością Słońca a długością cienia, 3. orientuje plan, mapę w terenie, posługuje się legendą, 4. identyfikuje na planie i mapie topograficznej miejsce obserwacji i obiekty w najbliższym otoczeniu, określa wzajemne położenie obiektów na planie, mapie topograficznej i w terenie, 5. rozróżnia w terenie i na modelu formy wypukłe i wklęsłe, wskazuje takie formy na mapie poziomicowej. 3. Obserwacje, doświadczenia przyrodnicze i modelowanie. 1) obserwuje wszystkie fazy rozwoju rośliny, dokumentuje obserwacje; 2)obserwuje i nazywa zjawiska atmosferyczne zachodzące w Polsce; 3) obserwuje i rozróżnia stany skupienia wody, bada doświadczalnie zjawiska: parowania, skraplania, topnienia i szkole i w domu Dział 2. Odkrywamy tajemnice warsztatu przyrodnika podaje przykłady powiązań przyrody nieożywionej i ożywionej ; wyjaśnia, czym jest doświadczenie ; planuje obserwację dowolnego obiektu lub organizmu w terenie ; określa przeznaczenie poszczególnych części mikroskopu ; określa warunki niezbędne do prowadzenia uprawy roślin ; porównuje budowę zewnętrzną drzew, krzewów i roślin zielnych Dział 3. Odkrywamy tajemnice zjawisk przyrodniczych analizuje wpływ zmian temperatury powietrza na życie organizmów żywych ; wykazuje związek pomiędzy porą roku a występowaniem określonego rodzaju osadów ; rozpoznaje rodzaje chmur ; wyjaśnia, jak powstaje wiatr ; opisuje zmiany długości cienia w ciągu dnia ; porównuje wysokość Słońca nad widnokręgiem oraz długość cienia w poszczególnych porach roku Dział 4. Odkrywamy tajemnice życia podaje przykłady różnych sposobów wykonywania tych samych czynności (np. ruch, wzrost, odżywianie) przez organizmy należące do poznanych królestw ; opisuje sposób wytwarzania pokarmu przez rośliny ; określa rolę, jaką odgrywają w przyrodzie zwierzęta odżywiające się szczątkami glebowymi ; wyjaśnia, na czym polega pasożytnictwo Dział 5. Odkrywamy tajemnice ciała człowieka opisuje rolę witamin ; opisuje skutki niedoboru i nadmiernego spożycia poszczególnych składników pokarmowych ; wyjaśnia rolę enzymów trawiennych ;