Edukacja przyrodnicza na różnych etapach kształcenia. Anna Kimak-Cysewska 2012

Transkrypt

1 Edukacja przyrodnicza na różnych etapach kształcenia Anna Kimak-Cysewska 2012

2 Przebieg zajęć: 1. Analiza starej i nowej podstawy programowej 2. Omówienie przebiegu edukacji przyrodniczej na poszczególnych etapach edukacji 3. Omówienie struktury i treści podstawy programowej przedmiotu Przyroda w szkole ponadgimnazjalnej

3 Podstawa programowa to dokument w randze rozporządzenia, w którym zapisano to, czego państwo zobowiązuje się nauczyć przeciętnie zdolnego ucznia

4 Nowa podstawa programowa jest tożsama ze standardami wymagań egzaminacyjnych ma charakter kumulatywny, więc nauczyciel powinien znać podstawę programową także z wcześniejszych etapów edukacyjnych. nauczyciel wyższego etapu edukacyjnego ma prawo wymagać od ucznia wiedzy z etapów niższych

5 Stara podstawa programowa Nowa podstawa programowa Struktura dokumentu Cele edukacyjne Zadania szkoły Treści nauczania Osiągnięcia Cele kształcenia wymagania ogólne Treści nauczania wymagania szczegółowe Język i sformułowania Bardzo ogólne Opis, czego należy nauczyć Precyzyjne Z użyciem czasowników operacyjnych

6 Stara podstawa Nowa podstawa Długość dokumentu Krótki Znacznie dłuższy Interpretacja zapisów Wieloznaczna Zależna od czytelnika Jednoznaczna Ścieżki edukacyjne Odrębne podstawy programowe dla ścieżek Brak ścieżek dydaktycznych

7 Stara podstawa Nowa podstawa Spiralny układ treści Powtarzanie i pogłębianie wiedzy w układzie: - kształcenie zintegrowane - przyroda SP - biologia G - biologia PG PP - biologia PG PR Powtarzanie tylko niezbędnych treści Pogłębianie i poszerzanie treści w układzie: - edukacja wczesnoszkolna - przyroda SP - biologia G + I klasa PG (PP) - przyroda PG - biologia PG PR

8 Stara podstawa Nowa podstawa Doświadczenia i obserwacje Brak Lista zalecanych doświadczeń i obserwacji Wykorzystanie w praktyce Trudniejsze Konieczność pracy ze standardami wymagań egzaminacyjnych Łatwiejsze Czytelny spis wymagań po każdym etapie edukacyjnym

9 Stara podstawa Nowa podstawa Program nauczania Niezbędny Przydatny Wymagania egzaminacyjne Dotyczą tylko jednego etapu edukacyjnego Możliwość egzaminowania z treści realizowanych na wcześniejszych etapach edukacji

10 Nowa podstawa programowa odpowiada tylko na pytania kogo i czego nauczyć (efekt kształcenia). Program nauczania odpowiada na pytania w jakiej kolejności i w jaki sposób (proces kształcenia) prawie wszystkie treści dawnych ścieżek edukacyjnych zostały włączone do podstaw programowych poszczególnych przedmiotów.

11 Nauczyciel: ma prawo uczyć więcej, niż jest zapisane w podstawie, pod warunkiem, że zrealizuje całą podstawę programową, a uczniowie są w stanie sprostać dodatkowym wymaganiom może być autorem programu nauczania, przy czym program nauczania musi być opracowany dla co najmniej jednego całego etapu edukacyjnego np. dla II etapu (klasy IV V szkoły podstawowej)

12 Dyrektor szkoły: włącza zaproponowany przez nauczyciela program nauczania do szkolnego zestawu programów odpowiada za jakość programów nauczania realizowanych w szkole

13 Podręcznik: jest ważnym, ale jednym z wielu środków dydaktycznych. Obowiązkiem nauczyciela jest zrealizowanie podstawy programowej, a nie podręcznika może zawierać treści z wyższego etapu edukacyjnego, ale nie należy traktować ich jako obowiązkowych dla ucznia

14 Wymagania ogólne = cele kształcenia To umiejętności podstawowe dla danego przedmiotu, wspólne dla wszystkich etapów kształcenia, jednak stale doskonalone i rozwijane

15 Wymagania szczegółowe = treści nauczania Określają umiejętności dla poszczególnych zagadnień programowych zawartych w podstawie

16 SZKOŁA A PODSTAWOWA I etap edukacyjny II etap edukacyjny

17 Celem kształcenia ogólnego w szkole podstawowej jest: 1) przyswojenie przez uczniów podstawowego zasobu wiadomości na temat faktów, zasad, teorii i praktyki, dotyczących przede wszystkim tematów i zjawisk bliskich doświadczeniom uczniów, 2) zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystywania posiadanych wiadomości podczas wykonywania zadań i rozwiązywania problemów, 3) kształtowanie u uczniów postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie.

18 I ETAP EDUKACYJNY klasy I III szkoły podstawowej

19 W klasach I-III szkoły podstawowej zagadnienia przyrodnicze stanowią integralną część edukacji wczesnoszkolnej

20 Oczekuje się, że uczeń kończący klasę III szkoły podstawowej między innymi: 1) Obserwuje i prowadzi proste doświadczenia przyrodnicze, analizuje je i wiąże przyczynę ze skutkiem 2) Opisuje życie w lesie, ogrodzie, parku, na łące i w zbiorniku wodnym 3) Nazywa charakterystyczne elementy krajobrazu nadmorskiego, nizinnego i górskiego 4) Wymienia zwierzęta i rośliny typowe dla wybranych regionów Polski

21 5) Rozpoznaje i nazywa niektóre zwierzęta egzotyczne 6) Wyjaśnia zależność zjawisk przyrody od pór roku 7) Wie, jakie zniszczenia w przyrodzie powoduje człowiek (wypalanie łąk, zaśmiecanie lasów, nadmierny hałas, kłusownictwo) 8) Podejmuje działania na rzecz ochrony przyrody w swoim środowisku 9) Zna wpływ przyrody nieożywionej na życie roślin, zwierząt i człowieka: a. wpływ światła słonecznego na cykliczność życia na Ziemi b. znaczenie powietrza i wody dla życia c. znaczenie wybranych skał i minerałów dla człowieka (np. węgla i gliny)

22 10) Nazywa cześci ciała i organy wewnętrzne zwierząt i ludzi (np. serce, płuca, żołądek) 11) Zna podstawowe zasady racjonalnego odżywiania się; rozumie konieczność kontrolowania stanu zdrowia i stosuje się do zaleceń stomatologa i lekarza

23 12) Dba o zdrowie i bezpieczeństwo swoje i innych; orientuje się w zagrożeniach ze strony roślin i zwierząt, a także w zagrożeniach typu burza, huragan, śnieżyca, lawina, powódź itp. Wie, jak trzeba zachować się w takich sytuacjach

24 II ETAP EDUKACYJNY klasy IV VI szkoły podstawowej

25 Wymagania ogólne cele kształcenia I. Zaciekawienie światem przyrody Uczeń stawia pytania dotyczące zjawisk zachodzących w przyrodzie, prezentuje postawę badawczą w poznawaniu prawidłowości świata przyrody przez poszukiwanie odpowiedzi na pytania: dlaczego?, jak jest?, co się stanie, gdy?

26 II. Stawianie hipotez na temat zjawisk i procesów zachodzących cych w przyrodzie i ich weryfikacja Uczeń przewiduje przebieg niektórych zjawisk i procesów przyrodniczych, wyjaśnia proste zależności między zjawiskami; przeprowadza obserwacje i doświadczenia według instrukcji, rejestruje ich wyniki w różnej formie oraz je objaśnia, używając prawidłowej terminologii

27 III. Praktyczne wykorzystanie wiedzy przyrodniczej Uczeń orientuje się w otaczającej go przestrzeni przyrodniczej i kulturowej; rozpoznaje sytuacje zagrażające zdrowiu i życiu oraz podejmuje działania zwiększające bezpieczeństwo własne i innych, świadomie działa na rzecz własnego zdrowia

28 IV. Poszanowanie przyrody Uczeń zachowuje się w środowisku zgodnie z obowiązującymi zasadami; działa na rzecz ochrony przyrody i dorobku kulturowego społeczności

29 V. Obserwacje, pomiary i doświadczenia Uczeń korzysta z różnych źródeł informacji (własnych obserwacji, badań, doświadczeń, tekstów, map, tabel, fotografii, filmów), wykonuje pomiary i korzysta z instrukcji (słownej, tekstowej, graficznej); dokumentuje i prezentuje wyniki obserwacji i doświadczeń; stosuje technologie informacyjno-komunikacyjne

30 Przyroda IV-VI VI główne bloki zagadnień 1. Ja i moje otoczenie 2. Orientacja w terenie 3. Obserwacje, doświadczenia przyrodnicze i modelowanie 4. Najbliższa okolica 5. Człowiek a środowisko 6. Właściwości substancji 7. Krajobrazy Polski i Europy 8. Organizm człowieka

31 9. Zdrowie i troska o zdrowie 10. Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie 11. Ziemia we Wszechświecie 12. Lądy i oceany 13. Krajobrazy świata 14. Przemiany substancji 15. Ruch i siły w przyrodzie

32 Ćwiczenie 1 Wyszukaj w podstawie programowej przedmiotu Przyroda w szkole podstawowej 5 przykładów treści ze swojego przedmiotu (biologia / chemia / fizyka / geografia) i wpisz do karty pracy nr 1.

33 III ETAP EDUKACYJNY klasy I III gimnazjum

34 Każdy z przedmiotów w przyrodniczych w gimnazjum: Jest realizowany w wymiarze 4 godzin w trzyletnim cyklu Jest przedmiotem egzaminacyjnym Ma szczegółowo określone treści kształcenia w podstawie programowej

35 Pełny cykl kształcenia ogólnego z przedmiotów przyrodniczych obejmuje: Klasy I III gimnazjum Klasę I szkoły ponadgimnazjalnej Umożliwia to uczniom gruntowne opanowanie podstawowych wiadomości i umiejętności, które będą stanowiły fundament dla dalszego kształcenia ukierunkowanego profilem

36 Ćwiczenie 2 Podaj 5 przykładów treści z własnego przedmiotu (biologia/chemia/geografia/fizyka), które w starej podstawie programowej występowały w gimnazjum, a obecnie umieszczone są w szkole ponadgimnazjalnej w zakresie rozszerzonym. - karta pracy nr 2

37 IV ETAP EDUKACYJNY klasa I szkoły ponadgimnazjalnej

38 W klasie I szkoły ponadgimnazjalnej: Zajęcia z przedmiotów biologia, chemia, geografia i fizyka odbywają się w wymiarze 1 godziny tygodniowo Realizowane treści nawiązują do tego, co uczniowie poznali podczas lekcji w gimnazjum Zajęcia w klasie I stanowią zakończenie edukacji z przedmiotów przyrodniczych na poziomie podstawowym

39 IV ETAP EDUKACYJNY klasy II i III szkoły ponadgimnazjalnej

40 W klasach II - III szkoły ponadgimnazjalnej: W klasach o określonym profilu realizowane jest kształcenie w zakresie rozszerzonym (wyłącznie)

41 IV ETAP EDUKACYJNY Blok PRZYRODA

42 Uczniowie klas, gdzie żaden przedmiot przyrodniczy nie jest realizowany w zakresie rozszerzonym, obowiązkowo uczestniczą w klasach II i III w zajęciach przedmiotu Przyroda 2 godziny tygodniowo

43 Jakie korzyści daje uczniowi realizacja bloku przyroda? Skonsolidowanie wiedzy z różnych dziedzin Poznanie metody naukowej wykorzystywanej w naukach przyrodniczych Rozwijanie umiejętności świadomego odbierania otaczającej rzeczywistości

44 Rozwijanie umiejętności prawidłowego interpretowania zjawisk przyrodniczych Rozwijanie indywidualnych zainteresowań Kształtowanie wrażliwości i poczucia odpowiedzialności za otaczający świat i jego przyszłość

45 Jakie korzyści daje nauczycielowi realizacja zajęć bloku przyroda? Możliwość wyboru nauczanych treści Rozwijanie własnych zainteresowań i pasji Pełne wykorzystanie bazy dydaktycznej placówki (m.in. poprzez celowy dobór treści)

46 Możliwość wykorzystywania lokalnych instytucji i placówki w celach dydaktycznych (m.in. dzięki elastycznemu doborowi realizowanych zagadnień) Rozwijanie szeroko pojętej współpracy między nauczycielami różnych specjalności (interdyscyplinarność bloku przyroda)

47 Podstawa programowa Treści przedmiotu przyroda zostały podzielone na 4 wątki przedmiotowe fizyka, chemia, biologia, geografia, oraz 24 wątki tematyczne Wątki tematyczne pogrupowano w 3 spójne tematycznie bloki, co ułatwia nauczycielowi zaplanowanie zajęć pod względem formy treści

48 Jak możemy realizować zajęcia? Zajęcia powinny obejmować kilka wątków, np: Kilku nauczycieli różnych specjalności realizuje jeden wątek tematyczny Nauczyciel jednej specjalności realizuje grupę tematów Można zastosować formę mieszaną realizując dwa wątki tematyczne w ujęciu dwóch przedmiotów

49 Na co należy y położyć szczególny nacisk? Szczególny nacisk należy położyć na: - różnorodność poruszanych tematów - szerokie interdyscyplinarne ujęcie tematów - związek omawianych problemów z życiem codziennym

50 Podstawa programowa bloku przyroda określa przykładowe zagadnienia i przypisane im wymagania!!! To znaczy, że nauczyciel może zaproponować własne wątki tematyczne (uwzględniając wcześniej omówione zasady) Tematykę i formy realizacji można dostosować do konkretnej grupy uczniów, wybranego przez nich profilu kształcenia oraz ich możliwości poznawczych

51 Autorzy podstawy programowej sugerują w realizacji zajęć z przyrody wykorzystanie metody projektów oraz innych metod aktywizujących. Wybór należy do nauczyciela :) :) :)

52 Dziękuj kuję za uwagę : )

53 Głównymi obszarami aktywności ucznia w ramach przedmiotu powinny być: 1) Obserwowanie i mierzenie 2) Doświadczanie 3) Prowadzenie doświadczeń 4) Dokumentowanie i prezentowanie 5) Stawianie pytań i poszukiwanie odpowiedzi

54 Dziękuję za uwagę :)