Rachunkowość zarządcza - wstęp. prowadzenie: dr Adam Chmielewski

Transkrypt

1 Rachunkowość zarządcza - wstęp prowadzenie: dr Adam Chmielewski

2 Czym jest rachunkowość zarządcza? rachunkowość zarządcza proces zapewniający pomiar i prezentację informacji finansowych i niefinansowych ułatwiający kierownikom różnych szczebli wytyczanie i implementację celów organizacji A. Jaruga, Rachunkowość zarządcza, Absolwent Sp. z o.o., Łódź 2001, str. 76 rachunkowość zarządcza proces identyfikacji, pomiaru, analizy, przygotowania i komunikowania informacji (finansowych i operacyjnych) stosowanych przez kierowników do planowania, oceny i kontroli w ramach organizacji oraz do zapewnienia efektywnego wykorzystania zasobów. International Federation of Accountants, Statement on International Management Accounting, FMAC, 1986, rozwinięcie definicji w FMAC, 1998 tłum. własne

3 Jakie są cele rachunkowości zarządczej? Podstawowym celem rachunkowości zarządczej jest: generowanie INFORMACJI Rachunkowość zarządcza jest kluczowym źródłem informacji dla: podejmowania decyzji kontroli (sterowania) Rachunkowość zarządcza dostarcza zarówno informacji finansowych jak i niefinansowych

4 System informacyjny rachunkowości Rachunkowość finansowa Rachunkowość zarządcza R-ść podatkowa

5 Jakie są różnice pomiędzy rachunkowością zarządczą i finansową? Odbiorcy Rachunkowość finansowa Zewnętrzni: akcjonariusze, wierzyciele urzędy (np. skarbowy, GUS) Rachunkowość zarządcza Wewnętrzni: zarząd, pracownicy - decydenci Cele Prezentacja przeszłych zdarzeń i informacji o firmie dla odbiorców zewnętrznych Generowanie informacji, która pomoże decydentom podejmować właściwe decyzje; informacja i sterowanie osiągnięciami organizacji Czas Przeszłość; ujęcie historyczne Informacja bieżąca; ujęcie zorientowane na przyszłość Regulacje prawne Typy informacji Cechy informacji Perspektywa Uregulowana prawnie; normy krajowe (uor) i międzynarodowe (MSR) Miary finansowe Obiektywna, sprawdzalna, wiarygodna, dokładna. Wysoce zagregowana; dane dotyczące całego podmiotu (czasem grupy) Brak uregulowań prawnych; system tworzony w oparciu o potrzeby i możliwości podmiotu Miary finansowe oraz niefinansowe (operacyjne) Bardziej subiektywna, dopasowana do potrzeb, mniej dokładna, szybsza, aktualna Cząstkowa: dotyczy fragmentów organizacji, pojedynczych elementów.

6 Jakie są różnice pomiędzy rachunkowością zarządczą i finansową? - przykłady Podejście finansowe Podejście zarządcze Zysk ABC S.A.: ,25 PLN ABC S.A.: około Hotele: 35 mln PLN / 70% Gastronomia: 10 mln PLN / 20% Wycieczki: 10 mln PLN / 20% Wynajem samoch.: - 5 mln PLN / -10% Zysk ABC S.A.: ,25 PLN ABC S.A.: około Warszawa: 25 mln PLN / 50% Gdańsk: 15 mln PLN / 30% Kraków: 10 mln PLN / 20% Amortyzacja samochodu PLN (20% wartości rocznie) 1,3 PLN na kilometr Zapasy materiały PLN produkty PLN towary PLN Jabłka 134 kg, 312 PLN, 130% tygodniowego zapotrzebowania, 55 kg zakupione w tym tygodniu, 25 kg zamówione na przyszły tydzień.

7 Jakich typów informacji dostarcza rachunkowość zarządcza? kalkulacja przychody, koszty, zyski (straty) z działań prowadzonych przez przedsiębiorstwo koszty produktu, oddziału, asortymentu, obsługi klienta, itd. rentowność produktów, kanałów dystrybucji, oddziałów, klientów, centrów zysku planowanie i kontrola planowanie działań i przewidywanie rezultatów przewidywanie kosztów i wyników pomiar osiągnięć (realizacja celów)

8 Jakich typów informacji dostarcza rachunkowość zarządcza? Rachunkowość zarządcza wspiera proces podejmowania decyzji: Krótkoterminowych: wyprodukować czy kupić? rozmiary produkcji, akceptacja ofert, zarządzanie środkami trwałymi, Długoterminowych: systemy płatności, decyzje asortymentowe decyzje inwestycyjne decyzje cenowe, itp. zarządzanie zapasami, zarządzanie gotówką, itp.

9 Jakim organizacjom może służyć rachunkowość zarządcza? firmy wytwórcze: fabryki, zakłady produkcyjne firmy usługowe do niedawna działały przy niewielkiej konkurencji informacja zarządcza BYŁA mniej potrzebna produkt niematerialny, brak zapasów magazynowych produktów pracownicy mają bezpośredni kontakt z klientem czas i jakość obsługi jest czynnikiem kluczowym firmy handlowe brak produktu koszty sprzedaży i magazynowania jako czynniki kluczowe firmy non-profit skoncentrowane na możliwościach organizacji do zaspokajania potrzeb klientów

10 Jakie są podstawowe zagrożenia dotyczące rachunkowości zarządczej? Rachunkowość zarządcza jest subiektywna brak uregulowań prawnych, wszelkie reguły pochodzą z wnętrza organizacji zagrożenia: pomiar wpływa na obiekt oceniany np.: pracownicy starają się realizować wskaźniki a nie zachowywać się optymalnie dla organizacji możliwość faworyzowania pewnych produktów unikanie złych wiadomości unikanie odpowiedzialności niskie ustawianie sobie poprzeczki Rachunkowość zarządcza jest kosztowna

11 Jakie są metody przeciwdziałania zagrożeniom? systemy lojalnościowe prezentacja pracownikom reguł, podstawowych wartości, celów organizacji, kierunków rozwoju; związanie pracowników z firmą dokumenty: misja firmy, wizje, hasła przewodnie systemy kar i nagród opis zachowań, które nie są akceptowalne i zwykle powodują negatywne konsekwencje np. pracownicy nie mogą udostępniać list klientów osobom obcym takie zachowanie będzie skutkować natychmiastowym zwolnieniem z pracy * Prezentacja przygotowana z wykorzystaniem: A.A. Atkinson, R.S. Kaplan, S.M. Young, Management Accounting, 4th edition, Prentice Hall, 2004.

12 Koszty w ujęciu zarządczym

13 Podejście zarządcze studium przypadku Sporządź listę kosztów związanych z utrzymaniem samochodu. Zdecyduj, czym taniej jest pojechać na wycieczkę (łącznie 600 km): samochodem czy pociągiem? Które rodzaje kosztów utrzymania samochodu weźmiesz pod uwagę? Dwóch pracowników uczelni udaje się na konferencję do miasta odległego o 300 km. Jakie koszty weźmiesz pod uwagę decydując czy wysłać ich pociągiem czy prywatnym samochodem jednego z pracowników?

14 Koszty w decyzjach zarządczych koszt istotny koszt przyszły (jeszcze nie poniesiony) koszt, którego wartość różni się w różnych wariantach działania istotność kosztu analizuje się dla konkretnego problemu decyzyjnego konieczne jest bardzo precyzyjne określenie założeń dotyczących otoczenia decyzji koszt utopiony (zapadły) koszt poniesiony w przeszłości, którego wartość się nie zmienia wraz z wyborem odmiennych wariantów działania

15 Podejście zarządcze studium przypadku Uczelnia może zorganizować regularne zajęcia koszykówki bądź badmintona na posiadanej hali sportowej. Zajęcia trwają godzinę zegarową. Które zajęcia są bardziej rentowne? koszykówka badminton przychód z zajęć 80,00 100,00 koszty zmienne zajęć 40,00 50,00 marża 40,00 50,00 Czy zmienisz decyzję wiedząc, że przygotowanie sali do zajęć i posprzątanie po zajęciach badmintona zabiera dodatkowe 0,5 godziny? koszykówka badminton koszt utraconych korzyści wartość najlepszej niewykorzystanej alternatywy na zaangażowanie ograniczonych zasobów

16 Koszty istotne i utopione Wydawnictwo uczelniane posiada od dłuższego czasu w magazynie egzemplarzy książek do rachunkowości o cenie okładkowej 42 zł. Ich produkcja kosztowała 28 zł za sztukę. Ze względu na zmianę przepisów książki straciły częściowo swoją aktualność i obecnie można je sprzedać po 5 zł za sztukę podczas wyprzedaży. Alternatywnie wydawnictwo rozważa dodruk aneksu zawierającego zmiany, co (jak zakłada) pozwoli sprzedać książki wraz z aneksem po cenie 42 zł. Dodruk aneksu będzie kosztował 18 zł za sztukę. Oceń czy z punktu widzenia rachunku ekonomicznego warto dodrukować aneks.

17 Koszty istotne - zadanie Dyrektor administracyjny zdecydował w zeszłym roku o zakupie nowej kserokopiarki. Pół roku później zorientował się, że na rynku pojawił się nowy, oszczędny i niezawodny model tego urządzenia. Poniżej kilka informacji na temat obu maszyn: stara kopiarka nowa kopiarka cena zakupu czas życia kopiarek 4 lata 4 lata dzisiejsza cena odsprzedaży oczekiwana cena odsprzedaży po 4 latach Roczne koszty utrzymania dotychczasowej maszyny to zł. Nowa maszyna mogłaby obniżyć te koszty o Kwoty te nie obejmują kosztów amortyzacji (firma używa amortyzacji liniowej). Nowa maszyna zmniejszy także ilość braków z obecnych 5% do 2,5%. Koszt wytworzenia wybrakowanych kopii szacuje się na 0,04 zł za sztukę. Średnia roczna liczba wykonywanych kopii to szt. Czy firma powinna wymienić maszynę na nową? Wskaż koszty istotne dla tej decyzji.

18 Koszty istotne - zadanie Które koszty należy uznać za utopione? Jakie inne czynniki mogą wpłynąć na decyzję przedsiębiorstwa?

19 Decyzja: produkować czy kupić? Uczelnia utrzymuje własne służby sprzątające budynek. Obecne koszty sprzątania przedstawia tabela: Miesięczne koszty utrzymania porządku w budynku wynagrodzenia z narzutami środki czystości pomieszczenia gospodarcze energia elektryczna amortyzacja urządzeń Suma kosztów Ze względu na to, że wykorzystywane do pracy urządzenia uległy uszkodzeniu (całkowicie zamortyzowane) uczelnia rozważa zakup nowych urządzeń i dalszą kontynuację samodzielnego utrzymywania porządku. Alternatywnie można zatrudnić profesjonalną firmę sprzątającą, która zaoferowała sprzątanie budynku za cenę zł miesięcznie. Czy (z punktu widzenia rachunku ekonomicznego) należy podpisać umowę z podwykonawcą?

20 Decyzja: produkować czy kupić? Z punktu widzenia rachunku ekonomicznego uczelnia., ponieważ koszty będą niż koszty zakupu usługi na zewnątrz. Jakie jeszcze czynniki należy wziąć pod uwagę podejmując decyzję o outsourcingu usług sprzątania?

21 Dziękuję za uwagę