EKSPERTYZA Całożyciowe doradztwo edukacyjne. Rola uczelni w lokalnych rozwiązaniach dotyczących uczenia się przez całe życie

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "EKSPERTYZA Całożyciowe doradztwo edukacyjne. Rola uczelni w lokalnych rozwiązaniach dotyczących uczenia się przez całe życie"

Transkrypt

1 EKSPERTYZA Całożyciowe doradztwo edukacyjne. Rola uczelni w lokalnych rozwiązaniach dotyczących uczenia się przez całe życie Maria Mendel Uniwersytet Gdański

2 Streszczenie Przedstawiana ekspertyza dotyczy typu doradztwa, którego ukształtowanie się w naszym kraju stanowi aktualnie jedno z najgorętszych zadań, których realizacja praktycznie umożliwi Polakom (tu w szczególności Pomorzanom, z uwagi na koncentrację analiz wokół regionu pomorskiego) uczenie się przez całe życie. Jego idea - Lifelong Learning (LLL) - stanowi fundament zmian społecznych w UE nakierowanych na poprawę jakości życia obywateli. Drogą ku nim jest edukacja, organizowana w obrębie tzw. Procesu Bolońskiego. Ważnym krokiem na tej drodze było wprowadzenie Krajowych Ram Kwalifikacji dla Uczenia się Przez Całe Życie (ang.: National Qualifications Framework for LLL). Kolejnym, który aktualnie wykonujemy, jest uznawanie osiągnięć spoza systemu formalnej edukacji. Umożliwiać ono będzie równoważne traktowanie wszelkich sposobów, form i miejsc uczenia się ludzi, w potrzebnym im - w celu dalszego uczenia się, czy zatrudnienia - określeniu ich dotychczasowych umiejętności, wiedzy i innych kompetencji. Chodzi o uruchomienie sprawnych systemów rozpoznawania i potwierdzania efektów uczenia się, (Recognition of Prior Learning - RPL), w tym głównie tych, które zostały ukształtowane w ramach edukacji pozaformalnej (np. w miejscu pracy) i nieformalnej (z życiowych doświadczeń). Warunkiem sprawności tych systemów, a w konsekwencji instytucjonalnie uznawanego uczenia się ludzi we wszelkich formach i miejscach ich życia (edukacja formalna, pozaformalna i nieformalna) jest skuteczne doradztwo typu LLL. Nazywam je całożyciowym doradztwem edukacyjnym, podejmując w niniejszym tekście próbę jego kompleksowego opisu i akcentując pomorskie konteksty, łącznie z konkluzjami, które stanowią pewne rekomendacje dla Pomorza.

3 Spis treści Streszczenie... 2 Wprowadzenie... 4 Opis zastosowanej metodologii oraz źródła informacji... 5 Opis wyników analizy eksperckiej... 6 Wnioski i rekomendacje... 13

4 Wprowadzenie Uczenie się przez całe życie stało się dzisiaj osią systemów edukacyjnych w Unii Europejskiej (Europejskie Ramy Kwalifikacji dla Uczenia się Przez Całe Życie), a jako idea przenika polityki społeczne i formuje uwarunkowania gospodarcze, będąc przede wszystkim instytucjonalizacją nieformalnego uczenia się ludzi. Jak do tego doszło? Na sytuację, w której uczenie się stanęło w centrum powszechnego zainteresowania [John Field określił ją mianem cichej eksplozji (Field i in., 2009]), złożyło się wiele uwarunkowań. Należy do nich zmieniające się znaczenie wiedzy, która ewidentnie ma dzisiaj heterogeniczne źródła i nie jest tworzona jedynie w ośrodkach naukowych; pracy (w świecie masowego bezrobocia, praca w wyalienowanej postaci - jako zatrudnienie traci swój sens z czasów industrialnych), a także szkoły i innych tradycyjnych instytucji edukacyjnych dysfunkcjonalnych w obliczu współczesnych zmian związanych z nowoczesnymi technologiami, rozwojem mediów, itd. W tych warunkach nastąpiła w skali dotąd w dziejach nieznanej wielka indywidualizacja. Dotycząc całego biegu życia i wyzwalając refleksyjną modernizację, pociągnęła za sobą przebudowę instytucji oraz całego systemu edukacji pod kątem uczenia się przez całe życie i we wszystkich miejscach oraz rolach w nim odgrywanych Lifelong/Lifewide Learning (LLL/LWL) (Beck, Giddens, Lash, 2009). W tym kontekście Proces Boloński był próbą rozwiązania, a nie jak to stało się w praktyce - generowania licznych problemów związanych z cichą eksplozją, m.in. przechodzenie od kształcenia elitarnego do masowego i zmiana jego organizacji: tradycyjni i nietradycyjni studenci, edukacja formalna/pozaformalna/nieformalna (Alheit, 1994, in.). Tymczasem, logika Procesu Bolońskiego opiera się na założeniu, że w centrum systemu edukacji w Europie stoi uczący się człowiek; system ma działać na jego rzecz i umożliwiać mu uczenie się przez całe życie, niezależnie od miejsca życia i pełnionej w nim roli oraz statusu społeczno-ekonomicznego: Europejskie Ramy Kwalifikacji przewidziane zostały na potrzeby Uczenia się Przez Całe Życie wszystkich, a nie jedynie wybranych obywateli. Doniosłą rangę wyzwania, o którym tu mowa, ukazuje podejście polskiego rządu, który najpierw w roku 2011 przyjął zadania w zakresie LLL i LWL, jako elementy strategii państwa w zakresie rozwoju kapitału ludzkiego i społecznego, a następnie, w roku 2013, przyjął uchwałę pod nazwą: Perspektywa uczenia się przez całe życie (załącznik do uchwały Nr 160/2013 Rady Ministrów z dnia 10 września 2013 r.). Polityka na rzecz uczenia się przez całe życie została w tym dokumencie zdefiniowana następująco: - polega na promowaniu i wspieraniu dobrej jakości uczenia się w każdym wieku, w różnych formach i miejscach oraz na uznawaniu efektów uczenia się w systemach kwalifikacji - stawia osoby uczące się w centrum, a miarą jej skuteczności są kompetencje i kwalifikacje osób niezależnie od drogi na jakiej zostały osiągnięte - realizowana jest na zasadzie partnerstwa rządu, samorządu terytorialnego, pracodawców, pracobiorców i organizacji obywatelskich (s.5).

5 Jeżeli rzeczywiście w realizacji tego rodzaju polityk centrum zainteresowania ma stanowić przez całe życie uczący się człowiek, to ich podstawę musi tworzyć dobra diagnostyka kompetencji wyjściowych i adekwatne wobec potrzeb oraz możliwości środowiska wsparcie edukacyjne. Przy czym owe możliwości środowiska powinny być rozwijane, zapewniając uczącym się komfort uczenia się w miejscach, w których żyją oraz odpowiednie uznawanie efektów tego uczenia się przez instytucje edukacyjne (walidacja osiągnięć w zakresie edukacji pozaformalnej i nieformalnej). Tymczasem w Polsce, stale daleko nam do warunków, w których owa walidacja mogłaby być udziałem uczących się poza systemem edukacji formalnej Polaków. Poziom polskich warunków w tym zakresie, w porównaniu z innymi krajami UE, został oceniony jako niski (Cedefop, 2010). Mowa zatem o pilnej potrzebie w zakresie lokalnego doradztwa edukacyjnego, które stanowiłoby sensowną reakcję na aktualną rzeczywistość pod znakiem LLL/LWL. Traktują o tym kolejne części tej wypowiedzi. Opis zastosowanej metodologii oraz źródła informacji Ekspertyza jest wynikiem analizy dokumentów i literatury zagadnienia uczenia się przez całe życie oraz doradztwa w jego zakresie. Odnosi się wprost do polskiej polityki określonej w dokumencie strategicznym rządu: Perspektywa uczenia się przez całe życie załącznik do uchwały Nr 160/2013 Rady Ministrów z dnia 10 września 2013 r. ( ). Zawiera też liczne odniesienia do szkolnictwa wyższego, które zarówno na poziomie europejskim i krajowym, jak i regionalnym - odgrywa w budowaniu wspomnianych systemów kluczową rolę. W Polsce, w roku 2008, przez MNiSW zadeklarowane zostały działania w stronę RPL, a ostatnia zapowiedź nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym (z 30 listopada 2012, aktualnie w Komisjach Sejmowych) zawiera podstawy prawne dla tworzenia wewnątrzuczelnianych systemów walidacyjnych dotyczących osiągnięć spoza formalnej edukacji, powoływania uczelnianych ośrodków doradztwa i realizacji potrzeb w tym zakresie, itp. Dokładnie takie kierunki działania określiła w roku 2008 Karta Uniwersytetów Europejskich w sprawie Uczenia się Przez Całe Życie [European University Association (2009): European Universities Charter on Lifelong Learning. Brussels]. Karta promuje model uniwersytetu dla całożyciowego uczenia się [University for LLL ( ULLL)] i akcentuje zwiększanie dostępu do edukacji na poziomie wyższym, któremu służy wspomniany system RPL, obecnie szeroko rozwijany w Europie i przyciągający do uczelni licznych studentów, określanych mianem nietradycyjnych (studenci ci kompletują lub uzupełniają w nich swoje kwalifikacje na podstawie wykorzystania mechanizmów RPL stworzonych wewnątrz uczelni i skutecznego, przekładającego się na kontynuację lub rozpoczęcie studiów, rozpoznania wcześniej osiągniętych efektów uczenia się). Działania te wpisują się w strategiczną odpowiedź Unii na wyzwania związane z kryzysem społecznym i ekonomicznym, globalizacją, transformacjami demograficznymi oraz postępem technologicznym. Mówią o niej liczne dokumenty strategiczne UE, wśród nich najprecyzyjniej Zalecenia Rady z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego (Dz.U. C 398 z , str. 1 5).

6 Opis wyników analizy eksperckiej Niewątpliwie potrzebne jest takie ujęcie w Polsce doradztwa, które byłoby adekwatne do aktualnych potrzeb i odpowiadających na nie polityk społecznych Unii Europejskiej. Nie spełnia tych warunków funkcjonujące dzisiaj w naszym słowniku - ani doradztwo zawodowe, ani doradztwo edukacyjne, czy też życiowe. W świetle dokonanych analiz optuję za ujęciem doradztwa, integrującym doradztwo zawodowe i edukacyjne w perspektywie uczenia się przez całe życie. Może nim być CAŁOŻYCIOWE DORADZTWO EDUKACYJNE. Tego typu określenie wydaje się bowiem odzwierciedlać bliskie znaczeniowo, anglojęzyczne counselling for / in lifelong learning, które odnosi się do uczenia się przez całe życie (life-long learning), w różnych miejscach i rolach pełnionych w całym jego cyklu (life-wide learning), w uwzględnieniu równoważnie traktowanych edukacji - formalnej, pozaformalnej i nieformalnej. Na razie w ten, opisowy sposób jako doradzanie dla lub w toku uczenia się przez całe życie - ujmuje się w świecie tego rodzaju doradztwo. Jego badacze stale jednak próbują zdefiniować je możliwie precyzyjnie, podejmując na takie cele zorientowane projekty (zob. m.in. projekt: Chodzi w tym głównie o to, by na bazie możliwie precyzyjnego ujęcia istoty tego doradztwa, stwarzać mu warunki rozwoju odpowiednie wobec indywidualnych i społecznych potrzeb. W czym tkwią zasadnicze problemy? Poza faktem, że Polska w ogóle ma sporo do nadrobienia w obszarze lifelong oraz lifewide learning (zob.: źródło poniżej), istnieją liczne problemy szczegółowe, do których uważne podejście może zaowocować wygenerowaniem pewnych rekomendacji i co za tym idzie rozwiązań poprawiających jednostkową i społeczną kondycję Pomorzan. Jest to moim celem. Wspomniane problemy szczegółowe można podzielić na trzy kategorie: 1. Pierwszą, w której problematyczne jest rozciągnięcie doradztwa na całe życie (kategoria związana z life-long learning). 2. Drugą, w której niełatwo zdefiniować doradzanie, dotyczące rozległego pola ludzkich ról pełnionych w przestrzeni życia i towarzyszącego im uczenia się, najczęściej pozainstytucjonalnego (kategoria związana z life-wide learning). 3. Trzecią, która zbiera problemy wynikające z gorącej obecnie potrzeby równoważenia - w procesie określania kwalifikacji potrzebnych człowiekowi w ubieganiu się o zatrudnienie, czy przyjęcie na określone formy dalszej edukacji - efektów uczenia się osiągniętych drogą edukacji formalnej z tymi, które zostały ukształtowane poza jej systemem (czyli w zakresie edukacji pozaformalnej i nieformalnej). Krótki opis wyzwań skojarzonych z każdą z tych kategorii, może otworzyć pewne horyzonty refleksji wokół rodzącej się w polskich realiach postaci counselling for/in lifelong learning, jak proponuję całożyciowego doradztwa edukacyjnego.

7 Ad. 1 Całe życie dla doradcy edukacyjnego oznacza gotowość do pracy z ludźmi w każdym wieku; od przedszkola do doktoratu. Dotychczasowe doświadczenia w zakresie profesjonalnego doradztwa, głównie zawodowego, skupiały się jedynie na młodzieży w wieku szkolnym oraz dorosłych. Przestawienie doradztwa na nowe kategorie wiekowe osób nim objętych stanowi aktualnie zadanie karkołomne mało kto dzisiaj w Polsce wie, jak organizować doradztwo i jak pracować, oferując profesjonalne wsparcie o charakterze edukacyjnym małym dzieciom, albo ludziom w podeszłym wieku, lub też innym grupom o ściśle określonych potrzebach wiążących się z wiekiem. Realizacja takiego wsparcia wymaga też zmian infrastrukturalnych. Włączenie ich w zintegrowaną edukację lokalną pociąga za sobą potrzebę (re)adaptacji oraz tworzenia odpowiednio przystosowanych miejsc uczenia się pozaformalnego oraz formalnego. Oznacza to potrzebę dwuwymiarowej inwestycji w kulturę i edukację w regionie, nakierowaną z jednej strony na przystosowanie owych miejsc do wymagań związanych z wiekiem. Z drugiej - na ubogacanie oferty kulturalnej i edukacyjnej tak, by ludzie w różnym wieku korzystając z niej mogli z powodzeniem uczyć się nieformalnie. Ad. 2 Doradztwo musi zawierać elementy diagnostyki edukacyjnej, której obszar jest w tym przypadku niezwykle mglisty i trudny do rozpoznania; nierzadko dość hermetycznie zamknięty w indywidualnych praktykach i specyfice jednostkowych preferencji edukacyjnych oraz życiowych doświadczeń, związanych z pełnieniem ról społecznych: np. rodzinnych i zawodowych. Doradzanie może tu oznaczać głębokie wnikanie w ludzkie losy, na przykład za pośrednictwem badań o charakterze biograficznym. Tego typu poszukiwania są udziałem rosnącej także na Pomorzu, np. w Uniwersytecie Gdańskim - grupy badaczy społecznych. Wśród jej światowych reprezentantów ważne miejsce zajmuje prof. Pierre Dominicé, który na uniwersytecie genewskim zapoczątkował biograficzne badania nakierowane na otwarcie dróg dalszej edukacji dla ich uczestników (2000, 2006). Można powiedzieć natomiast, że podwaliny teoretyczne dla współczesnych studiów biograficznych w całożyciowym doradztwie edukacyjnym stworzył niemiecki badacz uczenia się dorosłych, Peter Alheit (1994, in.). Jego badania ukazują aktualną złożoność problematyki LLL i akcentują jej - polityczny dzisiaj charakter, przy jednoczesnym postrzeganiu wysokiej wartości całożyciowego uczenia się dla nieustającej poprawy jakości życia jednostkowego i społecznego (zob.: m.in. cykl tekstów tego autora w piśmie Teraźniejszość Człowiek Edukacja ). Badania biograficzne nakierowane na rozpoznanie dotychczasowych kompetencji i kwalifikacji człowieka, stanowi w całożyciowym doradztwie edukacyjnym niezwykle istotną perspektywę i wymaga odpowiedniego przygotowania, wręcz wyspecjalizowania doradców w tym zakresie. Ponadto, jak dowodzą tego doświadczenia wspomnianego prekursora w tym zakresie, prof. Pierre a Dominicé, obok nazwijmy to: typowych badań biograficznych, opartych o wywiad narracyjny i wspólną z doradcą analizę elementów jego przebiegu, ogromne znaczenie mają warsztaty biograficzne, czyli zorganizowane z udziałem doradcy zajęcia, podczas których rozpoznawana jest wiedza, umiejętności oraz inne, m.in. społeczne kompetencje kandydata do uznania mu efektów uczenia się, co do których nie ma on żadnego poświadczenia certyfikatu, świadectwa, itp. Ad. 3 Istotne jest na początek, by - prawidłowo w sensie zgodności z politykami społecznymi UE - rozróżniać trzy wspomniane typy edukacji. Posłużę się tu definicjami, zawartymi w załączniku

8 do Zaleceń Rady z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego. Uczenie się formalne oznacza uczenie się, które jest realizowane w zorganizowanym i usystematyzowanym środowisku przeznaczonym specjalnie do uczenia się i zwykle prowadzi do uzyskania kwalifikacji, na ogół w postaci świadectwa lub dyplomu; składa się na nie m.in. system kształcenia ogólnego, kształcenia zawodowego oraz szkolnictwa wyższego. Uczenie się pozaformalne oznacza uczenie się, które jest realizowane poprzez zaplanowane działania (pod względem celów i czasu uczenia się), i które przewiduje pewną formę pomocy w nauce (np. relacje uczeń nauczyciel); może ono obejmować programy służące przekazaniu umiejętności zawodowych, przekazaniu dorosłym umiejętności czytania oraz przekazaniu podstawowej edukacji osobom wcześnie kończącym naukę; popularne przykłady uczenia się pozaformalnego to: szkolenia w miejscu pracy, za pomocą których przedsiębiorstwa uaktualniają i podnoszą umiejętności swoich pracowników (np. umiejętności w dziedzinie technologii informacyjno-komunikacyjnych); usystematyzowane uczenie się za pomocą Internetu (np. z użyciem otwartych zasobów edukacyjnych), a także kursy prowadzone przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego dla swoich członków, grup docelowych lub ogółu społeczeństwa. Uczenie się nieformalne oznacza uczenie się wynikające z codziennej aktywności w pracy, w rodzinie lub w czasie wolnym. Nie jest zorganizowane ani usystematyzowane pod względem celów, czasu ani pomocy w nauce. W obliczu dokonującej się (w imię poprawy jakości życia, wyrównywania szans i walki z pogłębiającym się kryzysem społecznym i gospodarczym) instytucjonalizacji uczenia się przez całe życie, edukacja pozaformalna i nieformalna muszą być traktowane równoważnie. To znaczy, że przede wszystkim ich efekty muszą być możliwe do opisania i porównania w celach walidacyjnych, z efektami uzyskanymi drogą edukacji formalnej (instytucjonalnej). Postrzegając to jako zadanie, łatwo zauważyć, jak trudne jest do realizacji. Stanowi ono rdzeń kompleksowych praktyk profesjonalnych oraz instytucjonalnych procedur, w których kluczową rolę odgrywa całożyciowe doradztwo edukacyjne. Procedury te określane są jako Recognition of Prior Learning, czyli rozpoznawanie efektów uprzedniego, dotychczasowego uczenia się, podejmowane po to, by jego wynik umożliwiał potwierdzenie kwalifikacji i co za tym idzie - dalsze uczenie się. Kolejną kategorię problemów dotyczących doradztwa LLL w Polsce otwiera obecny stan oferty w zakresie całożyciowego uczenia się, przede wszystkim uczestnictwa w formach edukacji pozaformalnej oraz nieformalnej. Stał się on na Pomorzu powodem uczynienia priorytetu z jej poszerzania (Por.: Regionalny Program Strategiczny w zakresie aktywności zawodowej i społecznej Diagnoza,Pomorze 2020, luty 2013). Szansy na uznawanie osiągnięć zdobytych drogą edukacji nieformalnej i pozaformalnej praktykowane z powodzeniem od niemal 20 lat w krajach starej Unii oraz Estonii - polskie szkolnictwo, póki co, nie daje w ogóle (FRSE, Uczenie się Przez Całe Życie w Polsce, 2011).

9 Z analizy powyższych kategorii problemów związanych z całożyciowym doradztwem edukacyjnym wynika, że aby miało ono nie tylko w Polsce - sens, musi być w swojej istocie dwuwymiarowe. W związku z tym, na poziomie realizacji swoich zadań powinno przebiegać dwutorowo. Z jednej strony, stanowić działania adresowane do indywidualnych członków lokalnej społeczności. Chodzi tu o twarzą w twarz udzielane - wsparcie w określaniu i realizacji jednostkowych, elastycznych ścieżek uczenia się i osiągania kwalifikacji. Z drugiej, ważne jest przenoszenie tych jednostkowych potrzeb na ofertę lokalnych instytucji, które współpracując i pozostając w warunkach integracji swoich działań na rzecz lifelong learnera mogą lepiej na nie odpowiadać, jednocześnie wiążąc je z lokalnymi politykami rozwoju społecznogospodarczego. Mam tu na myśli doradzanie, które przybiera w tym przypadku postać inspiracji adresowanej do rozmaitych instytucji oraz ich sieci i otwierającej je na aktualnie oczekiwane przez ludzi zmieniające się względnie szybko kierunki, treści i formy oferowanej edukacji. Tak postrzegane doradztwo staje się instytucją całożyciowego uczenia się. Jej miejsca, to ośrodki, centra i inne jednostki całożyciowego doradztwa edukacyjnego. Jak wskazują na to - m.in. badania prowadzone przez europejskie uczelnie w ramach organizacji European Universities Continuing Education Network (EUCEN) uczelnie możliwie sprawnie przestawiają się na tory funkcjonowania w formule lifelong learning, stając się głównie poprzez swoje ośrodki, czy centra doradztwa - instytucjami całożyciowego uczenia się, obecnymi w życiu indywidualnych osób i instytucji oraz aktywnie uczestniczącymi w życiu lokalnych społeczności. Przykład uniwersytetów, takich jak w Aberdeen, pokazuje, jak może przebiegać kształcenie i doskonalenie kadry doradców LLL, stanowiąc jednocześnie znakomitą formułę osiągania przez uczelnię statusu instytucji całożyciowego uczenia się. Funkcjonujące tam kursy pod nazwą: Centre for Lifelong Learning Counselling Skills, składają się na wielopoziomowe, drożne w systemie edukacji, studia podyplomowe 1. Uczelnia przygotowuje doradców mających pracować w centrach LLL i - czyniąc to w formule edukacji pozaformalnej, realizowanej nie tylko w uczelni, ale i poza jej murami, w ścisłym związku z otaczającymi ją ludźmi oraz instytucjami kultury i edukacji, w zorientowaniu na studentów w różnym wieku sama płynnie nabiera cech instytucji LLL. Co to dokładnie oznacza? Po pierwsze - dostosowywanie oferty do poszerzającego się kręgu zróżnicowanych odbiorców (zróżnicowanych wiekowo członków lokalnej społeczności, zaspokajających swoje potrzeby edukacyjne, społeczne, kulturalno-oświatowe - osób rozwijających zainteresowania, dzielących się doświadczeniem, działających w przestrzeni obywatelskiej partycypacji). Po drugie - kształtowanie profilu instytucji twórczej i innowacyjnej, włączającej i odpowiadającej na potrzeby ludzi rozumiejącej ideę całożyciowego uczenia się jako integralny element swojej misji edukacyjnej, społecznej i kulturalnej, i zgodnie z nią działającej w lokalnej społeczności. Po trzecie - pełnienie funkcji INTEGRATORA całożyciowego uczenia się w środowisku. Integracja dotycząca całożyciowego uczenia się, jako funkcja uczelni wymaga szerszej charakterystyki. Przede wszystkim przebiega w dwóch wymiarach, które można w tym miejscu ująć w sposób bardziej uogólniony. 1 zob.:

10 To wymiar: 1/ indywidualny: integracja dotycząca osoby uczącej się (studentów tradycyjnych i nietradycyjnych lifelong learner ów) wsparcie w tworzeniu i realizacji indywidualnej, elastycznej strategii uczenia się przez całe życie. 2/ instytucjonalny społeczny: integracja oferty edukacyjnej - własnej i innych instytucji w celu optymalizacji oferty w jej jakości oraz adekwatności wobec zmieniających się dynamicznie potrzeb indywidualnych i społecznych w zakresie LLL/LWL. Poza tym, uczelnia integrator dąży do zintegrowanego pojmowania edukacji i do jej organizacji w sposób wiążący edukację formalną, pozaformalną i nieformalną. Chodzi o edukację opartą na zasadzie równoważności uczenia się w różnych formach, miejscach i okresach życia (LLL + LWL). Uczelnia LLL (szkoła, każda instytucja LLL) traktuje równoważnie (i poważnie) wszystkie rodzaje i miejsca uczenia się (edukację pozaformalną i nieformalną). To instytucja otwarta i uspołeczniona, zanurzona w lokalnej społeczności, ważna w jej życiu i vice versa. Jak działa uczelnia integrator LLL/LWL? Po pierwsze: Ramy Kwalifikacji są podstawowym narzędziem realizacji uczenia się przez całe życie (z tekstu EQF). Uczelnia - integrator dzięki nim może swobodnie przechodzić od realizacji swojej misji społecznej, dzisiaj jedynie w formach doklejonych do głównego nurtu kształcenia (np. Uniwersytety Trzeciego Wieku, uniwersytety dziecięce, otwarte kursy e-learning) do zintegrowanego pod kątem LLL kształcenia, którego organizacja opiera się na zasadzie równoważności uczenia się w różnych formach, miejscach i okresach życia (edukacji formalnej, pozaformalnej i nieformalnej). Po drugie: waliduje 2 i nieformalnej. efekty uczenia się osiągnięte poza uczelnią, drogą edukacji pozaformanej Po trzecie: posiada system walidacji efektów uczenia się osiągniętych drogą edukacji pozaformalnej i nieformalnej (Recognition of Prior Learning) i jednostkę umożliwiającą jego sprawne działanie. Z tekstu przytaczanych już Rekomendacji Rady UE ws. walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego wynika, że tego typu walidacja jest procesem potwierdzania - przez powołane do tego ciała -osiągnięcia efektów uczenia się określonych niestandardowo. Wyróżnia się w nim 4 fazy: 1/ identyfikacji dokonywanej w dialogu z indywidualną osobą przedstawiającą swoje szczegółowe doświadczenia uczenia się, 2/ dokumentacji jako ich uwidocznienia, 3/ ich weryfikacji 2 Według słownika, przyjętego przez Komitet Sterujący ds. KRK w lipcu 2011 r., a w sierpniu 2012 r. przez Międzyresortowy zespół do spraw uczenia się przez całe życie, w tym Krajowych Ram Kwalifikacji, walidacja (efektów uczenia się), to proces, w wyniku którego uczący się otrzymuje od upoważnionej instytucji formalny dokument, stwierdzający, że osiągnął określony zestaw efektów uczenia się. W przypadku, gdy zestaw ten wpisany jest do krajowego rejestru kwalifikacji, wydany dokument oznacza, że osoba ta jest posiadaczem danej kwalifikacji.

11 4/ i uznania prowadzącego do certyfikacji, np. określenia cząstkowej lub pełnej kwalifikacji. (EUROPEAN COMMISSION, COM(2012) 485 final, ). Po czwarte: uczelnia integrator LLL/LWL kształci lifelong learnerów, czyli - m.in. za pośrednictwem wyspecjalizowanej jednostki (np. centrum LLL) indywidualnym osobom oferuje: - identyfikację kwalifikacji i kompetencji - pomoc w udokumentowaniu posiadanych kompetencji, - określeniu celu (celów) dalszego uczenia się (pomoc w planowaniu kariery zawodowej, ogólnego rozwoju, itp.) - weryfikację i formalne uznanie kompetencji (certyfikacja) kompetencje te mogą być częściowe lub pełne - projektowanie indywidualnej, elastycznej strategii LLL uwzględniającej wcześniej ukształtowane i uznane kompetencje - realizację opracowanej strategii jako organizacja kształcenia, wykorzystującego ofertę uczelni oraz innych instytucji lokalnych (edukacja pozaformalna) i samokształcenie (edukacja nieformalna) - weryfikacja i formalne uznanie kompetencji (certyfikacja) itd. (sic!) - ten cykl trwa przez całe życie! Wracając do analizy cech całożyciowego doradztwa edukacyjnego, zwrócić trzeba również uwagę na znaczenie w nim wsparcia podmiotowego, określanego często z angielska jako empowerment. Najogólniej, wszystko we Wspólnej Europie ma działać tak, by nie instytucja lecz każdy człowiek niezależnie od poziomu swojej samodzielności ekonomicznej miał możliwość edukacyjnego kształtowania siebie jako sprawczego podmiotu, w pełni wykorzystującego i rozwijającego swoje potencjały. Potrzebny w LLL/LWL jest zatem doradca z cechami społecznego animatora, ale i refleksyjnego mentora, z troską - krytycznie i strukturalnie - podchodzącego do problemów ludzi, z którymi pracuje. To ich sprzymierzeniec (zob.: koncepcja pracy edukacyjnej w przymierzu : Mendel, 2001, in.). Działając na rzecz ich upodmiotowienia, całożyciowy doradca edukacyjny identyfikuje bariery, blokujące określony potencjał, nie poprzestając na diagnozie powierzchownych przyczyn danego stanu rzeczy, lecz wnikając w głąb i rozpoznając ich blokujące struktury. Przełamuje je, budząc świadomość osoby, której doradza, jak również społeczności, której jest ona częścią. Doradca jednak, to nie animator, nie mentor, ani też coach, choć zarówno społeczna animacja, mentoring, jak i coaching stanowią elementy całożyciowego doradztwa edukacyjnego w proponowanym tu rozumieniu. Przyjąwszy, że kompetencje doradcy LLL/LWL można opisywać z racji wartości, jaką stanowi w nich empowerment - w bliskim związku z cechami mentora, warto wykorzystać tu wyniki studiów nad pojęciem mentoringu przeprowadzone przez Sebastiana Karwalę (2012). Cytując tego autora

12 można stwierdzić, że mentor to człowiek doświadczony, który chce podzielić się swoją wiedzą z kimś o doświadczeniu skromniejszym, w relacji charakteryzującej się wzajemnym zaufaniem (tamże, s.110). Ponadto, mentorzy to ludzie, którzy poprzez własną pracę i działanie pomagają innym wykorzystać ich własny potencjał (tamże). Próbując z tymi odniesieniami definiować profesjonalne, całożyciowe doradztwo edukacyjne, można dokonać parafrazy następującej definicji mentoringu według Karwali: mentoring to partnerska relacja między mistrzem a uczniem, zorientowana na odkrywanie i rozwijanie potencjału ucznia (tamże, s.11). Wobec tego całożyciowe doradzanie edukacyjne, to kształtowanie relacji pomiędzy doradcą i osobą, której doradza, opartej na wartości wspólnego celu, jakim jest współdziałanie na rzecz odkrywania i umożliwiania rozwoju jej potencjału. Mogą w tym kluczowe okazać się kompetencje facylitacyjne całożyciowego doradcy edukacyjnego, polegające na tworzeniu warunków, sprzyjających odkrywaniu i umożliwianiu rozwoju potencjału osoby, której doradza. Wśród tych warunków (jednocześnie zadań doradcy) można wyróżnić m.in.: 1/w zakresie odkrywania potencjału: warunki sprzyjające zrozumiałej dla doradcy narracji o charakterze biograficznym, prowadzącej do porozumienia w określaniu zasobu doświadczeń narratora; 2/w zakresie umożliwiania rozwoju: warunki, w których potencjał doradcy działa na rzecz zwiększania potencjału osoby, której doradza. Doradca, o którym tu mowa, szeroko korzysta z wiedzy o relacji partnerskiej - m.in., że partnerstwo jest rodzajem spółki, w której równo korzysta i równy wkład swój wnosi każdy z partnerów; że równość ta jest wynikiem negocjacji, zachodzących w warunkach wzajemnego zaufania i wspólnego honorowania wartości, jaką stanowi wspólny cel oraz współpraca (zob.: Mendel 2001, i inne). W opisie całożyciowego doradcy edukacyjnego istotne jest nakreślenie pola, wskazanie miejsc, w których działa. Może to być - obok tradycyjnych instytucji edukacyjnych, takich jak przedszkole, czy szkoła miejsce pracy, firma, a także rozmaite, wspomniane wcześniej ośrodki, instytucjonalne miejsca doradztwa edukacyjnego i zawodowego. Bywają określane jako centra, punkty doradztwa w zakresie Lifelong Learning uczenia się przez całe życie (jak pisałam, funkcjonują takie w krajach UE). Tworzone na poziomie gminy, otwarte na lokalną społeczność w różnym wieku i oferujące usługi w zakresie przekładania (dosłownie: tłumaczenia) indywidualnych doświadczeń i efektów uczenia się głównie pozaformalnego i nieformalnego, na które nie ma certyfikatów na indywidualne ścieżki kwalifikacji już ukształtowanych (z tym wiąże się możliwa ich walidacja ze strony instytucji edukacyjnych) oraz rozwojowych (tzw. elastyczne ścieżki Lifelong Learnera, ścieżki dalszego uczenia się). Ważne jednak, by nie kojarzyć całożyciowego doradcy edukacyjnego z miejscem jednym, wyłącznym, zarezerwowanym dla jednego celu i jednej społecznej i edukacyjnej funkcji. Doradza w odniesieniu do uczenia się w przestrzeni całego życia i w różnych jego formach, rolach i miejscach, mając jednocześnie osobę, której doradza, w centrum swojego profesjonalnego zainteresowania. Oznacza to, że dosłownie i w przenośni wędruje, nie zamykając się w wąsko wyspecjalizowanych ścieżkach swojej profesji. Skupiony jest bowiem na człowieku i jego uczeniu się przez całe życie.

13 Wnioski i rekomendacje Na pytanie o warunki, jakie należałoby tworzyć, by odkrywanie i umożliwianie rozwoju każdego Pomorzanina stało się właściwością tego regionu, można odpowiedzieć, kierując uwagę na cechy całożyciowego doradztwa edukacyjnego, które zgodnie z opisanymi w tym opracowaniu potrzebami i politykami mogłoby powstawać w naszym systemie regionalnym. Jakie to cechy? Zaczynając od generaliów, należy stwierdzić, że - w świetle przedstawionych w ekspertyzie treści - kształtujący się aktualnie system całożyciowego doradztwa edukacyjnego w województwie pomorskim mógłby koncentrować się na celu, który proponuję ująć następująco: Każdy Pomorzanin ma możliwość odkrywania i rozwijania swojego potencjału, niezależnie od swojego wieku, statusu społeczno-ekonomicznego, ani miejsca, w którym żyje. Natomiast proces osiągania tego celu można opisywać jako nieustającą facylitację uczenia się przez całe życie, opartą na tworzeniu warunków do odkrywania i umożliwiania rozwoju potencjału każdego Pomorzanina. Facylitacja, dokonująca się na Pomorzu w ramach całożyciowego doradztwa edukacyjnego, to najogólniej - ułatwianie Pomorzanom uczenia się przez całe życie. Jak ona mogłaby wyglądać i tym samym jak mogłoby tworzyć się na Pomorzu całożyciowe doradztwo edukacyjne? Rekomendacja 1 Aby całożyciowe doradztwo edukacyjne mogło polegać na bogatej ofercie w zakresie form uczenia się nieformalnego i pozaformalnego Pomorzan w różnym (każdym) wieku, należy dokonać (re)adaptacji oraz stworzyć większą liczbę odpowiednio przystosowanych miejsc uczenia się pozaformalnego oraz formalnego dotyczącego dzieci, młodzieży, młodszych i starszych dorosłych, oraz seniorów. Oznacza to potrzebę dwuwymiarowej inwestycji w kulturę i edukację w regionie, nakierowaną z jednej strony na przystosowanie owych miejsc do wymagań związanych z wiekiem. Z drugiej - na ubogacanie oferty kulturalnej i edukacyjnej tak, by ludzie w różnym wieku korzystając z niej mogli z powodzeniem uczyć się nieformalnie. Rekomendacja 2 Całożyciowe doradztwo edukacyjne musi zawierać elementy diagnostyki edukacyjnej, której obszar dotycząc indywidualnych doświadczeń ukształtowanych w toku życia, w różnych jego miejscach i rolach - jest w tym przypadku bardzo trudny do rozpoznania. Wymaga głębokiego wniknięcia w ludzkie losy, na przykład za pośrednictwem badań o charakterze biograficznym i rozmaitych zajęć wykorzystujących elementy biografii w celu uchwycenia kompetencji jej autora. Tego typu poszukiwania są udziałem rosnącej także na Pomorzu, w Uniwersytecie Gdańskim - grupy badaczy społecznych, którzy mogą wziąć na siebie organizację tego typu oferty oraz kształcenia doradców w tym zakresie. Badania biograficzne nakierowane na rozpoznanie dotychczasowych kompetencji i kwalifikacji człowieka, stanowiąc w całożyciowym doradztwie edukacyjnym niezwykle istotną perspektywę, wymaga bowiem odpowiedniego przygotowania, wręcz wyspecjalizowania doradców

14 w tym zakresie. Ponadto, obok badań biograficznych, opartych o wywiad narracyjny i wspólną z doradcą analizę jego treści, istotne są warsztaty biograficzne i inne, zorganizowane z udziałem doradcy zajęcia, podczas których rozpoznawana jest wiedza, umiejętności oraz pozostałe, m.in. społeczne kompetencje kandydata do uznania mu efektów uczenia się, co do których nie ma on żadnego poświadczenia certyfikatu, świadectwa, itp. Zatem rekomendowane jest tu: 1/objęcie doradców przygotowaniem w zakresie prowadzenia badań i zajęć pozwalających na rozpoznanie dotychczasowych efektów uczenia się kandydata do uznania ich w celu podjęcia na tej podstawie dalszego uczenia się w formie zinstytucjonalizowanej ; 2/prowadzenie indywidualnych oraz grupowych (np. na zlecenie Urzędu Pracy, firm i in.) badań biograficznych w celu rozpoznawania i walidacji niecertyfikowanych efektów uczenia się; 3/prowadzenie zaję w tym samym celu i zakresie. Rekomendacja 3 Rekomendowane jest ukształtowanie na Pomorzu warunków do sprawnego funkcjonowania systemu uznawania przez wszystkie pomorskie instytucje edukacyjne (szkoły, uczelnie i inne jednostki oferujące certyfikowaną, formalną edukację) efektów uczenia się Pomorzan poza nimi oraz innymi instytucjami kształcenia w Polsce i świecie. Chodzi o otwarcie lokowanych w regionie instytucji na wyniki edukacji nieformalnej wszystkich chętnych do kontynuacji w nich swojej nauki. Wszystkie one powinny znać i stosować procedury składające się najpierw na Recognition of Prior Learning (RPL), które jest diagnozowaniem jako możliwością opisania indywidualnych efektów uczenia się, w szczególności osiągniętych poza edukacją formalną (RPL oznacza proceduralne rozpoznawanie efektów uprzedniego, dotychczasowego uczenia się, podejmowane po to, by jego wynik umożliwiał potwierdzenie kwalifikacji człowieka i co za tym idzie - dalsze jego uczenie się w ramach systemu edukacji formalnej lub zatrudnienie.). Następnie, procedury walidacji, czyli weryfikacji oraz uznawania tych efektów, czyli konkretnej wiedzy, umiejętności i innych kompetencji kandydata do kontynuacji - na tej podstawie, w danej instytucji - swojego uczenia się. Każda jednostka, ale i każdy nauczyciel, czy edukator powinni też być przeszkoleni, by sprawnie pracować ze słuchaczami rozmaitych kursów i szkoleń, uczniami i studentami, bez zamykania oczu na ich wcześniejsze kwalifikacje, ukształtowane poza instytucjonalnym kształceniem. Rekomendacja 4 Całożyciowe doradztwo edukacyjne musi być realizowane w dwóch wymiarach. Z jednej strony stanowić działania adresowane do indywidualnych członków lokalnej społeczności. Chodzi tu o twarzą w twarz udzielane - wsparcie w rozpoznawaniu dotychczasowych kompetencji oraz określaniu i realizacji jednostkowych, elastycznych ścieżek uczenia się i osiągania kwalifikacji. Z drugiej strony, ważne jest przenoszenie tych jednostkowych potrzeb na ofertę lokalnych instytucji, które współpracując i pozostając w warunkach integracji swoich działań na rzecz lifelong learnera mogą lepiej na nie odpowiadać, jednocześnie wiążąc je z lokalnymi politykami rozwoju społecznogospodarczego. Mam tu na myśli doradzanie, które przybiera w tym przypadku postać inspiracji oraz integracji, obejmującej rozmaite instytucje oraz ich sieci i otwierającej je na aktualnie oczekiwane przez ludzi zmieniające się względnie szybko kierunki, treści i formy oferty edukacyjnej.

15 Doradztwo - w tej perspektywie pozostaje w ścisłym związku z lokalnymi politykami, głównie edukacyjną i kulturalną, a całożyciowy doradca edukacyjny powinien mieć możliwość realnego na nie wpływu (np. za pośrednictwem struktur, w których jest osadzony i które mają połączenia z władzami regionu, z JST). Rekomendacja 5 Miejscami całożyciowego doradztwa edukacyjnego są miejsca życia osób, którym się doradza. Nie oznacza to jednak rezygnacji z ośrodków doradztwa LLL/LWL, lecz przeciwnie ich tworzenie z intencją ciągłego usprawniania budowanych właśnie systemów walidacji efektów uzyskanych poza edukacją formalną, a także rozwijania lokalnej oferty w zakresie edukacji pozaformalnej, przebiegającej z udziałem edukacyjnych partnerstw, klastrów, i innych przedsięwzięć integrujących lokalne instytucje w dążeniu do wspólnego, jednoczącego je celu. To podmiotowo aktywna, ucząca się przez całe życie osoba, mieszkaniec regionu, konkretnego miasta, wsi. Organizacja takiej edukacji musi mieć swoje miejsce. Doświadczenia innych krajów, w których doradztwo w obszarze uczenia się przez całe życie jest rozwinięte, wskazują na sens tworzenia tego typu ośrodków przy uczelniach. Myśląc o przygotowaniu do tego pomorskich uczelni, można - dla przykładu - przywołać Uniwersytet Gdański, który wykazuje pewne osiągnięcia, jako wieloletni członek organizacji EUCEN i ostatnio oferent w zamówieniu Instytutu Badań Edukacyjnych na temat Szkoły wyższe w roli integratora uczenia się przez całe życie. Uniwersytet Gdański, stosunkowo szybko w ten sposób wchodząc w nową rolę, aktywnie też kształtuje swój status instytucji uczenia się przez całe życie i może dzielić się z innymi swoim doświadczeniem w tym zakresie. Może to stanowić istotną korzyść w realizacji strategii uczenia się przez całe życie (w tym w szczególności poprzez rozwinięcie całożyciowego doradztwa edukacyjnego) na Pomorzu.

16 Bibliografia Alheit, P. (1994): The "biographical question" as a challenge to adult education, International Review of Education 40, Beck U., Giddens A., Lash S. (2009): Modernizacja refleksyjna. Polityka, tradycja I estetyka w porządku społecznym nowoczesności, tłum. Jacek Konieczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Chmielecka E. ( ): prezentacje eksperta bolońskiego dostępne na stronie: Dominicé P. (2000): Learning from Our Lives. Using Educational Biographies with Adults, Jossey-Bass, San Francisco Dominicé P. (2006): Uczyć się z życia. Biografia edukacyjna w edukacji dorosłych, tłum. Monika Kopytowska, Wydawnictwo WSH-E, Łódź Field J., Gallacher J., Ingram R. (red.) (2009): Researching Transitions in Lifelong Learning, Routledge, London Karwala S., (2009), Mentoring jako strategia wspierająca wszechstronny rozwój osobisty, Nowy Sącz, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Biznesu on-line: Mayo P. (2004): Exclusion, inclusion and empowerment (w:) J.Anderson i B.Siim (red.): Politics of exclusion and Empowerment, Basingstoke: Palgrave Mendel M.(2001): Edukacja społeczna. Partnerstwo rodziny, szkoły I gminy w perspektywie amerykańskiej, Wyd.A.Marszałek, Toruń. Mendel M.(2013): prezentacje eksperta bolońskiego dostępne na stronie: Mendel M. (2013): Humanistyczny wymiar misji społecznej uczelni [w:] Misja i służebność uniwersytetu w XXI wieku, pod redakcją Jerzego Woźnickiego, Instytut Społeczeństwa Wiedzy Fundacji Rektorów Polskich: Warszawa Rutkowiak J. (1984): Dialog bez arbitra jako koncepcja relacji pomiędzy nauczycielem i uczniem, Ruch Pedagogiczny, nr 5-6

17 Źródła regulacje prawne, polityki dot. LLL/LWL (wybór): Perspektywa uczenia się przez całe życie załącznik do uchwały Nr 160/2013 Rady Ministrów z dnia 10 września 2013 r., Making a European area of lifelong learning a reality, Komunikat Komisji Europejskiej, listopad 2001, COM/2001/0678 final. Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia Europejskich Ram Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie, 5 maja 2008 r., Dz.U. C 111 z , ss Konkluzje Rady Unii Europejskiej z dnia 12 maja 2009 r. w sprawie strategicznych ram europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia ( ET2020 ) (Dz.Urz. UE C 119 z , ss. 2-9) European University Association (2009). European Universities Charter on Lifelong Learning. Brussels Zalecenia Rady z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie uczenia się pozaformalnego i nieformalnego, Dz.U. C 398 z , ss. 1 5.

Dlaczego szkoła wyższa. do swej misji i strategii?

Dlaczego szkoła wyższa. do swej misji i strategii? SEMINARIUM BOLOŃSKIE BUDOWANIE KULTURY JAKOŚCI NIEZBĘDNYM WARUNKIEM EFEKTYWNEGO FUNKCJONOWANIA WEWNĘTRZNEGO SYSTEMU ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ KSZTAŁCENIA Kraków, 25 kwietnia 2013 Uniwersytet Pedagogiczny im.

Bardziej szczegółowo

W stronę osiągania statusu uczelni uczącej przez całe życie w Polsce.

W stronę osiągania statusu uczelni uczącej przez całe życie w Polsce. W stronę osiągania statusu uczelni uczącej przez całe życie w Polsce. (założenia i rezultaty projektu: Szkoły wyższe w roli integratora uczenia się przez całe życie ) Konferencja Rola potwierdzania uprzednich

Bardziej szczegółowo

KRAJOWE RAMY KWALIFIKACJI

KRAJOWE RAMY KWALIFIKACJI KRAJOWE RAMY KWALIFIKACJI Rola uczelni w procesie uczenia się przez całe życie Warszawa, 20.I.2012 Jolanta Urbanikowa, Uniwersytet Warszawski Krajowy system kwalifikacji Ogół działań państwa związanych

Bardziej szczegółowo

Europejski system przenoszenia i akumulowania osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym (ECVET)

Europejski system przenoszenia i akumulowania osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym (ECVET) Europejski system przenoszenia i akumulowania osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym (ECVET) Akumulowanie i przenoszenie osiągnięć Za każdym razem, gdy nauczymy się czegoś nowego i zostanie to potwierdzone,

Bardziej szczegółowo

W kierunku integracji systemu kwalifikacji w Polsce: rola szkolnictwa wyższego i szanse rozwoju

W kierunku integracji systemu kwalifikacji w Polsce: rola szkolnictwa wyższego i szanse rozwoju W kierunku integracji systemu kwalifikacji w Polsce: rola szkolnictwa wyższego i szanse rozwoju Agnieszka Chłoń-Domińczak Instytut Badań Edukacyjnych (IBE) Kongres Rozwoju Edukacji SGH, Warszawa, 19 listopada

Bardziej szczegółowo

Uczenie się dorosłych w nowej perspektywie finansowej. Warszawa, 5 kwietnia 2013

Uczenie się dorosłych w nowej perspektywie finansowej. Warszawa, 5 kwietnia 2013 Uczenie się dorosłych w nowej perspektywie finansowej Warszawa, 5 kwietnia 2013 Porządek prezentacji 1. Nowe podejście do kształcenia dorosłych w polityce LLL 2. Inicjowanie i monitorowanie krajowej polityki

Bardziej szczegółowo

Obszar 3. Katarzyna Trawińska-Konador. Elżbieta Lechowicz

Obszar 3. Katarzyna Trawińska-Konador. Elżbieta Lechowicz Obszar 3. System potwierdzania efektów uczenia się oraz mechanizmy zapewniające jakość kwalifikacji dla wiarygodności edukacji i kwalifikacji w kraju i w Europie Katarzyna Trawińska-Konador Elżbieta Lechowicz

Bardziej szczegółowo

Polska Rama Kwalifikacji szansą na kompetencje dostosowane do potrzeb rynku pracy

Polska Rama Kwalifikacji szansą na kompetencje dostosowane do potrzeb rynku pracy Polska Rama Kwalifikacji szansą na kompetencje dostosowane do potrzeb rynku pracy Tomasz Saryusz-Wolski Politechnika Łódzka, Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie Projekt Opracowanie założeń merytorycznych

Bardziej szczegółowo

ROLA PARTNERSTW STRATEGICZNYCH I MOBILNOŚCI W PROGRAMIE ERASMUS+

ROLA PARTNERSTW STRATEGICZNYCH I MOBILNOŚCI W PROGRAMIE ERASMUS+ ROLA PARTNERSTW STRATEGICZNYCH I MOBILNOŚCI W PROGRAMIE ERASMUS+ Akcja 1 Mobilność edukacyjna uczniów i kadry VET Akcja 2 Partnerstwa strategiczne VET AKCJA 1. MOBILNOŚĆ EDUKACYJNA Staże zawodowe za granicą

Bardziej szczegółowo

PROJEKTOWANIE PROGRAMU STUDIÓW W OPARCIU O EFEKTY KSZTAŁCENIA W WARUNKACH ISTNIENIA RAM KWALIFIKACJI

PROJEKTOWANIE PROGRAMU STUDIÓW W OPARCIU O EFEKTY KSZTAŁCENIA W WARUNKACH ISTNIENIA RAM KWALIFIKACJI PROJEKTOWANIE PROGRAMU STUDIÓW W OPARCIU O EFEKTY KSZTAŁCENIA W WARUNKACH ISTNIENIA RAM KWALIFIKACJI Seminarium Bolońskie PWSZ w Lesznie 10.03.2011 Tomasz SARYUSZ-WOLSKI Politechnika Łódzka Ekspert Boloński

Bardziej szczegółowo

Walidacja i uznawanie efektów uczenia się zdobytych poza uczelnią

Walidacja i uznawanie efektów uczenia się zdobytych poza uczelnią Walidacja i uznawanie efektów uczenia się zdobytych poza uczelnią RECOGNITION OF PRIOR LEARNING AND VALIDATIONOF NON-FORMAL AND INFORMAL LEARNING, A CHALLENGE FOR POLISH HIGHER EDUCATION SYSTEM University

Bardziej szczegółowo

Uczelnie w systemie uczenia się przez całe życie

Uczelnie w systemie uczenia się przez całe życie Uczelnie w systemie uczenia się przez całe życie Zgromadzenie Fundatorów FRP Warszawa, 19 września 2012 Dyskusja panelowa Ewa Chmielecka Uczenie się przez całe życie (LLL) i w różnych rolach (LWL) - PL

Bardziej szczegółowo

Agenda: Ocena efektów uczenia się -przykłady dobrych praktyk. Uznanie efektów uczenia się poza edukacją formalną

Agenda: Ocena efektów uczenia się -przykłady dobrych praktyk. Uznanie efektów uczenia się poza edukacją formalną Ocena efektów uczenia się -przykłady dobrych praktyk Dr inż. Justyna M. Bugaj Instytut Ekonomii, Finansów i Zarządzania Uniwersytet Jagielloński Agenda: 1. Ocena Kompetencji i Rozwój Pracowników moje zainteresowania

Bardziej szczegółowo

Uczelnie wyższe wobec wyzwań LLL (life-long learning) i LLW (life-wide learning)

Uczelnie wyższe wobec wyzwań LLL (life-long learning) i LLW (life-wide learning) przez Unię Europejską ze środk rodków w Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Uczelnie wyższe wobec wyzwań LLL (life-long learning) i LLW (life-wide learning) Dr Anna Marianowska Plan prezentacji

Bardziej szczegółowo

PROJEKTOWANIE PROGRAMU STUDIÓW W OPARCIU O EFEKTY KSZTAŁCENIA W WARUNKACH ISTNIENIA RAM KWALIFIKACJI

PROJEKTOWANIE PROGRAMU STUDIÓW W OPARCIU O EFEKTY KSZTAŁCENIA W WARUNKACH ISTNIENIA RAM KWALIFIKACJI PROJEKTOWANIE PROGRAMU STUDIÓW W OPARCIU O EFEKTY KSZTAŁCENIA W WARUNKACH ISTNIENIA RAM KWALIFIKACJI Seminarium Bolońskie Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 08.03.2011 Tomasz SARYUSZ-WOLSKI Politechnika

Bardziej szczegółowo

Potwierdzanie efektów uczenia się uzyskanych poza systemem formalnym w kontekście polityki na rzecz uczenia się przez całe życie

Potwierdzanie efektów uczenia się uzyskanych poza systemem formalnym w kontekście polityki na rzecz uczenia się przez całe życie Potwierdzanie efektów uczenia się uzyskanych poza systemem formalnym w kontekście polityki na rzecz uczenia się przez całe życie Seminarium organizowane we współpracy MEN i IBE 20 listopada 2013, Warszawa

Bardziej szczegółowo

Agnieszka Chłoń-Domińczak

Agnieszka Chłoń-Domińczak Projekt Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych wdrażania KRK oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie Obszary konsultacji w ramach proponowanej debaty społecznej

Bardziej szczegółowo

Uznawanie przez uczelnie efektów uczenia się poza systemem edukacji formalnej, na przykładzie rozwiązań podejmowanych w UG

Uznawanie przez uczelnie efektów uczenia się poza systemem edukacji formalnej, na przykładzie rozwiązań podejmowanych w UG XI Konferencja z cyklu Rozwój Edukacji Akademickiej - REA SZKOLNICTWO WYŻSZE WOBEC NOWEJ RZECZYWISTOŚCI PRAWNEJ Uniwersytet Gdański, Gdańsk, 1 grudnia 2014 Uznawanie przez uczelnie efektów uczenia się

Bardziej szczegółowo

Podejście do uczenia się osób starszych w polityce LLL w Europie i w Polsce

Podejście do uczenia się osób starszych w polityce LLL w Europie i w Polsce Podejście do uczenia się osób starszych w polityce LLL w Europie i w Polsce Konferencja Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji pn.: Kompetencja UMIEJĘTNOŚĆ UCZENIA SIĘ w kontekście Europejskiego Roku Aktywności

Bardziej szczegółowo

Środki europejskie na edukację - perspektywa finansowa

Środki europejskie na edukację - perspektywa finansowa Departament Funduszy Strukturalnych Środki europejskie na edukację - perspektywa finansowa Warszawa, 31 stycznia 2014 roku Fundusze unijne dla oświaty 1. Środki EFS dla edukacji w latach 2007-2013 2. olityka

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr 28/2013/IV Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 26 kwietnia 2013 r.

Uchwała Nr 28/2013/IV Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 26 kwietnia 2013 r. Uchwała Nr 28/2013/IV Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych Zarządzanie Logistyką w Przedsiębiorstwie, prowadzonych

Bardziej szczegółowo

III Zjazd Akademii Zarządzania Dyrektora Szkoły 2010/2011 Efektywność uczenia a ocena pracy szkoły 24 maja 2011 r., Warszawa

III Zjazd Akademii Zarządzania Dyrektora Szkoły 2010/2011 Efektywność uczenia a ocena pracy szkoły 24 maja 2011 r., Warszawa Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie Beata Balińska III Zjazd AZDS, Efektywność

Bardziej szczegółowo

Erasmus+ Kształcenie i szkolenia zawodowe

Erasmus+ Kształcenie i szkolenia zawodowe Kształcenie i szkolenia zawodowe Mobilność edukacyjna (KA 1) Mobilność edukacyjna (KA 1) Akcja 1 Mobilność uczniów Dzięki tej akcji osoby uczące się zawodu mogą zdobywać praktyczne doświadczenie i podwyższać

Bardziej szczegółowo

Nowy model akredytacji w szkolnictwie wyższym przedstawienie nowych kryteriów i zasad oceny programowej PKA Maria Próchnicka

Nowy model akredytacji w szkolnictwie wyższym przedstawienie nowych kryteriów i zasad oceny programowej PKA Maria Próchnicka Nowy model akredytacji w szkolnictwie wyższym przedstawienie nowych kryteriów i zasad oceny programowej PKA Maria Próchnicka Seminarium Wyzwania i szanse dla szkół wyższych w roku 2017 Instytut Rozwoju

Bardziej szczegółowo

Modernizacja krajowego systemu kwalifikacji opartego na Polskiej Ramie Kwalifikacji

Modernizacja krajowego systemu kwalifikacji opartego na Polskiej Ramie Kwalifikacji Warszawa, 13 grudnia 2012 roku Modernizacja krajowego systemu kwalifikacji opartego na Polskiej Ramie Kwalifikacji Wojciech Stęchły Instytut Badań Edukacyjnych Potrzeba modernizacji krajowego systemu kwalifikacji

Bardziej szczegółowo

DOROTA PIOTROWSKA Politechnika Łódzka

DOROTA PIOTROWSKA Politechnika Łódzka Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w w Elblągu w roli Integratora uczenia się przez całe życie DOROTA PIOTROWSKA Politechnika Łódzka Conference: The role of RPL within Higher Education in Poland, United

Bardziej szczegółowo

Program Uczenie się przez całe życie

Program Uczenie się przez całe życie Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Program Uczenie się przez całe życie Synergia upowszechniania i wykorzystywania rezultatów projektów zdecentralizowanych oraz centralnych w polskiej edycji programu Uczenie

Bardziej szczegółowo

Program Operacyjny Kapitał Ludzki Plan Działania na rok Priorytet IX. Biuro Koordynacji Projektów Oddział Projektów Społecznych

Program Operacyjny Kapitał Ludzki Plan Działania na rok Priorytet IX. Biuro Koordynacji Projektów Oddział Projektów Społecznych Program Operacyjny Kapitał Ludzki Plan Działania na rok 2011 Priorytet IX Biuro Koordynacji Projektów Oddział Projektów Społecznych 1 Poddziałanie 9.1.1 Zmniejszanie nierówności w stopniu upowszechnienia

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN POTWIERDZANIA EFEKTÓW UCZENIA SIĘ

REGULAMIN POTWIERDZANIA EFEKTÓW UCZENIA SIĘ Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. prof. Edwarda F. Szczepanika w Suwałkach REGULAMIN POTWIERDZANIA EFEKTÓW UCZENIA SIĘ I. Przepisy ogólne 1 Na podstawie art. 28 ust. 1 pkt 13 ustawy z dnia 20 lipca

Bardziej szczegółowo

Elementy procesu bolońskiego w doradztwie zawodowym. Monika Włudyka doradca zawodowy

Elementy procesu bolońskiego w doradztwie zawodowym. Monika Włudyka doradca zawodowy Elementy procesu bolońskiego w doradztwie zawodowym Monika Włudyka doradca zawodowy Plan prezentacji Czym jest proces boloński? Cele procesu bolońskiego kształtowanie społeczeństwa opartego na wiedzy (społeczeństwa

Bardziej szczegółowo

(Ogłoszenia) POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNE KOMISJA EUROPEJSKA

(Ogłoszenia) POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNE KOMISJA EUROPEJSKA C 333/12 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 10.12.2010 V (Ogłoszenia) POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNE KOMISJA EUROPEJSKA Zaproszenie do składania wniosków EAC/57/10 Program Młodzież w działaniu na lata 2007

Bardziej szczegółowo

Koncepcja pracy MSPEI

Koncepcja pracy MSPEI Międzynarodowa Szkoła Podstawowa Edukacji Innowacyjnej w Łodzi to Szkoła Kompetencji Kluczowych posiadająca i rozwijająca nowatorskie spojrzenie na kształtowanie postaw i umiejętności zgodnie z Europejskimi

Bardziej szczegółowo

informacja o postępie prac

informacja o postępie prac Słownik podstawowych pojęć dotyczących krajowego systemu kwalifikacji informacja o postępie prac Podsumowanie debaty społecznej, 24 września 2013 r. Prace nad słownikiem KSK (I) Rozpoczęcie prac w 2011

Bardziej szczegółowo

Projekt Programu rozwoju edukacji w Warszawie w latach 2013-2020 (streszczenie)

Projekt Programu rozwoju edukacji w Warszawie w latach 2013-2020 (streszczenie) Projekt Programu rozwoju edukacji w Warszawie w latach 2013-2020 (streszczenie) Program rozwoju edukacji w Warszawie w latach 2013-2020 jest strategicznym dokumentem opisującym cele i sposoby rozwoju warszawskiej

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet Jagielloński Międzynarodowa Konferencja Jakość edukacji czyli jakość ewaluacji. Ucząca się szkoła Zakopane, 12 kwietnia 2014 roku

Uniwersytet Jagielloński Międzynarodowa Konferencja Jakość edukacji czyli jakość ewaluacji. Ucząca się szkoła Zakopane, 12 kwietnia 2014 roku Uniwersytet Jagielloński Międzynarodowa Konferencja Jakość edukacji czyli jakość ewaluacji. Ucząca się szkoła Zakopane, 12 kwietnia 2014 roku SZKOŁA POZA SZKOŁĄ Maria Mendel Uniwersytet Gdański m.mendel@ug.edu.pl

Bardziej szczegółowo

www.erasmusplus.org.pl Współpraca na rzecz innowacji i dobrych praktyk (KA 2) ECVET Europejski system akumulowania i przenoszenia osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym (ECVET European Credit System

Bardziej szczegółowo

Dlaczego szkoła wyższa powinna włączać LLL do swej strategii?

Dlaczego szkoła wyższa powinna włączać LLL do swej strategii? Dlaczego szkoła wyższa powinna włączać LLL do swej strategii? Seminarium Bolońskie UAM, Poznań 11 grudnia 2012 r. Ewa Chmielecka Ekspertka Bolońska Uwagi wstępne Perspektywa LLL LWL W kontekście ram kwalifikacji

Bardziej szczegółowo

Konkluzje Rady z dnia 20 maja 2014 r. w sprawie zapewniania jakości w celu wspierania kształcenia i szkolenia (2014/C 183/07)

Konkluzje Rady z dnia 20 maja 2014 r. w sprawie zapewniania jakości w celu wspierania kształcenia i szkolenia (2014/C 183/07) C 183/30 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 14.6.2014 Konkluzje Rady z dnia 20 maja 2014 r. w sprawie zapewniania jakości w celu wspierania kształcenia i szkolenia (2014/C 183/07) RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

Bardziej szczegółowo

Europejskie Ramy kwalifikacji a Polska Rama Kwalifikacji. Standardy Kompetencji Zawodowych.

Europejskie Ramy kwalifikacji a Polska Rama Kwalifikacji. Standardy Kompetencji Zawodowych. Europejskie Ramy kwalifikacji a Polska Rama Kwalifikacji. Standardy Kompetencji Zawodowych. System ECTS i ECVET. Kształcenie z udziałem różnych partnerów i podmiotów. Idea Europejskich Ram Kwalifikacji

Bardziej szczegółowo

Finasowanie Oświaty w perspektywie 2014 2020. Środki UE. www.bras-edukacja.pl

Finasowanie Oświaty w perspektywie 2014 2020. Środki UE. www.bras-edukacja.pl Finasowanie Oświaty w perspektywie 2014 2020. Środki UE Działalność szkół, placówek oświatowych, instytucji wsparcia oświaty finansowana będzie w ramach dwóch głównych Programów Operacyjnych: 1. Regionalny

Bardziej szczegółowo

Europejska współpraca w dziedzinie kształcenia i szkolenia oraz jej wpływ na rozwój polskiej polityki edukacyjnej

Europejska współpraca w dziedzinie kształcenia i szkolenia oraz jej wpływ na rozwój polskiej polityki edukacyjnej 1 Europejska współpraca w dziedzinie kształcenia i szkolenia oraz jej wpływ na rozwój polskiej polityki edukacyjnej Stanisław Drzażdżewski, Radca generalny, Ministerstwo Edukacji Narodowej Pozycja edukacji

Bardziej szczegółowo

AKCJA 2 Partnerstwa Strategiczne. Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Przedsiębiorczego

AKCJA 2 Partnerstwa Strategiczne. Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Przedsiębiorczego AKCJA 2 Partnerstwa Strategiczne Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Przedsiębiorczego CELE Rozwój oraz wdrażanie innowacyjnych rozwiązań i praktyk w obszarze edukacji pozaformalnej młodzieży i osób pracujących

Bardziej szczegółowo

Założenia systemu ECVET. Horacy Dębowski, Tarnobrzeg, eksperciecvet.org.pl

Założenia systemu ECVET. Horacy Dębowski, Tarnobrzeg, eksperciecvet.org.pl Założenia systemu ECVET Horacy Dębowski, Tarnobrzeg, 23.05.2016 eksperciecvet.org.pl Plan prezentacji 1. Założenia systemu ECVET 2. Organizowanie mobilności edukacyjnej 3. ECVET a ustawa o ZSK Europejska

Bardziej szczegółowo

Partnerstwa strategiczne w dziedzinie szkolnictwa wyższego ogólna charakterystyka. Małgorzata Członkowska-Naumiuk

Partnerstwa strategiczne w dziedzinie szkolnictwa wyższego ogólna charakterystyka. Małgorzata Członkowska-Naumiuk Partnerstwa strategiczne w dziedzinie szkolnictwa wyższego ogólna charakterystyka Małgorzata Członkowska-Naumiuk Plan prezentacji Partnerstwo strategiczne cechy formalne projektu Projekty dotyczące jednego

Bardziej szczegółowo

Włączanie studiów podyplomowych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji

Włączanie studiów podyplomowych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji Włączanie studiów podyplomowych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji Kraków, 25 października 2017 r. Spotkanie z Prodziekanami ds. Kształcenia, sala konferencyjna Rektoratu nr 106 mgr Aleksandra Matukin-Szumlińska

Bardziej szczegółowo

Program Erasmus + w sektorze Kształcenie i szkolenia zawodowe Akcja 2 - Partnerstwa Strategiczne

Program Erasmus + w sektorze Kształcenie i szkolenia zawodowe Akcja 2 - Partnerstwa Strategiczne Program Erasmus + w sektorze Kształcenie i szkolenia zawodowe Akcja 2 - Partnerstwa Strategiczne Program Erasmus+ Kształcenie i szkolenia zawodowe Program wspiera działania instytucji partnerskich, które

Bardziej szczegółowo

Opis standardu kompetencji zawodowych, program szkolenia i pakiety edukacyjne dla Trenera VET w branży budowlanej

Opis standardu kompetencji zawodowych, program szkolenia i pakiety edukacyjne dla Trenera VET w branży budowlanej 2014-1-PL01-KA202-003624 Certyfikowany trener kształcenia i szkolenia zawodowego w branży budowlanej Certified VET trainer in the construction sector - CertiVET Międzynarodowa Konferencja / International

Bardziej szczegółowo

1. Europejski Plan Rozwoju Szkoły założenia

1. Europejski Plan Rozwoju Szkoły założenia 1. Europejski Plan Rozwoju Szkoły założenia Od 1 stycznia 2014 program Erasmus+ oferuje wsparcie finansowe dla instytucji i organizacji działających w Europie w obszarze edukacji i szkoleń, młodzieży oraz

Bardziej szczegółowo

Kształcenie dorosłych w Małopolsce - zamierzenia Województwa Małopolskiego. Spotkanie w dniach 4-5 kwietnia 2013 WARSZAWA

Kształcenie dorosłych w Małopolsce - zamierzenia Województwa Małopolskiego. Spotkanie w dniach 4-5 kwietnia 2013 WARSZAWA Kształcenie dorosłych w Małopolsce - zamierzenia Województwa Małopolskiego Spotkanie w dniach 4-5 kwietnia 2013 WARSZAWA Strategia rozwoju Małopolski Strategia Strategia 2007 RWM 2013 RWM 2020 2007-2013

Bardziej szczegółowo

STRATEGIA ROZWOJU WYDZIAŁU ZARZĄDZANIA GÓRNOŚLĄSKIEJ WYŻSZEJ SZKOŁY HANDLOWEJ im. WOJCIECHA KORFANTEGO w KATOWICACH założenia na lata

STRATEGIA ROZWOJU WYDZIAŁU ZARZĄDZANIA GÓRNOŚLĄSKIEJ WYŻSZEJ SZKOŁY HANDLOWEJ im. WOJCIECHA KORFANTEGO w KATOWICACH założenia na lata STRATEGIA ROZWOJU WYDZIAŁU ZARZĄDZANIA GÓRNOŚLĄSKIEJ WYŻSZEJ SZKOŁY HANDLOWEJ im. WOJCIECHA KORFANTEGO w KATOWICACH założenia na lata 2013 2020 Strategia rozwoju Wydziału Zarządzania GWSH wpisuje się ściśle

Bardziej szczegółowo

Założenia Polskiej Ramy Kwalifikacji

Założenia Polskiej Ramy Kwalifikacji Założenia Polskiej Ramy Kwalifikacji dr Agnieszka Chłoń-Domińczak dr Stanisław Sławiński 15 lutego 2014 roku Plan prezentacji 1. Ramy kwalifikacji jako instrument polityki na rzecz uczenia się przez całe

Bardziej szczegółowo

Monitorowanie wdrażania ZSK prace prowadzone w ramach projektu. dr Agnieszka Chłoń-Domińczak

Monitorowanie wdrażania ZSK prace prowadzone w ramach projektu. dr Agnieszka Chłoń-Domińczak Monitorowanie wdrażania ZSK prace prowadzone w ramach projektu dr Agnieszka Chłoń-Domińczak Monitorowanie ZSK - cele Celem prac w obszarze monitorowania na I etapie wspierania wdrażania Zintegrowanego

Bardziej szczegółowo

Priorytety polityki edukacyjnej Unii Europejskiej

Priorytety polityki edukacyjnej Unii Europejskiej Priorytety polityki edukacyjnej Unii Europejskiej Akademia Erasmus+ Warszawa, 6 listopada 2015 Stanisław Drzażdżewski - radca generalny, Departament Strategii i Współpracy Międzynarodowej MEN Porządek

Bardziej szczegółowo

Europejski System Transferu Osiągnięć w Kształceniu i Szkoleniu Zawodowym (ECVET) Wojciech Stęchły Instytut Badań Edukacyjnych

Europejski System Transferu Osiągnięć w Kształceniu i Szkoleniu Zawodowym (ECVET) Wojciech Stęchły Instytut Badań Edukacyjnych Europejski System Transferu Osiągnięć w Kształceniu i Szkoleniu Zawodowym (ECVET) Wojciech Stęchły Instytut Badań Edukacyjnych Warszawa, 10.11.2011 r. Plan prezentacji I. Wprowadzenie a) Zalecenie Parlamentu

Bardziej szczegółowo

Organizacja i przebieg PB Podpisanie Deklaracji Bolońskiej rok państw Europy Regularne Konferencje Ministrów co dwa lata Komunikat Ministrów P

Organizacja i przebieg PB Podpisanie Deklaracji Bolońskiej rok państw Europy Regularne Konferencje Ministrów co dwa lata Komunikat Ministrów P Proces Boloński przemiany w szkolnictwie wyższym w dekadzie 1999-2009 Tomasz SARYUSZ-WOLSKI Centrum Kształcenia Międzynarodowego, Politechnika Łódzka Zespół Ekspertów Bolońskich tsw.ife@p.lodz.pl Organizacja

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZANIE JEDNOSTKĄ TERYTORIALNĄ WYBRANE ZAGADNIENIA

ZARZĄDZANIE JEDNOSTKĄ TERYTORIALNĄ WYBRANE ZAGADNIENIA ZARZĄDZANIE JEDNOSTKĄ TERYTORIALNĄ WYBRANE ZAGADNIENIA Zarządzanie jednostką terytorialną Wybrane zagadnienia www.wsg.byd.pl Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki, 2014 Spis treści Rozdział

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN POTWIERDZANIA EFEKTÓW UCZENIA SIĘ W AKADEMII MUZYCZNEJ IM. KAROLA LIPIŃSKIEGO WE WROCŁAWIU

REGULAMIN POTWIERDZANIA EFEKTÓW UCZENIA SIĘ W AKADEMII MUZYCZNEJ IM. KAROLA LIPIŃSKIEGO WE WROCŁAWIU Załącznik do Uchwały Nr 25/2015 Senatu Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu z dnia 30 czerwca 2015 r. REGULAMIN POTWIERDZANIA EFEKTÓW UCZENIA SIĘ W AKADEMII MUZYCZNEJ IM. KAROLA LIPIŃSKIEGO

Bardziej szczegółowo

Proces Boloński po polsku od Deklaracji do Ustawy. Jolanta Urbanikowa, pełnomocnik Rektora Uniwersytetu Warszawskiego

Proces Boloński po polsku od Deklaracji do Ustawy. Jolanta Urbanikowa, pełnomocnik Rektora Uniwersytetu Warszawskiego Proces Boloński po polsku od Deklaracji do Ustawy Jolanta Urbanikowa, pełnomocnik Rektora Uniwersytetu Warszawskiego PROCES BOLOŃSKI DEKLARACJA BOLOŃSKA 1999 Obszary działań mających na celu reformowanie

Bardziej szczegółowo

Departament Funduszy Strukturalnych. Edukacja w okresie programowania

Departament Funduszy Strukturalnych. Edukacja w okresie programowania Departament Funduszy Strukturalnych Edukacja w okresie programowania 2014-2020 Plan prezentacji 1. Fundusze europejskie 2014-2020 i Umowa Partnerstwa 2. System edukacji a wsparcie funduszy unijnych 3.

Bardziej szczegółowo

PL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0079/193

PL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0079/193 6.3.2019 A8-0079/193 193 Motyw 10 (10) Działania te powinny korzystnie wpływać na społeczności, przy jednoczesnym wspieraniu rozwoju osobistego, edukacyjnego, społecznego, obywatelskiego i zawodowego indywidualnych

Bardziej szczegółowo

EUROPEJSKIE ASPEKTY EDUKACJI SZKOLNEJ

EUROPEJSKIE ASPEKTY EDUKACJI SZKOLNEJ EUROPEJSKIE ASPEKTY EDUKACJI SZKOLNEJ Elżbieta Leszczyńska Wielkopolski Kurator Oświaty Poznań, 4 października 2018 r. AKSJOLOGICZNE UJĘCIE PROCESÓW NAUCZANIA I WYCHOWANIA PARADYGMAT ROZWOJOWY PARADYGMAT

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN ORGANIZACJI PROCESU POTWIERDZANIA EFEKTÓW UCZENIA SIĘ POSTANOWIENIA OGÓLNE

REGULAMIN ORGANIZACJI PROCESU POTWIERDZANIA EFEKTÓW UCZENIA SIĘ POSTANOWIENIA OGÓLNE Załącznik Nr 1 do Uchwały nr 34/2015 Senatu PWSZ AS w Wałbrzychu z dnia 10 czerwca 2015 r. REGULAMIN ORGANIZACJI PROCESU POTWIERDZANIA EFEKTÓW UCZENIA SIĘ POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 1. Regulamin normuje organizację

Bardziej szczegółowo

Koncepcja pracy Szkoły Podstawowej im. Króla Władysława Jagiełły w Zespole Szkół w Błażowej

Koncepcja pracy Szkoły Podstawowej im. Króla Władysława Jagiełły w Zespole Szkół w Błażowej Koncepcja pracy Szkoły Podstawowej im. Króla Władysława Jagiełły w Zespole Szkół w Błażowej Nasza szkoła realizuje potrzeby i oczekiwania całej społeczności szkolnej i środowiska lokalnego. Kształci i

Bardziej szczegółowo

Krajowe Ramy Kwalifikacji: Walidacja

Krajowe Ramy Kwalifikacji: Walidacja Krajowe Ramy Kwalifikacji: Walidacja Marek Frankowicz Uniwersytet Jagiellooski Seminarium KRK dla średniozaawansowanych Instytut badao Edukacyjnych, Warszawa, 14.02.2011 Definicje - Prowizorium KRK: Walidacja

Bardziej szczegółowo

ECVET jako narzędzie polityki europejskiej na rzecz uczenia się przez całe życie. W poszukiwaniu synergii. Horacy Dębowski

ECVET jako narzędzie polityki europejskiej na rzecz uczenia się przez całe życie. W poszukiwaniu synergii. Horacy Dębowski ECVET jako narzędzie polityki europejskiej na rzecz uczenia się przez całe życie W poszukiwaniu synergii Warszawa Horacy Dębowski 13.04.2015r. Do tej pory mówiliśmy o ECVET w kontekście mobilności geograficznej

Bardziej szczegółowo

Projekty współpracy ponadnarodowej w perspektywie konkursy organizowane w ramach Działania 4.3 PO WER. Warszawa, 8 czerwca 2016 r.

Projekty współpracy ponadnarodowej w perspektywie konkursy organizowane w ramach Działania 4.3 PO WER. Warszawa, 8 czerwca 2016 r. Projekty współpracy ponadnarodowej w perspektywie 2014-2020 konkursy organizowane w ramach Działania 4.3 PO WER Warszawa, 8 czerwca 2016 r. Podejście do współpracy ponadnarodowej i innowacji społecznych

Bardziej szczegółowo

SEKTOROWA RAMA KWALIFIKACJI W SPORCIE. dr Patryk Czermak Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

SEKTOROWA RAMA KWALIFIKACJI W SPORCIE. dr Patryk Czermak Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu SEKTOROWA RAMA KWALIFIKACJI W SPORCIE dr Patryk Czermak Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu POLSKA RAMA KWALIFIKACJI Polska Rama Kwalifikacji (PRK), podobnie jak Europejska Rama Kwalifikacji (ERK),

Bardziej szczegółowo

POLSKA KOMISJA AKREDYTACYJNA. Kryterium 1. Koncepcja kształcenia i jej zgodność z misją oraz strategią uczelni

POLSKA KOMISJA AKREDYTACYJNA. Kryterium 1. Koncepcja kształcenia i jej zgodność z misją oraz strategią uczelni Projekt szczegółowych kryteriów oceny programowej Polskiej Komisji Akredytacyjnej ze wskazówkami Profil ogólnoakademicki Profil praktyczny Kryterium 1. Koncepcja kształcenia i jej zgodność z misją oraz

Bardziej szczegółowo

ERASMUS+ 1 stycznia 2014 roku ruszy nowy program Unii Europejskiej ERASMUS+.

ERASMUS+ 1 stycznia 2014 roku ruszy nowy program Unii Europejskiej ERASMUS+. ERASMUS+ 1 stycznia 2014 roku ruszy nowy program Unii Europejskiej ERASMUS+. Będzie wspierał edukację, szkolenia, inicjatywy młodzieżowe oraz sportowe w całej Europie. Połączy w jedną całość 7 dotychczasowych

Bardziej szczegółowo

YOUTH BUSINESS POLAND

YOUTH BUSINESS POLAND YOUTH BUSINESS POLAND OPIS IV EDYCJI PROGRAMU MENTORINGOWO- SZKOLENIOWEGO Organizatorzy i Współorganizatorzy: Patroni honorowi: PROGRAM YOUTH BUSINESS POLAND Youth Business Poland jest częścią The Prince

Bardziej szczegółowo

Program Erasmus+ będzie wspierał:

Program Erasmus+ będzie wspierał: Zawartość Program Erasmus+ będzie wspierał:... 2 EDUKACJA SZKOLNA... 3 Mobilność kadry... 3 Partnerstwa strategiczne... 3 Wsparcie dla reform w obszarze edukacji... 3 SZKOLNICTWO WYŻSZE... 4 Mobilność

Bardziej szczegółowo

Załącznik do Uchwały Nr 61 z dnia 16 grudnia 2016 roku

Załącznik do Uchwały Nr 61 z dnia 16 grudnia 2016 roku Załącznik do Uchwały Nr 61 z dnia 16 grudnia 2016 roku STRATEGIA ZARZĄDZANIA ZASOBAMI LUDZKIMI Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie Rozdział 1 Założenia ogólne 1 1. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

Bardziej szczegółowo

Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli Nowatorskie metody nauczania

Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli Nowatorskie metody nauczania Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli Nowatorskie metody nauczania Zapraszam na szkolenie on line prezentujące dwie nowoczesne metody pracy: coaching i mentoring. Idea i definicja coachingu Coaching,

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr 29/2013/IV Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 26 kwietnia 2013 r.

Uchwała Nr 29/2013/IV Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 26 kwietnia 2013 r. Uchwała Nr 29/2013/IV z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych Zintegrowane Systemy Zarządzania Jakością, prowadzonych w Wydziale Zarządzania Na podstawie

Bardziej szczegółowo

Rysunek 1. Miejsce SRT w systemie zintegrowanych strategii rozwoju kraju

Rysunek 1. Miejsce SRT w systemie zintegrowanych strategii rozwoju kraju STRESZCZENIE STRATEGII ROZWOJU TRANSPORTU Miejsce i rola Strategii Rozwoju Transportu Strategia Rozwoju Transportu (SRT) jest średniookresowym dokumentem planistycznym, który zgodnie z ustawą z dnia 6

Bardziej szczegółowo

Szczegółowe kryteria oceny programowej Polskiej Komisji Akredytacyjnej ze wskazówkami

Szczegółowe kryteria oceny programowej Polskiej Komisji Akredytacyjnej ze wskazówkami Szczegółowe kryteria oceny programowej Polskiej Komisji Akredytacyjnej ze wskazówkami Profil ogólnoakademicki Profil praktyczny 1.1. Koncepcja kształcenia Kryterium 1. Koncepcja kształcenia i jej zgodność

Bardziej szczegółowo

Niepubliczna szkoła wyższa w Polsce jako integrator uczenia się przez całe życie

Niepubliczna szkoła wyższa w Polsce jako integrator uczenia się przez całe życie Niepubliczna szkoła wyższa w Polsce jako integrator uczenia się przez całe życie dr hab. prof. ZPSB Aleksandra Grzesiuk Gdańsk, 4 września 2015 1 Niepubliczna szkoła wyższa w Polsce jako integrator uczenia

Bardziej szczegółowo

Edukacja w okresie programowania

Edukacja w okresie programowania Departament Funduszy Strukturalnych Edukacja w okresie programowania 2014-2020 Katowice, 30 czerwca 2014 roku Plan prezentacji 1. Fundusze europejskie 2014-2020 i Umowa Partnerstwa 2. System edukacji a

Bardziej szczegółowo

czy samorządność szkolnictwa wyższego = samorządność i niezależność uniwersytetu? Jerzy M. Mischke, em. prof. AGH

czy samorządność szkolnictwa wyższego = samorządność i niezależność uniwersytetu? Jerzy M. Mischke, em. prof. AGH czy samorządność szkolnictwa wyższego = samorządność i niezależność uniwersytetu? Jerzy M. Mischke, em. prof. AGH o czym będę mówił? o kulturotwórczej roli wolności akademickich i ich ochronie o współczesnych

Bardziej szczegółowo

Szkolenie dla koordynatorów wojewódzkich oraz osób pełniących rolę Punktów Kontaktowych programu Uczenie się przez całe życie i inicjatywy Europass

Szkolenie dla koordynatorów wojewódzkich oraz osób pełniących rolę Punktów Kontaktowych programu Uczenie się przez całe życie i inicjatywy Europass Szkolenie dla koordynatorów wojewódzkich oraz osób pełniących rolę Punktów Kontaktowych programu Uczenie się przez całe życie i inicjatywy Europass Warszawa, 5 grudnia 2012 r. Katarzyna Lasota Agenda 1.

Bardziej szczegółowo

Erasmus+ Młodzież. Akcja 2. Budowanie potencjału w dziedzinie młodzieży

Erasmus+ Młodzież. Akcja 2. Budowanie potencjału w dziedzinie młodzieży Erasmus+ Młodzież Akcja 2. Budowanie potencjału w dziedzinie młodzieży Cele wspieranie współpracy w dziedzinie młodzieży między Krajami Programu i Krajami Partnerskimi z różnych regionów świata, a dzięki

Bardziej szczegółowo

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 4 maja 2018 r. (OR. en)

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 4 maja 2018 r. (OR. en) Rada Unii Europejskiej Bruksela, 4 maja 2018 r. (OR. en) 8301/18 NOTA Od: Komitet Stałych Przedstawicieli (część I) Do: Rada JEUN 48 MIGR 51 SOC 213 EDUC 134 Nr poprz. dok.: 7831/1/18 JEUN 37 MIGR 45 SOC

Bardziej szczegółowo

Jak wspomagać szkoły w rozwoju kompetencji kluczowych uczniów program POWER MARIANNA Hajdukiewicz ORE. Kraków, 14 grudnia 2016

Jak wspomagać szkoły w rozwoju kompetencji kluczowych uczniów program POWER MARIANNA Hajdukiewicz ORE. Kraków, 14 grudnia 2016 Jak wspomagać szkoły w rozwoju kompetencji kluczowych uczniów program POWER MARIANNA Hajdukiewicz ORE Kraków, 14 grudnia 2016 Współczesny rynek pracy Nadchodzący czas, to czas umysłowego pracownika, który

Bardziej szczegółowo

CERTYFIKAT JAKOŚCI CENTRUM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ. Przyznawany przez Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL

CERTYFIKAT JAKOŚCI CENTRUM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ. Przyznawany przez Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL CERTYFIKAT JAKOŚCI CENTRUM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ Przyznawany przez Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL MISJA Certyfikat Jakości Centrum Aktywności Lokalnej (CAL) podkreśla sposób działania organizacji/instytucji

Bardziej szczegółowo

Główne kierunki krajowej polityki edukacyjnej do roku 2020. Warszawa, 4 kwietnia 2013

Główne kierunki krajowej polityki edukacyjnej do roku 2020. Warszawa, 4 kwietnia 2013 Główne kierunki krajowej polityki edukacyjnej do roku 2020 Warszawa, 4 kwietnia 2013 Porządek prezentacji 1. Powiązanie krajowej polityki edukacyjnej ze strategiami rozwoju kraju 2. Znaczenie idei uczenia

Bardziej szczegółowo

ERASMUS+ Erasmus+ Kształcenie i szkolenia zawodowe Leonardo da Vinci

ERASMUS+ Erasmus+ Kształcenie i szkolenia zawodowe Leonardo da Vinci ERASMUS+ PROGRAM KOMISJI EUROPEJSKIEJ, KTÓRY ZASTĄPIŁ M.IN. PROGRAMY UCZENIE SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE I MŁODZIEŻ W DZIAŁANIU. Leonardo da Vinci 2007-2013 Erasmus+ Kształcenie i szkolenia zawodowe 2014-2020

Bardziej szczegółowo

Konferencje ministrów

Konferencje ministrów Proces podejmowania decyzji przy realizacji postanowień Procesu Bolońskiego opiera się na c yklicznych konferencjach ministrów odpowiedzialnych za szkolnictwo wyższe, podczas których dokonywane jest podsumowanie

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Analiza i modelowanie_nowicki, Chomiak_Księga1.indb :03:08

Spis treści. Analiza i modelowanie_nowicki, Chomiak_Księga1.indb :03:08 Spis treści Wstęp.............................................................. 7 Część I Podstawy analizy i modelowania systemów 1. Charakterystyka systemów informacyjnych....................... 13 1.1.

Bardziej szczegółowo

Metropolia warszawska 2.0

Metropolia warszawska 2.0 Metropolia warszawska 2.0 Konwencja Metropolitalna 27 maja 2017 r. Rozwój współpracy w Obszarze Metropolitalnym Warszawy Metropolia warszawska 2.0 Plan prezentacji: Uwarunkowania współpracy metropolitalnej

Bardziej szczegółowo

Konferencja Instytutu Badań Edukacyjnych

Konferencja Instytutu Badań Edukacyjnych A A A Konferencja Instytutu Badań Edukacyjnych Kwalifikacje dla każdego Jan Burski, IBE Europa umiejętności kompetencje Polaków w świetle badań międzynarodowych Poznań, 20 maja 2014 Promowanie i wspieranie

Bardziej szczegółowo

WSPÓŁPRACA PODSTAWĄ INFRASTRUKTURY INFORMACJI PRZESTRZENNEJ

WSPÓŁPRACA PODSTAWĄ INFRASTRUKTURY INFORMACJI PRZESTRZENNEJ WSPÓŁPRACA PODSTAWĄ INFRASTRUKTURY INFORMACJI PRZESTRZENNEJ Jerzy Gaździcki EUROPEJSKIE RAMY LOKALIZACYJNE Biblioteka Narodowa, 6 listopada 2014 WSPÓŁTWÓRCY I WSPÓŁUŻYTKOWNICY IIP OBYWATELE SPOŁECZEŃSTWA

Bardziej szczegółowo

Dydaktyka akademicka. Odpowiedzi na pytania (nie)dyskretne. Jan Kusiak Centrum e-learningu

Dydaktyka akademicka. Odpowiedzi na pytania (nie)dyskretne. Jan Kusiak Centrum e-learningu Dydaktyka akademicka. Odpowiedzi na pytania (nie)dyskretne Jan Kusiak Centrum e-learningu e-technologie w Ksztalceniu Inżynierów, Politechnika Gdańska, 27-28.04.2017 Wyzwania szkolnictwa wyższego jakość

Bardziej szczegółowo

Gimnazjum nr 44 im gen. Mariusza Zaruskiego nr 44 w Poznaniu Program doradztwa edukacyjnego i orientacji zawodowej dla uczniów. Rok szkolny 2016/2017.

Gimnazjum nr 44 im gen. Mariusza Zaruskiego nr 44 w Poznaniu Program doradztwa edukacyjnego i orientacji zawodowej dla uczniów. Rok szkolny 2016/2017. 1 Gimnazjum nr 44 im gen. Mariusza Zaruskiego nr 44 w Poznaniu Program doradztwa edukacyjnego i orientacji zawodowej dla uczniów. Rok szkolny 2016/2017. 1. Program obejmuje ogół działań podejmowanych przez

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr 11/2013/II Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 21 marca 2013 r.

Uchwała Nr 11/2013/II Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 21 marca 2013 r. Uchwała Nr 11/2013/II Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 21 marca 2013 r. w sprawie określenia efektów kształcenia dla menedżerskich studiów podyplomowych Master of Business Administration (MBA) prowadzonych

Bardziej szczegółowo

Region i jego rozwój w warunkach globalizacji

Region i jego rozwój w warunkach globalizacji Region i jego rozwój w warunkach globalizacji Jacek Chądzyński Aleksandra Nowakowska Zbigniew Przygodzki faktycznie żyjemy w dziwacznym kręgu, którego środek jest wszędzie, a obwód nigdzie (albo może na

Bardziej szczegółowo

SPECYFIKA PRZYWÓDZTWA EDUKACYJNEGO I KOMPETENCJE POLSKICH DYREKTORÓW

SPECYFIKA PRZYWÓDZTWA EDUKACYJNEGO I KOMPETENCJE POLSKICH DYREKTORÓW Prezentacja przedstawiona podczas VIII Kongresu Zarządzania Oświatą, OSKKO, Warszawa 25-27.09.2013 www.oskko.edu.pl/kongres/ SPECYFIKA PRZYWÓDZTWA EDUKACYJNEGO I KOMPETENCJE POLSKICH DYREKTORÓW DR ROMAN

Bardziej szczegółowo

SEMINARIUM BOLOŃSKIE Łódź, 24 kwietnia 2012 r. Politechnika Łódzka

SEMINARIUM BOLOŃSKIE Łódź, 24 kwietnia 2012 r. Politechnika Łódzka Studia podyplomowe w świetle nowych uregulowań prawnych i wprowadzania Polskiej Ramy Kwalifikacji Politechnika Łódzka Ekspert Boloński SEMINARIUM BOLOŃSKIE Łódź, 24 kwietnia 2012 r. Politechnika Łódzka

Bardziej szczegółowo

Krajowe Ramy Kwalifikacji a działanie i rozwój instytucji edukacyjnych

Krajowe Ramy Kwalifikacji a działanie i rozwój instytucji edukacyjnych Witold Woźniak Krajowe Ramy Kwalifikacji a działanie i rozwój instytucji edukacyjnych Konferencja Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych wdrażania KRK oraz krajowego rejestru kwalifikacji

Bardziej szczegółowo

PROGRAM WSPIERAJĄCY EDUKACJĘ, SZKOLENIA, MŁODZIEŻ I SPORT NA LATA 2014-2020

PROGRAM WSPIERAJĄCY EDUKACJĘ, SZKOLENIA, MŁODZIEŻ I SPORT NA LATA 2014-2020 PROGRAM WSPIERAJĄCY EDUKACJĘ, SZKOLENIA, MŁODZIEŻ I SPORT NA LATA 2014-2020 E R A S M U S+ 1 stycznia 2014 roku ruszy nowy program Unii Europejskiej ERASMUS+. Będzie wspierał edukację, szkolenia, inicjatywy

Bardziej szczegółowo

Młody obywatel. 18 sierpnia 2010 r. Opis

Młody obywatel. 18 sierpnia 2010 r. Opis 18 sierpnia 2010 r. Młody obywatel Opis Młodzie ludzie przy wsparciu nauczycieli i władz samorządowych badają kapitał społeczny w swojej miejscowości. Przedstawiają wnioski władzom lokalnym. Na podstawie

Bardziej szczegółowo