PORTY MORSKIE SZCZECIN I WINOUJ CIE. ZNACZENIE I POWI ZANIA Z ELEMENTAMI SYSTEMU LOGISTYCZNEGO POLSKI

Transkrypt

1 PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 76 Transport 2010 Czes awa Christowa Maria Christowa-Dobrowolska Akademia Morska w Szczecinie Wydzia In ynieryjno-ekonomiczny Transportu Instytut Zarz dzania Transportem Zak ad Organizacji i Zarz dzania PORTY MORSKIE SZCZECIN I WINOUJ CIE. ZNACZENIE I POWI ZANIA Z ELEMENTAMI SYSTEMU LOGISTYCZNEGO POLSKI R kopis dostarczono, grudzie 2010 Streszczenie: Celem publikacji jest przedstawienie znaczenia, stanu, perspektyw i uwarunkowa rozwoju portów morskich w Szczecinie i winouj ciu, jako elementów systemu transportowego i logistycznego Polski, posiadaj cych status portów o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej. W publikacji dokonano szczegó owej analizy statystycznej dzia alno ci us ugowej portów oraz przedstawiono prognozy prze adunków i strategi inwestycyjn zespo u portowego. S owa kluczowe: Porty morskie Szczecin i winouj cie, analiza i prognoza prze adunków, czynniki infrastrukturalne rozwoju portów, infrastruktura dost pu do portów, infrastruktura portowa, nak ady inwestycyjne 1. ISTOTA I ZNACZENIE PORTÓW MORSKICH W SYSTEMIE TRANSPORTOWYM UE Na oko o 100 tys. km europejskich wybrze y znajduje si ponad 1200 portów handlowych. Kilkaset innych portów jest rozmieszczonych wzd u 36 tys. km europejskich wodnych dróg ródl dowych. Porty morskie maj decyduj ce znaczenie dla obs ugi europejskiego handlu mi dzynarodowego. Ponadto odpowiadaj za 40% tonokilometrów realizowanych w ramach handlu wewn trzwspólnotowego. Fakty te przemawiaj za w czeniem portów morskich do europejskiego systemu transportowego i ogólnej polityki transportowej (COM(2006)314). Rozwój po cze pasa erskich i promowych sprawia, e stanowi klucz do spójno ci w Europie.

2 6 Czes awa Christowa, Maria Christowa-Dobrowolska Porty s po rednim i bezpo rednim ród em ponad pó miliona miejsc pracy, a tak e, zgodnie ze strategi lizbo sk, zapewniaj dynamik i rozwój ca ych regionów, równie tych najbardziej peryferyjnych. Porty morskie s podsystemami systemu transportowego kraju usytuowanymi na styku l du z morzem. Zaliczane s do punktowej infrastruktury transportu. W procesie przep ywu adunków w relacjach l dowo-morskich s miejscem prze adunku i sk adowania oraz kompleksowej obs ugi adunków, pasa erów i rodków transportu. Porty morskie realizuj funkcje transportowe, handlowe, przemys owe, logistycznodystrybucyjne, miastotwórcze i regionotwórcze. Wspó czesne porty morskie, pe ni rol w z owych punktów transportowych o znaczeniu mi dzynarodowym oraz platform logistycznych cz cych ró ne ga zie transportu. Porty morskie, koncentruj c w swojej przestrzeni gospodarczej kapita, technologi, organizacj i wiedz, s postrzegane jako bieguny wzrostu gospodarczego, organizacje gospodarcze oparte na wiedzy oraz obszary dzia ania ma ych i rednich przedsi biorstw, a przede wszystkim jako centra logistyczno-dystrybucyjne. Porty morskie wyró niaj si swoimi rozbudowanymi i z o onymi strukturami technicznoorganizacyjnymi, realizuj cymi wa ne dla gospodarki narodowej zadania gospodarcze i spo eczne. Uczestnicz c w procesie przemieszczania dóbr od o rodków produkcji do miejsc ich konsumpcji porty morskie stanowi integraln cz sk adow fazy cyrkulacji towarów. Dzia aj na styku rynków transportowych, do których nale i rynków towarowych, które obs uguj. Porty morskie maj charakter organizacji u yteczno ci publicznej i jako takie pozostan obszarem szczególnego zainteresowania pa stwa (czynnika publicznego) g ównie z nast puj cych powodów: 1 1) Usytuowania na granicy pa stwa, 2) Znaczenia gospodarczego i spo ecznego portów morskich, 3) Ustawowej organizacji sfery zarz dczej i administracyjnej portów, 4) Ogólnie dost pnego charakteru infrastruktury i obszarów portowych, 5) Konieczno ci realizacji polityki transportowej i morskiej UE, w tym anga owania si pa stwa w finansowanie dróg dost pu do portów oraz budowy, rozbudowy i modernizacji sk adników infrastruktury portowej, 6) Konieczno ci kontroli prawid owo ci wykorzystania ogólno dost pnych obiektów, 7) wiadczenia us ug publicznych o charakterze kontrolnym, 8) Konieczno ci kontroli warunków i standardów bezpiecze stwa ekologicznego oraz socjalnego na terenach i akwenach portowych, w tym ochrona graniczna, celna, przeciwpo arowa, antyterrorystyczna, sanitarno-epidemiologiczna, nadzór nad ruchem statków oraz techniczn sprawno ci urz dze i budowli portowych, 9) Obowi zuj ce w portach regulacje prawne obejmuj ce ogó norm i uregulowa prawno-administracyjnych danego pa stwa, w tym tak e zwyczaje portowe oraz uregulowania mi dzynarodowe, na przyk ad konwencji IMO i zalece innych organizacji mi dzynarodowych i stowarzysze portowych, 1 Grzelakowski A.S., Bariery i szanse deregulacji sektora portowego oraz liberalizacji rynków us ug portowych w krajach UE, Translog 2006, Warszawa 2006

3 Porty morskie Szczecin i Swinouj cie. Znaczenie i powi zania z elementami 7 10) Konieczno ci planowania i zagospodarowania przestrzennego terenów i akwenów portowych, 11) Realizacji strategii zintegrowanego zarz dzania obszarami przybrze nymi. Ogólnodost pny, publiczny charakter infrastruktury portowej, sprawia, e krajowi i zagraniczni przewo nicy oraz za adowcy, na równych zasadach, maj nieograniczony dost p do portu, jako miejsca poda y us ug wiadczonych wobec adunków i rodków transportu przez wyspecjalizowane, konkuruj ce ze sob, przedsi biorstwa us ug portowych. Mo na stwierdzi, e ogólna dost pno do infrastruktury portu zagwarantowana wszystkim klientom portu jest wyrazem liberalizacji specyficznego rynku us ug portowych. Polskie porty morskie s wa nym podsystemem systemu transportowego Unii Europejskiej. Przez polskie porty morskie przemieszcza si oko o 33% towarów polskiego handlu zagranicznego oraz kilka milionów ton rocznie towarów handlu zagranicznego Czech, S owacji, Niemiec i Rosji. 2. ANALIZA PRZE ADUNKÓW W PORTACH MORSKICH W SZCZECINIE I WINOUJ CIU W LATACH Szczegó owe dane dotycz ce prze adunków w porcie w Szczecinie w latach zosta y przedstawione graficznie na Rys. 1. Natomiast dane dotycz ce prze adunków w porcie w winouj ciu w latach zaprezentowano na Rys czne obroty polskich portów w 2009 r. osi gn y poziom 45,1 mln, tj. o 7,7% mniej ni w poprzednim roku. Najwi kszy udzia w obrotach adunkowych mia y 4 porty: Gda sk (41,6%), Gdynia (25,2%), Szczecin (15,5%) oraz winouj cie (18,6%). Udzia pozosta ych portów wyniós 4,7%. Najwi kszy udzia w strukturze obrotów adunkowych mia y adunki masowe suche (42,6%), adunki masowe ciek e (28,4%) oraz kontenery (11,3%). W 2009 r. w mi dzynarodowym obrocie morskim w polskich portach prze adowano cznie 44,2 mln ton adunków, tj. o 7,4% mniej ni przed rokiem. W 2009 r. w ruchu mi dzynarodowym udzia w cznych obrotach adunkowych polskich portów przedstawia si nast puj co: z krajami Europy 78,4% (w tym z krajami Unii Europejskiej 67%), z Ameryk Pó nocn i Po udniow 10,4% (z Ameryk Pó nocn 5%), Azj 5,6% i Afryk 5,4%. W 2009 r. do polskich portów przyp yn o w ruchu mi dzynarodowym 711,3 tys. pasa erów, tj. o 6,7% mniej ni w analogicznym okresie ubieg ego roku; wyp yn o 722,9 tys. pasa erów, tj. o 5,5% mniej ni przed rokiem. Najwi cej pasa erów przewieziono w relacji z portami szwedzkimi (79,1%), niemieckimi (10,8%) i du skimi (9%). 3 2 Praca naukowa dofinansowana ze rodków na nauk w latach przez Narodowe Centrum Bada i Rozwoju 3 egluga morska i porty morskie w 2009 roku, Urz d Statystyczny w Szczecinie, Szczecin 2010 (

4 8 Czes awa Christowa, Maria Christowa-Dobrowolska [tys. ton] Szczecin Obroty ogó em Lata Rys. 1. Prze adunki w porcie w Szczecinie w latach ród o: opracowanie w asne na podstawie danych zawartych w: Transport wyniki dzia alno ci w roku 2001, 2002, 2003, 2004, 2006, 2008, GUS, Warszawa 2002, 2003, 2004, 2005, 2007, 2009 oraz Transport w województwie zachodniopomorskim w latach , US, Szczecin [tys. ton] winouj cie Obroty ogó em Lata Rys. 2. Prze adunki w porcie w winouj ciu w latach ród o: opracowanie w asne na podstawie danych zawartych w: Transport wyniki dzia alno ci w roku 2001, 2002, 2003, 2004, 2006, 2008, GUS, Warszawa 2002, 2003, 2004, 2005, 2007, 2009 oraz Transport w województwie zachodniopomorskim w latach , US, Szczecin 2006

5 Porty morskie Szczecin i Swinouj cie. Znaczenie i powi zania z elementami 9 3. GA ZIE TRANSPORTU W OBS UDZE PORTÓW W SZCZECINIE I WINOUJ CIU Udzia ga zi transportu w obs udze adunków na nabrze ach Zarz du Morskich Portów Szczecina i winouj cia SA w latach wed ug przewiezionych ton adunku przedstawia Rys. 3., natomiast udzia procentowy ga zi transportu w obs udze adunków na nabrze ach Zarz du Morskich Portów Szczecina i winouj cia SA w 2009 r. podano na Rys [tys. ton] Ogó em Samochody Barki Kolej Lata Rys. 3. Udzia ga zi transportu w obs udze adunków na nabrze ach ZMPSi SA ogó em w latach ród o: opracowanie w asne na podstawie danych ród owych ZMPSi SA Rys. 4. Procentowy udzia ga zi transportu w obs udze adunków na nabrze ach ZMPSi SA ogó em w roku 2009 ród o: opracowanie w asne na podstawie danych ród owych ZMPSi SA

6 10 Czes awa Christowa, Maria Christowa-Dobrowolska 4. PROGNOZA PRZE ADUNKÓW W PORTACH W SZCZECINIE I WINOUJ CIU Prognoza prze adunków w porcie morskim w Szczecinie Z przeprowadzonych oblicze wynika, e wielko prze adunków w gla i koksu w porcie morskim w Szczecinie powinna wzrosn z ton w 2009 r. do ton w 2015 r. W prognozowanym okresie prze adunki w gla i koksu utrzymaj si na pewno na poziomie ton, w tym oko o ton wynios prze adunki polskiego w gla i ton koksu w relacji eksportowej. Eksport koksu z Czech wyniesie oko o ton. Import w gla osi gnie wielko oko o ton zachowuj c tendencj wzrostow. Z du ym prawdopodobie stwem mo na za o y, e w obecnej sytuacji wzrostu eksportu polskiego w gla i tranzytu prze adunki w 2015 r. osi gn prognozowany poziom. Na podstawie uzyskanych wyników oblicze mo na zaryzykowa twierdzenie, e wielko prze adunków rudy elaza w porcie w Szczecinie spadnie z ton w 2008 r. do ton w 2015 r. Prawdopodobnie nast pi wzrost importu rudy manganowej w tranzycie do Czech. Cz rudy (np. ruda o owiu) b dzie transportowana w kontenerach. Wielko prze adunków zbo a w porcie w Szczecinie wzro nie z ton w 2008 r. do ton w 2015 r. Wzrost prze adunków mo e nast pi dzi ki nowym inwestycjom, które realizuje g ównie Elewator Ewa Sp. z o.o. Jednak e istnieje zagro enie, e nowy w a ciciel Elewatora Ewa, zmieniaj c strategi rozwoju przedsi biorstwa na pasywn, wykorzysta magazyn wy cznie do d ugoterminowego sk adowania zbo a. W tej sytuacji roczne prze adunki zbo a mog pozosta na poziomie z 2008 r., bez tendencji rozwojowej. Na podstawie ekstrapolacji trendu mo na przewidywa, e w najbli szych latach wielko prze adunków drewna w porcie w Szczecinie wzro nie z ton w 2008 r. do oko o ton w 2015 r. Wielko prze adunków ropy i produktów naftowych wzro nie z ton w 2008 r. do ton w 2015 r. Prze adunki innych adunków masowych w porcie w Szczecinie wzrosn z ton w 2008 r. do ton w 2015 r. Do grupy innych masowych wejd takie rodzaje adunków jak: amoniak, cement, kwas solny i biopaliwa (oko o ton rocznie). Prze adunki drobnicy w porcie w Szczecinie b d w najbli szych latach mala y i spadn z ton w 2008 r. do ton w 2015 r. Trend ten potwierdza realizowan przez DB Port Szczecin Sp. z o.o. strategi. Prognozowane prze adunki ogó em w porcie w Szczecinie wzrosn z ton w 2008 r. do ton w 2015 r. Prognoz prze adunków ilustruje Tablica 1. Z przeprowadzonych oblicze wynika, e wielko prze adunków kontenerów ogó em wzro nie z TEU w 2008 r. do TEU w 2015 r. Prognozy te skorygowano o wyniki analiz czynników zewn trznych i wewn trznych. W zwi zku z eksploatacj przez DB Port Szczecin Sp. z o.o. Bazy Kontenerowej w Szczecinie, zbudowanej przez ZMPSi SA ze rodków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (oko o 75% dofinansowania), mo na za o y, e prze adunki kontenerów wzrosn z TEU w 2008 r. do TEU w 2015 r. (Tablica 2)

7 Porty morskie Szczecin i Swinouj cie. Znaczenie i powi zania z elementami 11 Wielko prognozowanego tranzytu wzro nie z ton w 2008 r. do oko o ton w 2015 r. (Tablica 3). Nast pi wzrost adunków drobnicowych oraz kontenerów. Tablica 1 Prognoza prze adunków w porcie w Szczecinie wed ug grup adunkowych w latach (w tonach) Ropa Lata W giel Ruda i produkty Inne Obroty Zbo a Drewno Drobnica i koks elaza ropo- masowe ogó em pochodne ród o: obliczenia w asne na podstawie danych z: Transport wyniki dzia alno ci w roku 2001, 2002, 2003, 2004, 2006, 2008, GUS, Warszawa oraz Transport w województwie zachodniopomorskim w latach , Urz d Statystyczny w Szczecinie, Szczecin 2006 Tablica 2 Prognoza prze adunków kontenerów w porcie w Szczecinie w latach (w TEU) Wielko obrotów adunkami Lata skonteneryzowanymi ród o: obliczenia w asne na podstawie danych z: Transport wyniki dzia alno ci w roku 2001, 2002, 2003, 2004, 2006, 2008, GUS, Warszawa oraz Transport w województwie zachodniopomorskim w latach , Urz d Statystyczny w Szczecinie, Szczecin 2006 oraz wyników analiz uwarunkowa zewn trznych i wewn trznych Tablica 3 Prognoza prze adunków adunków tranzytowych ogó em w porcie w Szczecinie w latach (w tonach) Lata Tranzyt ogó em ród o: obliczenia w asne na podstawie danych z: Transport wyniki dzia alno ci w roku 2001, 2002, 2003, 2004, 2006, 2008, GUS, Warszawa oraz Transport w województwie zachodniopomorskim w latach , Urz d Statystyczny w Szczecinie, Szczecin 2006

8 12 Czes awa Christowa, Maria Christowa-Dobrowolska Prognoza prze adunków w porcie morskim w winouj ciu Z przeprowadzonych oblicze wynika, e wielko prze adunków w gla i koksu w porcie morskim w winouj ciu wzro nie z ton w 2008 r. do ton w 2015 r. Ten optymistyczny wariant mo e okaza si nierealny, mimo oczekiwanego wzrostu importu w gla. W porcie w winouj ciu wyst puje dysproporcja mi dzy potencja em prze adunkowym w gla i koksu a mo liwo ci obs ugi transportowej portu przez transport kolejowy. Brak drugiego toru kolejowego zmniejsza dost pno transportow do portu i powoduje ograniczenie mo liwo ci dowozowo-wywozowych adunków. Ponadto po 2013 r. w giel i koks w wi kszym stopniu ni dotychczas b dzie przechwytywany przez rozbudowuj cy si i modernizowany Port Pó nocny w Gda sku, a po prywatyzacji terminalu, przez port w Gdyni. Analizuj c uwarunkowania zewn trzne mo na przypuszcza, e prze adunki w gla i koksu utrzymaj si na stabilnym poziomie ton rocznie. Wielko prze adunków rudy elaza w porcie w winouj ciu, s dz c na podstawie ekstrapolacji trendu, wzro nie z ton w 2008 r. do ton w 2015 r. Jednak e z powodu ma ej g boko ci toru podej ciowego (do winouj cia nie mog wchodzi statki o no no ci powy ej DWT) oraz wzrostu konkurencyjno ci portów Morza Ba tyckiego, poziom prze adunków rudy elaza w 2010 r. nie przekroczy t, a w kolejnych latach roczne prze adunki pozostan na tym samym poziomie. Ten pesymistyczny wariant jest tym bardziej realny ze wzgl du na planowan budow terminalu do prze adunku rudy elaza w porcie Rostock i Gda sk, co zmniejsza szanse wzrostu obrotów rudy elaza w winouj ciu. Je eli oszacowana tendencja utrzyma aby si w nast pnych latach, to oko o 2014 r. w porcie w winouj ciu prze adunek zbó spad by do poziomu zerowego. Wnioski te nasuwaj si na podstawie wyników przeprowadzonej ekstrapolacji. Niemniej po poddaniu jej weryfikacji merytorycznej mo na zaryzykowa twierdzenie, e wielko prze adunków zbó i pasz, w tym ruty, nie zaniknie, lecz b dzie si waha a w granicach ton rocznie. W optymistycznym wariancie, w prognozowanym okresie od 2012 r. mo e uzyska wielko ton rocznie, co wynika z realizacji nowych inwestycji w porcie morskim w winouj ciu, o potencjale prze adunkowym na poziomie ponad ton rocznie. Jednorazowa pojemno magazynów niskiego sk adowania wynosi ponad ton. Je eli oszacowana tendencja utrzyma si w najbli szych latach, to mo na si spodziewa, e wielko prze adunków ropy i produktów ropopochodnych w porcie w winouj ciu wzro nie z ton w 2008 r. do ton w 2015 r. Po powstaniu terminalu LNG w porcie w winouj ciu nast pi stabilizacja prze adunków na poziomie oko o ton. Na podstawie ekstrapolacji trendu mo na przypuszcza, e prze adunki adunków innych masowych w porcie w winouj ciu spadn z ton w 2008 r. do ton w 2015 r. Analizuj c zapotrzebowanie rynku lokalnego mo na przyj, e w rzeczywisto ci nie nast pi spadek prze adunków innych masowych do poziomu wynikaj cego z oblicze statystycznych. Prawdopodobnie utrzymaj si na poziomie ton rocznie. Mo na przewidywa, e je li omawiana tendencja utrzyma si w przysz o ci, to prze adunki drobnicy w porcie w winouj ciu ( cznie z prze adunkami w Bazie Promów

9 Porty morskie Szczecin i Swinouj cie. Znaczenie i powi zania z elementami 13 Morskich i Europortem) w najbli szych latach mog yby wzrosn z ton w 2008 r. do ton w 2015 r. Je li oszacowana tendencja utrzyma si w przysz o ci, to mo na si spodziewa, e tranzyt adunków ogó em wzro nie z ton w 2007 r. do w 2015 r. Prognoz wielko ci adunków tranzytowych ogó em w porcie w winouj ciu w latach przedstawiono w Tablicy 4. Wynika z niej, e w analizowanym okresie tranzyt wzro nie z do ton. Szacuje si, e prze adunki ogó em w porcie w winouj ciu (bez Gazoportu) wzrosn z ton w 2008 r. do ton w 2015 r. W Tablicy 5 podano prognozy prze adunków w porcie w winouj ciu wed ug grup adunkowych do 2015 r. Tablica 4 Prognoza prze adunków adunków tranzytowych ogó em w porcie w winouj ciu w latach (w tonach) Lata Tranzyt ogó em ród o: obliczenia w asne na podstawie danych z: Transport wyniki dzia alno ci w roku 2001, 2002, 2003, 2004, 2006, 2008, GUS, Warszawa oraz Transport w województwie zachodniopomorskim w latach , Urz d Statystyczny w Szczecinie, Szczecin 2006 Tablica 5 Prognoza prze adunków w porcie w winouj ciu wed ug grup adunkowych do 2015 roku (w tonach) Lata W giel i koks Ropa Ruda Zbo a i produkty elaza ropopochodne Inne masowe Drobnica Obroty ogó em ród o: obliczenia w asne na podstawie danych z: Transport wyniki dzia alno ci w roku 2001, 2002, 2003, 2004, 2006, 2008, GUS, Warszawa oraz Transport w województwie zachodniopomorskim w latach , Urz d Statystyczny w Szczecinie, Szczecin 2006 oraz wyników analiz uwarunkowa zewn trznych i wewn trznych

10 14 Czes awa Christowa, Maria Christowa-Dobrowolska 5. INFRASTRUKTURALNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU PORTÓW Ci enie masy adunkowej do danego portu zale y przede wszystkim od jego skomunikowania z przedpolem i zapleczem, na których wyst puj potencjalny popyt na us ugi transportowe i portowe. Rynki us ug portowych przenikaj si i integruj z rynkami us ug transportowych. Realny popyt na us ugi portowe jest uzale niony od aktywnej polityki transportowej pa stwa przejawiaj cej si w budowie infrastruktury transportowej oraz kreowaniu korzystnych, w skali makroekonomicznej, kierunków przep ywu strumieni adunkowych, w tym w relacjach portowych. Czynnik publiczny mo e tak e mie wp yw na rozwój i konkurencyjno portów morskich anga uj c si w finansowanie infrastruktury dost pu do portów oraz tworzenie warunków rozwoju przedsi biorstw portowych. Jako po cze transportowych polskich portów, z powodu z ego stanu technicznego infrastruktury, nie spe nia podstawowych norm obowi zuj cych w Unii Europejskiej, co ogranicza wielko strumieni potoków adunkowych kierowanych do polskich portów. Rozwój portów uj cia Odry jest uwarunkowany realizacj koncepcji rodkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego Pó noc-po udnie Route 65, (The Central-European Transport Corridor Route 65). CETC stanowi czynnik wyrównania szans rozwojowych województwa zachodniopomorskiego, a tak e innych województw le cych wzd u Odry. Korytarz czy by pó nocn i po udniow Europ poprzez regiony Skania w Szwecji, zachodniopomorskie, lubuskie, dolno l skie w Polsce, Hradec Kralove w Czechach oraz Bratys aw na S owacji. Dalej korytarz przebiega by do Adriatyku i portów Wenecja, Triest, Koper i Rijeka. Mo liwe jest po czenie CETC z Morzem Czarnym oraz z regionami gospodarczymi i portami le cymi w jego basenie. W sk ad korytarza transportowego na terenie Polski wchodz : transport drogowy (droga E65), transport kolejowy (linia kolejowa E-59, CE59), transport wodny ródl dowy (rzeka Odra), transport morski (autostrada morska winouj cie Ystad), lotniska mi dzynarodowe, centra logistyczne (m.in. Zachodniopomorskie Centrum Logistyczne w porcie w Szczecinie). Inwestycje w zakresie infrastruktury transportu morskiego, kolejowego i drogowego warunkuj cej sprawne powi zania portów morskich w Szczecinie i winouj ciu z zapleczem i przedpolem gospodarczym przedstawiono w Tablicy 6. Inwestycje w zakresie infrastruktury technicznej w portach morskich w Szczecinie i winouj ciu przedstawiono w Tablicy 7.

11 Porty morskie Szczecin i Swinouj cie. Znaczenie i powi zania z elementami 15 Lp. Tablica 6 Inwestycje w zakresie infrastruktury transportu morskiego, kolejowego i drogowego warunkuj cej sprawne powi zania portów morskich w Szczecinie i winouj ciu z zapleczem i przedpolem gospodarczym Inwestycja 1. Modernizacja toru wodnego winouj cie Szczecin (Kana Piastowski i Mieli ski) etap II, strona wschodnia i zachodnia 2. Przebudowa falochronu wschodniego w winouj ciu jako istotnego elementu toru podej ciowego 3. Modernizacja infrastruktury zapewniaj cej dost p do portów w winouj ciu i Szczecinie oznakowanie nawigacyjne 4. Modernizacja linii kolejowej E59 na odcinku Krzy Szczecin 5. Modernizacja linii kolejowej CE59 Wroc aw Zielona Góra Kostrzyn Szczecin, etap I 6. Modernizacja dost pu drogowego Orientacyjny koszt ca kowity projektu Szacunkowa kwota dofinansowania z UE Termin realizacji z z z z z z z z z z z z do portu w Szczecinie ród o: opracowanie w asne na podstawie: Lista projektów indywidualnych dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko , Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, aktualizacja stycze 2010 r. Lp. Inwestycje w zakresie infrastruktury technicznej w portach morskich w Szczecinie i winouj ciu Szacunkowa kwota Orientacyjny koszt Inwestycja dofinansowania ca kowity projektu z UE 1. Infrastruktura techniczna Zachodniopomorskiego Centrum Logistycznego w porcie w Szczecinie 2. Baza Kontenerowa na Ostrowie Grabowskim w Szczecinie 3. Rozbudowa infrastruktury portowej w pó nocnej cz ci Pó wyspu Ewa w porcie w Szczecinie 4. Modernizacja infrastruktury hydrotechnicznej Wolnego Obszaru Celnego w Szczecinie 5. Budowa infrastruktury portowej na Pó wyspie Katowickim w porcie w Szczecinie Tablica 7 Termin realizacji z z z z z z brak danych brak danych z z Terminal LNG w winouj ciu z z Terminal Promowy w winouj ciu brak danych brak danych

12 16 Czes awa Christowa, Maria Christowa-Dobrowolska Lp. Inwestycja 8. Rozbudowa infrastruktury portowej w po udniowej cz ci portu w winouj ciu 8. Rozbudowa infrastruktury portowej w po udniowej cz ci portu w winouj ciu 9. Przebudowa infrastruktury drogowej w portach w Szczecinie i winouj ciu 10. Przebudowa infrastruktury kolejowej w portach w Szczecinie i winouj ciu 11. Modernizacja infrastruktury portowej w Kanale D bickim w porcie w Szczecinie 12. Budowa infrastruktury portowej w Basenie Górno l skim w porcie w Szczecinie 13. Budowa infrastruktury portowej dla portu zewn trznego w winouj ciu 14. Przed u enie nabrze a Hutników i zal dowienie Basenu Orientacyjny koszt ca kowity projektu Szacunkowa kwota dofinansowania z UE Tablica 7 c.d. Termin realizacji z z z z z z z z z brak danych z brak danych brak danych brak danych brak danych brak danych Trymerskiego ród o: opracowanie w asne na podstawie: Lista projektów indywidualnych dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko , Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, aktualizacja stycze 2010 r.; oraz materia ów ród owych ZMPSi WNIOSKI 1. Globalizacja powoduje wzrost handlu mi dzynarodowego, a bior c pod uwag, e 90% handlu zewn trznego i prawie 40% handlu wewn trznego pa stw Unii Europejskiej przechodzi przez porty morskie, nale y rozwija funkcje portowe, w szczególno ci funkcj logistyczno-dystrybucyjn. 2. Od 2000 r. nast puje dynamiczny wzrost ruchu kontenerów, które do 2020 r. mog ulec potrojeniu. 4 Porty morskie powinny przygotowa potencja do ich sprawnej obs ugi. 3. W polskich portach morskich wzro nie udzia obrotów kontenerowych, ro-ro i promowych. 4 Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno- Spo ecznego i Komitetu Regionów. Zintegrowana polityka morska Unii Europejskiej, KOM (2007) 575, Bruksela 2007

13 Porty morskie Szczecin i Swinouj cie. Znaczenie i powi zania z elementami Rozwój ba tyckiego tona u drobnicowego stymulowany b dzie przez tona specjalistyczny, g ównie dowozowy, ro-ro i promowy. 5. W obrotach phz zwi kszy si udzia produktów przetworzonych podatnych na technologie transportu intermodalnego. 6. W portach morskich pojawi si zapotrzebowanie na us ugi prze adunkowo-sk adowe i dystrybucyjne na rzecz adunków wymagaj cych niskich temperatur. 7. Z powodu wysokich kosztów wydobycia i transportu kolej, a tym samym niekonkurencyjnej ceny rynkowej w gla, nadal b d mala y prze adunki w gla w relacji eksportowej. 8. Z powodu konkurencyjnej, w stosunku do polskiej, ceny w gla z innych rejonów wiata (Australii, USA, Republiki Po udniowej Afryki, Chin, Rosji), w polskich portach morskich b d ros y prze adunki w gla w relacji importowej. 9. Zgodnie z tendencj wiatow wyst pi spadek prze adunków drobnicy konwencjonalnej. 10. D enie do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych i bie ce problemy z jako ci powietrza wymagaj ograniczenia szkodliwych emisji i skutków zat oczenia dróg dla ka dego zrealizowanego tonokilometra adunku, a tak e dywersyfikacji rodków transportu w kierunku transportu kolejowego, eglugi ródl dowej i transportu morskiego co doprowadzi do poprawy struktury geograficznej transportu l dowego oraz wi kszego wykorzystania obecnych mo liwo ci portów. 11. Zgodnie z polityk transportow i morsk UE niezb dna jest budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury portowej oraz zapewnienie sprawnego dost pu do portów morskich od strony l du i morza. 12. Warunkiem istnienia i rozwoju polskich portów morskich zachodniego Ba tyku jest zapewnienie odpowiednich parametrów technicznych morskiej drogi wodnej z Zatoki Pomorskiej do portu w Szczecinie oraz budowa rodkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego Pó noc Po udnie ROUTE Inwestycje finansowane przez fundusze unijne nie b d zagro one. 14. Zagro enie b d stanowi zaostrzone wymagania proceduralne i bariery stawiane przedsi biorcom przez banki, a tak e wysokie oprocentowanie kredytów ograniczaj ce dost p do kredytów inwestycyjnych. 15. Trudny pieni dz bankowy mo e wp yn negatywnie na mo liwo ci zarz dów morskich portów w zakresie ustawowych obowi zków dotycz cych budowy, rozbudowy i modernizacji infrastruktury portowej. 16. Istnieje potrzeba dostosowania rozwoju portów i zarz dzania nimi do wymogów przejrzysto ci, konkurencyjno ci oraz ogólnie do przepisów wspólnotowych, 17. Jednym z istotnych czynników konkurencyjno ci polskich portów morskich jest ich przekszta cenie w l dowo-morskie centra logistyczno-dystrybucyjne. Artyku jest efektem prac realizowanych w ramach grantu rozwojowego R /2009 nt. Model systemu logistycznego Polski jako droga do komodalno ci transportu w Unii Europejskiej. Realizacja projektu zosta a dofinansowana przez Narodowe Centrum Bada i Rozwoju.

14 18 Czes awa Christowa, Maria Christowa-Dobrowolska Bibliografia 1. Grzelakowski A.S., Bariery i szanse deregulacji sektora portowego oraz liberalizacji rynków us ug portowych w krajach UE, Translog 2006, Warszawa Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno- Spo ecznego i Komitetu Regionów. Zintegrowana polityka morska Unii Europejskiej, KOM (2007) 575, Bruksela Lista projektów indywidualnych dla Programu operacyjnego Infrastruktura i rodowisko , Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, aktualizacja stycze Transport wyniki dzia alno ci w roku 2001, 2002, 2003, 2004, 2006, 2008, GUS, Warszawa 2002, 2003, 2004, 2005, 2007, Transport w województwie zachodniopomorskim w latach , US, Szczecin egluga morska i porty morskie w 2009 roku, Urz d Statystyczny w Szczecinie, Szczecin POLISH SEAPORTS OF THE WESTERN BALTIC IN THE EU TRANSPORT SYSTEM. THE PRESENT STATE AND DEVELOPMENT PROSPECTS Summary: This paper aims at presenting the role, present state, prospects and development determinants of Polish seaports of Szczecin and winouj cie. These ports are of principal importance for the national economy as elements of Poland's transport and logistic system. A detailed statistical analysis of their service operations is given along with cargo throughput forecast and an investment strategy of the port complex. Keywords: Seaports of Szczecin and winouj cie, cargo throughput analysis and forecast, infrastructural development determinants of seaports, seaports infrastructure Recenzent: Tomasz Nowakowski