NADZÓR PEDAGOGICZNY NAD SZKOLNYM WYCHOWANIEM FIZYCZNYM. Tomasz Frołowicz

Transkrypt

1 NADZÓR PEDAGOGICZNY NAD SZKOLNYM WYCHOWANIEM FIZYCZNYM OGÓLNOPOLSKA DEBATA O UWARUNKOWANIACH, REALIACH I WYZWANIACH EDUKACJI FIZYCZNEJ W POLSCE AWF Warszawa r.

2 Nadzór pedagogiczny, nad szkolnym wychowaniem fizycznym 1) Zakres zadań dyrektora i nauczyciela WF, czyli co (nie) wynika z rozporządzenia w sprawie nadzoru pedagogicznego. 2) Nadzór pedagogiczny w doświadczeniu nauczycieli (nie-tylko) WF, czyli ile jest prawdy w stwierdzeniu: Te same pieniądze, a żadnej odpowiedzialności. 3) Zewsząd pomoc, czyli kto (niby)wspiera jakość WF? 4) Przykład pogłębiony, czyli co wiemy, czego procedury nadzoru pedagogicznego wi(e)dzieć nie chcą.

3 Co (nie) wynika ze stosownych rozporządzeń? Cel badań: wyjaśnienie mechanizmu nadzoru pedagogicznego nad wychowaniem fizycznym w świetle zapisów stosownego rozporządzenia Metoda gromadzenia danych empirycznych: porównawcza analiza dokumentów z elementami analizy semantycznej. Analizowane rozporządzenia: 1) w sprawie nadzoru pedagogicznego z r., 2) zmieniające rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego z r., 3) w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych z r. z późniejszymi (wszystkimi) zmianami.

4 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie nadzoru pedagogicznego Co (nie) wynika ze stosownych rozporządzeń? Wymagania wobec szkół różnego typu Poziom D Poziom B 2. Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się Brak zapisów specyficznych dla WF Brak zapisów specyficznych dla WF 3. Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej Brak zapisów specyficznych dla WF Brak zapisów specyficznych dla WF 4. Uczniowie są aktywni Brak zapisów specyficznych dla WF Brak zapisów specyficznych dla WF

5 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie nadzoru pedagogicznego Co (nie) wynika ze stosownych rozporządzeń? Wymagania wobec szkół różnego typu 3. Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej Poziom D: W szkole lub placówce realizuje się podstawę programową z uwzględnieniem osiągnięć uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego. ( ) W szkole lub placówce monitoruje się i analizuje osiągnięcia każdego ucznia, z uwzględnieniem jego możliwości rozwojowych, formułuje się i wdraża wnioski z tych analiz.

6 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie nadzoru pedagogicznego Co (nie) wynika ze stosownych rozporządzeń? Poziom B: Wdrażane wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć uczniów przyczyniają się do wzrostu efektów uczenia się i osiągania różnorodnych sukcesów edukacyjnych uczniów. ( ) Wymagania wobec szkół różnego typu 3. Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej

7 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie nadzoru pedagogicznego Co (nie) wynika ze stosownych rozporządzeń? Wymagania wobec szkół różnego typu 3. Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej

8 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie nadzoru pedagogicznego Co (nie) wynika ze stosownych rozporządzeń? Poziom D: Uczniowie są zaangażowani w zajęcia prowadzone w szkole lub placówce i chętnie w nich uczestniczą. Nauczyciele stwarzają sytuacje, które zachęcają każdego ucznia do podejmowania różnorodnych aktywności. Nauczyciele monitorują i analizują udział uczniów w aktywności fizycznej, a także formułują i wdrażają wnioski płynące z analizy. Poziom B: Wymagania wobec szkół różnego typu 4. Uczniowie są aktywni Uczniowie inicjują i realizują różnorodne działania na rzecz własnego rozwoju, rozwoju szkoły lub placówki i społeczności lokalnej oraz angażują w nie inne osoby. Wdrażane wnioski dotyczące aktywności fizycznej uczniów przyczyniają się do wzrostu jej poziomu.

9 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych Co (nie) wynika ze stosownych rozporządzeń? Rozdział 2. Ocenianie, klasyfikowanie i promowanie uczniów w szkołach dla dzieci i młodzieży Wychowanie fizyczne użyte 6 razy np. w kontekście słów: wysiłek wkładany przez ucznia w wywiązywanie się z obowiązków wynikających ze specyfiki tych zajęć. Matematyka brak Rozdział 4. Sprawdzian ( ) w szkole podstawowej i egzamin ( ) w gimnazjum oraz Rozdział 5. Egzamin maturalny Wychowanie fizyczne brak Matematyka użyte 9 razy

10 Nadzór pedagogiczny, czyli kontrola i stymulacja jakości WF Te same pieniądze, a żadnej odpowiedzialności. Słowa nauczycielki w gdańskim liceum, która uczyła języka angielskiego. Dwa lata temu przekwalifikowała się i została nauczycielką wychowania fizycznego. Warszawa, r.

11 Nadzór pedagogiczny w doświadczeniu nauczycieli (nie-tylko) WF Jakie ślady w doświadczeniu zawodowym nauczyciela WF pozostawia nadzór pedagogiczny sprawowany przez dyrektora szkoły?

12 Nadzór pedagogiczny w doświadczeniu nauczycieli (nie-tylko) WF Cel badań: wyjaśnienie mechanizmu nadzoru pedagogicznego z perspektywy nauczyciela WF na tle doświadczenia nauczyciela innej specjalności. Schemat badawczy: studium przypadku. Metoda gromadzenia danych empirycznych: wywiad indywidualnym, bezpośredni, częściowo ustrukturyzowany, zogniskowany i pogłębiony. Metoda dobory próbki do badań: celowa. Osoby badane: trzy nauczycielki, każda pracująca w szkole równocześnie jako nauczycielka wychowania fizycznego i języka angielskiego.

13 Ranga WF wśród przedmiotów szkolnych zdaniem dyrektora w opinii badanych nauczycielek Nadzór pedagogiczny w doświadczeniu nauczycieli (nie-tylko) WF 10 Przedmioty najważniejsze zdaniem dyrektora K_SP_21 10 j.polski, matematyka, przyroda 8 j.angielski i WF 10 1 Przedmioty najmniej ważne zdaniem dyrektora K_SP: 21 lat pracy, w tym 7 równocześnie w obu specjalnościach w LO i SP, b.dobre i otwarte relacje z dyrektorem, czuje się doceniana przez dyrektora, jest szczęśliwa w zawodzie. 1

14 Ranga WF wśród przedmiotów szkolnych zdaniem dyrektora w opinii badanych nauczycielek Nadzór pedagogiczny w doświadczeniu nauczycieli (nie-tylko) WF 10 Przedmioty najważniejsze zdaniem dyrektora K_SP_21 10 j.polski, matematyka, przyroda 8 j.angielski i WF K_LO_19 10 maturalne, w tym j.angielski 10 4 WF 1 Przedmioty najmniej ważne zdaniem dyrektora K_LO: 19 lat pracy równocześnie w obu specjalnościach w LO, bardzo dobre relacje z dyrektorem, czuje się doceniana przez dyrektora jako nauczycielka WF, praca jest źródłem satysfakcji. 1

15 Ranga WF wśród przedmiotów szkolnych zdaniem dyrektora w opinii badanych nauczycielek Nadzór pedagogiczny w doświadczeniu nauczycieli (nie-tylko) WF 10 Przedmioty najważniejsze zdaniem dyrektora K_SP_21 10 j.polski, matematyka, przyroda 8 j.angielski i WF K_LO_19 10 maturalne, w tym j.angielski K_SPiG_4 10 j.polski i matematyka 8 j.angielski 10 4 WF 1 WF 1 Przedmioty najmniej ważne zdaniem dyrektora K_SPiG: 4 lat pracy równocześnie w obu specjalnościach w GIM i SP, dobre i bliskie relacje z dyrektorem, który też jest WF-istą, robi to co lubi. 1

16 Co kontroluje i czego oczekuje dyrektor w opinii badanych nauczycielek? Nadzór pedagogiczny w doświadczeniu nauczycieli (nie-tylko) WF 10 Przedmioty najważniejsze zdaniem dyrektora K_SP_21 10 j.polski, matematyka, przyroda 8 j.angielski i WF K_LO_19 10 maturalne, w tym j.angielski K_SPiG_4 10 j.polski i matematyka 8 j.angielski 10 4 WF 1 Przedmioty najmniej ważne zdaniem dyrektora Od nauczyciela j.angielskiego: 1 WF przygotowania do egzaminów, realizacji podstawy programowej, analizy co poprawić u uczniów, wypełniania dokumentacji, doskonalenia zawodowego, zadowolenia rodziców, udział uczniów w konkursach. Także: 1 współczuję nauczycielom j.angielskiego, nie mam swobody i możliwości modyfikowania programu, bywają zastrzeżenia merytoryczne, z którymi nie zgadzam się.

17 Co kontroluje i czego oczekuje dyrektor w opinii badanych nauczycielek? Nadzór pedagogiczny w doświadczeniu nauczycieli (nie-tylko) WF 10 Przedmioty najważniejsze zdaniem dyrektora K_SP_21 10 j.polski, matematyka, przyroda 8 j.angielski i WF K_LO_19 10 maturalne, w tym j.angielski K_SPiG_4 10 j.polski i matematyka 8 j.angielski 10 4 WF 1 Przedmioty najmniej ważne zdaniem dyrektora Od nauczyciela WF: 1 WF bezpieczeństwa i porządku, nie interesują się 1 zupełnie sprawami dydaktycznym, nie odczuwam rozliczania, kontrola realizacji PP, ale tylko na papierze, udziału w zawodach, zadowolenia rodziców. Także: WF to wolność, robimy co chcemy, wystarczy opinia uczniów po hospitacji, rodzice czasami mniej szanują niż nauczycieli j.angielskiego.

18 Te same pieniądze, a żadnej odpowiedzialności. Nadzór pedagogiczny w doświadczeniu nauczycieli (nie-tylko) WF 10 Przedmioty najważniejsze zdaniem dyrektora K_SP_21 10 j.polski, matematyka, przyroda 8 j.angielski i WF K_LO_19 10 maturalne, w tym j.angielski K_SPiG_4 10 j.polski i matematyka 8 j.angielski 10 4 WF 1 Przedmioty najmniej ważne zdaniem dyrektora Te same pieniądze 1 WF Taka sama państwowa wypłata, bo prywatnie inne pieniądze. Uważam, że jestem za swoją pracę wynagradzana we właściwy sposób. Nagrody finansowe i dodatki motywacyjne w szkole są równe dla wszystkich. 1

19 Te same pieniądze, a żadnej odpowiedzialności. Nadzór pedagogiczny w doświadczeniu nauczycieli (nie-tylko) WF 10 Przedmioty najważniejsze zdaniem dyrektora K_SP_21 10 j.polski, matematyka, przyroda 8 j.angielski i WF K_LO_19 10 maturalne, w tym j.angielski K_SPiG_4 10 j.polski i matematyka 8 j.angielski 10 4 WF żadna odpowiedzialność 1 WF 1 Przedmioty najmniej ważne zdaniem dyrektora Odpowiedzialność za bezpieczeństwo, rozwój 1 i zdrowie ucznia, ale ostatni przedmiot, który ktoś chciałby sprawdzać, dopóki nie ma problemu, np. z rodzicami. Odpowiadam za inne sprawy: zdrowie, życie; jestem powiernikiem, jestem bliżej uczniów; czuję odpowiedzialność przed samą sobą i przed uczniem, nie przed dyrektorem. Przyjemniejsza praca, bez stresu wynikającego z kontroli dydaktycznej, praca absorbująca mniej czasu.

20 Nadzór pedagogiczny w doświadczeniu nauczycieli (nie-tylko) WF Najkrótszy czas wykonywania zajęć codziennych charakteryzuje nauczycieli wychowania fizycznego. ( ) Zauważmy też, że nauczyciele wychowania fizycznego prowadzą najwięcej dodatkowych zajęć z uczniami, choć na ogół nie wymaga to od nich specjalnych przygotowań. (s. 101) Tygodniowy czas wykonywania czynności codziennych przez nauczycieli w zależności od przedmiotu nauczania (s. 101).

21 Kto (niby)wspiera jakość WF? Ministerstwo Edukacji Narodowej W ramach projektu systemowego Program wzmocnienia efektywności systemu nadzoru pedagogicznego i oceny jakości pracy szkoły, realizowanego przez MEN, a następnie przez ORE, nie zaproszono specjalistów w zakresie wychowania fizycznego. Skutki tego można odnaleźć np. w nowej wersji rozporządzenia oraz w bardzo interesującej publikacji (Wyd. UJ), w której jednak zabrakło miejsca na spojrzenie na nadzór pedagogiczny z perspektywy osób kompetentnych w zakresie wychowania fizycznego.

22 Kto (niby)wspiera jakość WF? Ministerstwo Sportu i Turystyki Wyręczając system nadzoru pedagogicznego, podjęto próby ewaluacji wychowania fizycznego w polskich szkołach. Pod koniec roku szkolnego 2012/2013 skierowano do dyrektorów szkół, za pośrednictwem kuratorów, internetową ankietę dotyczącą udziału uczniów w wychowaniu fizycznym. Niedostatki ankiety uniemożliwiły zgromadzenie rzetelnych informacji.

23 Kto (niby)wspiera jakość WF?

24 Kto (niby)wspiera jakość WF?

25 Dlaczego przedszkole? Co wiemy, czego procedury nadzoru pedagogicznego wi(e)dzieć nie chcą? 1,1 1,0 0,9 0,8 kobieta początek edukacji Moc kobieta koniec edukacji rok urodzenia ,1 1,0 0,9 0,8 kobieta początek edukacji Wytrzymałość kobieta koniec edukacji rok urodzenia Międzypokoleniowe zmiany SF (na podstawie wyników badań: R. Trześniowski, R. Przewęda, J. Dobosz).

26 Poziom A bardzo wysoki Poziom B wysoki Poziom C średni Poziom D podstawowy Poziom E niski Co wiemy, czego procedury nadzoru pedagogicznego wi(e)dzieć nie chcą? Zestawienie poziomów spełniania wymagań państwa w przedszkolach. Fragment sprawozdania z nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez Pomorskiego Kuratora Oświaty w roku szkolnym 2012/2013. Wynik ewaluacji w zakresie zadania 1.1. Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności: 100% przedszkoli osiąga poziom bardzo wysoki lub wysoki. Wynik ewaluacji w zakresie zadania 1.2. Dzieci są aktywne: 100% przedszkoli osiąga poziom bardzo wysoki lub wysoki.

27 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie nadzoru pedagogicznego Co wiemy, czego procedury nadzoru pedagogicznego wi(e)dzieć nie chcą? Wymagania wobec przedszkoli (stan z 2009 roku) Poziom D Dzieci chętnie uczestniczą w zajęciach prowadzonych w przedszkolu Dzieci są aktywne Poziom B Dzieci są wdrażane do samodzielności w podejmowaniu różnorodnych aktywności na rzecz własnego rozwoju.

28 Co wiemy, czego procedury nadzoru pedagogicznego wi(e)dzieć nie chcą? Raport z ewaluacji całościowej w przedszkolu Nr 22 w Gdańsku Metoda m.in.: wywiady z dziećmi Obszar Dzieci są aktywne Wyniki Dzieci chętnie uczestniczą w zajęciach prowadzonych w przedszkolu. ( ) Dzieci w wywiadzie wskazały zabawy i zajęcia, które najbardziej lubią: malowanie farbami, rysowanie, kolorowanie i naklejanie w książkach, budowanie z klocków Lego, układanie puzzli, czytanie, poznawanie literek, teatrzyk przedszkolny, zabawę w gotowanie. Obserwacja zajęć w przedszkolu potwierdza zaangażowanie wszystkich dzieci w zajęcia prowadzone w przedszkolu (s. 9).

29 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie nadzoru pedagogicznego Co wiemy, czego procedury nadzoru pedagogicznego wi(e)dzieć nie chcą? Wymagania wobec przedszkoli (stan z 2013 roku) Poziom D Dzieci są zaangażowane w zajęcia prowadzone w przedszkolu i chętnie w nich uczestniczą. Nauczyciele stwarzają sytuacje, które zachęcają dzieci do podejmowania różnorodnych aktywności. Dzieci są wdrażane do samodzielności. 4. Dzieci są aktywne Poziom B Dzieci inicjują i realizują działania na rzecz własnego rozwoju. Dzieci uczestniczą w działaniach na rzecz społeczności lokalnej.

30 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie nadzoru pedagogicznego Co wiemy, czego procedury nadzoru pedagogicznego wi(e)dzieć nie chcą? Wymagania wobec przedszkoli (stan z 2009 roku) Poziom D Poziom B 1.1. Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej wychowania przedszkolnego W przedszkolu diagnozuje się i analizuje osiągnięcia dzieci, uwzględniając ich możliwości rozwojowe, formułuje się i wdraża wnioski z tych analiz. Wdrożone wnioski przyczyniają się do rozwijania umiejętności dzieci.

31 Co wiemy, czego procedury nadzoru pedagogicznego wi(e)dzieć nie chcą? Raport z ewaluacji całościowej w przedszkolu Nr 22 w Gdańsku Metoda m.in.: obserwacja zajęć wszystkie grupy Obszar Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności Wyniki W przedszkolu tworzy się warunki sprzyjające aktywności ruchowej dziecka. Ankietowani nauczyciele i dyrektor podali, że przedszkole wspiera rozwój aktywności ruchowej dzieci poprzez zajęcia aktywizujące prowadzone przez specjalistów (rytmika, taniec), a opłacane przez Radę Rodziców, a także zajęcia ruchowe prowadzone przez każdego nauczyciela, zgodnie z jego planem pracy Z obserwacji zajęć wynika, że w przedszkolu stwarza się możliwości wspierania działania twórczego dzieci przez całe zajęcia (s.6).

32 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie nadzoru pedagogicznego Co wiemy, czego procedury nadzoru pedagogicznego wi(e)dzieć nie chcą? Wymagania wobec przedszkoli (stan z 2013 roku) Poziom D Poziom B 3. Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej Podstawa programowa wychowania przedszkolnego jest realizowana z wykorzystaniem zalecanych warunków i sposobów jej realizacji. W przedszkolu monitoruje się i analizuje osiągnięcia każdego dziecka, z uwzględnieniem jego możliwości rozwojowych, formułuje się i wdraża wnioski z tych analiz. Wdrażane wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć dzieci przyczyniają się do rozwijania ich umiejętności i zainteresowań. Modyfikowane w przedszkolu programy wychowania przedszkolnego uwzględniają wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć dzieci oraz rozwój ich zainteresowań.

33 Wyniki całodziennej obserwacji w 14 oddziałach przedszkolnych w Gdańsku (Rokicka, 2011) Co wiemy, czego procedury nadzoru pedagogicznego wi(e)dzieć nie chcą? Rodzaj placówki Wiek dziecka Ćw. poranne Ćw. gim. Zabawy ruchowe Rytmika Gim. korekcyj. PPDW 5 i 6 nie nie nie tak nie PPDW 6 nie nie nie tak nie PPDW 5 i 6 nie nie nie tak nie PPDW 5 i 6 nie nie nie nie nie PPZW 5 i 6 nie nie 2 nie tak PPZW 5 nie nie 1 nie tak PPZW 5 nie nie nie tak nie PPZW 6 nie nie 1 tak nie PNDW 6 nie nie 1 nie tak PNDW 6 nie nie 3 nie tak PNZW 5 tak nie nie nie nie OSP 6 nie nie 1 tak nie OSP 6 nie nie 2 nie nie OSP 6 nie nie 2 nie nie

34 Średnia z prób Wyniki pomiaru umiejętności ruchowych w 11 przedszkolach w Gdańsku (Rokicka, 2011). Co wiemy, czego procedury nadzoru pedagogicznego wi(e)dzieć nie chcą? 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 dzieci z placówek z dobrymi warunkami dzieci z placówek ze złymi warunkami Próba1 Próba2 Próba1 Próba2 pięciolatki sześciolatki Skoki przez skakankę. Jak wynika z 14 całodziennych obserwacji zajęć w różnych przedszkolach w Gdańsku, nauczycielki w trakcie organizowanych przez siebie zajęć z dziećmi ani razu nie wykorzystały piłek, skakanek itp. przyborów. Jednak procedury nadzoru pedagogicznego tego dostrzec nie mogą, gdyż nie widzą nawet braku zajęć ruchowych.

35 NADZÓR PEDAGOGICZNY NAD SZKOLNYM WYCHOWANIEM FIZYCZNYM OGÓLNOPOLSKA DEBATA O UWARUNKOWANIACH, REALIACH I WYZWANIACH EDUKACJI FIZYCZNEJ W POLSCE AWF Warszawa r.