Ekonomika i organizacja gospodarstw rolniczych

Transkrypt

1 1 Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw Ekonomika i organizacja gospodarstw rolniczych Ekonomika i organizacja gospodarstw rolniczych Wymiar godzinowy: 18 h wykładów 18 h ćwiczeń Ćwiczenia o charakterze projektowym zakończone wykonaniem pracy cząstkowych na ocenę i sprawdzianem podstawowych wiadomości Wykłady zakończone egzaminem Dr inż. Ludwik Wicki 2 Przedmiot badań i cele nauk ekonomicznorolniczych oraz techniczno-przyrodniczych Otoczenie przedsiębiorstwa Wyszczególnienie Nauki przyrodnicze i techniczno-rolnicze Nauki ekonomiczno-rolnicze ekonomiczny Nauki podstawowe Nauki biologiczne Ekonomia Nauki stosowane Przedmiot badań Uprawa roli i roślin, hodowla zwierząt Zjawiska i prawidłowości związane z rozwojem organizmów żywych Ekonomika rolnictwa Zjawiska ekonomiczne i prawidłowości związane z funkcjonowaniem rolnictwa i przedsiębiorstw rolnych międzynarodowy konkurenci właściciele technologiczny klienci związki zawodowe dostawcy Przedsiębiorstwo rolne Cele poznawcze Poznanie biologicznej natury rolniczych środków produkcji i procesów technologicznych Poznanie praw ekonomicznych i organizacyjnych związanych z procesami produkcji regulatorzy sojusznicy strategiczni Cele stosowane Mierniki realizacji celów Cel naczelny Uzyskanie najwyższych walorów użytkowych roślin i zwierząt Wskaźniki sprawności technicznej Uzyskanie najkorzystniejszego stosunku przychodów do nakładów Wskaźniki efektywności ekonomicznej Optymalne zaspokojenie potrzeb społecznych przy najmniejszych nakładach ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE socjokulturowy prawnopolityczny 5 6 Podstawowe zagadnienia przedmiotu Ekonomika i organizacja gospodarstw rolniczych Wprowadzenie. Zakres przedmiotu. Rolnictwo i agrobiznes. Funkcje rolnictwa i jego znaczenie w gospodarce narodowej. Kierunki i trendy rozwojowe rolnictwa. Ekonomiczne i przyrodnicze czynniki produkcji rolniczej. Postęp w rolnictwie. Organizacja przedsiębiorstwa (gospodarstwa) rolniczego. Działy, gałęzie i działalności produkcyjne. Analiza zasobów gospodarstwa. Racjonalizacja organizacji i metod wytwarzania w rolnictwie: ekonomia skali, specjalizacja produkcji itp. Podstawy rachunku ekonomicznego. Zasady prowadzenia Organizacja i ekonomika produkcji roślinnej i zwierzęcej. Kalkulacje w rolnictwie. Wybrane metody oceny opłacalności inwestycji: metody proste i dyskontowe Podstawy planowania: cele, funkcje i rodzaje planów. Biznesplan jako podstawa planowania organizacji i produkcji Ubieganie się o wsparcie z funduszy Wspólnej Polityki Rolnej: programy, zasady. Wpływ podatku VAT na poziom dochodów w zależności od sposobu rozliczania Podstawowe zagadnienia przedmiotu Ekonomika i organizacja produkcji 1. Analiza zasobów gospodarstwa rolniczego: ziemi pracy i kapitału. 2. Analiza produkcji roślinnej. Analiza produkcji zwierzęcej 3. Kategorie produkcji, kosztów, nakładów i dochodów w gospodarstwie 4. Kalkulacje rolnicze. Rachunek nadwyżki bezpośredniej. 5. Rachunek ekonomiczny. Wartość pieniądza w czasie. Metody oceny efektywności inwestycji: prosta stopa zwrotu, okres zwrotu, wartość aktualna netto. 6. Przygotowanie wniosku o płatności bezpośrednie. 7. Przygotowanie biznesplanu wg wzoru obowiązującego w PROW. 8. Podatek VAT w rolnictwie zasady ewidencji, obliczania i rozliczania. 9. Zaliczenie końcowe 7 8

2 9 Podstawowa: Gębska M., Filipiak T. 2006: Podstawy ekonomiki i organizacji gospodarstw rolniczych. Wyd. SGGW, Warszawa Heijman W., Krzyżanowska Z., Gędek S., Kowalski Z.: Ekonomika rolnictwa. Zarys teorii. Wydawnictwo Fundacja Rozwój SGGW, Warszawa Kożuch A., Mirończuk A., 2002: Agrobiznes. Podstawy ekonomiki agrobiznesu. Część I Makroekonomika. WSiP, Warszawa. Uzupełniająca: Agrobiznes. Tom I Makroekonomika, tom II Mikroekonomika, by praca Ludwik Wicki zbiorowa pod red. A. Wosia. Wydawnictwo Key Text, Warszawa Fereniec J., 1997: Zarys ekonomiki i organizacji rolnictwa. Cz 1 i 2. Wyd. Wyższa Szkoła Rolniczo-Pedagogiczna w Siedlcach. Klepacki B., 1999: Ekonomika i organizacja rolnictwa. WSiP, Warszawa. Reisch E., Zeddies J., 1995: Wprowadzenie do ekonomiki i organizacji gospodarstw rolniczych. Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu, Poznań. Ziętara W., 1998: Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa rolniczego. Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa. Warszawa. 10 Inne Top Agrar Hodowla Roślin i Naisennictwo. Biuletyn informacyjny MRIRW Seria Analizy Rynkowe IERiGŻ Publikacje GUS strony internetowe: np. GUS (stat.gov.pl) ARIMR (arimir.gov.pl) Wykład 1. godziny: Definicja ekonomii Definicja ekonomii Ekonomia to nauka zajmująca się badaniem zachowania podmiotów gospodarczych w dziedzinie wykorzystania ograniczonych środków, które mogą być w rozmaity sposób zastosowane w sferze produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji. W badaniach tych stara się ona ustalić określone prawidłowości ekonomiczne, którym często nadaje się rangę obiektywnych praw ekonomicznych. Ekonomia jest nauką gromadzącą i porządkującą wiedzę o gospodarowaniu. Ważnym elementem stwierdzenia jest to, że środki stojące w dyspozycji zarówno pojedynczego podmiotu gospodarczego, jak i całego społeczeństwa, są ograniczone. Każde społeczeństwo, nawet najbogatsze żyje w świecie rzadkości, co oznacza, że ludzie chcą konsumować więcej niż są w stanie wytworzyć

3 15 Ekonomia Nauki empiryczne Ekonomia bada zachowania człowieka o ile zostały one spowodowane zależnościami między subiektywnymi celami, a względnym niedoborem i środkami alternatywnie przydatnymi. Wszystkie zagadnienia związane z dobrami oraz ich nabywaniem, rozdzielaniem i użytkowaniem nazywamy problemami ekonomicznymi. fizyka, chemia, biologia Martwa i żywa przyroda psychologia, medycyna ekonomia prawo, socjologia, nauki o języku jednostka i grupy ludzkie 16 Podział ekonomii na dyscypliny szczegółowe Nauka ekonomii Przedmiot badań ekonomii Ekonomia ogólna mikroekonomiczne makroekonomiczne teoria dobrobytu ekonomia polityczna makroekonomia zachowania ekonomia monetarna konsumenckie finanse publiczne zachowania międzynarodo-we stosunki producentów ekonomiczne teoria ceny kwantytywne ekonomiczne ekonometria statystyka ekonomiczna ekonomia matematyczna ekonometria przedsiębiorstw Ekonomia gospodarcza związane sprawo-zdawczo z zarządza-niem ść finansowa koszty księgowość finansowanie rewizja ksiąg organizacja handlowych Przedmiotem badań ekonomii jest społeczeństwo. Bada ona indywidualne zachowania ludzkie, związki między ludźmi lub grupami ludzkimi i instytucje społeczne. Próbuje stwierdzić, jak najlepiej rozwiązać sprzeczność między rzadkością zasobów a nieograniczonością potrzeb. Specjalizacje przedmiotowe (ekonomiki szczegółowe) ekonomika rolnictwa ekonomika ochrony środowiska ekonomika rozwoju gospodarczego ekonomika transportu ekonomika turystyki ekonomika ochrony zdrowia Język ekonomii Język ekonomii Ekonomia, jak każda nauka, posiada swój aparat pojęciowy specyficzny język, którym objaśnia rzeczywistość. Istnieje powiedzenie, że, każdy wie, czym zajmuje się ekonomia, ale nikt nie rozumie jej języka. 19 Pojęcia stosowane w ekonomii to, na przykład określenia takich kategorii ekonomicznych, jak: popyt, podaż inflacja, produkt krajowy brutto, bezrobocie, koszt, cena, dochód. 20

4 21 Mikro- i makroekonomia Mikroekonomia Ekonomię możemy podzielić na dwie : mikroekonomię i makroekonomię. Mikroekonomia zajmuje się pojedynczymi podmiotami (np. przedsiębiorstwami, pojedynczymi osobami). Makroekonomia bada zjawiska związane z gospodarowaniem całego społeczeństwa (np. kraju, grupy krajów). Mikroekonomia zajmuje się badaniem postępowania indywidualnych uczestników gospodarki rynkowej, tj. konsumentów i producentów. Stosuje takie narzędzia, jak: krzywa popytu i podaży, teoria racjonalnego wyboru, kategorie kosztów, zysku, stopy procentowej w warunkach konkurencji doskonałej i niedoskonałej, a także monopolu. 22 Makroekonomia Metoda ekonomii Makroekonomia zajmuje się współzależnościami w całej gospodarce narodowej, między wielkimi agregatami, takimi jak: dochód narodowy, konsumpcja, inwestycje, oszczędności, zasób kapitału, wydajność pracy, kapitałochłonność produkcji, bilans handlowy, bilans płatniczy, budżet państwa. Metoda ekonomistów polega na: 1. obserwacji gospodarowania, 2. klasyfikacja zjawisk, 3. uogólnianiu (indukcji) 4. wnioskowaniu (dedukcji), 5. krytyce Metoda ekonomii Model Obserwacja jest to celowe spostrzeganie zmysłowe. Klasyfikacja porządkuje przedmioty na grupy podobne. Indukcja jest to uogólnianie wyników obserwacji w celu nazwania powtarzających się związków działań, z których składa się gospodarowanie. Ważnym narzędziem, którym posługują się ekonomiści jest model. Jest to uogólnienie określonego fragmentu rzeczywistości. Dedukcja to wnioskowanie logiczne, dzięki któremu, na podstawie uznania prawdziwości pewnych sądów uznajemy prawdziwość innych sądów. Krytyka polega na konfrontacji teorii ekonomicznej z rzeczywistością

5 27 Dobra i zasoby Dobra i zasoby Dobrem jest wszystko, co zaspokaja potrzeby: rzecz (np. stół), usługa (np. strzyżenie, przejazd autobusem), prawo (np. prawa autorskie do tekstu książki, do znaku firmy Blikle). Zwykle dobra powstają w procesie produkcji, chociaż istnieją także dobra dane nam przez naturę bezpośrednio, np. powietrze, światło słoneczne. Są to dobra wolne. Zasoby W procesie gospodarowania zużywa się zasoby (inaczej: czynniki produkcji), czyli dobra niezbędne do wytwarzania innych dóbr. Zasoby są rzadkie, co oznacza, że jest ich mniej niż potrzeba. Z tego powodu ograniczone środki mogą być alokowane w rozmaity sposób. Rozdysponowanie środków (zasobów) pomiędzy różne konkurujące ze sobą cele nazywamy w ekonomii alokacją. 28 Podmioty w gospodarce Podmioty w gospodarce W gospodarce funkcjonuje wiele różnych podmiotów gospodarujących, między którymi zachodzą określone więzi gospodarcze, przyjmujące różne postacie (ceny, wynagrodzenia, podatki, kredyty, procenty, zasiłki). Wyróżniamy następujące podmioty uczestniczące w gospodarowaniu: gospodarstwa domowe, gospodarstwa rolne, przedsiębiorstwa, instytucje bankowe i finansowe, państwo Wykład 2. Pojęcie agrobiznesu, znaczenie agrobiznesu w gospodarce godziny: Rynek Rynek jest obecnie pojmowany jako proces, w ramach którego kupujący i sprzedający określają wa-runki wymiany dóbr i usług. Znane są też inne definicje rynku: Jest to forma ekonomicznej więzi między sprzedającymi i kupują-cymi, między producentami i konsumentami, którzy wymieniają między sobą rezultaty swojej pracy, tj. towary i usługi; Jest to ogół nabywców i sprzedawców, których decyzje na-wzajem od siebie zależne kształtują popyt i podaż oraz wpływają na poziom cen; Jest to ogół warunków, w których dochodzą do skutku akty wy-miany oraz system instytucji obsługujących proces wymiany. 32