Mechanizmy i instytucje gospodarki rynkowej

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Mechanizmy i instytucje gospodarki rynkowej"

Wacława Kowalczyk
9 lat temu
Przeglądów:

1 Mechanizmy i instytucje gospodarki rynkowej dr Joanna Tyrowicz jtyrowicz@wne.uw.edu.pl

2 Plan wykładu Część pierwsza Ekonomia instytucjonalna i nowa ekonomia instytucjonalna (North, Commons, Williamson) Teoria praw własności Teoria kontraktu i teoria agencji Teoria kosztów transakcyjnych Część druga Instytucje formalne vs. nieformalne? Teoria gier? Zawodność rynku i zawodność państwa, a instytucje Przykład: system finansowy gospodarki 2

Teoria kosztów transakcyjnych Część druga Instytucje formalne vs. nieformalne?

3 Instytucje formalne nieformalne Instytucje w wąskim i szerokim rozumieniu Standardowe podejście instytucjonalne: instytucje mają znaczenie historia ma znaczenie trzeba badać całe otoczenie procesu ewolucji instytucje mają bezpośrednie przełożenie na efektywność Internalizacja procesów instytucjonalnych 3

znaczenie trzeba badać całe otoczenie procesu ewolucji instytucje mają

4 Masahiko Aoki (1) Ludzie mówią: instytucje mają znaczenie. Jeśli instytucje to nic więcej niż tylko zaakceptowane przez społeczeństwa systemy prawne, organizacyjne i inne tak jasno określone instrumenty, dlaczego gospodarki, którym nie udaje się rozwijać nie mogą po prostu wytworzyć sobie dobrych instytucji i ich zastosować? Zapytajmy: jak zmieniają się instytucje? Albo dlaczego nie zmieniają się tak, jak chcieliby tego ludzie? Odpowiedź zależy od tego, czym instytucje faktycznie są. Chcielibyśmy również zrozumieć, w jaki sposób historia ma znaczenie dla rozwoju instytucji. 4 Przyjmijmy podejście bazujące na teorii gier i koncepcji równowagi zachowania ludzi w różnych domenach (ekonomicznej, społecznej, organizacyjnej i politycznej) modelowanie zmiany instytucjonalnej

rozwijać nie mogą po prostu wytworzyć sobie dobrych instytucji i ich zastosować? Zapytajmy: jak zmieniają się instytucje? Albo dlaczego nie zmieniają się tak, jak chcieliby tego ludzie?

5 Masahiko Aoki (2) Forma gry: Jednostka analizy: zespół graczy i paleta wyborów działań = domena Zasady gry: funkcja, która mapuje obszar na zestaw możliwych konsekwencji (tzw. funkcje wypłat w zależności od strategii innych graczy) Czym są instytucje? Graczami (=organizacjami)? Nelson (ICC 1994) Zasadami gry (egzogenicznymi ograniczeniami dla obszarów i funkcji wypłat)? North, Williamson Równowagą? Young (1998), Dixit (2004) Syntezą tego wszystkiego i systemem wartości? Greif (2005) 5

funkcje wypłat w zależności od strategii innych graczy) Czym są instytucje? Graczami (=organizacjami)?

6 Masahiko Aoki (3) Instytucje to łączne reprezentacje niezmiennych i zakorzenionych ścieżek wyników równowagi Nasha, ale takich, które podzielają (wierzą w nie) wszyscy gracze. Institution is a summary representation of invariant and salient features of a (Nash) equilibrium path, held as shared beliefs of the players about how the game is being repeatedly played. Równowaga Nasha (równowaga wzajemnie najlepszych odpowiedzi) potrzebna jest tylko po to, by nie trzeba było już mówić o internalizacji. 6

Institution is a summary representation of invariant and salient features of a (Nash) equilibrium path, held as shared

7 Masahiko Aoki (4) WSPÓLNIE TWORZĄ GRA STRATEGIE RÓWNOWAGA UMOŻLIWIAJĄ OGRANICZAJĄ PODSUMOWUJE POTWIERDZA INSTYTUCJE PRZEKONANIA ENDOGENICZNE ZASADY GRY KOORDYNUJĄ 7 DOMENA GRACZA DOMENA GRY

POTWIERDZA INSTYTUCJE PRZEKONANIA ENDOGENICZNE

8 Masahiko Aoki (5) 8 W jakim sensie historia ma znaczenie? Nie można mieć zasad gry bez instytucji. Ale skąd biorą się te pierwsze zasady gry? W konsekwencji pozostaje nam ciągłe cofanie się w historię! [Patrzenie do przodu w ustawodawstwie] Domena (w której grają gracze) jest warunkowana stanami psychicznymi, umiejętnościami i może zawierać tak organizacje jak i graczy (szersze podejście). Samo prawo nie jest jeszcze instytucją staje się nim dopiero, gdy ktoś je stosuje i wszyscy wierzą, że jest stosowane (ktoś ma motywację, by tego dopilnować) [Kodeks cywilny a handlowy] Wybór danego rozwiązania (danej instytucji ) z zestawu wielu możliwych rozwiązań wynika z dynamicznych powiązań pomiędzy poszczególnymi domenami. Możemy więc dostać wynik nieoptymalny a mimo to trwały, bo końcowy punkt zależy od całej ścieżki wcześniejszych rozwiązań. [TP S.A.]

[Patrzenie do przodu w ustawodawstwie] Domena (w której grają gracze) jest warunkowana stanami psychicznymi, umiejętnościami i może zawierać tak organizacje jak i graczy (szersze podejście).

9 Masahiko Aoki (6) 9 Domeny Ekonomiczna Standardowe pojęcia ekonomiczne (wynagrodzenia, renty) Społeczna To co wpływa na autopercepcję graczy, ich pozycja społeczna, poczucie akceptacji, itp. Nadwyżka z tych wymian w domenie społecznej to coś, co socjologowie nazywają kapitałem społecznym Organizacyjna To co wpływa na sposób wchodzenia w interakcje z innymi graczami Polityczna Państwo jako strona trzecia egzekwująca prawa własności i równocześnie naruszająca je poprzez podatki (Weingast)

Nadwyżka z tych wymian w domenie społecznej to coś, co socjologowie nazywają kapitałem społecznym Organizacyjna To co

10 Masahiko Aoki (7) Dynamiczne uzupełnianie się instytucji (institutional complementarities) Teoria momentum (Milgrom, Roberts, Qian) Nawet jeśli wyjściowo poparcie dla rozwiązania A jest niewielkie, uzupełniająca instytucja B może wzmocnić jego pozycję Rola Hong Kongu w transformacji Chin Jeśli wzmocnimy prawnie funkcjonowanie rozwiązania A, brak komplementarnego rozwiązania B może utrudnić jego realizację Wdrażanie funduszy UE w Polsce. 10

instytucja B może wzmocnić jego pozycję Rola Hong Kongu w transformacji Chin Jeśli wzmocnimy prawnie

11 Ramy instytucjonalne inwestycji Poziom DNA wygładzanie procesu alokacji (czas + niepewność)... pośrednictwo finansowe (!)... do najbardziej produktywnych sektorów Wyspecjalizowane, więc wyszukują dobre projekty (asymetria informacji)... nadzorują ich realizacje (ryzyko nadużycia, moral hazard) + Płynność zwiększa skłonność do oszczędzania 11

12 Ramy instytucjonalne inwestycji PROJEKTY INWESTYCYJNE INSTYTUCJE FINANSOWE KAPITAŁ INWESTYCJE MOBILIZACJA OSZCZĘDNOŚCI 12 ROZWÓJ GOSPODARCZY

13 Mechanizmy do analizy BANKI Polityka wobec kredytów inwestycyjnych FUNDUSZE INWESTYCYJNE Otwarte Fundusze Emerytalne jako inwestor Sektor Venture Capital jako inwestor PRZEDSIĘBIORCY Adekwatność decyzji inwestycyjnych 13

Emerytalne jako inwestor Sektor Venture Capital jako

14 Banki Jeśli rynek konkurencyjny reakcja symetryczna Model (1)... depozyty i kredyty ściśle powiązane Model (2) 14

15 Banki Model 1 Dla kredytu inwestycyjnego Brak powrotu do równowagi Brak odpowiedzi na obniżki Z czasem spready rosną Dla kredytu konsumpcyjnego Powrót do równowagi po 6-7 miesiącach Odpowiedź na obniżki niższa niż na wzrosty, ale istotna Z czasem spready maleją 15

kredytu konsumpcyjnego Powrót do równowagi po 6-7 miesiącach

16 Banki Model 2 16

17 Banki Jeśli rynek konkurencyjny reakcja symetryczna Model (1)... depozyty i kredyty ściśle powiązane Model (2) Model (1) [BCG] Reakcja niesymetryczna Proces nieergodyczny -> równowaga niestabilna + Banki niewrażliwe na stopę rezerw obowiązkowych 17 Model (2) [Monti-Klein] Depozyty i kredyty powiązane, ale... => KONKURENCYJNOŚĆ? LENIWA BANKOWOŚĆ...

Proces nieergodyczny -> równowaga niestabilna + Banki niewrażliwe na stopę rezerw

18 Inwestorzy OFE W zamyśle miały (m.in.) pogłębić rynek Model (1) - inwestycje na rynku => CAPM Model (2) - efektywne inwestowanie => symulacja Model (1) [CAPM] Portfele wysoce podobne Bez związku z rynkiem Stopy zwrotu mniej zmienne niż na obligacjach rządowych 18 Model (2) [Symulacja] Wysokie koszty Efektywność netto porównywalna z lokatą w banku =>JAKI MODEL KONKURENCJI? ŁATWIEJSZA...

symulacja Model (1) [CAPM] Portfele wysoce podobne Bez związku z rynkiem Stopy zwrotu mniej

19 Inwestorzy Venture Capital Sektor Venture Capital w Polsce marginalny udział w obrocie gospodarczym 0.061% 0.4% we Francji i 0.6% w UK (obejmuje PE!)... niewiele podmiotów (i modeli) Jak założyć fundusz VC w Polsce? Brak dobrego wehikułu 19 Co robi sektor VC w Polsce? Restrukturyzacja Duże spółki w fazie rozwoju Głównie finansowanie, usługi finansowe i wsparcie przy finansowaniu Branże: spożywcza, farmaceutyczna, medyczna, handel detaliczny => Walka o projekty i kapitał? SPIJANIE ŚMIETANKI...

Brak dobrego wehikułu 19 Co robi sektor VC w Polsce?

20 Decyzje inwestycyjne przedsiębiorstw Dobra decyzja inwestycyjna wartość dla akcjonariusza... ocena ex ante ex post, a intencje... władanie korporacyjne (corporate governance) Model > Dane spółek notowanych na GPW 20

21 Decyzje inwestycyjne przedsiębiorstw MILLER-MODIGLIANI, A WYRAŹNA KORELACJA? ASYMETRIA INFORMACJI (Greenwald, Stiglitz, Weiss; 1984) NIEZALEŻNOŚĆ MENADŻERSKA (Jensen; Vogt; 1994) I CF I CF DŁUG??? 21

22 Decyzje inwestycyjne przedsiębiorstw Dobra decyzja inwestycyjna wartość dla akcjonariusza... ocena ex ante ex post, a intencje... władanie korporacyjne (corporate governance) Model > Dane spółek notowanych na GPW 22 Model Q Tobina /+Vogt/ Dowolność menedżerska => nadinwestowanie Silniejsza w spółkach z udziałem skarbu państwa Ekonomicznie ważny czynnik => Niewiedza? Inercja ładu prawnego? KORUPCJA...

23 Nadinwestowanie Rola instytucji (m.in.): Optymalny (=> jeden właściwy!) poziom inwestycji Optymalni (=> właściwi!) inwestorzy Model Q Tobina dla GPW Nadinwestowanie Niewłaściwi aktorzy => Niedoskonałość instytucjonalna 23

24 Niskie inwestycje przedsiębiorstw Wolne środki + wykorzystanie mocy + niskie inwestycje? => Problem w przedsiębiorcach (niska skłonność) Koszt kapitału (WACC)? Potrzeby inwestycyjne versus wolne środki Rola pośredników finansowych w generowaniu inwestycji (Hellman, Lindsey i Puri, 2004). 24

25 WNIOSKI Jaki kapitalizm? Transformacja, regulacja... Charakter wniosków Brak odpowiedzi na TAK. Dziedzina, a metoda (narzędzie) Ekonomia instytucjonalna a makroekonometria. 25

26 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ! 26

Podobne dokumenty

Prezentacja Grupy Impel 25 września 2003

Prezentacja Grupy Impel 25 września 2003 Grupa Impel - podstawowe informacje Największa w Polsce grupa firm świadczących usługi wspierające funkcjonowanie przedsiębiorstw i instytucji. Lider na polskim