Przedsiębiorstwo Koszty transakcji. Opracowanie: Janina Godłów-Legiędź

Transkrypt

1 Przedsiębiorstwo Koszty transakcji Opracowanie: Janina Godłów-Legiędź

2

3 Nature of Firm, koszty transakcji Problem of Social Costs, 1960 Teoremat Coase a i nowe spojrzenie na problem negatywnych efektów zewnętrznych

4 1. Dlaczego istnieją przedsiębiorstwa i przedsiębiorcy, jeżeli - jak twierdzi ortodoksyjna teoria - konkurencja poprzez system cenowy stwarza wystarczający mechanizm koordynacji? 2. Jak pogodzić przekonanie ekonomistów o roli systemu cenowego i niemożliwości centralnego planowania z istnieniem wielkich firm (takich jak General Motors) w gospodarce rynkowej? 3. Dlaczego radziecka gospodarka nie mogłaby funkcjonować tak, jak wyobrażał to sobie Lenin jako jedna wielka fabryka?

5 Koszty transformacji Koszty transakcji Koszty produkcji Nowy rodzaj kosztów: koszty związane z wykorzystaniem mechanizmu cenowego, czyli koszty transakcyjne.

6 Koszty transformacji Koszty produkcji Koszty transakcji

7 Rodzaj Przykłady Koszty związane ze zdobywaniem informacji niezbędnych do zawierania umów kupna-sprzedaży Koszty negocjowania warunków umów Koszty związane z realizacją wynegocjowanych warunków umowy Marketing, czas i środki poświęcone na zdobywanie informacji o potencjalnych kontrahentach Koszty obsługi prawnej umów Straty z tytułu niedotrzymania mowy przez kontrahenta, koszty monitorowania procesu realizacji umów

8 Rodzaj Przykłady Koszty stałe związane z utrzymaniem struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa Koszty zmienne związane z podejmowaniem decyzji w przedsiębiorstwie opłace kierownictwa onakłady na systemy informacyjne w przedsiębiorstwie okoszty nadzoru nad pracownikami okoszty związane z transferem produktów i półproduktów w przedsiębiorstwie

9 Koszty Transakcyjne Koszty zarządzania Koszty transakcji rynkowych Q Wielkość firmy

10 Efektywny system konkurencji jest konieczny, by kształtować właściwy zakres planowania dokonującego się w ramach firmy i w ten sposób minimalizować koszty zarządzania.

11 Koszty tworzenia, utrzymania i zmian systemu formalnych instytucji i organizacji politycznych, czyli koszty związane z tworzeniem i funkcjonowaniem ustroju politycznego Koszty tworzenia prawa, utrzymania parlamentu Koszty administracji państwowej, sądownictwa, policji Koszty prowadzenia polityki zagranicznej Nakłady na utrzymanie armii

12 Koszty transakcyjne Wielkość firmy

13 W najogólniejszym sensie koszty transakcji to koszty społecznej koordynacji, innymi słowy społeczne koszty funkcjonowania systemu ekonomicznego i można wydzielić ich trzy rodzaje i powiązać z koncepcją tworzenia ładu ekonomicznego: Koszty transakcji rynkowych koszty spontanicznego mechanizmu koordynacji opartej na konkurencji Koszty zarządzania w przedsiębiorstwie Polityczne koszty transakcji (Douglass North) koszty organizacji hierarchicznej Koszty organizacji państwowej, czyli koszty tworzenia, utrzymania i zmiany instytucji

14 Koszt transakcji jako różnica między ceną płaconą przez kupującego a ceną uzyskana przez sprzedawcę Sektor transakcji: bankowość, ubezpieczenia, rynek nieruchomości, handel hurtowy i detaliczny Koszty nieujęte w rachunku dochodu narodowego; De Soto zwrócił uwagę, iż zarejestrowanie firmy może wymagać 289 dni, a uzyskanie legalnego tytułu do skrawka ziemi spełnienia 728 formalności.

15 produkcja rolna produkcja przemysłowa górnictwo budownictwo transport bankowość ubezpieczenia rynek nieruchomości handel hurtowy i detaliczny

16 Kraj Sektor transakcji jako % PKB (rok) Autorzy badania USA 26 (1870) 54,7 (1970) North, Wallis Australia 32 (1911) 60 (1991) Dollery, Leong Argentyna 25 (1930) 35 (1990)

17

18 Podjęcie działalności Rank Kraj Ilość Procedur Ilość dni Rejestracja praw własności Ilość Procedur Ilość dni Egzekwowanie umów Ilość Procedur Ilość dni 1 Singapur 2 Nowa Zelandia 3 Hong Kong 4 Dania 3 2,5 5 35, , ,5 5 35, , Źródło: Doing Busines 2015

19 Podjęcie działalności Rank Kraj Ilość Procedur Ilość dni Rejestracja praw własności Ilość Procedur Ilość dni Egzekwowanie umów Ilość Procedur Ilość dni 15 Gruzja 17 Estonia 23 Łotwa 24 Litwa 32 Polska Źródłó: Doing Busines ,5 3 17, , ,5 3 2,

20 ngbusiness/media/annual- Reports/English/DB2019-report_webversion.pdf

21 Kraj polityczna Korupcja Brak zaufania do sądów Niepewność Przestępczość Stopy podatkowe Prawo pracy Chiny 32,9 27,9 17,5 20,0 36,8 20,7 Czechy 20,2 12,5 47,1 14,3 25,6 3,5 Litwa 33,5 15,6 59,5 16,2 10,0 8,5 Peru 71,1 59,6 34,7 51,6.... Polska 59,1 27,6 46,2 24,9 64,7 25,2 Rosja 31,5 13,7 65,3 12,4 24,4 3,3 Żródło: 2005 World Development Indicator, * % przedsiębiorców, którzy uznali poszczególne czynniki za główne albo poważne ograniczenie działalności gospodarczej

22 R. Coase, Firma, rynek i prawo, Wolters Kluwer Polska SA, Warszawa J. Godłów-Legiędź, Współczesna ekonomia. Ku nowemu paradygmatowi? C.H. Beck, Warszawa 2010, rozdział 2.