Ocena jęczmienia hybrydowego jako podstawowej paszy w tuczu świń

Transkrypt

1 Polska Ocena jęczmienia hybrydowego jako podstawowej paszy w tuczu świń Aktualności Produkty Większość producentów pasz, hodowców i odbiorców surowca mięsnego posiada podstawową, ugruntowaną wiedzę o korzyściach wynikających z zastosowania ziarna jęczmienia w żywieniu świń. Podobne poglądy, na ten temat, mają również osoby, z wymienionych branż, prowadzące działalność poza granicami Polski. Ostatnim znanym nam przykładem może być sytuacja z jaką spotkaliśmy się podczas pierwszego embarga Rosji na polskie mięso. Embargo dotyczyło eksportu półtusz wieprzowych. Można było natomiast wysłać do Rosji bez ograniczeń żywe świnie. W tym czasie pojawił się w Polsce właściciel niewielkiej rzeźni pod Moskwą. Podawał On wówczas, że specjalizuje się w produkcji wędlin i mięsa dla wyższych sfer mieszkających w Moskwie. W związku z czym poszukiwał odpowiedniego surowca. Stwierdził, że z mrożonego mięsa pochodzącego z Brazylii (gdzie świnie są żywione soją i kukurydzą) nie jest możliwe wyprodukowanie dobrej jakości przetworów mięsnych. Podał również swoje warunki, po których spełnieniu był skłonny zapłacić za świnie wyższą cenę niż rynkowa. Pierwszym z postawionych warunków była masa ciała końcowa zwierząt (na poziomie 130 kg) i drugim - żywienie świń jęczmieniem (co najmniej dwa miesiące przed ukończeniem tuczu). Warunki zostały spełnione i obydwie strony były zadowolone z zawartego kontraktu. Mniejszy niż w poprzednich latach udział jęczmienia w paszach dla świń wynika przede wszystkim z niższych jego średnich plonów w porównaniu z pszenicą czy kukurydzą. Przy szerszym wprowadzeniu

2 do uprawy odmian hybrydowych jęczmienia czynnik wysokości plonowania przestaje być hamulcem wysokiego jego udziału w paszach dla tuczników. Dlatego przeprowadziliśmy badania wysokiego i średniego udziału jęczmienia hybrydowego w mieszankach pełnoporcjowych stosowanych w tuczu świń. Odniesieniem do jęczmienia było ziarno pszenicy, które ze względu na swoje właściwości jest stosowane do produkcji mieszanek o bardzo wysokiej wartości pokarmowej. W grupie kontrolnej nie zdecydowano się na stosowanie żyta i pszenżyta oraz kukurydzy. Świnie żywione tymi dwoma pierwszymi zbożami osiągnęłyby niższe wyniki produkcyjne. Natomiast zastosowanie kukurydzy spowodowałoby znacznie gorszą jakość tłuszczu i mięsa. Z tych powodów uznaliśmy, że porównanie tuczu opartego na jęczmieniu hybrydowym i pszenicy ozimej będzie najbardziej obiektywnym testem. Doświadczenie wykonano na stawce 144 tuczników, mieszańców ras wbp x pbz, o średniej masie ciała około 55 kg. Zwierzęta, po nadaniu im numerów identyfikacyjnych, wstawiono do 18 kojców po 8 sztuk w każdym. Kojce rozlosowano do 3 grup doświadczalnych różniących się rodzajem skarmianej mieszanki typu PT-2. Układ doświadczenia ilustruje tabela 1. Tabela 1. Układ doświadczenia Mieszanki wykonano w profesjonalnej wytworni pasz mieszczącej się obok fermy świń. Przed wykonaniem pasz doświadczalnych dokonano analiz jęczmienia hybrydowego i pszenicy określając ich skład chemiczny, wartość pokarmową i biologiczną białka. Wartość pokarmowa i skład chemiczny ocenianych zbóż ilustruje tabela 2. Tabela 2. Wartość pokarmowa i skład chemiczny ocenianych zbóż

3 Zawartość białka ogólnego w jęczmieniu hybrydowym wynosiła 11,02% podczas gdy w pszenicy kształtowała się na poziomie 12,20%. Jest to ogólnie znana prawidłowość. Poziom włókna surowego w jęczmieniu hybrydowym wynosił 5,82%, natomiast w pszenicy 3,11%. Oceniając poziom włókna w jęczmieniu hybrydowym można stwierdzić, że jest on stosunkowo od 1 do 1,5% niższy niż w jęczmieniach ozimych liniowo uprawianych w Polsce. Jest to cecha korzystna, umożliwiająca stosowanie ograniczonych ilości jęczmienia hybrydowego również w paszach dla młodych świń i drobiu.

4 Wartość energetyczną jęczmienia wyliczono na poziomie 12,9 MJ EM w porównaniu z pszenicą 13,5 MJ EM. Pszenica w porównaniu z jęczmieniem ma zawsze wyższą wartość energetyczną z uwagi na większą zawartość skrobi i niższy poziom włókna. Indeks aminokwasowy w jęczmieniu hybrydowym wynosił 65 i był on wyższy niż w pszenicy, gdzie kształtował się on na poziomie 59. Poziom najważniejszych egzogennych aminokwasów był porównywalny. W jęczmieniu hybrydowym była wyższa o 0,4 g/kg zawartość tryptofanu. Koncentracja tego aminokwasu w paszy wywiera istotny wpływ na produkcję hormonu serotoniny odpowiedzialnej za żerność paszy. Skład mieszanek typu PT2 ilustruje tabela 3. Tabela 3. Skład mieszanek doświadczalnych i ich wartość pokarmowa

5

6 Tuczniki doświadczalne utrzymywano do osiągnięcia masy ciała około 120 kg. Podczas tuczu kontrolowano codziennie pobranie paszy przez każdy kojec. Pasza zadawana była zwierzętom systematycznie ad libitum. Po osiągnięciu masy ubojowej zwierzęta przewieziono do rzeźni. Po zważeniu każdej sztuki ubijano je. Podczas uboju pobierano od 10 sztuk w grupie krew. W pełnej krwi mierzono ph. W surowicy krwi określono wskaźniki charakteryzujące ich gospodarkę lipidową. Podstawą były cholesterol całkowity, jego frakcje HDL, LDL oraz trójglicerydy. Oprócz tego oznaczono wskaźniki biochemiczne charakteryzujące zdrowotność zwierząt. Po schłodzeniu półtusz na prawych połówkach określono mięsność każdej sztuki. Dokonano tego za pomocą Dramińskiego Liniału Cyfrowego (DLC) Z prawych półtusz świń schłodzonych (po 7 sztuk z każdej grupy) pobrano próbki mięsa. Była to środkowa część schabu 3 żebra wraz ze skórą i słoniną. Wszystkie próby mięsa (w sumie 21 sztuk) zamrożono. Po rozmrożeniu całej zebranej kolekcji dokonano jego oceny jakości. Określono zawartość podstawowych składników chemicznych, jego marmurkowatość, profil kwasów tłuszczowych, cechy fizykochemiczne (ph, barwę, WHC), ocenę sensoryczną, profil tekstury, potencjał redox, TBA. W tabeli 4 zestawiono wyniki produkcyjne tuczników. Tabela 4. Wyniki produkcyjne

7 ** pszenica 650 zł/t; jęczmień 600 zł/t Masa początkowa tuczników była zbliżona i wahała się od 54 do 56 kg. Ubite tuczniki wykazywały średnią masę ciała około 120 kg. Przyrost dzienny we wszystkich grupach był na poziomie powyżej 800 g wykazując niewielkie zróżnicowanie. Można zatem stwierdzić, że tempo wzrostu świń niezależnie od rodzaju skarmianej mieszanki było podobne. Nieco lepiej lecz w stopniu nieistotnym przyrastały świnie z grupy III żywione sama pszenicą. Zwierzęta te wykazywały także nieco lepszą mięsność (o 0,52%) oraz wyższe wyzyskanie paszy niż grupa żywiona jęczmieniem hybrydowym (mogło to wynikać z nieco wyższej energetyczności mieszanki skarmianej w tej grupie). Mięsność wszystkich grup na poziomie około 54% kwalifikowała zwierzęta do klasy U wg skali EUROP. Koszty paszowe produkcji 1 kg żywca wynosiły od 2,47 zł przy jęczmieniu hybrydowym do 2,57 zł przy skarmianiu pszenicy. Różnica wynikała z cen zbóż jaką przyjęliśmy do obliczeń (pszenica 650 zł/t; jęczmień 600 zł/t). Oceniając razem tempo wzrostu, wykorzystanie paszy i mięsność można stwierdzić, że wszystkie uzyskane wyniki mieściły się w dobrych standardach produkcyjnych. Mięsność na poziomie około 54%

8 mieściła się w średnich wynikach krajowych. W gospodarstwie, gdzie sprzedaje się żywiec wg masy ciała nie przykłada się specjalnie uwagi do postępu genetycznego, celem uzyskania wyższej mięsności, gdyż z tego tytułu nie uzyskuje się zysków. Świnie ras wysokomięsnych wymagają wyższej podaży białka w paszy, bardzo dobrych warunków zoohigienicznych. W związku z tym koszty produkcji takiego żywca wzrastają. Wszystkie wskaźniki biochemiczne, oznaczone w surowicach, mieściły się w wartościach referencyjnych dla tej grupy wiekowej świń, co wskazuje że były one na dobrym poziomie zdrowotnym. W tabeli 5 zestawiono najważniejsze wyniki oceny mięsa (podano tylko te wyniki, gdzie zanotowano istotne różnice międzygrupowe). Tabela 5. Skład chemiczny i właściwości fizykochemiczne ocenianego mięsa wieprzowego 1 bardzo nie lubię; 5 bardzo lubię *Ocena w skali punktowej: Wszystkie próbki mięsa charakteryzowały się wysokimi standardami w zakresie podstawowego składy chemicznego oraz właściwości fizykochemicznych. Wskaźniki kwasowości, potencjału oksydoredukcyjnego, aktywności wody, suchej masy, popiołu i WHC były na bardzo podobnym poziomie nie wykazując istotnego zróżnicowania międzygrupowego. Można zatem stwierdzić, że zastosowane różne modele żywienia tuczników nie wywarły żadnego wpływu na te cechy mięsa. Zanotowano natomiast istotne różnice w zakresie poziomów białka i tłuszczu w badanych próbkach schabu. Mięso schabu świń z grup I i II było bardziej przerośnięte tłuszczem śródtkankowym niż z grupy III żywionej paszą z 80 % koncentracją pszenicy. Z tego powodu w mięsie z grup I i II zanotowano niższy poziom białka w porównaniu z grupą III. Przerośnięcie mięsa tłuszczem śródtkankowym podnosi jego soczystość i smakowitość po obróbce cieplnej, co jest cechą korzystną. Odkładanie oznaczonych kwasów tłuszczowych w mięsie z wyjątkiem palmitylowego i oleinowego we wszystkich grupach przebiegało podobnie. W ogólnej sumie kwasów zawartych w mięsie oznaczono we wszystkich grupach ponad 40 % kwasu oleinowego i 20 % palmitylowego, co było korzystne pod względem dietetycznym. W grupie I gdzie stosowano w paszy 80 % jęczmienia hybrydowego zanotowano najwyższy 44,7 % udziału kwasu oleinowego i najniższą 21,5 % koncentrację kwasu

9 palmitylowego. Jest to cecha korzystna biorąc pod uwagę, że kwas palmitylowy jest kwasem nasyconym, natomiast oleinowy jest nienasyconym. Wskazuje to na korzystniejsze cechy zdrowotne dla potencjalnego konsumenta. Barwa mięsa jest jednym z podstawowych kryteriów przy podejmowaniu decyzji konsumenckich oraz handlowych w odniesieniu do zakupu surowca mięsnego. Parametr ten oceniany jest zarówno dla mięsa surowego w momencie zakupu jak również po dokonanej obróbce cieplnej. Próbki schabu surowego tuczników z grupy II zawierające w paszy mieszaninę jęczmienia hybrydowego i pszenicy po 40 % różniły się istotnie od mięsa pochodzącego z grupy I i II, gdzie zboża te skarmiano w 80 % udziału paszy. Mięso to charakteryzowało się przed obróbka termiczna niższą jasnością oraz mniejszym natężeniem barwy czerwonej i żółtej. Co z punktu widzenia konsumenta było cechą niekorzystną. Po obróbce termicznej w wodzie i zamknięciu w woreczkach z foli polietylenowej mięso wszystkich grup charakteryzowało się wyższą jasnością oraz natężeniem barwy żółtej przy jednoczesnym obniżeniu barwy czerwonej. Co jest zjawiskiem naturalnym. Próbki z grupy III żywionych paszą z 80 % udziałem pszenicy charakteryzowały się wyższą jasnością oraz niższym natężeniem barwy czerwonej w porównaniu do mięsa świń z grupy I żywionych mieszanką z 80 % koncentratu jęczmienia hybrydowego. Uzyskany wynik świadczy, że 80 % dodatku jęczmienia hybrydowego korzystnie wpłynęło na zabarwienie mięsa. Wnioski końcowe 1. Zastosowanie jęczmienia hybrydowego jako podstawowego zboża w tuczu świń od 55 do 120 kg dało podobne rezultaty produkcyjne jak zastosowanie pszenicy. Przyrost dzienny tuczników wynosił ponad 800 g przy średnim wykorzystaniu paszy 2,81 kg/kg i mięsności około 54% z zachowaniem dobrej zdrowotności stada. 2. Koszty paszowe odchowu tucznika od 55 do 120 kg przy zastosowaniu jęczmienia były około 10 zł niższe w porównaniu z pszenicą. 3. Mięso z grup świń żywionych paszami z 40% i 80% udziałem jęczmienia hybrydowego charakteryzowało się lepszym przerośnięciem tłuszczu śródtkankowego i związaną z tym niższą zawartością białka. Skutkowało to wyższą marmurkowatością, co ma ścisły związek z jego wyższą soczystością. 4. Zastosowanie w paszach 80% udziału jęczmienia hybrydowego podnosiło poziom korzystnego zdrowotnie kwasu oleinowego przy jednoczesnym spadku nasyconego kwasu palmitynowego. 5. Najkorzystniejsze zabarwienie mięsa przed i po obróbce cieplej najbardziej zbliżonego do barwy czerwonej zanotowano w grupie gdzie podawano w paszy 80% jęczmienia hybrydowego. 6. W ocenie konsumenckiej mięsa najbardziej pożądany zapach i konsystencja miało mięso z grupy świń żywionych mieszaniną jęczmienia hybrydowego i pszenicy. Opracowali: Dr Anna Szuba-Trznadel Prof. dr hab. Bogusław Fuchs Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Katedra Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa