SZKOŁA GŁOWNA HANDLOWA W WARSZAWIE INSTYTUT ZARZĄDZANIA ZAKŁAD ZARZĄDZANIA W GOSPODARCE

Transkrypt

1 SZKOŁA GŁOWNA HANDLOWA W WARSZAWIE INSTYTUT ZARZĄDZANIA ZAKŁAD ZARZĄDZANIA W GOSPODARCE Dr hab. Agnieszka Sopińska, prof. SGH Instytut Zarządzania Kolegium Zarządzania i Finansów Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Warszawa, dnia 22 lipca 2017 r. Wydział Zarządzania P.Cz. Sekretariat Wpł. dn...o L..0 IL Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Marty Włóki (/ ' pt. Procesy budżetowania a strategie miast na prawach powiatu województwa śląskiego, napisanej na Wydziale Zarządzania Politechniki Częstochowskiej pod kierunkiem naukowym dr hab. inż. Iwony Otołi prof. PCz oraz dr Justyny Łukomskiej-Szarek (pełniącej funkcję promotora pomocniczego) Recenzja składa się z trzech części: pierwszej- zawierającej charakterystykę rozprawy wraz z uwagami szczegółowymi do poszczególnych rozdziałów; drugiej- zawierającej ocenę dysertacji pod względem obranej tematyki, zastosowanego podejścia badawczego, kompozycji strukturalnej, źródeł literaturowych i strony warsztatowej; oraz części trzeciejstanowiącej konkluzję i rekomendację co do dalszego postępowania przez Radę Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej. I. Charakterystyka recenzowanej rozprawy- uwagi szczegółowe Przedmiotem rozważań podjętych przez Doktorantkę jest zagadnienie zależności pomiędzy procesami budżetowania, a procesami zarządzania strategicznego realizowanymi w jednostkach samorządu terytorialnego, na przykładzie miast działających na prawach powiatu województwa śląskiego. Zasadnicza treść rozprawy, zawarta na 247 stronach, obejmuje: wstęp, pięć rozdziałów merytorycznych oraz podsumowanie. Praca ma charakter teoretycznoempiryczny. Trzy pierwsze rozdziały stanowią teoretyczną podstawę dysertacji, natomiast, kolejne dwa rozdziały zawierają prezentację wyników badań empirycznych. Część uzupełniającą pracy stanowi: zestawienie literatury oraz kwestionariusz ankiety (zawarty w aneksie). Charakterystykę poszczególnych składowych dysertacji wraz z uwagami ul. M adalińskiego 31/33; W arszaw a tel.: , iz@ sg h.w aw.p l; w w w.sgh.w aw.pl/iz

2 szczegółowymi zamieszczono poniżej. We Wstępie, mgr Marta Włóka nakreśliła problem badawczy i cele rozprawy (cel ogólny i cztery cele cząstkowe), sformułowała hipotezy (hipotezę główną i pięć hipotez szczegółowych), wskazała na zastosowane w pracy metody badawcze oraz przybliżyła strukturę pracy w podziale na poszczególne rozdziały. W opinii recenzenta, konstrukcja i zawartość treściowa Wstępu są poprawne i wyczerpują oczekiwania stawiane pracom doktorskim. W rozdziale 1 pt. Ewolucja procesu zarządzania w sektorze publicznym, Doktorantka ukazała miejsce i zakres zarządzania publicznego na gruncie nauk o zarządzaniu (podrozdział 1.1), dokonała przeglądu modeli zarządzania publicznego (podrozdział 1.2) oraz scharakteryzowała kluczowe kierunki rozwoju zarządzania publicznego (podrozdział 1.3). W ramach pierwszego z podrozdziałów Autorka dysertacji zdefiniowała miejsce i zakres zarządzania publicznego na gruncie nauk o zarządzaniu, zwracając szczególną uwagę na trudności związane z systematyzacją zarządzania publicznego, jako subdyscypliny nauk o zarządzaniu. Doktorantka wskazała sfery zarządzania publicznego (rys. 3, s. 21), cechy separujące go od zarządzania (rys. 4, s. 23), dokonała pewnej systematyzacji zarządzania publicznego ze względu na dziedzinę i kryterium (tab. 3, s. 28) oraz składowe modelu zarządzania publicznego (rys. 5, s. 30). W kolejnym podrozdziale Autorka dysertacji dokonała wnikliwego przeglądu modeli zarządzania publicznego w ujęciu chronologicznym, tym samym akcentując proces transformacji podejścia do zagadnienia zarządzania publicznego na przestrzeni czasu (tab. 5, s. 38). Powyższe działania pozwoliły Doktorantce zidentyfikować trzy newralgiczne modele zarządzania publicznego tj.: klasyczną publiczną administrację, nowe zarządzanie publiczne oraz współzarządzanie publiczne (tab. 7, s. 42). Szczegółowe omówienie każdego z powyższych modeli zarządzania publicznego wraz z opisem najczęściej wykorzystywanych instrumentów mgr Marta Włóka zawarła w ostatnim (trzecim) podrozdziale. Recenzent w pełni zgadza się z konkluzją Autorki dysertacji, iż współczesne organizacje sektora publicznego funkcjonują w oparciu o hybrydowy model zarządzania publicznego, wykorzystujący zarówno instrumenty z klasycznej publicznej administracji, jak i instrumenty nowego zarządzania publicznego oraz instrumenty współzarządzania publicznego (s. 59). 2

3 W ocenie recenzenta, poziom merytoryczny rozdziału pierwszego jest wysoki. Doktorantka w sposób rzetelny zaprezentowała w nim dotychczasowy stan wiedzy z zakresu zarządzania publicznego, ukazując ewolucyjny charakter podejścia do kwestii zarządzania publicznego i wykorzystywanych przez jednostki samorządu terytorialnego narzędzi zarządzania publicznego. Sposób prowadzenia wywodu myślowego w rozdziale pierwszym jest logiczny, a formułowane wnioski uzasadnione teoretycznie. Przyjęta w rozdziale zasada prezentacji poszczególnych stanowisk w postaci tabelarycznej pozwala uporządkować poglądy innych badaczy na temat istoty, modeli i narzędzi zarządzania publicznego. Zdaniem recenzenta, jako uzupełnienie zaproponowanej przez Doktorantkę argumentacji odnośnie traktowania zarządzania publicznego jako odrębnej subdyscypliny warto przytoczyć artykuł dotyczący logiki wyodrębniania subdyscyplin w naukach o zarządzaniu1, będący efektem szerokiej dyskusji prowadzonej w 2014 roku w ramach Komitetu Nauk Organizacji i Zarządzania PAN. Rozdział 2 pt. Koncepcje zarządzania publicznego w aspekcie procesów budżetowania, zawiera teoretyczne omówienie koncepcji zarządzania publicznego z perspektywy procesów budżetowania. W ramach tego rozdziału Doktorantka przybliżyła pojęcie budżetu i budżetowania (podrozdział 2.1), zaprezentowała systematykę metod (form) budżetowania (podrozdział 2.2) oraz scharakteryzowała instrumenty stosowane w ramach budżetowania w jednostkach samorządu terytorialnego (podrozdział 2.3). Wnikliwy przegląd literatury pozwolił Autorce dysertacji wyodrębnić i scharakteryzować siedem najbardziej rozpowszechnionych metod (form) budżetowania w sektorze publicznym, tj.: budżetowanie tradycyjne, system programowania budżetowego, planowanie wydatków w układzie zadaniowym, metodę budżetowania z podstawą zerowa, metodę budżetowania opartą na rezultatach, budżetowanie przedsiębiorcze oraz analizę kosztów-korzyści. Analizę porównawczą czterech pierwszych form budżetowania mgr Marta Włóka zamieściła w tabeli 9 (s. 92). Zawarty w podrozdziale trzecim opis dwóch instrumentów budżetowania (wieloletniej prognozy finansowej oraz budżetu zadaniowego) w układzie pozytywów i negatywów ich stosowania (tab. 10, s. 96 i tab. 12, s. 105) pozwala uznać budżet zadaniowy 1 Sz. Cyfert, W. Dyduch, D. Latusek-Jurczak, J. Niemczyk, A. Sopińska, Subdyscypliny w naukach o zarządzaniu- logika wyodrębniania, identyfikacja modelu konceptualnego oraz zawartość tematyczna, Organizacja i Kierowanie, nr 1(161) rok 2014, KNOiZ PAN, SGH w Warszawie. 3

4 za instrument ze wszech miar wskazany do zastosowania przez jednostki samorządu terytorialnego. Recenzent nie zgłasza krytycznych uwag do rozdziału drugiego. Poziom merytoryczny powyższego rozdziału w pełni odpowiada wymogom stawianym rozprawom doktorskim. Doktorantka bardzo swobodnie porusza się w obszarze wiedzy z zakresu procesu budżetowania w podmiotach sektora publicznego. Sposób omówienia poszczególnych metod i instrumentów budżetowania jest dobrze ustrukturalizowany i kompletny. W kolejnym rozdziale (rozdział 3) pt. Rola zarządzania strategicznego w jednostkach samorządu terytorialnego, Autorka dysertacji zaprezentowała istotę zarządzania strategicznego w sektorze publicznym (podrozdział 3.1), zidentyfikowała najistotniejsze uwarunkowania strategii rozwoju lokalnego w aspekcie procesów budżetowania (podrozdział 3.2) oraz przybliżyła instrumenty w procesie zarządzania strategicznego najczęściej stosowane w samorządach lokalnych (podrozdział 3.3). Omawiając istotę zarządzania strategicznego w organizacjach sektora publicznego Doktorantka wyraźnie wskazała, iż zarządzanie strategiczne w sektorze publicznym nie powinno być utożsamiane jedynie z planowaniem strategicznym, gdyż ma na celu zintegrowanie procesu planowania strategicznego z procesem wdrażania przyjętych na jego podstawie ustaleń (przebieg procesu planowania strategicznego zaprezentowano na rys. 15- s. 127, a zarządzania strategicznego na rys. 16- s. 128). W ramach drugiego podrozdziału mgr Marta Włóka zidentyfikowała sześć kluczowych założeń strategii rozwoju lokalnego (s ), zaprezentowała etapy opracowania strategii rozwoju lokalnego (rys. 17, s. 137), stymulanty prawidłowego jej opracowania (tab., 13, s. 140) oraz przybliżyła istotę koncepcji zarządzania strategicznego przez rezultaty (s ). W ostatnim z podrozdziałów Autorka dokonała krótkiej charakterystyki czterech instrumentów zarządzania strategicznego najczęściej stosowanych w samorządach lokalnych tj.: Strategicznej Karty Wyników, Powszechnego Modelu Oceny CAF, ewaluacji oraz benchmarkingu (s ). Zdaniem recenzenta, rozdział trzeci, podobnie jak dwa poprzednie, został prawidłowo opracowany. Konieczność integracji procesu budowy strategii i procesu budżetowania w jednostkach samorządu terytorialnego została w rozdziale prawidłowo uargumentowana i zaprezentowana. Recenzent nie zgłasza krytycznych uwag do rozdziału trzeciego. 4

5 Reasumując, cała część teoretyczna przedłożonej do recenzji rozprawy doktorskie (rozdziały 1-3) stanowi dobrze opracowane kompendium wiedzy z zakresu zarządzania publicznego, budżetowania oraz zarządzania strategicznego w jednostkach samorządu terytorialnego. W opinii recenzenta, mgr Marta Włóka wykazała się dużą umiejętnością odpowiedniego wyselekcjonowania oraz bardzo rzetelnego i syntetycznego zaprezentowania dotychczasowego dorobku teoretycznego innych badaczy. Szkoda jedynie, że Doktorantka była powściągliwa, co do ujawniania własnych poglądów i opinii. Dalsze dwa rozdziały (rozdział 4 i 5) stanowią część empiryczną dysertacji, w której to Doktorantka zaprezentowała wyniki badań odnośnie stanu zarządzania strategicznego oraz weryfikacji procesów budżetowania w miastach na prawach powiatu województwa śląskiego. I tak, w rozdziale 4 pt. Publiczne zarządzanie strategiczne w świetle rozwiązań wdrażanych przez miasta na prawach powiatu województwa śląskiego, Autorka dysertacji zidentyfikowała instrumenty zarządzania strategicznego stosowane w miastach na prawach powiatu województwa śląskiego (podrozdział 4.1), następnie przedstawiła sposób implementacji rozwiązań zarządzania strategicznego stosowanych w powyższych miastach (podrozdział 4.2) oraz dokonała wielokryterialnej oceny kondycji finansowej badanych miast (podrozdział 4.3). Identyfikacja instrumentów zarządzania strategicznego obejmowała: opis preferowanego stylu zarządzania publicznego, diagnozę istnienia i częstotliwość prowadzenia monitoringu zadań publicznych, diagnozę i częstotliwość aktualizacji strategii, charakterystykę stymulant i obszarów aktualizacji strategii (tab. 15, s. 170), a także diagnozę zastosowania: Strategicznej Karty Wyników, Powszechnego Modelu Oceny CAF, benchmarkingu oraz budżetu zadaniowego (tab. 16, s. 173). W ramach opisu implementacji rozwiązań zarządzania strategicznego Doktorantka zwróciła uwagę na następujące zagadnienia: kwestię odpowiedzialności za implementację danego instrumentu, sposób upowszechniania informacji, organizację szkoleń osób odpowiedzialnych za implementację danego instrumentu oraz ocenę przydatności doświadczeń innych jednostek samorządu terytorialnego w zakresie implementacji danego rozwiązania. Dokonana w ostatnim podrozdziale, wielokryterialna ocena kondycji finansowej pozwoliła zaklasyfikować każde z badanych miast do jednej z czterech klas. Recenzent zgłasza trzy uwagi do rozdziału czwartego. Po pierwsze, rozdział empiryczny powinien rozpoczynać się od odrębnego podrozdziału metodycznego, w którym 5

6 to mgr Marta Włóka dokładnie opisałaby cel badań, scharakteryzowała zastosowane metody i narzędzia badawcze, a przede wszystkim zaprezentowała kryteria i sposób doboru próby badawczej oraz scharakteryzowała próbę badawczą. Co prawda, Autorka we Wstępie dysertacji wymienia wykorzystane metody i narzędzia badawcze, ale to właśnie w tym podrozdziale powinna zamieścić ich szczegółowy opis. Warto zaznaczyć, że wymieniony we Wstępie cele pracy (ogólny i cele szczegółowe) są szersze niż cele badawcze. Cele badawcze powinny być zamieszczone w podrozdziale metodycznym rozpoczynającym część empiryczną pracy. Istotnym niedociągnięciem jest też brak określenia, kto był respondentem badań? Po drugie, w rozdziale czwartym Doktorantka w większości ogranicza się do suchej prezentacji uzyskanych wyników bez ukazania pogłębionego własnego wnioskowania, co nie pozwala w pełni poznać stanowiska mgr Marty Włóki odnośnie badanego zagadnienia. Na przykład, recenzent chciałby poznać opinie mgr Marty Włóki odnośnie miasta, w którym aktualizacja strategii odbywa się w horyzoncie czasowym 6 i więcej lat, a obszarem aktualizacji sąjedynie cele operacyjne (patrz miasto Bielsko-Biała w tab. 15, s. 170). Po trzecie, zdaniem recenzenta, dyskusyjne jest stosowanie pojęcia publiczne zarządzanie strategiczne, co sugerowałoby występowanie niepublicznego zarządzania strategicznego". W opinii recenzenta, lepszym rozwiązaniem byłoby sformułowanie tytułu rozdziału czwartego w następujący sposób: Zarządzanie strategiczne w sektorze publicznym w świetle (ew. na przykładzie) rozwiązań wdrażanych przez miasta działające na prawach powiatu województwa śląskiego. Pomimo powyższych uwag, ogólna ocena rozdziału czwartego jest pozytywna. Zebrany w wyniku przeprowadzonych badań materiał jest bardzo wartościowy i może stanowić istotną wskazówkę dla jednostek samorządu terytorialnego w zakresie tworzenia ich strategii rozwoju i procesu budżetowania. Ostatni z rozdziałów (piąty) pt. Weryfikacja procesów budżetowania w zarządzaniu strategicznym miast na prawach powiatu województwa śląskiego stanowi swego rodzaju syntezę uzyskanych wyników. Doktorantka dokonała w nim analizy zależności między elementami procesów budżetowania, a elementami zarządzania strategicznego w miastach działających na prawach powiatu województwa świętokrzyskiego (podrozdział 5.2). To pozwoliło jej zweryfikować procesy budżetowania i zarządzania strategicznego w 6

7 omawianych miastach i na tej podstawie wybrać miasto wzorcowe pod względem integracji procesu budżetowania z działaniami strategicznymi (podrozdział 5.3). Wprowadzenie do powyższych zależności stanowiło opracowanie dwóch modeli logitowych kategorii ekonomicznych (podrozdział 5.1). Recenzent nie zgłasza uwag krytycznych do rozdziału piątego. Doktorantka swobodnie operuje w rozdziale piątym różnymi miarami statystycznymi, prawidłowo je interpretuje, logicznie prowadzi wywód myślowy oraz konstruuje uzasadnione wnioski. Ciekawość recenzenta budzi jedynie fakt, iż uznane za wzorcowe pod względem planowania i realizowania pozycji budżetowych miasto Zabrze (s. 239), wykazuje się niesatysfakcjonującym poziomem kondycji finansowej (na przestrzeni lat jedynie w roku 2015 znalazło się w I klasie, a w pozostałych latach w II klasie). Warto byłoby poznać opinię Doktorantki na powyższy temat. Dysertację zamyka Podsumowanie, w którym mgr Marta Włóka w sposób syntetyczny zaprezentowała najważniejsze wnioski wynikające z realizacji celów pracy. Brak zbiorczego zestawienia odnośnie weryfikacji postawionych w pracy hipotez można uznać za usprawiedliwiony-fakt ich weryfikacji był bowiem sygnalizowany na bieżąco w poszczególnych rozdziałach dysertacji. Recenzent zgadza się z ogólnym wnioskiem, iż proces budżetowania ma zasadniczy wpływ na przebieg procesu zarządzania strategicznego w jednostkach samorządu terytorialnego. Miasta, które nie stosują w swej działalności budżetu zadaniowego, nie są w stanie kontrolować osiąganych wyników, zarówno w perspektywie budżetowej, jak i strategicznej. Szkoda, że, w Podsumowaniu zabrakło: wskazania kierunków przyszłych poszukiwań badawczych w zakresie podjętego w rozprawie tematu. Mimo tej drobnej uwagi, ogólna ocena Podsumowania jest pozytywna. II. Ocena pracy: 1. Tematyka rozprawy (wybór problematyki badawczej; umiejętność postawienia nowego i inspirującego celu badawczego) Tematem recenzowanej rozprawy doktorskiej jest zagadnienie zarządzania strategicznego oraz budżetowania w jednostkach samorządu terytorialnego oraz ich wzajemnych zależności. Rozwój otoczenia organizacyjnego, rozwój technologiczny, szeroki dostęp do informacji i rozwój społeczeństwa demokratycznego sprawiają, iż rosną 7

8 oczekiwania odbiorców usług publicznych. W tej sytuacji, jednostki samorządu terytorialnego sukcesywnie odchodzą od tradycyjnego sposobu zarządzania publicznego na rzecz nowych rozwiązań i form gwarantujących zwiększenie efektywności działania sektora publicznego. Zwiększenie efektywności funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego jest możliwe dzięki: wdrażaniu skutecznych procesów budżetowania, ukierunkowaniu na rozwój strategiczny, sukcesywnemu monitorowaniu wyników, a także poszukiwaniu najlepszych praktyk i wzorców zachowań innych podmiotów sektora publicznego. Każda jednostka samorządu terytorialnego musi mieć jasno wytyczony kierunek rozwoju zintegrowany z procesem pozyskiwania i wydatkowania środków publicznych. A zatem, można postawić tezę, że gwarantem efektywnego funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego jest zgodność elementów zarządzania strategicznego z elementami procesów budżetowania. W tej sytuacji, podjęta przez Doktorantkę, próba identyfikacji zależności pomiędzy elementami zarządzania strategicznego oraz elementami procesów budżetowania na przykładzie miast działających na prawach powiatów w województwie jest działaniem zasadnym i intelektualnie inspirującym. Podstawowym celem pracy jest weryfikacja instrumentów zarządzania publicznego wdrażanych w miastach na prawach powiatu województwa śląskiego, przeprowadzona na tle działań strategicznych podejmowanych przez te miasta (s. 5). Dodatkowo w dysertacji postawiono cztery cele cząstkowe: 1. Usystematyzowanie dotychczasowego dorobku naukowego z zakresu problematyki zarządzania publicznego oraz zarządzania strategicznego. 2. Identyfikacja instrumentów> wdrażanych przez miasta w celu usprawnienia procesu zarządzania. 3. Ocena kondycji finansowej miast w drodze zastosowania metod statystycznych wielowymiarowej analizy porównawczej. 4. Ocena działalności miast na prawach powiatu w obszarze zarządzania strategicznego oraz budżetowania (s. 5-6). Cele cząstkowe pracy zostały sformułowane w sposób prawidłowy. Pewne wątpliwości recenzenta budzi odniesienie celu podstawowego jedynie do miast działających na prawach powiatu w województwie śląskim. Zdaniem recenzenta, cel ogólny dysertacji nie powinien być tak wąsko zdefiniowany (zawężony jedynie do wskazanych miast), bowiem 8

9 cała część teoretyczna dysertacji ma zastosowanie do wszystkich podmiotów sektora publicznego. Powyższe zawężenie może wynikać z faktu nie rozdzielenia celów pracy od celów badań empirycznych (stanowiących jedynie fragment pracy). Mimo pewnych wątpliwości, co do zakresu podmiotowego określonego w celu podstawowym pracy, przedstawiona do recenzji dysertacja spełnia, zdaniem recenzenta, wymogi wynikające z pierwszego kryterium oceny. Wybór problematyki badawczej jest uzasadniony zmianą podejścia do zarządzania publicznego. Konieczność wzrostu efektywności funkcjonowania podmiotów w sektorze publicznym sprawia, że nakreślony problem badawczy (polegający na diagnozie zgodności elementów zarządzania strategicznego z elementami procesu budżetowania na poziomie jednostek samorządu terytorialnego) jest aktualny, inspirujący poznawczo, a przede wszystkim o dużych walorach aplikacyjnych. Tematyka rozprawy mieści się w obszarze zainteresowań nauk o zarządzaniu, a dokładnie w obszarze subdyscypliny zarządzanie publiczne. 2. Zastosowane podejście badawcze i metoda badań (prawidłowość postawienia tez/hipotez/pytań badawczych; sposób opracowania metodyki badań i ich przeprowadzenia; prawidłowość wnioskowania) Ocena tego kryterium obejmuje kilka aspektów, z których pierwszym jest weryfikacja poprawności sformułowania hipotez badawczych w kontekście celów pracy. W pracy postawiono hipotezę główną, która brzmi: rodzaj budżetu zastosowanego przez miasta na prawach powiatu województwa śląskiego warunkuje realizację założeń strategii tych podmiotów oraz pięć hipotez szczegółowych: H 1: Zastosowanie budżetu zadaniowego przez miasta na prawach powiatu województwa śląskiego warunkuje decyzje o aktualizacji strategii', H 2: Zależność pomiędzy planem wynikającym z wieloletniej prognozy finansowej a realnym wykonaniem pozycji budżetowej oraz liczba stymulantów decydujących o aktualizacji strategii determinują ocenę kondycji finansowej miast na prawach powiatu województwa śląskiego; H 3: Implementacja instrumentów publicznego zarządzania strategicznego jest zależna od sytuacji budżetowej miast oraz ich działań strategicznych; 9

10 H 4: Decyzja o wdrożeniu benchmarkingu do działalności miast jest zależna od ich sytuacji majątkowej; H 5: Istnieje zależność pomiędzy planem pozycji budżetowych wskazanych w wieloletniej prognozie finansowej a realnym wykonaniem tych pozycji. W ocenie recenzenta, hipoteza główna oraz hipotezy cząstkowe: HI, H4 i H5 zostały prawidłowo sformułowane. Recenzent ma pewne zastrzeżenia do hipotez cząstkowych: H2 i H3. W obu tych hipotezach pojawiają się zależności pomiędzy więcej niż dwiema zmiennymi, co uniemożliwia wypreparowanie pojedynczego związku między parą zmiennych. Powyższa uwaga nie wpływa jednak na ocenę zakresu samych hipotez, które są istotne poznawczo, a dodatkowo możliwe do weryfikacji w ramach przeprowadzonego postępowania badawczego. W pracy posłużono się zróżnicowanymi metodami badawczymi. Część teoretyczna dysertacji została opracowana w drodze weryfikacji studiów literaturowych- łącznie 302 pozycje bibliograficzne. Część empiryczna pracy doktorskiej została sporządzona w oparciu o następujące metody: metodę analizy dokumentów, w tym: wieloletniej prognozy finansowej, sprawozdań z, wykonania budżetów miast na prawach powiatu województwa śląskiego, strategii rozwoju lokalnego tych miast; metodę obserwacji, gdzie priorytet stanowiły badania ankietowe oraz wywiad bezpośredni z urzędnikami urzędów miast na prawach powiatu województwa śląskiego; metody statystyczne wielowymiarowej analizy porównawczej; pakiet ekonometryczny GRETL; metody studium przypadku; metody graficznej prezentacji wyników. Badania teoretyczne pozwoliły uporządkować wiedzę z obszaru zarządzania publicznego, budżetowania i zarządzania strategicznego w podmiotach sektora publicznego. Jednocześnie krytyczna analiza piśmiennictwa stanowiła podstawę dla badań empirycznych mających na celu weryfikację zależności pomiędzy elementami procesów budżetowania, a działaniami strategicznymi realizowanymi w miastach działających na prawach powiatów województwa śląskiego. 10

11 Zakres podmiotowy badań empirycznych obejmował miasta działające na prawach powiatu w województwie śląskim. Badaniom poddano 19 takich miast, z których ostatecznie na różnych etapach badania ankietowego wzięło udział 14 lub 12 miast. Kwestionariusz ankiety składał się z trzech części: w pierwszej pytano respondentów o model zarządzania publicznego i zarządzania strategicznego; w drugiej- o stosowane instrumentarium zarządzania strategicznego; a w trzeciej- o proces implementacji tychże instrumentów. Pierwszą część kwestionariusza ankiety wypełniło 14 podmiotów, a kolejne dwie części ankiety jedynie 12 podmiotów (s ). Zakres czasowy badań empirycznych mieścił się w przedziale: czerwiec- wrzesień 2016 roku. Wyniki badań empirycznych zawarte w rozdziale piątym dysertacji pozwoliły Doktorantce pozytywnie zweryfikować wszystkie hipotezy cząstkowe (w podrozdziale: hipotezę H2; w podrozdziale 5.2- hipotezy: HI, H2, oraz H3, a w podrozdziale 5.3- hipotezę H5). Warto podkreślić, iż Doktorantka swobodnie operuje różnymi miarami statystycznymi, prawidłowo je interpretując. Reasumując, ogólna ocena zastosowanego podejścia badawczego (kryterium drugie) jest pozytywna, aczkolwiek z pewnym zastrzeżeniem. Zdecydowanie na plus oceny należy odnotować fakt, iż przeprowadzone przez Doktorantkę badania (teoretyczne i empiryczne) pozwoliły zrealizować wszystkie postawione w pracy cele. I tak, treści zamieszczone w rozdziałach 1-3 pozwoliły zrealizować cel pracy 1, natomiast treści zawarte w rozdziałach 4-5 pozwoliły zrealizować cele pracy: 2, 3 i 4. Natomiast, na minus oceny postępowania badawczego trzeba odnotować brak szczegółowego uzasadnienia doboru próby badawczej, brak charakterystyki próby badawczej oraz brak opisu respondentów, do których skierowana była ankieta. Mimo tych niedociągnięć, zdaniem recenzenta, Doktorantka wykazała się wystarczającą zdolnością samodzielnego przygotowania i przeprowadzenia badań naukowych oraz umiejętnością prawidłowego wnioskowania w oparciu o uzyskane wyniki. 3. Kompozycja strukturalna rozprawy, źródła literaturowe i strona warsztatowa (układ pracy; bibliografia; system pojęciowy; język; poziom edytorski) Kompozycja strukturalna pracy jest logiczna i przejrzysta. Układ rozdziałów wyraźnie nawiązuje do podziału dysertacji na dwie odrębne części: część teoretyczną (rozdział 1-3) oraz część badawczą (rozdział 4 i 5). ll

12 Zawartość merytoryczna poszczególnych podrozdziałów jest adekwatna do ich tytułów, a pewne uwagi zgłoszone przez recenzenta do pojęcia zastosowanego w rozdziale czwartym ( publiczne zarządzanie strategiczne ) nie wpływają na odbiór merytoryczny dysertacji. Sposób prowadzenia wywodu myślowego, zarówno w części teoretycznej, jak i empirycznej jest logiczny i bardzo uporządkowany. Przedstawiona do recenzji praca napisana jest komunikatywnym językiem, a omawiane w niej kwestie i pojęcia są szczegółowo wyjaśnione. Praca oparta jest na bardzo bogatej literaturze, obejmującej łącznie 302 pozycje bibliograficzne. Dobór oraz sposób wykorzystania źródeł bibliograficznych ze względu na podjęty temat badawczy jest prawidłowy. Percepcję zawartych w pracy treści w dużym stopniu ułatwiają liczne rysunki (29 rysunków), zestawienia tabelaryczne (25 tabel) obrazy (17 obrazów) oraz wykresy ( 10 wykresów). Bardzo wartościowym uzupełnieniem pracy jest też kwestionariusz ankiety zamieszczony w załączniku 1. Drobne uwagi do strony edytorskiej dysertacji takie, jak: niekompletne oznaczenia na wykresach (wykres 5, s. 177; wykres 10, s. 189), czy błąd logiczny w tytule rysunku 4 (s. 23) (tytuł powinien brzmieć: zestawienie cech separujących zarządzanie publiczne od ogólnego zarządzania, a nie odwrotnie) warto poprawić przed ewentualną publikacją rozprawy. Reasumując, mimo pewnych uwag, ocena przedłożonej do recenzji dysertacji ze względu na trzecie kryterium jest także pozytywna. III.Konkluzja i rekomendacja Charakterystyka rozprawy, zawarta w części 1 recenzji, pozwala stwierdzić, iż przedłożone do recenzji dzieło mgr Marty Włóki pt. Proces budżetowania a strategie miast na prawach powiatu wojewódzka śląskiego stanowi oryginalne rozwiązanie problemu naukowego. Zawarte w pracy treści w istotny sposób przyczyniają się do wypełnienia luki poznawczej w zakresie badania relacji pomiędzy strategią rozwoju, a procesem budżetowania w jednostkach samorządu terytorialnego, tym samym poszarzając wiedzę z zakresu subdyscypliny nauk o zarządzaniu, jak jest zarządzanie publiczne. Z kolei, ocena dysertacji, zawarta w części II recenzji, pozwala sformułować następujące wnioski: po pierwsze-dobór tematyki rozprawy jest uzasadniony, a cele 12

13 inspirujące intelektualnie i istotne poznawczo; po drugie- zastosowane podejście i metoda badań są adekwatne do celów rozprawy i postawionych hipotez badawczych, a wnioskowanie wzbogacające wiedzę z zakresu podjętej problematyki badawczej; po trzecie- kompozycja strukturalna i źródła literaturowe nie budzą istotnych zastrzeżeń. Zgłoszone przez recenzenta uwagi nie wpływają w sposób istotny na odbiór merytoryczny dysertacji, który jest pozytywny. Reasumując, w ocenie recenzenta, mgr Marta Włóka opanowała ogólną wiedzę teoretyczną z zakresu nauk o zarządzaniu oraz umiejętność prowadzenia samodzielnych badań naukowych, a recenzowana dysertacja spełnia wymogi stawiane rozprawom doktorskim w świetle Ustawy o stopniach i tytułach naukowych. Recenzent rekomenduje przyjęcie rozprawy doktorskiej mgr Marty Włóki pt. Procesy budżetowania a strategie miast na prawach powiatu województwa śląskiego, napisanej pod kierunkiem naukowym dr hab. inż. Iwony Otoli prof. PCz oraz dr Justyny Łukomskiej-Szarek (pełniącej funkcję promotora pomocniczego) przez Radę Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej oraz dopuszczenie mgr Marty Włóki do publicznej obrony przedłożonej dysertacji. 13