2. Temat i teza rozprawy

Transkrypt

1 Prof. dr inż. arch. Zbigniew BAĆ Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska Katedra Architektury i Urbanistyki UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI R E C E N Z J A pracy doktorskiej mgr inż. arch. Cezarego SZPYTMY pt.: Model dostosowania środowiska architektonicznego szkół podstawowych do potrzeb współczesnej edukacji na przykładzie szkół polskich wykonanej pod kierunkiem dr hab.inż. arch. Aleksandry PROKOPSKIEJ prof. P.Rz, promotor pomocniczy dr inż. arch. Bogusław WOWRZECZKA Podstawę formalną stanowi pismo Dziekana Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej Prof. dr hab. inż. arch. Elżbiety TROCKIEJ-LESZCZYŃSKIEJ (pismo W1/4020/296/2016) zlecające opracowanie recenzji. Podstawę merytoryczną stanowi załączony egzemplarz pracy doktorskiej. 1. Uwagi ogólne Opiniowana praca obejmuje 230 stron, w tym 259 ilustracji numerowanych +4 oraz tabele, aneks str. 22. Rozdział 1 - obejmuje 8 stron z ilustracjami Rozdział 2 - obejmuje 23 strony 1 ilustracja Rozdział 3 - obejmuje 2 strony + schematy Rozdział 4 - obejmuje 140 stron z ilustracjami Rozdział 5 - obejmuje 14 stron z ilustracjami Rozdział 6 - obejmuje 4 strony z ilustracjami Rozdział 7 obejmuje 5 stron + schematy Bibliografia 5 stron w tym 127 pozycji Źródła ilustracji 5 stron 259 ilustracji Aneks - streszczenie w języku polskim i angielskim + załącznik ANKIETA str str. Zamierzeniem badawczym dysertacji jest kształtowanie i przemiany środowiska edukacji, na przykładzie szkół polskich, uwzględniając ich szczególne miejsce w mieście Rzeszów. Jest także ukazanie różnorodności poszukiwań ideowych i rozwiązań przestrzennych zespołów szkolnych oraz ich struktur, w różnych okresach z podkreśleniem środowiska edukacji w szkołach podstawowych. 1

2 Stanowi także rozważania w ujęciu interdyscyplinarnym, z określonych dziedzin wiedzy z zakresu pedagogiki, psychologii środowiskowej oraz architektury. Rozpatrywana praca ma na celu poszukiwanie optymalnego modelu teoretycznego środowiska edukacji, wskazywanie problemów i sformułowanie wniosków w trudnej i złożonej organizacji przestrzeni szkół podstawowych i jej wpływ na edukację uczniów, uwzględniając jednocześnie istniejące uwarunkowanie nie tylko wychowawcze, ale także kulturowe oraz wiedzy zainteresowanych stron. Do szczególnie istotnych wartości zawartych w pracy jest ukazanie zależności istniejącej między uwarunkowaniami zwłaszcza edukacyjnymi, w środowisku szkolnym. Na tle ogólnych sformułowań dotyczących struktury miejskiej, autor przybliża nas do rzeczywistego kształtowania środowiska edukacyjnego w wybranych przykładach zrealizowanych w różnym okresie czasowym, ale również wskazuje na charakterystyczne cechy towarzyszące np. rozwojowi technologii, transformacjom społeczno-kulturowym, trendom architektonicznym itp. Ta część pracy zasługuje, zdaniem recenzenta na podkreślenie, gdyż rozwija i rozszerza podjętą w innych opracowaniach i sformułowaniach problematykę kształtowania środowiska edukacyjnego w różnorodnych warunkach czasowo-przestrzennych, zwłaszcza w okresie współczesnym. 2. Temat i teza rozprawy Wybrany przez autora temat badawczy, należy do ważnych i aktualnych problemów występujących w świecie a także w Polsce dotyczy relacji pomiędzy wypracowanymi założeniami kreacji środowiska edukacyjnego przez zespoły planistów, urbanistów i architektów, w określonych warunkach projektowo-realizacyjnych, a funkcją czasu zmieniających się poglądów, trendów estetycznych, kulturowych i gospodarczych, uwzględniając także kryteria środowiskowe i tożsamości miejsca. Istotną wartością dysertacji jest opracowanie syntetycznych analiz różnorodnych struktur w różnych okresach, podkreślając ich charakterystyczne cechy, między innymi ewolucje przestrzeni wewnętrznych szkół w Polsce oraz realizacje nowych szkół. Z nakreślonych przez autora celów wynikają tezy rozprawy, które składają się z tezy głównej oraz pięciu tez pomocniczych, poza sformułowaniem zasadniczej tezy opartej na założeniu istotnie oczywistym, że istnieje potrzeba dostosowania środowiska architektonicznego szkół 2

3 podstawowych w Polsce należy założyć że jest to proces ciągły, a współczesne wytyczne proekologiczne to potwierdzają. Tezy pomocnicze są ważnym potwierdzeniem o konieczności zmian, np. teza pomocnicza 5 zakres potrzebnego dostosowania środowiska edukacji w polskich szkołach jest skorelowany z typologią istniejących budynków, w badaniach należy to udowodnić tym bardziej, że autor wymienia 1 typologię korytarzowo-klasową. W literaturze przedmiotu istnieje ich kilka. Wymienione niektóre autorskie sformułowania należy uznać jako wypowiedzi projektanta aktywnie zaangażowanego w problematykę rozwoju środowiska edukacji w Polsce. 3. Ocena metody, uzyskane wyniki i uwagi Analizując teoretyczne treści poszczególnych rozdziałów rozprawy stwierdzić można logiczną kolejność w zasadniczej konstrukcji, w poszczególnych fragmentach wg. opinii recenzenta dyskusyjna, wymaga określonych korekt czy przekształceń np. dotyczy to rozdziału 4 pt.: model teoretyczny środowiska edukacji, liczącego 150 str. wobec pozostałych rozdział 1-8 stron, 2-23 strony, 3-2 strony, 5-14 stron, 6-4 strony, 7-5 stron. Modele teoretyczne charakteryzują się tym, że są rezultatem syntezy, przedstawiony materiał to materiał analityczny. W rezultacie czyta się go jako zestaw przykładów a nie model teoretyczny środowiska edukacji, który autor w pracy używa. W modelu tym brak np. podstawowych zagadnień z projektowania obiektów szkolnych to izby lekcyjne ich sposób oświetlenia i kształty, również rozwiązań typologicznych i systemowych, które mają ważny często zasadniczy wpływ na jakość kształcenia. Dotyczy to również niektórych informacji, które można by rozważyć umieszczając je w przypisach lub aneksie. Pozytywnie oceniam niektóre oryginalne studia, w których autor w sposób interdyscyplinarny charakteryzuje zagadnienia środowiska edukacji, psychologii środowiskowej oraz architektury, które występują we współczesnych studiach i obiektach szkolnych, spełniając współczesne wymogi pedagogiki. Objętość pracy jest poprawna (obok wspomnianego rozdziału $), posiada bogaty zestaw informacyjny i poznawczy, zwłaszcza wybór i opisy wyselekcjonowanych przykładów obiektów zrealizowanych. 3

4 W tej grupie zagadnień dyskusyjne jest porównywanie małej wiejskiej szkoły podstawowej z wrocławską szkołą podstawową z lat międzywojennych. Recenzent także zwraca uwagę na nieczyste szkice, które obok braku rzetelnych informacji i opisów nie mają numerowanych zapisów. Obok wspomnianych uwag praca ogólnie zredagowana jest poprawnie, a stronę graficzną oceniam jako dobrą. Zastosowana w pracy metoda analizy porównawczej, skonstruowana w oparciu o bogate studia bibliograficzne oraz własnych obserwacjach, pozwoliła na sformułowanie wniosków końcowych, które charakteryzują się wg autora jest próbą analizy sprawczego potencjału architektury, które może być kolejnym przedmiotem dyskusji. Uwagi dotyczące aneksu wg recenzenta są dobrym kierunkiem w badaniach naukowych, zwłaszcza architekturze, które powinny spełniać wytyczne w tym zakresie, natomiast wolne wypowiedzi dyrektorów są w pracach badawczych nieprzekonywujące. 4. Wnioski końcowe Rozprawa doktorska mgr inż. arch. Cezarego SZPYTMY pt.: Model dostosowania środowiska architektonicznego do potrzeb współczesnej edukacji na przykładzie szkół polskich jest w moim przekonaniu cennym elaboratem naukowo-studialnym, który w sposób poprawny charakteryzuje problematykę szkół podstawowych w aspekcie rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych, mających wpływ na poprawę jakości kształcenia uczniów ze szczególnym uwzględnieniem aktualnych tendencji projektowych i wiedzy z zakresu pedagogiki i psychologii społecznej. Na podkreślenie zasługuje opracowanie i omówienie zabioru literatury przedmiotu ale także wnioski, będące rezultatem teoretycznego modelu, które mogą być podstawą do racjonalnych uogólnień oraz zastosowań wytycznych w pracy projektowej szkół podstawowych nie tylko w obiektach krajowych. Zestaw i wybór literatury poparty charakterystycznymi rozwiązaniami przestrzennofunkcjonalnymi, potwierdzają dobre przygotowanie autora do opracowań studialnobadawczych w tej dziedzinie wiedzy. Na uwagę zasługuje próba wykorzystania studiów mających na celu poznanie rzeczywistego środowiska edukacji na przykładzie szkół podstawowych w Rzeszowie (załączony aneks). Uwzględniając wartości badawcze i poznawcze a także aplikacyjne, w całości oceniam ją pozytywnie, stanowi bowiem istotny i ważny materiał studialny dla poszukiwania 4

5 współczesnych metod budowania środowiska edukacyjnego, wykorzystując i włączając wiedzę z dziedziny architektury. Uważam zatem, że zgodnie z Ustawą o stopniach i tytułach naukowych, praca może być uznana za rozprawę doktorską i wnoszę o dopuszczenie do publicznej obrony. Prof. dr inż. arch. Zbigniew BAĆ Wrocław, luty 2017 rok. 5